1. Ẹlịyẹ iJihova à tị́ ya iwe da hahị nyọka họ?

IJIHOVA ya iwe da hahị nyọka chụ ụma nya ọhịhị ọlẹ kahị ka la. Ọ mẹjẹ́ẹhị jaabwọ kahị ka bwu cheje ọnyịịla, ọ tị kaa dahị ụbwọ ụka kahị cheje ọlẹ kọ kpọọ ịpyọ. (Eje. 119:173) Lẹ, kori kahị kpa ẹla ịnyịịla ịlẹ kahị jẹ́ bwu ụpwụ ịgọgọ họ ụkụrwọ, ahị ka cheje ịnyịịla.—Hib. 5:14.

2. Akama oyina ahị tị́ ka la myị́ kori kahị dọmwụ cheje kpá?

² Kori kahị dọmwụ cheje ọnyịịla wẹwẹ, ọ ka lahị ujwo myị́ nyọka chị ẹla ọlẹ kahị dọmwụ eju. Ahị yẹ ọ-chụ pwokwita ịhyẹ wẹẹ: Ọọnahị ọlẹng ochiche ọhẹ cheje nyọka wa ịBayịbụụ bwu ọmwụ ọdada ka ocheju. Ọ maga lala epwihi ịmanyị-ịmanyị, ọọwa lẹ, ọ hwabwọ ẹẹ. Ọọnahị ọnyang ọhẹ cheje nyọka ye ịlahị nya ụgbẹyị kpụrụrụ, ma ọ kịnyaa juwa tụ́ ahyẹẹnụ ọlẹ kọ ka dọmwụ kịlahị pyịyọọ. Angịgbahị nya ọjịra-jịra ọhẹ cheje lawụlẹ nyori ịwa nyị ka ju ala ọjịra-jịra ụga nyọka jwaa ọhụ gụ olene, ma ọya lụmẹ-lụmẹ chịpwụrụ, ị́ tị họ ịnyị myị́ ka. Iwe-ahụrụ ịwẹ datị-datị hi awụlẹ, ma ị me awụlẹ ẹ-ẹga ookpokpo. Ị cheje, ị́ tị họọ jịra ka. Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla ịKọrịntị iloyi nya ọgbanyẹ la akama ọlịịwẹ ịnyịnyị. Ahị yẹ ẹla ọlẹ kahị ka jẹ́ bwu ẹga nyaa wẹẹ.

3. Eje oyina ala ịKọrịntị à tị́ chị? Ẹlịyẹ à tị́ họ?

³ Lala ẹka iwo ịrụ kụrụ ịrụ nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá (55 C.E.), ala ịKọrịntị cheje ọkpọngchị ọhẹ. Ị jẹ́ nyori aanaa ịla iJerusalẹm bala iJudiya juwa ẹ-ẹpwụ nya akama bala ẹbyahị, ala ọjịra-jịra ịkịla tị juwa da okpoko ba awụlẹ nyọka ya daa ụbwọ. Chajị nyọlẹ ká ala ịKọrịntị ri alọnahị bala angị pyẹ ụbwọ maa, ị cheje nyọka da aanaa ụbwọ. Ọọwa lẹ,  ị tọ ọngọmyẹrụ ịPọlụ wo jaabwọ kị ka bwu dụbwọ lẹlẹ. Ọ du ẹrụ ta ala ọjịra-jịra ọọwa jaabwọ kị ka bwu họọ, lẹ ọ chụ ịTayịtọsị kọ ka dụbwọ ye okpoko ọlẹ kị ka da lẹlẹ. (1 Kọr. 16:1; 2 Kọr. 8:6) Ọya ịmanyị-ịmanyị kịlahị, ịPọlụ tị wẹ ka jẹ́ nyori ala ịKọrịntị nyị́ da okpoko ọlẹ kị ya lẹka. Chajị nyọọwa lẹ, ang āhị nyaa á ka juwa ụka kị ka kpa ịnya ọjịra-jịra ịkịla ka iJerusalẹm ka.—2 Kọr. 9:4, 5.

4. Jaabwọ ká ụpwụ nya 2 Ala ịKọrịntị 8:7, 10, 11 mẹjẹ, ẹlịyẹ ịPọlụ à tị́ ju ala ịKọrịntị ọhụ nyọka họ?

⁴ Ala ịKọrịntị cheje ọnyịịla, lẹ ịPọlụ jaa obe ọhọhọ chajị nya ọmyịmyị ọnyọọngịrị bala irya ọlẹ kị la nyọka gba ụbwọ kpehe. Ma, ọ baba nyọka jwaa ọhụ ịnyịnyị nyọka myị́ ẹla ọlẹ kị dọmwụ myị́ họ. (Wa 2 Ala ịKọrịntị 8:7, 10, 11.) Oja nyaa ọwẹ mẹjẹ́ẹhị nyori ọ ka la Angịnyị nya ịKịrayịsị ị-chịla o-hu ọkịlẹtụ ha ujwo ịnyịnyị nyọka họ ẹla ọlẹ kị cheje nyọka họ.

5. Ịtọ ẹla iyina ahị tị́ ka wẹ?

