1, 2. 1 Pëdru 4:7 y 8 textuchö ninqannö, ¿imataq yanapamäshun mana alli tiempukunachö alli tsarakunapaq?

‘USHANAN junaqkunapa’ ushënin chämunqanmannöqa, itsa imëka mana allikunapa pasashun (2 Tim. 3:1). Këllata rikärishun: Africapa inti jeqanan lädumpa juk nacionchömi, votacion ushariptin nunakuna pelyar qallëkuyarqan. Joqta killakunapam tsënö kayarqan, tsëmi tsë pelyakuna kanqan sitiukunachö täraq wawqi panikunaqa, alläpa peligruchö kayarqan. ¿Imataq pëkunata tsë witsan yanaparqan? Wakinqa, següru sitiukunachö täraq wawqi panikunapa wayinmanmi ëwakuyarqan. Juk wawqim kënö willakurqan: “Tsë witsankunaqa, alläpam kushikurqä kuyakoq amïgukunayoq kanqäpita. Mana llakikuyänäpaqmi llapäkuna yanapanakuyaq kayä”.

² ‘Alläpa jatun sufrimientukuna’ qallëkuptinqa, alläpam kushikushun kuyamaqnintsik amïgukunayoq kanqantsikpita (Rev. 7:14). Tsëmi kananllapitana alläpa precisan kuyakoq amïgukunayoq kanantsik (leyi 1 Pëdru 4:7, 8). Jeremïasta pasanqankunapitaqa imëkatam yachakïta puëdintsik. Pëtaqa, Jerusalenta ushakätsiyänan witsanmi, amïgunkuna yanapayarqan. * ¿Imanötaq pë ruranqannölla rurashwan? Rikärishun.

3. (1) ¿Imarëkur-raq itsapis Jeremïasqa japallan llakikur kakunman karqan? (2) ¿Imatataq amïgun Baructa Jeremïas willarqan, y imanö kayänampaqtaq tsëqa ishkanta yanaparqan?

³ Jeremïasqa, chusku chunka watapanömi, yurikunqan Anatot  markachö traicionakoq vecïnukunayoq y mana kuyakoq familiakunayoq tärarqan (Jer. 11:21; 12:6). Tsënö karpis, manam japallantsu llakikur kakurqan. Mana jaqeq yanapaqnin Baruc amïguntam imanö sientikunqanta willarqan, y tsëqa Bibliachömi escribirëkan (Jer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1). Jeremïas pasanqankunata escribinqan witsan juntu kayanqanqa, juknimpis juknimpis alläpa respetanakuyänampaq y kuyakoq amïgu kayänampaqchi yanaparqan (Jer. 20:1, 2; 26:7-11).

4. ¿Imata ruranampaqtaq Jeremïasta Jehovä nirqan, y imanötaq Jeremïaswan Baruc tsëta rurayanqanqa mas alli amïgu kayänampaq yanaparqan?

⁴ Jeremïasqa, mana mantsakushpam Jerusalenta ima pasanampaq kaqta israelïtakunata willarqan (Jer. 25:3). Arrepentikuyänanta munarmi, Jehoväqa juk rölluchö cläru willakïkunata escribinampaq Jeremïasta mandarqan (Jer. 36:1-4). Pëwan Barucqa atska killakunapachi Dios mandakunqanta rurayänampaq juntu trabajayarqan. Tsë witsankuna parlayanqanqa, Diosman mas markäkoq o yärakoq kayänampaqchi ishkanta yanaparqan.

5. ¿Imanirtaq nintsik Barucqa Jeremïaspa alläpa alli amïgun kanqanta?

⁵ Rölluta escribir ushariyaptinqa, Jeremïasqa amïgun Baructam tsëchö escribirëkanqanta musyatsikunampaq nirqan (Jer. 36:5, 6). Barucqa, alläpa peligrösu këkaptimpis, Jeremïas mandanqantam rurarqan. Jeremïasqa alläpachi kushikurqan templupa patiunman ëwëkur llapan nunakuna jananchö tsë rölluta amïgun leyiptin (Jer. 36:8-10). Judächö mandakoq nunakuna Baruc rurashqanta musyarirqa, tsë röllu escribirëkanqanta pëkunapaq leyinampaqmi niyarqan (Jer. 36:14, 15). Tsëmi Jeremïas ninqanta rey Jehoiaquimta willayänampaq decidiyarqan. Tsëmi Baructa kënö niyarqan: “Qamwan Jeremïas ëwakuyë y ratakuyë [tsinkakuyë]; ama pipis musyatsuntsu mëchö këkäyanqëkita” (Jer. 36:16-19).

