Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

NKHANI YAKUSAMBIRA 44

Khozgani Ubwezi Winu Pambere Umaliro Undafike

Khozgani Ubwezi Winu Pambere Umaliro Undafike

“Mubwezi wanadi wakutemwa nyengo zose.”—ZINTH. 17:17.

SUMU 101 Kuchita Vinthu mu Umoza

CHILATO CHA NKHANI IYI *

Tizamukhumbikwira ŵabwezi ŵawemi pa nyengo ya “suzgo yikuru” (Wonani ndime 2) *

1-2. Kuyana na 1 Petrosi 4:7, 8, kasi ntchivichi chizamutovwira kuti tizizipizge masuzgo?

APO tili kuumaliro chomene wa “mazuŵa ghaumaliro,” tingasangana na masuzgo ghanandi. (2 Tim. 3:1) Mwachiyelezgero, mu charu chinyake ku western Africa, mavoti ghakati ghajumpha, mukamba vivulupi. Mwakuti kwa myezi yakujumpha 6, chikaŵa chakusuzga kuti ŵabali na ŵadumbu ŵendenge chifukwa ŵanthu ŵakatimbananga. Kasi ntchivichi chikaŵawovwira kuti ŵazizipizge masuzgo agha? Ŵabali ŵanyake ŵakamba kukhala ku nyumba za ŵabali ŵanyawo uko kukaŵavya viwawa. Mubali munyake wakati: “Panyengo ya suzgo iyi, nkhaŵa wakukondwa chifukwa nkhaŵa pafupi na ŵabwezi ŵane, ndipo tikakhozgananga.”

2 Para “suzgo yikuru” yazakayamba, tizamuŵa ŵakukondwa para tili na ŵabwezi ŵawemi awo wakutitemwa zanadi. (Chivu. 7:14) Ntheura ntchakuzirwa chomene kuti tikhozge ubwezi withu na Ŵakhristu ŵanyithu sono. (Ŵazgani 1 Petrosi 4:7, 8.) Tingasambirako vinandi kwa Yeremiya, uyo ŵabwezi ŵake ŵakamovwira na kumuponoska apo Yerusalemu wakaŵa pafupi kuparanyika. * Kasi tingamuyezga wuli?

SAMBIRANIKO KWA YEREMIYA

3. (a) Kasi ni vichi ivyo vikatenge vipangiskenge Yeremiya kuti wajipaturenge? (b) Kasi Yeremiya wakamuphalira vichi mulembi wake Baruki, ndipo pakaŵa uwemi wuli?

3 Kwa vyaka 40 panji kujumpha, Yeremiya wakakhalanga pakati pa ŵanthu ŵambura kupulikira. Ndipo pa ŵanthu ŵambura kupulikira aŵa pakaŵa, ŵazengezgani ŵake kweniso na ŵanyake awo panji ŵakaŵa ŵabali ŵake mu tawuni yakwawo ya Anatoti. (Yer. 11:21; 12:6) Nangauli vikaŵa nthena, kweni wakajipaturanga yayi. M’malo mwake, wakaphalira mulembi wake wakugomezgeka Baruki umo wakajipulikiranga ndipo nase tikumanya umo wakajipulikiranga chifukwa chakuti vili kulembeka. (Yer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Ntheura apo Baruki wakalembanga ivyo vikachitikira Yeremiya, ŵanthu ŵaŵiri aŵa ŵakamba kutemwana chomene na kuchindikana.—Yer. 20:1, 2; 26:7-11.

4. Kasi Yehova wakaphalira Yeremiya kuti wachite vichi, ndipo kasi ntchito iyi yikakhozga wuli ubwezi wake na Baruki?

4 Kwa vyaka vinandi, Yeremiya wakachenjezga Ŵaisrayeli za ivyo vichitikirenge Yerusalemu. (Yer. 25:3) Pa nyengo yinyakeso Yehova wakachenjezga Ŵaisrayeli kuti ŵasinthe nthowa zawo, ndipo wakaphalira Yeremiya kuti walembe machenjezgo Ghake pa mupukutu. (Yer. 36:1-4) Apo Yeremiya na Baruki ŵakagwiranga lumoza ntchito iyi, iyo yikwenera kuti yikatora myezi yinandi, chipulikano chawo chikwenera kuti chikakhora chomene.

