1-2. Ti gue oko na 1 Pierre 4:7, 8, nyen la ayeke mû maboko na e ti gbu ngangu na yâ ti angangu kpale?

E GA nduru mingi na hunzingo ti “lâ ti nda ni,” tongaso e lingbi ti wara angangu kpale (2 Tim. 3:1). Na tapande, na peko ti so a hunzi ti sara vote na yâ ti mbeni kodro so ayeke na ouest ti Afrika, bira alondo ngangu mingi na popo ti azo. A hon nze omene aita ayeke na liberté ti tambela ape ndali ti so ala yeke na ndo so bira ayeke dä. Nyen la amû lani maboko na ala ti gbu ngangu na yâ ti akpale so? Ambeni akpe ague na ndo ti aita so ayeke na mbeni ndo so bira ayeke dä ape. Mbeni ita-koli atene: “Na yâ ti kpale so, a nzere lani na mbi so mbi yeke na akamarade na terê ti mbi. E wara lege ti kpengba mba.”

² Tongana “kota ye ti vundu” akomanse, a yeke nzere ande na e so e yeke na anzoni kamarade so aye e (Apoc. 7:14). Tongaso, a yeke kota ye ti duti na kpengba songo ti kamarade na aita laso. (Diko 1 Pierre 4:7, 8.) E lingbi ti manda ye mingi na lege ti aye so asi lani na Jérémie, so akamarade ti lo amû lani maboko na lo ti sö kuâ ngoi kete kozo na futingo Jérusalem. * E lingbi ti mû tapande ti lo tongana nyen?

3. (a) Nyen la alingbi ti sara fade si Jérémie aduti yamba na azo? (b) Nyen la Jérémie afa lani na wakuasu ti lo Baruch? Ye ti peko ni ayeke nyen?

³ Jérémie avivre na popo ti azo so ayeke be-ta-zo ape ngu 40 tongaso, na popo ti ala a yeke wara avoizin ti lo nga peut-être ambeni fami ti lo so ayeke na gbata ti Anathoth, ndo so a du lo  dä (Jér. 11:21; 12:6). Ye oko, lo duti yamba na azo ape. Ti tâ tënë ni, lo fa atënë ti bê ti lo na Baruch, wakuasu ti lo so ayeke be-ta-zo, na e kue e hinga atënë ti bê ti lo ndali ti so a sû ni na mbeti (Jér. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1). Baruch na Jérémie akomanse ti ye mba lani mingi nga ti ne mba mingi na ngoi so Baruch asû lani na mbeti aye kue so asi na Jérémie.—Jér. 20:1, 2; 26:7-11.

4. Nyen la Jéhovah ahunda lani na Jérémie ti sara? Tongana nyen la kua so akpengba songo ti kamarade so ayeke na popo ti Jérémie na Baruch?

⁴ Teti angu mingi, Jérémie asara ye na mbeto ape ti gboto mê ti azo ti Israël na ndö ti ye so ayeke nduru ti si na Jérusalem (Jér. 25:3). Na mbeni ngoi so Jéhovah awa azo ni ti changé bê ti ala, lo hunda na Jérémie ti sû atënë ti gbotongo mê so lo gboto na mê ti ala na yâ ti mbeni rouleau (Jér. 36:1-4). So Jérémie na Baruch asara kua so Nzapa amû na ala nduru na mba mingi, kua so aninga peut-être anze mingi, kite ayeke dä ape so ala sara alisoro so akpengba mabe ti mba.

5. Tongana nyen la Baruch afa lani so lo yeke mbeni nzoni kamarade ndali ti Jérémie?

⁵ Tongana ngoi ti tene a fa na azo tënë so ayeke na yâ ti rouleau ni alingbi, Jérémie adoit lani ti zia bê ti lo na ndö ti kamarade ti lo Baruch ti fa ni na azo (Jér. 36:5, 6). Na mbeto ape, Baruch asara kua so alingbi ti ga na lo kpale so. Âmanke Jérémie ayeke lani na ngia mingi so Baruch ague na lacour ti temple lo diko rouleau ni na azo (Jér. 36:8-10). Amokonzi ti Juda amä tënë ti ye so Baruch asara, na ala hunda lo ti ga ti diko ni na ala na kota go (Jér. 36:14, 15). Ala mû desizion ti tene na Gbia Jéhoïakim aye so Jérémie atene. Ndali ti so ala bi bê na Baruch, ala tene na lo, atene: “Mo gue, mo honde terê ti mo, mo na Jérémie, zia zo oko ahinga ndo so ala yeke dä pëpe.” (Jér. 36:16-19). So ayeke lani mbeni nzoni wango.