6. ¿Imatataq Jeremïaswan Baruc rurayarqan chikeqninkuna contran sharkuyaptin?

 ⁶ Jeremïas escribinqanta rey Jehoiaquim wiyarirqa, alläpa piñarmi tsë rölluta kayëkurqan y Jeremïastawan Baructa prësuyänampaqmi mandakurqan. Peru Jeremïasqa manam mantsakarqantsu. Juk röllutam Baructa entregarqan y Jehovä mandakunqanta escribinampaqmi dictarqan. Tsëmi Barucqa, “Judäpa reynin Jehoiaquim ninachö kayanqan rölluchö escribirëkaqta yapë llapanta escribirqan” (Jer. 36:26-28, 32).

7. ¿Imataq pasakurqan Jeremïaswan Baruc yanapanakur rölluta yapë escribiyanqampita?

⁷ Ima problëmachöpis juntu tsarakoq nunakunaqa masmi kuyanakuyan. Tsëmi alläpa mana alli rey Jehoiaquim kayanqan rölluta Jeremïaswan Baruc yapë escribirqa, mas alli amïguraq tikrayarqan. ¿Imatataq yachakuntsik Diosman confiakoq tsë ishkan nunakunapita?

8. Alli amïgukunayoq kanapaqqa, ¿imataq yanapakuntsu, y imanirtaq ashita dejarishwantsu?

⁸ Imëllapis pipis mana allita ruramashqantsik kaptinqa, itsachi difïcilraq kanman jukkunaman confiakunantsikqa (Prov. 18:19, 24). Jina alli amïgukunata ashinapaq tiempuntsik y kallpantsik mana kanqanta itsa pensashwan. Peru tsënö pensarpis, manam alli amïgukunata ashita dejarishwantsu. Ima pruëba kaptimpis wawqi panintsikkuna yanapamänantsikta munarqa, kananllapitanam imata pensanqantsikta y imanö këkanqantsikta pëkunata willëta yachakunantsik. Tsëqa alläpam precisan kuyakoq amïgukunayoq kanapaq (1 Pëd. 1:22).

9. (1) ¿Imanötaq amïgunkunaman markäkunqanta Jesus rikätsikurqan? (2) Cläru parlapänakïqa, ¿imanötaq yanapamantsik wakinkunawan mas alli amïgu kanapaq? Juk panita pasanqanwan entienditsikaramï.

⁹ Jesusqa, imanö këkanqampita amïgunkunawan parlarmi pëkunaman confiakunqanta rikätsikurqan (Juan 15:15). Pënöqa rurashun, imapita kushikunqantsikta, imapaq yarpachakunqantsikta y imapita llakikunqantsikta wakinkunata willarmi. Jina pipis imatapis willamashqaqa, shumaqmi wiyanantsik, tsënöpam noqantsiknölla pensanqanta y sientinqanta, y shamoq tiempuchö imatapis rurëta munanqanta rikäshun. 29 watayoq Cindy jutiyoq pani pasanqanta rikärishun. Pëqa 67 watayoq Marie-Louise jutiyoq precursöra paniwanmi yanasa tikrariyarqan. Llapan juëvis qoyakunam (wärëkunam), Diospita yachatsikoq juntu yarquyan y imëkapitam parlayan. Cindym kënö nin: “Amïgükunawan precisaq asuntukunapita parlëqa alläpam gustaman, tsëmi yanapaman pëkunata mas reqinäpaq y entiendinäpaq”. Imapitapis cläru parlapänakurqa, piwampis mas alli amïgum tikrashun. Tsëqa Cindy ruranqannö rurashun  y piwampis shumaq y precisaq asuntukunapita parlakunapaq, noqantsik parlarnin qallashun (Prov. 27:9).

10. Proverbius 27:17 textuchö ninqannö, ¿imataq pasakunqa creikoq mayintsikkunawan Diospita juntu yachatsikushqaqa?

¹⁰ Jeremïastawan Baructa pasanqannöpis, creikoq mayintsikkunawan Diospita juntu yachatsikushqa y imanö nuna kayanqanta rikashqaqa, pëkunapitam yachakushun y mas amïgum tikrashun (leyi Proverbius 27:17 *). Këllaman pensarishun: piwampis Diospita yachatsikoq yarqurnin y creinqankunapita o Jehoväman y änikunqankunaman chipyëpa markäkunqanta parlaqta wiyarqa, masmi kuyar qallëkushun.

11, 12. Creikoq mayintsikkunawan juntu yachatsikunqantsik imanö yanapamanqantsikta willakaramï.

