Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 44

Atusimye Bweenzuma Mbutulaabo Abakombima Mamanino Kaatanasika

Atusimye Bweenzuma Mbutulaabo Abakombima Mamanino Kaatanasika

“Mweenzinyokwe wacoonzyo utondezya luyando ciindi coonse.”​—TUS. 17:17.

LWIIMBO 101 Kubelekela Antoomwe Calukamantano

ZITAYIIGWE *

Tuyooyanda beenzuma kuti batugwasye muchiindi ‘chamapenzi mapati (Langa fuka 2) *

1-2. Kweendelana alugwalo lwa 1 Petro 4:7, 8, niinzi chinga chilatugwasya kuti tulisimye kubuyumu-yumu?

TULAKONZYA kuswaanana abuyumu-yumu mbukunga ‘mazuba aamamanino’ abaafwiifwi kumana. (2 Tim. 3:1) Muchikozyano, muli chimwi chisi muAfrica kwakaba kulwana chiindi bantu nibakamana kuvoota. Kwamyeezi yiinda ku6, kwakali kuyoosya kuti bakwesu abachizi bazwe mumaanda. Niinzi chakabagwasya kuti balisimye kubuyumu-yumu oobu? Bamwi bakajana aakukkala kumyuunzi yabakwesu bakali mundawu mwakali luumuno. Umwi mukwesu wakati: “Muchiindi eecho, ndakabotelwa nkaambo ndakali abeenzuma alubo twakali kusungwaazyania.”

2 Kuba abeenzuma batuyanda kuyootugwasya muchiindi ‘chamapenzi mapati’. (Ciy. 7:14) Nkinkaako tweelede kubeleka changuzu kuti tusimye bweenzuma mbutulaabo abakombima lino. (Bala 1 Petro 4:7, 8.) Tulakonzya kwiiya zyiingi muchikozyano chaJeremiya nkaambo beenzinyina bakamugwasya kuti afutuke chiindi Jerusalemu nilyakali lyaba aafwiifwi kunyonyoonwa. * Nga tulachitobelezya biyeni chikozyano chakwe?

NGA TULACHITOBELEZYA BIYENI CHIKOZYANO CHAJEREMIYA?

3. (a) Nkamboonzi Jeremiya naakali kukonzya kutantamuka bamwi bantu? (b) Niinzi Jeremiya nzyaakabuzya mulembi wakwe Bbarukki alubo kwakaba mpinduunzi?

3 Jeremiya wakakkala abantu bakatali kusyomeka kwaminyaka iisika ku40 naakuti kwiinda. Bantu aabo bakali kuswaanizya basimayakilane bakwe amwi azibbululu zyakwe zyakuAnatoti. (Jer. 11:21; 12:6) Jeremiya taakaleka pe kwaamba mbaakali kulimvwa. Wakabuzya mulembi wakwe uusyomeka Bbarukki kuswaanizya andiswe nkaambo zyakalembwa muBbayibbele. (Jer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Kweelede kuti Bbarukki aJeremiya bakali kulemekana akumvwanana chiindi Bbarukki naakali kulemba zintu nzyaakali kubuzigwa aJeremiya.​—Jer. 20:1, 2; 26:7-11.

4. Jehova wakabuzya Jeremiya kuti achiteenzi alubo kubelekaamwi kwakabusimya biyeni bweenzinyina bwaJeremiya aBbarukki?

4 Kwaminyaka myiingi, Jeremiya taakayoowa pe kuchenjezya maIsrayeli atala azyakali kuyoochitikila Jerusalemu. (Jer. 25:3) Kuyungizya waawo, Jehova wakabuzya Jeremiya kuti ayilembe aansi nchenjezyo eeyo kuchitila kuti bantu bakonzye kuchincha. (Jer. 36:1-4) Kulakonzeka kuti Jeremiya aBbarukki bakabelekaamwi mumulimu ngubakapedwe aLeza kwamyeezi myiingi alubo kweelede kuti bakali kwaambuuzyania atala azintu zisimya lusyomo lwabo.