5. Kasi tikumanya wuli kuti Baruki wakaŵa mubwezi muwemi wa Yeremiya?

5 Ŵakati ŵamara kulemba mupukutu uwu, Yeremiya wakagomezga mubwezi wake Baruki kuti ndiyo waphalirenge ŵanthu uthenga uwu. (Yer. 36:5, 6) Mwachikanga, Baruki wakafiska uteŵeti wake nangauli chikaŵa chakofya. Yeremiya wakwenera kuti wakakondwa chomene Baruki wakati waluta ku tempile na kuŵazgira ŵanthu mupukutu. (Yer. 36:8-10) Ŵakaronga ŵa mu Yuda ŵakapulika ivyo wakachita Baruki, ndipo ŵakamuphalira kuti waŵaŵazgire mupukutu mwakukwezga. (Yer. 36:14, 15) Ŵakaronga aŵa ŵakaphalira Themba Yehoyakimu ivyo Yeremiya wakayowoya. Ntheura ŵakamughanaghanira Baruki na kumuphalira kuti: “Luta, ukabisame, iwe na Yeremiya, ndipo munthu waleke kumanya uko muli.” (Yer. 36:16-19) Uwu ukaŵa ulongozgi uwemi chomene.

6. Kasi Yeremiya na Baruki ŵakachita wuli ŵati ŵamba kususkika?

6 Themba Yehoyakimu likakwiya chomene lati lapulika mazgu agho Yeremiya wakalemba. Likawotcha mupukutu uwu na kulangura kuti Yeremiya na Baruki ŵakakike. Kweni Yeremiya wakawopa yayi. Wakatora mupukutu unyake na kumupa Baruki, ndipo apo Yeremiya wakayowoyanga uthenga wa Yehova, Baruki wakalemba “mazgu ghose agho ghakaŵa mu mupukutu wakwamba uwo Yehoyakimu themba la Yuda wakawotcha.”—Yer. 36:26-28, 32.

7. Kasi chikwenera kuti chikachitika ntchivichi apo Yeremiya na Baruki ŵakagwiranga ntchito lumoza?

7 Ŵanthu awo ŵazizipizgira lumoza chiyezgo kanandi ŵakutemwana chomene. Ntheura ntchakuwonekerathu kuti apo Yeremiya na Baruki ŵakagwirangaso ntchito lumoza kuwezgerapo mupukutu uwo themba liheni Yehoyakimu likawotcha, ŵakamanyana makora chomene ndipo ŵakaŵa paubwezi wakukhora. Kasi tikusambirako vichi ku ŵanalume ŵaŵiri ŵakugomezgeka aŵa?

ŴAPHALIRANI UMO MUKUJIPULIKIRA

8. Kasi ntchivichi chingatitondeska kusanga ŵabwezi ŵanadi, ndipo chifukwa wuli tikwenera kuyezgayezga kuŵa paubwezi wakukhora na ŵanji?

8 Nyengo zinyake chingaŵa chakusuzga kuphalirako ŵanji umo tikujipulikira chifukwa chakuti munthu munyake wakatikhuŵazgapo kumasinda. (Zinth. 18:19, 24) Panji nyengo zinyake tikuwona kuti nyengo yikutisoŵa yakuti tiŵire paubwezi wakukhora na ŵanji. Ndipouli, tikwenera kuyezgayezga kuŵa paubwezi wakukhora na ŵanji. Usange tikukhumba kuti ŵabali ŵithu ŵazakatovwire pa nyengo ya masuzgo, tikwenera kulongora kuti tikuŵagomezga. Ichi ntchakuzirwa chomene usange tikukhumba kuŵa nawo paubwezi wanadi.—1 Pet. 1:22.

9. (a) Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakaŵagomezganga ŵabwezi ŵake? (b) Kasi para mukufwatuka na ŵanyinu vingamovwirani wuli kuti muŵe paubwezi wakukhora? Pelekani chiyelezgero.