6. Jérémie na Baruch asara lani ye tongana nyen na gbele kangango lege?

 ⁶ Tongana a diko na Gbia Jéhoïakim atënë so Jérémie asû na mbeti, ngonzo asara lo mingi asara si lo gbi rouleau ni na lo tene na azo ti gbu Jérémie na Baruch. Ye oko, mbeto asara Jérémie ape. Lo mû mbeni rouleau lo mû ni na Baruch; na ngoi so lo yeke tene atënë ti Jéhovah na lo, Baruch asû “atënë ni kue na yâ ti rouleau ni, atënë ti yâ ti rouleau so Jéhoïakim, gbia ti Juda, agbi ni so.”—Jér. 36:26-28, 32.

7. Peut-être nyen la asi lani ndali ti so Jérémie na Baruch asara kua legeoko?

⁷ Mingi ni, azo so ahon na yâ ti mbeni kpale legeoko ayeke na kpengba songo ti kamarade. Tongaso, e lingbi ti bâ na yâ ti li ti e so, so Jérémie na Baruch asara lani kua legeoko ti kiri ti sû rouleau so sioni Gbia Jéhoïakim agbi ni, ala hinga mba nzoni mingi nga ala ga akota kamarade. Ambeni ye wa la e lingbi ti manda na lege ti mbaï ti Jérémie na Baruch?

8. Nyen la alingbi ti kanga lege na e ti wara akota kamarade? Ngbanga ti nyen la a lingbi e découragé ape?

⁸ Peut-être e lingbi ti bâ so a yeke ngangu na e ti zi bê ti e na amba ti e ndali ti so peut-être mbeni zo ason bê ti e lani (aProv. 18:19, 24). Wala e lingbi ti bâ so e yeke na ngoi nga na ngangu ape ti lë kpengba songo ti kamarade na aita. Ye oko, a lingbi e découragé ape. Tongana e ye ti tene aita ti e amû maboko na e na ngoi so e wara akpale, a lingbi laso e fa na ala apensé nga na atënë ti bê ti e. So ayeke mbeni kota ye so ayeke mû lege na e ti ga atâ kamarade.—1 Pi. 1:22.

9. (a) Tongana nyen la Jésus afa lani so lo yeke na confiance na akamarade ti lo? (b) Tongana nyen la sarango lisoro polele na amba ti mo alingbi ti mû maboko na mo ti duti na kpengba songo ti kamarade na ala? Fa mbeni tapande ni.

⁹ Jésus afa lani so lo yeke na confiance na akamarade ti lo na lege so lo sara lisoro na ala polele (Jean 15:15). E lingbi ti mû tapande ti lo na lege so e fa na amba ti e aye so azia ngia na bê ti e, agingo bê ti e nga na aye so azia vundu na bê ti e. Mä zo nzoni na ngoi so lo yeke sara tënë na mo, na peut-être mo yeke hinga so mingi ti apensé ti ala, atënë ti bê ti ala nga na aye so ala ye ti sara ayeke oko. Bâ tapande ti Cindy, mbeni ita-wali so ayeke na ngu 29. Lo sara kamarade na Marie-Louise, mbeni pionnier so ayeke na ngu 67. Cindy na Marie-Louise ayeke fa tënë lakue na jeudi na ndapre nga ala yeke sara lisoro polele na mba na ndö ti atënë nde nde. Cindy atene: “A nzere na mbi ti sara lisoro na akamarade ti mbi na ndö ti akota tënë ndali ti so amû maboko na mbi ti hinga ala nga ti comprendre ala nzoni mingi.” Songo ti kamarade ayeke kpengba  tongana akamarade ni asara lisoro nzoni. Legeoko tongana Cindy, tongana mo mû li ni ti sara lisoro polele na amba ti mo, a lingbi ti sara si songo ti kamarade ti mo na ala akpengba.—aProv. 27:9.

10. Ti gue oko na aProverbe 27:17, tongana e sara kua legeoko na aita, anzoni ye wa la e lingbi ti wara?

¹⁰ Tongana ti Jérémie na Baruch, tongana e sara kua legeoko na amba ti e aChrétien na e bâ apendere sarango ye ti ala, e yeke manda ye na mbage ti ala nga e yeke ga nduru mingi na ala. (Diko aProverbe 27:17.) Na tapande, tongana mo na mbeni ita ayeke na fango tënë na mo mä lo so na mbeto ape lo yeke gbu koko ti mabe ti lo wala na bê ti lo kue lo sara tënë na ndö ti Jéhovah nga na aye so leke na bê ti lo ti sara, a yeke sara mo tongana nyen? Âmanke mo yeke ga nduru mingi na lo ahon ti kozo.