5. Bbarukki wakatondeezya biyeni kuti wakali kusyomeka kuli Jeremiya?

5 Nibakamana kulemba nchenjezyo eeyo, Jeremiya wakeelede kusyoma Bbarukki nkaambo nguwe wakali kuyoobuzya bantu majwi aayo. (Jer. 36:5, 6) Bbarukki wakaba achibindi chakuzuzikizya mulimu wakwe. Yeeyela Jeremiya mbaakabotelwa chiindi Bbarukki naakaya mulubuwa lwatempele kuti akaambilizye nchenjezyo eeyo. (Jer. 36:8-10) Basilutwe bamaJuda nibakamvwa zyakali kubalwa aBbarukki, bakamwiita kuti azoobabalile makani aayo. (Jer. 36:14, 15) Kuzwa waawo, basilutwe bakabuzya Mwaami Jehoyakkimu atala amakani aakalembwa aJeremiya. Bakabuzya Bbarukki kuti: “Koya, mukayube, yebo a Jeremiya, kutabi muntu naba omwe ulaazyibe nkomubede.” (Jer. 36:16-19) Majwi ngibakamubuzya aakali kugwasya loko.

6. Jeremiya aBbarukki bakachita biyeni chiindi nibakali kukazigwa?

6 Mwaami Jehoyakkimu wakanyema chiindi naakamvwa majwi aakali alembwa aJeremiya zyakuti wakalayilila kuti Jeremiya aBbarukki basungwe. Nikuba boobo, Jeremiya taakayoowa pe. Wakabweza limwi bbuku mpawo wakasaanguna kubuzya Bbarukki mulumbe waJehova. Bbarukki “wakalemba mulindilyo majwi oonse . . . aayo aakali mubbuku eelyo Mwami Jehoyakimu wa Juda ndyaakaumpa mumulilo.”​—Jer. 36:26-28, 32.

7. Kweelede kuti niinzi chakachitika kuli Jeremiya aBbarukki chiindi nibakali kubelekaamwi?

7 Chiindi chiingi bantu bakalisimya kubuyumu-yumu kabalaamwi bamvwanana loko. Kweelede kuti Jeremiya aBbarukki bakamvwanana loko alubo bakaziba buntu bubotu umwi awumwi mbwalaabo chiindi nibakali kulemba lubo bbuku lyakali lyawumpwa amwaami mubi Jehoyakkimu. Chikozyano chabaalumi aaba babili basyomeka chituyiisyaanzi?

AAMBA MABONENO AAKO AMBULIMVWA

8. Niinzi chikonzya kutukachizya kumvwanana aabamwi alubo nkamboonzi nituteelede kubonaanga tazikonzeki pe?

8 Kuti umwi muntu wachita zintu zitunyemya, kulakonzya kutuyumina kuti twaambuule aabamwi katwaangunukide. (Tus. 18:19, 24) Alubo tulakonzya kubonaanga tatukonzyi pe kuchitila bamwi zintu zipa kuti tumvwanane naakuti kujana chiindi chakubaamwi ambabo. Nikuba boobo, tatweelede kubonaanga tatukonzyi pe. Kuti katuyanda kuti bakwesu batugwasye chiindi nituli mumapenzi, tweelede kutondeezya kuti tulabasyoma kwiinda mukubabuzya mbutulimvwa anzituyeeya. Eeyi ninzila iiyandikana iikonzya kutugwasya kuti tujane beenzuma bachoonzyo.​—1 Pet. 1:22.

9. (a) Jesu wakatondeezya biyeni kuti wakali kubasyoma beenzinyina? (b) Kwaambuula abamwi katwaangunukide kubusimya biyeni bweenzuma? Aamba chikozyano.