9 Yesu wakalongora kuti wakaŵagomezganga ŵabwezi ŵake chifukwa wakayowoyanga nawo mwakufwatuka. (Yoh. 15:15) Tingamuyezga Yesu para nase tikuphalirako ŵanyithu vinthu ivyo tikukondwa navyo, kweniso ivyo tikwenjerwa navyo. Para munyinu wakulongosora umo wakujipulikira mukwenera kumutegherezga chomene, vingachitika kuti nyengo zinyake mose mukujipulika mwakuyana waka. Ghanaghanirani chiyelezgero cha mudumbu munyake Cindy uyo wali na vyaka 29. Iyo wali paubwezi na mudumbu munyake Marie-Louise wa vyaka 67 uyo ni mupayiniya. Cindy na Marie-Louise ŵakupharazgira lumoza pa Chinayi chilichose mulenji, ndipo ŵakudumbiskana mwakufwatuka nkhani zakupambanapambana. Cindy wakuti: “Nkhutemwa kuphalirako ŵanyane nkhani zakuzirwa chifukwa vikunovwira kuti niŵamanye makora na kuŵapulikiska.” Ubwezi ukukhora chomene para mwaŵanthu mukufwatukirana. Nga ni Cindy, para namwe mukufwatuka kuphalira ŵanyinu maghanoghano ghinu, ubwezi winu uŵenge wakukhora.—Zinth. 27:9.

TEŴETERANI LUMOZA

Ŵabwezi ŵawemi ŵakupharazgira lumoza (Wonani ndime 10)

10. Kuyana na Zintharika 27:17, kasi pangaŵa uwemi wuli para tikuteŵetera pamoza na Ŵakhristu ŵanyithu?

10 Nga umo vikaŵira kwa Yeremiya na Baruki, para tikuteŵetera pamoza na Ŵakhristu ŵanyithu na kuwonamo viwemi mwa iwo, tingasambirako kwa iwo na kuŵa nawo paubwezi. (Ŵazgani Zintharika 27:17.) Mwachiyelezgero, kasi mukujipulika wuli para muli mu upharazgi, ndipo mwawona umo munyinu wakulongosolera makora ivyo wakugomezga panji wakuyowoya mwachikanga vya Yehova na khumbo lake? Ntchakuwonekerathu kuti mumutemwenge chomene.

11-12. Yowoyani chiyelezgero icho chikulongora kuti para tikupharazgira lumoza na ŵanyithu vingatovwira kuti tikhozge ubwezi withu.

11 Wonani vyakuchitika viŵiri ivyo vikulongora kuti para tikupharazgira lumoza tikuŵa ŵakukolerana chomene. Adeline uyo wali na vyaka 23, wakapempha mubwezi wake, Candice, kuti ŵakapharazgire lumoza ku malo uko kukapharazgikanga viŵi yayi. Iyo wakuti: “Tikakhumbanga kuti tipharazgenge chomene kuti tikondwenge na uteŵeti. Tose tikakhumbanga kukhozgeka kuti tilutilire kumuteŵetera Yehova.” Kasi pakaŵa uwemi wuli chifukwa cha kuteŵetera lumoza? Adeline wakuti: “Paumaliro wa zuŵa lililose, tikaphalirananga umo tikujipulikira, ivyo vyatikhozga chomene apo tapharazganga, kweniso umo Yehova watovwilira mu upharazgi. Tose tikakondwanga para tikudumbiskana vinthu ivi, ndipo tikamanyana makora chomene.”

12 Ŵadumbu ŵaŵiri ŵambura kutengwa ŵa ku France, Laïla na Marianne, ŵakaluta kukapharazga masabata ghankhondi mu msumba ukuru wa Bangui, mu charu cha Central African Republic. Laïla wakukumbuka kuti: “Ine na Marianne tikasangananga na masuzgo, kweni ubwezi withu ukakhora chomene chifukwa chakuti tikayowoyeskananga makora kweniso kutemwana zanadi. Apo nkhawonanga kuti Marianne wakulimbikira kupharazga, kutemwa ŵanthu ŵa ku malo agha, na kughazgoŵera luŵiro malo agho tikapharazgangako, nkhamba kumuchindika chomene.” Ndipouli kuti tisange vyandulo ivi, chikung’anamura kuti nase tikwenera tisamire mu charu chinyake yayi. Nyengo yiliyose para mukupharazga na mubali panji mudumbu mu chigaŵa chinu, mukuŵa na mwaŵi wakumanyana makora na kukhozga ubwezi winu.