¹¹ Creikoq mayintsikkunawan Diospita juntu yachatsikunqantsik mas kuyanakunapaq imanö yanapakunqanta rikärishun. Diospita seguïdu mana yachatsikuyanqan markaman ëwayänampaqmi, 23 watayoq Adeline jutiyoq pani, Candice jutiyoq yanasanta juntu yachatsikoq ëwayänampaq nirqan. Adelinem kënö willakun: “Diospita mas yachatsikïta y tsëta rurar mas kushishqa këtam munayarqä. Llapan puëdiyanqämannö Jehoväpita yachatsikur sïguiyänäpaqmi ishkäkuna mas kallpata wanayarqä”. ¿Imanötaq juntu yachatsikuyanqan pëkunata yarparqan? Adelinem kënö willakun: “Yachatsikur usharirqa, imanö këkäyanqäta, nunakunata Diospita yachatsiyanqä imanö yanapayämanqanta y Jehovä imanö yanapayämashqa kanqantam parlayaq kayä. Ishkäkunatam precisaq asuntukunapita parlë gustayämaq, tsëmi yanapayämarqan mas reqinakuyänäpaq”.

¹² Laïlawan Marianneqa, Francia nacionpita soltëra panikunam kayan. Pëkunaqa, Republica Centroafricäna nacionpa Bangui jutiyoq mas reqishqa markanmanmi, pitsqa semänapa Diospita yachatsikoq ëwayarqan. Laïlam kënö nin: “Mariannewan noqaqa, problëmakunapam pasayarqä, peru shumaq y cläru parlapänakuyanqä y kuyanakuyanqämi, mas alli  amïga kayänäpaq yanapayämarqan. Munëninllachö tsarakoq mana kanqanta, tsë nacionchö nunakunata kuyanqanta y Diospita gänas gänas yachatsikunqanta rikanqämi, pëta mas respetanäpaq yanapamarqan”. Tsëkunata rikänapaqqa, manam juk naciontaraqtsu ëwakunantsik. Congregacionnintsik yachatsikunqan markakunachö wawqi panintsikkunawan yachatsikurqa, masmi pëkunata reqishun y mas alli amïgum tikrashun.

13. Creikoq mayintsikkunawan Diospita juntu yachatsikushqaqa, ¿imata rikartaq qallëkushwan?

¹³ Wawqi panintsikkunawan Diospita juntu yachatsikushqaqa, manam imachö alli kayanqanllatatsu rikantsik, sinöqa imachö pantayanqantapis rikantsikmi. ¿Imataq pantayanqankunaman mana yarparäkunapaq yanapamäshun? Diospa willakoqnin Jeremïaspita yapë parlarishun. ¿Imataq yanaparqan Diospa wakin sirweqninkuna imachö alli kayanqanta rikänampaq y pantayanqankunaman mana yarparäkunampaq?

14. ¿Imatataq Jehoväpita Jeremïas yachakurqan y imanö kanampaqtaq tsëqa yanaparqan?

¹⁴ Jeremïasqa, jutinta apaq librutam escribirqan y itsachi Primëru y Segundu de Los Rëyes librukunatapis. Tsëchi yanaparqan, pantar mana allita ruraq nunakunata Jehovä alläpa ankupanqanta rikänampaq. Këllaman pensarishun: Jeremïasqa, rey Acab mana allita ruranqankunapita arrepentikunqanta y tsërëkur familianta ushakätsiyänanta mana rikänampaq Jehovä nishqa kanqantam musyarirqan (1 Rey. 21:27-29). Jina Acabpitapis mas mana allikunata rurarnin Jehoväta rey Manases ofendishqa kaptimpis, arrepentikunqanta rikarnin Jehovä perdonashqa kanqantapis musyarirqanmi (2 Rey. 21:16, 17; 2 Crön. 33:10-13). Tsëkunapita escribinqanqa, Jehovänö pacienciakoq y alläpa ankupäkoq (llakipäkoq) kanampaqchi Jeremïasta yanaparqan (Sal. 103:8, 9).

15. Rurëninta unë ruranqannölla Baruc manana ruraptin, ¿imanötaq Jehovänö pacienciakoq kanqanta Jeremïas rikätsikurqan?

¹⁵ Rurëninta unë ruranqannölla manana ruraptin, amïgun Baructa Jeremïas imanö yanapanqanman pensarishun. Juk kuchuman churarinampa rantinmi, Jehovä cläru peru kuyëpa pëpaq ima ninqanta Jeremïas willarqan (Jer. 45:1-5). ¿Imatataq tsëpita yachakuntsik?