9 Jesu wakatondeezya kuti ulabasyoma beenzinyina kwiinda mukwaambuulaabo kaangunukide. (Joh. 15:15) Andiswe tulakonzya kutobelezya chikozyano chakwe kwiinda mukubuzya bamwi zintu zitubotezya, zitulya myoyo azimwi. Kuswiilizya chiindi muntu nawambuula aanduwe kulakugwasya kubona kuti mbulimvwa, nzuyeeya azipeekezyo zyako zilikozyenie azyakwe. Atulange-lange chikozyano chawumwi muchizi uutegwa Cindy uli aminyaka iili 29. Cindy wakamvwanana apayona ulaaminyaka iili 67 uutegwa Marie-Louise. Bwane aBwane, Cindy aMarie-Louise bakali kuzwa aamwi mumulimu wakukambawuka alubo bakali kwaambuula twaambo twiingi kabaangunukide. Cindy wakati: “Kulandibotezya kwaamba maboneno aangu ambundilimvwa abeenzuma nkaambo zindigwasya kuti ndikonzye kubaziba kabotu.” Ulakonzya kumvwanana aabamwi kuti kuwaamba nzuyeeya kuwaangunukide alubo kulibambilide kuswiilila chiindi bamwi nibaambuula. Mbuuli Cindy, kuti watondeezya kuti ulaangunukide kuli bamwi bantu, bweenzinyokwe bulasima.​—Tus. 27:9.

AMUBELEKAAMWI

Bantu bamvwanana bazwa aamwi mumulimu wakukambawuka (Langa fuka 10)

10. Kweendelana amajwi aali muli Tusimpi 27:17, niinzi chikonzya kuchitika chiindi nitubelekaamwi abakombima?

10 Mbuuli zyakachitika kuli Jeremiya aBbarukki, andiswe kuti twabelekaamwi abakombima zilatugwasya kuti tubone buntu bubotu mbubalaabo akuti tumvwanane. (Bala Tusimpi 27:17.) Muchikozyano, ulimvwa biyeni chiindi nubona mukombinyokwe kaali kupandulula nzyasyoma munzila iimvwisisika naakuti kali kukambawuka munzila iinywisya maanzi? Eezi zipa kuti bweenzinyokwe busime.

11-12. Amba chikozyano chitondeezya kuti kubelekaamwi mumulimu wakukambawuka kubusimya biyeni bweenzinyokwe.

11 Atulange-lange zikozyano zibili zitondeezya kuti kubelekaamwi kupa kuti bantu bamvwanane. Muchizi Adeline ulaaminyaka iili 23 wakakumbila mweenzinyina Candice kuti bakakambawukile kundawu iitakwe Bakamboni. Wakati: “Twakali kuyanda kuti tuchite zyiingi mumulimu wakukambawuka akuti utunoneezye loko.” Wakayungizya kuti: “Twakali kuyanda kuti tusungwaazyanie akuti lusyomo lwesu lusime.” Kubelekaamwi ooku kwakabagwasya biyeni? Adeline wakati, “nitwachayizya twakali kwaambuula atala ambutwakali kulimvwa, zintu zyakali kutubotezya mumulimu wakukambawuka akuti Jehova wakali kutugwasya biyeni kuti tuzwidilile mumulimu ooyu. Kwaambuula katwaangunukide kwakali kutubotezya alubo kwakatugwasya kuti tuzibane kabotu.”

12 Bachizi babili, Laïla aMarianne bakkala kuFrance bakaya kuBangui dolopo pati lyakuCentral African Republic kuti bakakambawuke kwamviki zili 5. Laïla wakati: “Twakali abuntu busiyene alubo nzitwakali kuyanda zyakali siyene pesi twakali kubotelwa nkaambo twakali kwaambuuzyania kabotu munzila yaluyando. Kuchita oobo kwakapa kuti bweenzuma busime. Chiindi nindakali kubona Marianne kazumina kuchincha kweendelana azyiimo, katondeezya luyando kubantu mbaakali kukambawukila akusungwaala kwakwe mumulimu wakukambawuka zyakapa kuti tumvwanane loko.” Toyelede kuya kunze aanyika kuti ubotelwe kwiinda mukubelekaamwi abamwi. Pesi ulakonzya kuzichita muchilawu chanu kwiinda mukubelekaamwi awumwi mukwesu naakuti muchizi, alubo kuchita oobo kukupa mweenya wakuti umuzibe kabotu akuti mumvwanane.