MUWONENGE VIWEMI MU ŴANYINU NDIPO MUGOWOKENGE

13. Kasi chikuchitika ntchivichi para tikuteŵetera lumoza na ŵabwezi ŵithu?

13 Nyengo zinyake para tikuteŵetera lumoza na ŵabwezi ŵithu, ndipo tikumanya ivyo ŵakuchita makora na ivyo ŵakutondeka. Kasi ntchivichi chingatovwira kuti tilutilire kuŵa nawo paubwezi nangauli vinyake ŵakutondeka kuchita makora? Ghanaghanirani chiyelezgero cha Yeremiya. Kasi ntchivichi chikamovwira kuti wawonenge viwemi mu ŵanji na kusulako ivyo ŵakubudiska?

14. Kasi Yeremiya wakasambirako vichi kwa Yehova, ndipo ivi vikamovwira wuli?

14 Yeremiya ndiyo wakalemba buku ilo likumanyikwa na zina lake, kweniso ndiyo wakwenera kuti wakalemba mabuku gha mu Baibolo gha Mathemba 1 na 2. Ntchakuwonekerathu kuti mulimo uwu, ukamovwira kumanya lusungu lwa Yehova. Mwachiyelezgero, wakamanya kuti Yehova ngwalusungu apo Themba Ahabu likawerako ku nthowa zake ziheni, ndipo Yehova wakalanga mbumba yake iyo wati wafwa. (1 Mathe. 21:27-29) Yeremiya wakamanyaso kuti Manase wakachita vinthu viheni vinandi ivyo vikakwiyiska Yehova kujumpha Ahabu. Kweni Yehova wakamugowokera Manase chifukwa chakuti wakapera. (2 Mathe. 21:16, 17; 2 Mid. 33:10-13) Nkhani izi zikwenera kuti zikamovwira chomene Yeremiya kuti wayezge Chiuta pa nkhani ya kuzikira na lusungu para wakuchita vinthu na ŵabwezi ŵake.—Sal. 103:8, 9.

15. Kasi Yeremiya wakamuyezga wuli Yehova pa nkhani ya kuzikira, Baruki wati wamba kutimbanizgika?

15 Wonani umo Yeremiya wakachitira vinthu na Baruki apo wakatimbanizgika kuchita uteŵeti wake. M’malo mwakughanaghana kuti wangasintha yayi, Yeremiya wakamovwira Baruki ndipo wakamuphalira mwambura kubisa vya lusungu ulo Chiuta wali nalo. (Yer. 45:1-5) Kasi tikusambirapo vichi apa?

Ŵabwezi ŵawemi ŵakugowokerana (Wonani ndime 16)

16. Kuyana na Zintharika 17:9, kasi tikwenera kuchita vichi kuti tilutilire kuŵa paubwezi wakukhora na ŵanyithu?

16 Tileke kukhazga kuti ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵachitenge vinthu vyose mwakufikapo. Ntheura para taŵa paubwezi na munthu munyake, tikwenera kuyezgayezga kuti ubwezi withu ulutilire kuŵa wakukhora. Para ŵanyithu ŵabudiska, tikwenera kuŵapa ulongozgi wakufuma mu Baibolo mwalusungu kweni mwambura kubisa. (Sal. 141:5) Ndipo para ŵatikhuŵazga, tikwenera kuŵagowokera. Para taŵagowokera, tikwenera yayi kuŵasungira vyakusingo. (Ŵazgani Zintharika 17:9.) Mu nyengo zakusuzga izi, ntchakuzirwa chomene kuti tiwonenge viwemi ivyo ŵanyithu ŵakuchita makora m’malo mwa ivyo ŵakutondeka. Para tichitenge nthena tikhozgenge ubwezi withu na iwo, nakuti pa suzgo yikuru tizamukhumbikwira ŵabwezi ŵanadi.