16. Proverbius 17:9 textuchö ninqannö, ¿imatataq ruranantsik amïguntsikkunawan kuyanakur sïguinapaq?

¹⁶ Rasumpa kaqchöqa, creikoq mayintsikkuna ni imachöpis mana pantayänantaqa manam shuyarashwantsu. Tsëqa, kapamanqantsik amïguntsikkunawan mas kuyanakunapaq kallpachakushun. Juk amïguntsik imallachöpis pantariptinqa, itsa precisanqa cläru peru kuyëpa parlapänantsik y Bibliachö ninqanwan shumaq consejarinantsik (Sal. 141:5). Y ima mana allitapis ruramashqaqa, perdonëkunantsikmi. Y perdonarirqa, manam warë warätinkuna ima mana allita ruramanqantsikta yarpätsishwantsu (leyi Proverbius 17:9 *). Kanan witsankunaqa, manam wawqi panintsikkuna imachö alliyäyänan pishinqanmantsu yarparäkunantsik, sinöqa imakunachö alli kayanqanmanmi yarpänantsik. Tsëta rurashqaqa, mas alli amïgum kashun. Jatun sufrimientu witsanqa, alli amïgukunayoq këtam wanashun, tsëmi amïguntsikkunawan kanan kuyanakunantsik alläpa precisan.

17. Alläpa jatun sufrimientu kanqan witsankunachöqa, ¿imanötaq kuyakoq amïgu kanqanta Jeremïas rikätsikurqan?

¹⁷ Alläpa jatun sufrimientu kanqan witsankunachöqa, Diospa willakoqnin Jeremïasqa alläpa  kuyakoq amïgum karqan. Ëbed-Mëlec jutiyoq nunata imanö yanapanqanta rikärishun. Kë nunaqa reypa wayinchö carguyoq nunam karqan, y pëqa leqita pözuchö wanunampitam Jeremïasta salvarqan. Peru salvarirqa, carguyoq nunakuna imatapis rurëkuyänantam Ëbed-Mëlecqa mantsarqan. Tsëta musyarirqa, tsë problëmata amïgun altsanqanyaqqa Jeremïasqa manam upällatsu kakurqan. Carcelchö llawirëkarpis, Jehovä änikunqanta willatsirmi llapan puëdinqanmannö alläpa mana yarpachakunampaq yanaparqan (Jer. 38:7-13; 39:15-18).

18. Proverbius 17:17 textuchö ninqannö, ¿imatataq rurashwan juk creikoq mayintsik sufriptin?

¹⁸ Kanan witsankunaqa, creikoq mayintsikkunaqa imëka mana allikunapam pasayan. Wakinqa nunakunapa causanrëkurmi sufriyan o juk desgraciakunapam pasayan. Tsëkuna pasakuptinqa, itsa wakinnintsikqa tsë wawqi panintsikkunata wayintsikman chaskishwan. O wakinnintsikqa itsa qellëwan yanapakushwan. Imanö kaptimpis, pëkunapaq Jehoväta mañakïtaqa llapantsikmi puëdintsik. Juk creikoq mayintsik llakikur qelanäkurishqa kanqanta musyarirqa, itsa imata nita o imanö këta musyashwantsu. Peru llapantsikqa, imëkanöpam yanapëta puëdishwan. Itsa pëwan imallatapis ruranapaq, shumaq wiyanapaq y noqantsikta yanapamanqantsik textuta leyirapunapaq tiempuntsikta patsäratsishwan (Is. 50:4). Mas alliqa kanqa, wanamanqantsik tiempuchö amïguntsikkunapa lädunchö këkanqantsikmi (leyi Proverbius 17:17 *).

19. Kanan witsankuna kuyakoq amïgukunayoq kanqantsikqa, ¿imanötaq shamoq tiempuchö yanapamäshun?

¹⁹ Wawqi panintsikkunawan alläpa kuyanakoq amïgu kanapaqmi, kanan witsankuna kallpachakunantsik. ¿Imanir? Chikimaqnintsikkunaqa mana rasumpa kaqta parlar o willakurmi wawqi panintsikkunapita rakimënintsikta munayanqa. Mana confianakunapaq y mana yanapanakunapaqmi imëkata rurayanqa. Peru tsëtaqa manam lograyanqatsu. Kuyanakunqantsiktaqa manam ushakätsita puëdiyanqatsu. Imata rurarpis amïgu kanqantsiktaqa manam ushakätsiyanqatsu. Manam Patsachö imëka mana allikuna ushakanqanyaqllatsu amïguqa kashun. Amïgu kanqantsikqa manam imëpis ushakanqatsu.