Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO WA PFUNDZIRO 44

Wangisani Uxamwali Wanu na Anango Kumala Mbakudzati Kufika

Wangisani Uxamwali Wanu na Anango Kumala Mbakudzati Kufika

‘Xamwali wandimomwene asapangiza ufuni ndzidzi onsene.’MIS. 17:17.

NYIMBO 101 Titumikire Yahova Mwakuphatana

PINAFUNA IFE KUPFUNDZA *

Mu ndzidzi “wa nyatwa ikulu,” ife tinadzafuna axamwali adidi (Onani ndima 2) *

1-2. Mwakubverana na 1 Pedhru 4:7, 8, ninji pinafuna kutiphedza toera kupirira tingathimbana na nyatwa?

NAKUTI tiri kunkhomo kwa “ntsiku zakumalisa,” panango tinathimbana na nyatwa zizinji. (2 Tim. 3:1) Mwacitsandzo, pakumala kucitwa mavoto mu dziko inango ya kumadokero a dzuwa ku Afrika, kwacitika uviavia ukulu kakamwe. Nkati mwa miyezi mitanthatu, abale na alongo athu akhali pangozwi kakamwe thangwi anthu akhamenyana m’mbuto zonsene. Ninji pidaaphedza toera kupirira nyatwa zenezi? Anango athawira n’nyumba za abale akuti akakhala n’cisa cinango. M’bale unango alonga: “Mu ndzidzi unoyu wakunentsa, ndatsandzaya kakamwe thangwi yakukhala pabodzi na axamwali anga. Ife takwanisa kuwangisana unango na ndzace.”

2 Mu ndzidzi “wa nyatwa ikulu,” ife tinadzatsandzaya kakamwe thangwi yakukhala na axamwali adidi akuti asatifuna. (Apok. 7:14) Ndi thangwi yace, ndi pyakufunika kakamwe kuwangisa uxamwali na abale athu cincino. (Lerini 1 Pedhru 4:7, 8.) Ife tinakwanisa kupfundza pizinji na pidacitikira Yeremiya. Iye aphedzwa na axamwali ace toera kupulumuka mu ndzidzi wakunentsa kakamwe Yerusalemu mbadzati kufudzwa. * Tinatowezera tani Yeremiya?

PFUNDZANI KUBULUKIRA MU CITSANDZO CA YEREMIYA

3. (a) Ndi mathangwi api akuti panango mbadacitisa Yeremiya kupambulika? (b) Yeremiya alonganji kuna mulembi Bharuki, pontho ndi nkhombo ipi idakhala na iye?

3 Mu pyaka 40 peno kupiringana, Yeremiya akakhala na anthu akukhonda kukhulupira Mulungu. Anango mwa anthu anewa akhali anyakuendekana ace na acibale a mu nzinda udabalwa iye, ku Anatote. (Yer. 11:21; 12:6) Ngakhale tenepo, iye nee akhapambulika. Mbwenye iye apanga mulembi wakukhulupirika Bharuki mabvero ace, pontho ife tisadziwambo mabvero ace kubulukira m’Bhibhlya. (Yer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Bharuki na Yeremiya apfundza kufunana na kulemedzana kakamwe unango na ndzace mu ndzidzi ukhalemba Bharuki pinthu pidacitikira Yeremiya.—Yer. 20:1, 2; 26:7-11.

4. Yahova aphemba Yeremiya toera kucitanji, pontho basa ineyi yawangisa tani uxamwali wa Yeremiya na Bharuki?

4 Mu pyaka pizinji, Yeremiya acenjeza mwacipapo Aizraeli thangwi ya pinthu pikhafuna kucitikira Yerusalemu. (Yer. 25:3) Toera kuphedza anthu kuti atcunyuke, Yahova aphemba Yeremiya toera alembe macenjezo Ace mu mpukutu. (Yer. 36:1-4) Yeremiya na Bharuki pikhaphata iwo basa pabodzi idapaswa iwo na Mulungu, panango iwo amala miyezi mizinji, mwakukhonda penula, makani akhacedza iwo awangisa cikhulupiro cawo.