BA MUNTU UULEKELELA ALUBO UULANGA ZIBOTU ZICHITWA AABAMWI

13. Niinzi chikonzya kuchitika chiindi nitubelekaamwi abakombima?

13 Kubelekaamwi abeenzuma kupa kuti tuzibe zintu zibotu nzibachita azintu nzibatachiti kabotu. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tutalangi nzibatachiti kabotu bamwi? Atulange-lange lubo chikozyano chaJeremiya. Niinzi chakamugwasya kuti abone zibotu zichitwa aabamwi kutali nzibatachiti kabotu luzutu?

14. Jeremiya wakayiyaanzi kuli Jehova alubo eezi zyakamugwasya biyeni?

14 Jeremiya wakalemba bbuku lyiitwa azina lyakwe alubo kulakonzeka kuti nguwe wakalemba mabbuku aaBami kali aabili. Kulemba mabbuku aaya kwakamugwasya kubona kuti Jehova ubafwida luzyalo bantu balaachibi. Muchikozyano, wakalizi kuti chiindi Mwaami Ahabbu naakasiya zibi zyakwe, Jehova wakachita kuti ataboni mpuli yakwe kiilookunyonyoonwa. (1 Bam. 21:27-29) Alubo Jeremiya wakalizi kuti Manase wakabisya loko kwiinda zyakachitwa aAhabbu. Nikuba boobo, Jehova wakamulekelela Manase nkaambo wakaleka kuchita zintu zibi. (2 Bam. 21:16, 17; 2 Mak. 33:10-13) Zikozyano eezi zyakagwasya Jeremiya kuti abe amoyo mulamfu akubafwida luzyalo bamwi mbuuli Jehova.​—Int. 103:8, 9.

15. Jeremiya wakachitobelezya biyeni chikozyano chaJehova chiindi Bbarukki naakatachili kuuchita kabotu mulimu wakwe?

15 Jeremiya wakamugwasya biyeni Bbarukki chiindi naakatachili kuuchita kabotu mulimu wakwe? Jeremiya wakamuzwida aantanganana mweenzinyina akumubuzya nchenjezyo yaJehova munzila yaluyando. (Jer. 45:1-5) Chikozyano eechi chituyiisyaanzi?

Bantu bamvwanana balalekelelana (Langa fuka 16)

16. Kweendelana amajwi aali muli Tusimpi 17:9, tweelede kuchitaanzi kuti tukkale katumvwanana aabamwi?

16 Tatweelede kulangilila kuti bakombima kabachita zintu zibotu chiindi choonse. Kuti twasaanguna kumvwananaabo, tweelede kubeleka changuzu kuti tukkale katumvwananaabo. Kuti beenzuma babisya, tweelede kubafwida luzyalo alubo tweelede kubalulamika katubelesya Bbayibbele. (Int. 141:5) Kuti batubisizya, tweelede kubalekelela. Kuti twabalekelela, tatweelede kuzoowaamba lubo zintu nzibakatubisizya. (Bala Tusimpi 17:9.) Muziindi eezi zikataazya, kulayandikana kulanga zibotu zichitwa aabamwi kutali nzibatachiti kabotu luzutu! Kuchita oobo kusimya bweenzuma mbutulaabo nkaambo tuyooyanda beenzuma bali boobo muchiindi chamapenzi mapati.