11-12. Fa mbeni tapande so afa so ti fa tënë legeoko alingbi ti kpengba songo ti kamarade so ayeke na popo ti e.

¹¹ Bâ ambeni ye use so asi so afa tongana nyen la fango tënë legeoko na aita asara si azo aga nduru mingi na mba. Adeline, mbeni ita-wali so ayeke na ngu 23, ahunda na Candice, so ayeke mbeni kamarade ti lo, ti tene ala gue ala fa tënë na yâ ti mbeni territoire so a fa tënë dä mingi ape. Lo tene: “E ye lani ti yapu na fango tënë nga ti ye ni mingi ahon ti kozo. E bezoin lani ti wara ngangu tongaso si e lingbi ti sara kua ti Jéhovah na ngangu ti e kue.” Tongana nyen la ala bâ nzoni na lege ti sarango kua legeoko? Adeline atene: “Na hunzingo ti lango oko oko, e yeke fa atënë ti bê ti e na mba na ndö ti kua ti fango tënë ti lango ni, e yeke fa ye so andu bê ti e na yâ ti lisoro so e na azo e sara nga tongana nyen la Jéhovah afa lege na e na fango tënë. Lisoro so anzere na e use kue mingi nga asara si e hinga mba nzoni mingi.”

¹² Laïla na Marianne, aita-wali kumbamba use so ayeke azo ti France, aga lani ti fa tënë yenga oku na Bangui, so azo ayeke dä mingi. Laïla atene: “Mbi na Marianne e wara lani akpale, me grâce na nzoni lisoro nga na tâ ndoye, songo ti e ti kamarade akpengba mingi ahon ti kozo. So mbi bâ kode so Marianne  ayeke na ni ti sara achangement ti lingbi na aye so asi nga so mbi bâ so lo ye azo ti ndo ni nga lo yapu na fango tënë, mbi ne lo mingi ahon ti kozo.” Mo bezoin ape ti gue na kodro-wande si mo wara aye ti nzoni so. Lakue tongana mo fa tënë na yâ ti territoire ti ndo so mo yeke dä mo na mbeni ita, lege azi na mo ti hinga lo nzoni nga ti kpengba songo ti kamarade so ayeke na popo ti mo na lo.

13. Nyen la alingbi ti si na ambeni ngoi tongana e sara kua legeoko na akamarade ti e?

¹³ Na ambeni ngoi tongana e sara kua legeoko na aita ti e, e yeke bâ anzoni sarango ye ti ala nga na awokongo ti ala. Nyen la alingbi ti mû maboko na e ti ngbâ nduru na akamarade ti e atâa awokongo so ala yeke na ni? Kiri mo gbu li na ndö ti tapande ti Jérémie. Nyen la amû lani maboko na lo ti bâ anzoni sarango ye ti amba ti lo nga ti kanga lê na ndö ti awokongo ti ala?

14. Nyen la Jérémie ahinga na ndö ti Jéhovah? Ye so lo manda so amû lani maboko na lo tongana nyen?

¹⁴ Jérémie asû mbeti ti Bible so iri ti lo ayeke na ndö ni, na peut-être lo sû nga ambeti ti Bible so a iri ni Kozo nga na Use mbeti ti aGbia. Kite ayeke dä ape so kua so asara si lo bâ mbilimbili nzoni bê ti Jéhovah na mbage ti azo so ayeke mbilimbili-kue ape. Na tapande, lo hinga lani so na ngoi so Gbia Achab achangé bê ti lo ndali ti asioni ye so lo sara, Jéhovah asara si, na ngoi so a futi azo kue ti sewa ti lo, lo bâ ni ape ndali ti so lo ngbâ na fini ape (1 aGbia 21:27-29). Legeoko nga, Jérémie ahinga lani so Manassé asara aye mingi so ason bê ti Jéhovah ahon Achab. Atâa so kue, Jéhovah apardonné Manassé ndali ti so lo changé bê ti lo (2 aGbia 21:16, 17; 2 Chron. 33:10-13). Ambaï so adoit lani ti mû maboko na Jérémie ti mû tapande ti kangango bê ti Nzapa nga na nzoni bê ti lo na yâ ti sarango ye ti lo na mbage ti akota kamarade ti lo.—Ps. 103:8, 9.

15. Tongana nyen la Jérémie amû tapande ti kangango bê ti Jéhovah na ngoi so mbeni ye agboto lê ti Baruch?

¹⁵ Gbu li na ndö ti fason ti sarango ye ti Jérémie na mbage ti Baruch na ngoi so mbeni ye agboto lê ti Baruch teti kete ngoi na terê ti kua ti lo. Ahon ti tene hio Jérémie adécouragé na terê ti kamarade ti lo, lo mû lani maboko na Baruch na lege so lo fa na lo polele me na kode wango ti Nzapa (Jér. 45:1-5). Nyen la e lingbi ti manda na lege ti mbaï so?