5. Tisadziwa tani kuti Bharuki akhali xamwali wadidi wa Yeremiya?

5 Pidamala kulembwa mpukutu, Yeremiya apanga xamwali wace Bharuki toera aleri mphangwa kuna mbumba. (Yer. 36:5, 6) Maseze basa idapaswa iye ikhali yakugopswa, Bharuki aicita mwacipapo. Mwandimomwene, Yeremiya atsandzaya kakamwe pidaona iye Bharuki mbapita mu templo toera kuleri mpukutu pamaso pa anthu. (Yer. 36:8-10) Atsogoleri a Yuda abva pidacita Bharuki, natenepa iwo ampanga toera aleri mpukutu mwakugaluza kuna iwo. (Yer. 36:14, 15) Atsogoleri atonga kupanga Mambo Yoakimu pidalonga Yeremiya. Mwacitsalakano, iwo apanga Bharuki: ‘Iwe na Yeremiya ene, musafunika kubisala, pontho nee munthu m’bodzi asafunika adziwe kunabisala imwe.’ (Yer. 36:16-19) Unoyu ukhali uphungu wadidi!

6. Kodi Yeremiya na Bharuki acitanji pikhatcingwa iwo?

6 Mambo Yoakimu aipirwa kakamwe pidabva iye mafala adalemba Yeremiya, natenepa iye apisa mpukutu, mbalonga kuti Yeremiya na Bharuki asafunika kumangwa. Mbwenye Yeremiya nee agopa. Iye akwata mpukutu unango mbaupasa Bharuki, pontho Yeremiya ampanga mphangwa za Yahova, Bharuki mbalemba ‘mafala onsene a mpukutu udapisa Mambo Yoakimu wa Yuda.’—Yer. 36:26-28, 32.

7. Ndi pinthu pipi pidacitika mu ndzidzi wakuti Yeremiya na Bharuki akhaphata basa pabodzi?

7 Kazinji kene anthu anathimbana na nyatwa pabodzi pene, uxamwali wawo usakhala wakuwanga kakamwe. Natenepa tinakwanisa kulonga kuti kuphata kwawo basa pabodzi toera kulemba paswa mpukutu udapisa Mambo wakuipa Yoakimu, Yeremiya na Bharuki akhakomerwa na makhaliro a unango na ndzace. Kodi citsandzo ca atumiki anewa akukhulupirika cinatiphedza tani?

PANGANI AXAMWALI ANU PINTHU PIRI MUNTIMA MWANU

8. Ndi pinthu pipi pyakuti panango pinaticimwanisa kukhala na axamwali, pontho thangwi yanji nee tisafunika kubwerera nduli?

8 Panango pinakhala pyakunentsa kwa ife kulonga mabvero athu kuna munthu wakuti atitsukwalisa nduli. (Mis. 18:19, 24) Peno, ife panango tinanyerezera kuti nee tiri na ndzidzi na mphambvu toera kukulisa uxamwali. Natenepa, nee tisafunika kubwerera nduli. Tingafuna kuti abale athu akhale na ife mu ndzidzi wa nyatwa, tisafunika kuanyindira cincino na kuapanga manyerezero athu na mabvero athu. Pyenepi mphyakufunika kakamwe toera tikhale na axamwali andimomwene.—1 Ped. 1:22.

9. (a) Yezu apangiza tani kuti akhanyindira axamwali ace? (b) Thangwi yanji kucedza na anango mwakusudzuka kunakuphedzani toera kukhala na uxamwali wakuwanga? Perekani citsandzo.