LONGORANI CHITEMWA CHANADI

17. Kasi Yeremiya wakalongora wuli kuti wakaŵa mubwezi wanadi mu nyengo ya suzgo?

17 Ntchimi Yeremiya yikalongora kuti yikaŵa mubwezi wanadi mu nyengo ya suzgo. Mwachiyelezgero, Ebedi-meleki uyo wakagwiranga ntchito munyumba ya themba wakati wakathaska Yeremiya ku nyifwa apo ŵanthu ŵakamuponya mu chisimi, wakawopa kuti ŵakaronga ŵamupwetekenge. Yeremiya wati wapulika, wakakhalapo waka chete yayi, na kughanaghana kuti mubwezi wake wazizipizgenge. Nangauli Yeremiya wakaŵa kuti wali mu jele, kweni wakamukhozga mubwezi wake Ebedi-meleki, ndipo wakamuphalira malayizgo gha Yehova.—Yer. 38:7-13; 39:15-18.

Ŵabwezi ŵawemi ŵakovwira ŵabali na ŵadumbu awo ŵakusuzgika (Wonani ndime 18)

18. Kuyana na Zintharika 17:17, kasi tikwenera kuchita wuli para munyithu wasangana na suzgo?

18 Mazuŵa ghano, ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵakusangana na masuzgo ghakupambanapambana. Mwachiyelezgero, ŵanyake ŵakusangana na masuzgo agho ghakwiza chifukwa cha masoka ghachilengiwa panji nkhondo. Para vyanthena vyachitika, taŵanyake tingaŵachemera ŵabali na ŵadumbu kunyumba zithu panji tingawovwirapo na ndalama. Kweni tose tikwenera kuŵalombera kuti Yehova waŵawovwire ŵabali na ŵadumbu ŵithu aŵa. Para tamanya kuti mubali panji mudumbu wagongowa, nyengo zinyake tingasowa chakuchita panji kuyowoya. Kweni tose tingawovwirapo. Mwachiyelezgero, tingapatura nyengo kuti tichezge nayo, na kumutegherezga para wakuyowoya. Kweniso tingamuphalirako lemba lakupembuzga ilo nase tikulitemwa. (Yes. 50:4) Chakuzirwa chomene ntchakuti tiŵenge nawo ŵanyithu mu nyengo ya masuzgo chifukwa ndipo ŵakukhumbikwira chomene wovwiri withu.—Ŵazgani Zintharika 17:17.

19. Kasi para tili paubwezi wakukhora sono, vizamutovwira wuli munthazi?

19 Tikwenera kuŵikapo mtima kukhozga ubwezi withu na ŵabali na ŵadumbu ŵithu sono. Chifukwa wuli? Chifukwa ŵalwani ŵithu ŵayezgeyezgenge kutipatuska na nkhani zambura maukaboni na chilato chakuti tileke kugomezgana na kovwirana. Kweni ŵakusuzgika pawaka. Ŵangamazga yayi ubwezi uwo tili nawo na ŵabali na ŵadumbu ŵithu. Kweniso palije chilichose icho ŵangachita kuti ŵanange ubwezi wakukhora uwo tili nawo. Nakuti ubwezi uwu uŵengepo sono pera yayi, kweni ngwamuyirayira.

SUMU 24 Zaninge ku Phiri la Yehova

^ ndime 5 Apo umaliro ukusendelera, tose tikwenera kukhozga ubwezi withu na Ŵakhristu ŵanyithu. Mu nkhani iyi, tiwonenge ivyo tingasambirako kwa Yeremiya. Kweniso tisambirenge kuti para tikhozgenge ubwezi withu na Ŵakhristu ŵanyithu sono, vizamutovwira chomene pa nyengo ya masuzgo.

^ ndime 2 Ivyo vili kulembeka mu Buku la Yeremiya vili kulembeka mu ndondomeko yayi.

^ ndime 57 MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Chithuzi ichi chikulongora ivyo vizamuchitika pa “suzgo yikuru.” Ŵabali na ŵadumbu ŵanandi ŵakumana mu nyumba ya mubali mu chipinda cha muchanya. Chifukwa chakuti wose ŵali paubwezi, ŵakupembuzgana mu nyengo ya suzgo iyi. Vithuzi vitatu vyakulondezgapo ivi vikulongora kuti ŵabali na ŵadumbu aŵa ŵakaŵa kale paubwezi wakukhora pambere suzgo yikuru yindayambe.