16. Tongana ti so a fa na aProverbe 17:9, nyen la a lingbi e sara ti ngbâ ti bata songo ti kamarade na aita ti e?

¹⁶ Ti tâ tënë ni, e lingbi pëpe ti ku ti tene aita ti e aduti mbilimbili-kue. Tongaso, tongana e lë kpengba songo ti kamarade na mbeni ita, a lingbi e sara ngangu ti ngbâ ti bata ni. Tongana akamarade ti e asara mbeni faute, peut-être e bezoin ti mû na ala wango so alondo na Bible polele me zia e sara ni na kode (Ps. 141:5). Na ndö ni, tongana akamarade ti e ason bê ti e, a lingbi e pardonné ala. Tongana e pardonné ala awe, a lingbi e kpe ti kiri encore na ndö ti ye so ala sara. (Diko aProverbe 17:9.) A yeke kota ye mingi na angoi ti kpale so ti bâ gï anzoni sarango ye ti aita ti e ahon ti bâ gï awokongo ti ala. Sarango tongaso ayeke kpengba songo ti kamarade so e yeke na ni na ala, nga e yeke duti ande na bezoin ti akota kamarade na ngoi ti kota ye ti vundu.

17. Tongana nyen la Jérémie afa lani so lo yeke tâ kamarade na angoi ti vundu?

¹⁷ Prophète Jérémie afa lani so lo yeke tâ kamarade na angoi ti vundu. Na tapande, na peko ti so Ébed-Mélec, so ayeke kota zo na da ti gbia, azi Jérémie na yâ ti dû so alï so popoto ayeke dä mingi si lo kui ape, Ébed-Mélec asara mbeto ti tene amokonzi ti Juda asara  sioni na lo nga. Tongana Jérémie amä tënë ni, lo duti gï kpô ape nga lo tene ape so kamarade ti lo ni ayeke wara lege ti gbu ngangu na yâ ti kpale ni lo wani. Atâa so Jérémie ayeke lani na kanga, lo sara ye so lo lingbi ti sara na lege so lo fa na kamarade ti lo Ébed-Mélec zendo ti Jéhovah so adë bê ti zo.—Jér. 38:7-13; 39:15-18.

18. Ti gue oko na aProverbe 17:17, nyen la e lingbi ti sara na ngoi so mbeni ita ti e awara kpale?

¹⁸ Laso, aita ti e ayeke wara akpale nde nde. Na tapande, aita mingi ayeke bâ pasi ndali ti aye tongana sese so ayengi wala ngu so asuku amû ndo nga na abira. Tongana aye tongaso asi, ambeni na popo ti e alingbi ti yamba aita ti e so na yâ ti da ti ala. Ambeni alingbi ti mû maboko na ala na lege ti nginza. Me e kue e lingbi ti hunda Jéhovah ti mû maboko na aita ti e. Tongana e mä so mbeni ita ti e adécouragé, peut-être e hinga pëpe tënë so e yeke tene na lo wala ye so e lingbi ti sara. Me e kue e lingbi ti mû maboko na ita ni. Na tapande, e lingbi ti wara ngoi ti duti na terê ti lo. E lingbi ti dengi mê nzoni ti mä lo na ngoi so lo yeke sara tënë. E lingbi nga ti fa na lo versê ti dengo bê so e ye ni mingi (És. 50:4). Ye so ayeke kota ye mingi ayeke so mo yeke dä na terê ti aita ti mo na ngoi so ala bezoin mo.—Diko aProverbe 17:17.

19. Tongana nyen la ti duti na kpengba songo ti kamarade laso ayeke mû maboko na e na yâ ti angoi so ayeke ga?

¹⁹ A lingbi e leke na bê ti e ti duti na kpengba songo na aita ti e laso nga ti ngbâ ti bata ni. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so awato ti e ayeke gi ande ti kangbi yâ ti e na lege ti atënë ti mvene. Ala yeke gi ande ti sara si e duti na confiance na mba encore ape nga e mû maboko na mba encore ape. Me ala yeke sara ande gbä. Ala yeke wara ande lege pëpe ti fâ yâ ti kamba ti ndoye so abungbi e. Mbeni ye so ala lingbi ti sara ti buba yâ ti songo ti kamarade so e yeke na ni ayeke dä ape. Biani, songo ti kamarade so ayeke ngbâ juska aye ti ngoi so ahunzi nga ayeke ngbâ lakue lakue.