9 Yezu apangiza kuti akhanyindira axamwali ace mukuapanga pinthu pyonsene. (Juw. 15:15) Ife tinakwanisa kutowezera citsandzo cace mukupanga anango pinthu pinakomerwa na ife, pinatidzudzumisa na pinatitsukwalisa. Bveserani mwadidi munthu anacedza na imwe, panango munadzindikira kuti manyerezero ace, mabvero ace na pifuno pyace ndi sawasawa na pyanu. Onani citsandzo ca mulongo Cindy, wa pyaka 29. Iye acita uxamwali na mulongo Marie-Louise, mpainiya wa pyaka 67. Cindy na Marie-Louise asamwaza mphangwa pabodzi ntsiku zonsene za cinai namacibese, pontho asacedza pinthu pyonsene mwakusudzuka. Cindy alonga: “Ndisatsandzaya kakamwe ndingacedza na axamwali anga, thangwi pyenepi pisandiphedza toera kuadziwa na kuabvesesa mwadidi.” Mungapanga axamwali anu mabvero na manyerezero anu, pontho mungaabvesera angalonga pinthu pyawo, uxamwali wanu unakhala wakuwanga kakamwe. Ninga Cindy, ife tisafunika kukhala akutoma kucedza na anango, natenepa uxamwali wathu na iwo unakula kakamwe.—Mis. 27:9.

PHATANI BASA PABODZI

Axamwali adidi asaphata basa pabodzi mu utumiki (Onani ndima 10)

10. Mwakubverana na Misangani 27:17, ndi pinthu pipi pyadidi pinafuna kucitika tingaphata basa pabodzi na abale na alongo athu?

10 Ninga pidacitikira Yeremiya na Bharuki, ife tingaphata basa pabodzi na abale na alongo athu mbationa makhaliro awo adidi, tinapfundza pizinji na iwo mbatiafuna kakamwe. (Lerini Misangani 27:17, Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada.) Mwacitsandzo, munapibva tani mungamwaza mphangwa mbamubva xamwali wanu akulonga mwacipapo pinakhulupira iye peno akulonga mwacinyindiro thangwi ya Yahova na cifuniro cace? Mwandimomwene, ufuni wanu kuna iye unathimizirika kakamwe.

11-12. Perekani citsandzo cinapangiza kuti kumwaza mphangwa na axamwali athu kusatiphedza toera kuwangisa uxamwali wathu.

11 Onani pitsandzo piwiri pinapangiza kuti kumwaza mphangwa pabodzi kusaphedza tani anthu toera kufunana kakamwe unango na ndzace. Adeline, mulongo wa pyaka 23 aphemba xamwali wace m’bodzi anacemerwa Candice toera aende kamwaza mphangwa pabodzi mucisa cakuti nee cisamwazwa mphangwa kazinji kene. Iye alonga: “Ife tikhafuna kakamwe kumwaza mphangwa mwaphinga, mbatitsandzaya na basa ineyi. Uwiri wathu tikhafuna ciwangiso toera tipitirize kutumikira Yahova.” Ndi nkhombo zipi zidakhala na iwo thangwi yakumwaza mphangwa pabodzi? Adeline alonga: “Dzuwa ingadoka, ife tikhacedza thangwi ya mabvero athu, ciwangiso cidakhala na ife pakucedza na anthu, pontho tikhaona kuti Yahova atsogolera tani basa yathu. Makani akhacedza ife akhali adidi, pontho atiphedza toera kudziwana mwadidi unango na ndzace.”

12 Laïla na Marianne, ndi alongo akukhonda manga banja a ku Fransa, iwo aenda kamwaza mphangwa masumana maxanu ku Bangui, mu nzinda ukulu wa Republika Centro-Africana. Laïla alonga: “Ine na Marianne, tathimbana na nyatwa zizinji, mbwenye kucedza mwadidi na kupangiza ufuni wandimomwene, kwawangisa uxamwali wathu. Ine ndadzumatirwa kakamwe na Marianne, thangwi iye akhali wakukhonda nentsa kudzolowera makhaliro apacisa, akhafuna anthu apacisa, pontho akhali waphinga mu utumiki.” Imwe nee musafunika kuenda ku dziko inango toera mukhale na nkhombo zenezi. Ndzidzi onsene imwe musamwaza mphangwa ncisa canu pabodzi na abale na alongo anu, natenepa muli na mwai toera kudziwana mwadidi na kuwangisa uxamwali wanu.