TONDEEZYA LUYANDO LWACHOONZYO

17. Jeremiya wakatondeezya biyeni kuti mweenzinyina wachoonzyo muchiindi chamapenzi?

17 Mupolofita Jeremiya wakatondeezya kuti mweenzinyina wachoonzyo muchiindi chamapenzi. Muchikozyano, chiindi silutwe Ebbedi-melekki naakagwisya Jeremiya mumugodi wakali aamadaka, Ebbedi-melekki wakayoowa kuti basilutwe balakonzya kumujaya. Chiindi Jeremiya naakazimvwa, taakwe naakawumuna pe kayeeya kuti mweenzinyina ulabona zyakuchita. Nikuba kuti Jeremiya wakali mujele, wakeezya anzila zyoonse kuti abuzye Ebbedi-melekki chisyomezyo chaJehova chiwumbulizya.​—Jer. 38:7-13; 39:15-18.

Bantu bamvwanana bagwasya bakombinyina muchiindi chamapenzi (Langa fuka 18)

18. Kweendelana amajwi aali muli Tusimpi 17:17, tutondeezya biyeni kuti tulilibambilide kubagwasya beenzuma muchiindi chamapenzi?

18 Mazubaano, bakwesu abachizi balikuswaanana abuyumu-yumu. Muchikozyano, bamwi baswaanana amapenzi aali mbuuli nkondo amapenzi aalichitikila. Kuti bakombima baswaanana azyiimo zili boobu, tweelede kubatambula mumaanda eesu. Kuti katukonzya, tweelede kubagwasya kwiinda mukubapa mali pesi toonse tulakonzya kubagwasya kwiinda mukukumbila Jehova munkombyo kuti abagwasye. Kuti twamvwa kuti mukwesu naakuti muchizi uli mubuyumu-yumu, kulakonzya kutuyumina kumubuzya naakuti kumuchitila chimwi chintu. Nikuba boobo, kuli zintu zyiingi nzitukonzya kuchita. Muchikozyano, tulakonzya kujana chiindi chakubaamwi anguwe. Tulakonzya kumuswiilisisya chiindi naali kwaambuula. Kuyungizya waawo, tulakonzya kumubalila lugwalo luumbulizya. (Is. 50:4) Chintu chiyandikana nkutondeezya kuti tulilibambilide kubagwasya beenzuma muchiindi chamapenzi.​—Bala Tusimpi 17:17.

19. Kuba abweenzuma busimide lino kuyootugwasya biyeni muchiindi chili kunembo?

19 Atube amakanze akuba abweenzuma bulikabotu abakwesu abachizi lino. Nkamboonzi? Nkaambo basinkondoma baamba manwa atala andiswe kabayanda kuti twaanzaane. Bayanda kuti tuzondane. Nikuba boobo, nzibayanda kuchita nkujika bbwe biyo. Tabazookonzyi pe kutwaandaania. Taakwe chintu chikonzya kutukachizya kuti tumvwanane abakwesu abachizi. Bweenzuma mbutuli aabo abakwesu abachizi teebwachiindi chifwiifwi pe pesi bunooliwo mane kukabe kutamani!

LWIIMBO 24 Amuboole Kucilundu ca Jehova

^ par 5 Tweelede kusimya bweenzuma mbutulaabo abakombima mbukunga mamanino abaafwiifwi. Muchiiyo eechi tulalanga-langa kuti twiiyaanzi kuchikozyano chaJeremiya. Alubo tulalanga-langa kuti kumvwanana kabotu abamwi kuyootugwasya biyeni kunembo twaakuswaanana abuyumu-yumu.

^ par 2 Makani aali mubbuku lyaJeremiya taalembedwe mbuuli mbaatobelana pe.

^ par 57 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO Chifanikisyo eechi chitondeezya zintu zikonzya kuzoochitika muchiindi ‘chamapenzi mapati.’ Bakwesu abachizi bayuba mukaanda kamujulu kawumwi mukwesu. Bali kuumbulizyania muchiindi chamapenzi mapati. Peji 4-5: Bakwesu aaba bakasimya bweenzinyina mapenzi mapati kaatanasaanguna.