ONANI MAKHALIRO ADIDI A AXAMWALI ANU, PONTHO KHALANI AKULEKERERA

13. Ndi pinthu pipi pyakuti panango pinacitika tingamwaza mphangwa na axamwali athu?

13 Midzidzi inango tingamwaza mphangwa na axamwali athu, tisadzindikira makhaliro awo adidi na madodo awo. Ninji pinafuna kutiphedza toera kupitiriza na axamwali athu mwakukhonda tsalakana madodo awo? Onani pontho citsandzo ca Yeremiya. Ninji cidamphedza toera kuona makhaliro adidi a anango na kulekerera madodo awo?

14. Yeremiya apfundzanji thangwi ya Yahova, pontho pyenepi pyam’phedza tani?

14 Kusiyapo bukhu inadziwika na dzinace, Yeremiya alembambo bukhu ya Amambo wakutoma na waciwiri. Mwakukhonda penula, basa ineyi yancitisa kuona kuti Yahova ndi wantsisi kakamwe kuna anthu akusowa ungwiro. Mwacitsandzo, Yeremiya akhadziwa kuti Mambo Akabu akhadatcunyuka thangwi ya pinthu pyakuipa pidacita iye, mbwenye Yahova alonga kuti iye nee mbadaona kufudzwa kwa banja yace yonsene. (1 Ama. 21:27-29) Pontho Yeremiya akhadziwambo kuti Manase akhadacita pinthu pizinji pyakuipa kuna Yahova kupiringana pidacita Akabu. Ngakhale tenepo Yahova alekerera Manase pidatcunyuka iye. (2 Ama. 21:16, 17; 2 Pya dziko. 33:10-13) Kudziwa pyenepi, kwaphedza kakamwe Yeremiya toera kutowezera Mulungu, mukupangiza kupirira na kukoma ntima kuna axamwali ace.—Masal. 103:8, 9.

15. Yeremiya atowezera tani kupirira kwa Yahova pikhadzudzumika Bharuki na basa yace?

15 Onani kuti Yeremiya aphedza tani Bharuki mu ndzidzi ukhadzudzumika iye na basa yace. Yeremiya nee asiya xamwali wace Bharuki mwakucimbiza, m’mbuto mwace iye am’phedza mukumpanga mphangwa za Mulungu, mwakukhonda kum’bisira cinthu, pontho mwaufuni. (Yer. 45:1-5) tisapfundzanji na pyenepi?

Axamwali adidi asalekererana unango na ndzace (Onani ndima 16)

16. Mwakubverana na Misangani 17:9, tisafunika kucitanji toera kupitiriza kuwangisa uxamwali wathu?

16 Mwandimomwene, ife nee tisadikhira kuti abale na alongo athu akhale aungwiro. Natenepa tingacita uxamwali na iwo, tisafunika kuwangisira toera kuwangisa uxamwali unoyu. Axamwali athu angacita madodo, panango tisafunika kuapasa uphungu wakubulukira m’Bhibhlya mwaufuni, mbatikhonda kum’bisira cinthu. (Masal. 141:5) Pontho iwo angatitsukwalisa tisafunika kualekerera. Natenepa, tingaalekerera tisafunika kucalira kulonga pontho madodo adaticitira iwo kale. (Lerini Misangani 17:9.) Ndi pyakufunika kakamwe midzidzi ino yakunentsa kuona pinthu pyadidi pinacita abale na alongo athu, m’mbuto mwakuona madodo awo. Tingacita pyenepi, tinawangisa uxamwali wathu, pontho mu ndzidzi wa nyatwa ikulu tinafunana kakamwe unango na ndzace.

PANGIZANI UFUNI WANDIMOMWENE

17. Yeremiya apangiza tani kuti akhali xamwali wandimomwene midzidzi ya nyatwa?

17 Mprofeta Yeremiya apangiza kukhala xamwali wandimomwene midzidzi ya nyatwa. Ebhedhi-Meleki nkadamu wa anyankhondo apulumusa Yeremiya pikhafuna iye kufa mu ncera wa matope, buluka penepo Ebhedhi-Meleki agopa kuti mbadaphiwa na atsogoleri. Pidabva Yeremiya pyenepi, iye nee amatama mbanyerezera kuti xamwali wace anapirira ekha nyatwa zenezi. Maseze akhali nkaidi, Yeremiya acita pidakwanisa iye toera kupanga Ebhedhi-Meleki pikiro yakuwangisa idacita Yahova kuna iye.—Yer. 38:7-13; 39:15-18.

pontho asaphedza abale na alongo angafuna ciphedzo (Onani ndima 18)

18. Mwakubverana na Misangani 17:17, tinaphedza tani xamwali wathu angathabuka?

18 Lero, abale na alongo athu asathimbana na nyatwa zizinji. Mwacitsandzo, azinji asathimbana na pidengwa pyacibaliro ninga piteketeke peno kudzalirwa na madzi. Pyenepi pingacitika, panango tinacemera abale na alongo athu toera kukhala pabodzi na ife. Panango, anango anakwanisa kuaphedza mukuapasa kobiri. Mbwenye tonsene tinakwanisa kuphemba Yahova toera aphedze abale na alongo athu. Tingabva kuti m’bale peno mulongo ali kutsukwala, panango nee tinadziwa pinafuna ife kulonga peno kucita. Mbwenye ife tinakwanisa kuphedza. Mwacitsandzo, panango ife tinakwanisa kumala ndzidzi uzinji na xamwali wathu. Ife tinakwanisa kum’bvesera mwadidi mu ndzidzi unalonga iye. Pontho tinakwanisa kumpangiza lemba yakuwangisa. (Iza. 50:4) Cinthu cakufunika kakamwe ndi kukhala cifupi na axamwali athu mu ndzidzi unafuna iwo ciphedzo.—Lerini Misangani 17:17.

19. Kodi kukhala na uxamwali wakuwanga cincino kunatiphedza tani ntsogolo?

19 Cincino, tisafunika kukhala dzololo toera kukulisa na kuwangisa uxamwali na abale na alongo athu. Thangwi yanji? Thangwi anyamalwa athu anayesera kuphatisira uthambi toera tikhale akugawana. Iwo anayesera kuticitisa toera tikhonde kubverana na abale na alongo athu. Mbwenye iwo nee anakwanisa. Iwo nee anakwanisa kumalisa ufuni uli na ife na abale athu. Nee cinthu cibodzi cinacita iwo cinakwanisa kufudza uxamwali wathu. Ife nee tinapitiriza kukhala na axamwali basi ene mu ntsiku zino zakumalisa, mbwenye tinakhala nawo kwenda na kwenda!

NYIMBO 24 Bwerani pa Phiri ya Yahova

^ ndima 5 Nakuti kumala kuli cifupi, tisafunika kuwangisa uxamwali wathu na abale na alongo athu. Mu nsolo uno, tinaona kuti tinapfundzanji na pidacitikira Yeremiya. Pontho tinaona kuti kukulisa uxamwali wathu lero kunadzatiphedza tani m’midzidzi ya nyatwa.

^ ndima 2 Pinthu pinalongwa m’bukhu ya Yeremiya nee pyalembwa mwakubverana na ndzidzi udacitika ipyo.

^ ndima 57 FOTO TSAMBA: Foto ineyi isapangiza pinthu pyakuti panango pinadzacitika ntsogolo, mu ndzidzi “wa nyatwa ikulu.” Abale na alongo azinji agumanyikana n’nyumba ya m’bale. Iwo akuwangisana unango na ndzace mu ndzidzi unoyu wakunentsa. Abale na alongo akhali kale na uxamwali wakuwanga mbidzati kutoma nyatwa ikulu.