⁵ Lala ala ịKọrịntị, ọ ka lahị ujwo nyọka họ ẹla ọlẹ kahị cheje myị́. Ịyẹ tị́ du? Chajị nyọlẹ kahị la kpẹẹkpẹẹ ka lẹ, ahị ka juwa tọọ nọ kịlahị myị́. Lee ẹlẹhẹ ọlẹ kahị yahị me ka, ka họ du kọ ka lahị ujwo nyọka họ ẹla ọlẹ kahị cheje nyọka họ myị́. (Ọngọ. 9:11; Rom. 7:18) Ányị ahị tị́ ka họ nyọka kụ ẹhị yẹ eje ọhẹ ọlẹ kahị chị lụka ọkẹkpẹ bala ọ-jẹ́ kori kahị baba nyọka yọọ da? Ányị ahị tị́ ka họ chajị kahị ka myị́ ang ọlẹ kahị dọmwụ myị́ họ?

6. Ụka oyina ahị tị́ ka baba nyọka nwụ eje ọchịchị nyahị họ myị́?

⁶ Eje ọchịchị ịkpọngchị ịhyẹ á ka jẹ́-ẹ yẹda kaka. Ọ-chụ pwokwita, ahị godayị giri-giri e-eje ọchịchị nyahị nyọka gbịgba ha iJihova, ahị tị myịmyị cheje nyọka họ ụya ta ọngọlẹ kọ ri ahụ lee ọrụ nyahị ka. (Mat. 16:24; 19:6) Eje ọchịchị ịkịla tị ka baba nyọka nwụhọ myị́. Ịyẹ tị́ du? Chajị iwe-ahụrụ kaa yẹda. Ẹta ẹdịyẹ iyina à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka cheje ọnyịịla?

7. Ịyẹ ahị tị́ ka raabwọ bịlẹ? Ịyẹ tị́ du?

⁷ Raabwọ bịlẹ ẹla ọjẹ́jẹ. IJihova kpa iJemsi da ụpwụ yẹkẹẹ: “Ó ri ká ọngọngọhẹ nyanụ á juwa kọ jẹ́ yẹkẹẹ, ọwa nyị́ la ẹla ọjẹ́jẹ lẹka lẹ aalẹ, ọngọọwa a bịlẹ Ohe Oluhye ẹla ọjẹ́jẹ mẹ. Ohe Oluhye Ọngọ ọnahị ọtụka . . . kaa hu ang ha angịnyị ehe.” (Jem. 1:5) Ụ-ụgbẹyị ọhẹ lee ọkịla, ahị wuu á ‘la ẹla ọjẹ́jẹ ka.’ Lẹ, bịlẹ iJihova nyọka dang ụbwọ ụka ká juwa ka cheje bala ụka ká tịtọ nyọka yọọ da. Ọọwa iJihova à ka dang ụbwọ nyọka cheje ọnyịịla lẹlẹ.

8. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka họ ene nyọka cheje?

⁸ Mwahị nya ẹla yẹẹyẹẹ. Wa Omyi Ẹla nya Ohe Oluhye bala apwụ ịlẹ ká ogu nya iJihova gba kpehe, ká ya ẹla bala angịlẹ kị ka jung irya ọnyịịla. (Etu 20:18) À baba nyọka họ ịnyị ene á ka yẹ ụkụrwọ nyang da, mwụ́ rụ ka ẹga ọkịla, lee o-cheje u-uhye nya abwọlẹ á ka ka ube-ụpwụ kaka ba chajị nyọka ye okpoko kpa da ịlọng ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ nya iJihova.

9. Ányị ahị tị́ ka ye apyobwuna kori kahị ya ẹlịlẹhị ju ịlọhị?

⁹ Kụ ẹhị yẹ ang odudu ká wẹẹ cheje ọwẹ. Irya ọlẹ kahị kaa kpa họ ang baba ha iJihova. (Etu 16:2) Ọ tịtọ kahị ka ya ẹlịlẹhị ẹ-ẹpwụ nya ang myị́ ang wuu. Lẹ, ụka kahị ka cheje, ọ baba kahị ka ya ẹlịlẹhị ju ịlọhị bala angịkịla u-uhye nya ang odudu kahị wẹẹ cheje ọọwa. Kori kahị ya ẹlịlẹhị ka, ọ ka lahị ujwo nyọka kpa eje ọchịchị nyahị họ ụkụrwọ. Lala ọ-chụ pwokwita, ọọnahị ọlẹng ochiche ọhẹ ka cheje nyọka ye ịlahị nya ụgbẹyị kpụrụrụ. Ma, nyọlẹ kọ nọ chẹẹ, ọ lọọ ujwo nyọka họ awa ọlẹ kị chị nọ ha angị ye ịlahị nya ụgbẹyị. Lẹ, ọ́ ye ọkẹkẹnị ẹ-ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ kaka. Ọ ka me irya myị́ ene-ene nyori, ang odudu kọ ye ịlahị nya ụgbẹyị ri ọ-ka họ ẹla kpụ iJihova ịpyọ.  Ma, ọhẹka ang odudu kọ ye ịlahị nya ụgbẹyị ri ọ-ka họ ẹla kpụ adamwụ bala ịnamwụ lee ọngọkịla ịpyọ.

10. Ịyẹ ọngịnyị à tị́ baba kori kọ tịtọ nyọka yẹda?

¹⁰ Kụ irya ju ẹla nya ọngọlẹ kahị-ị̀ jẹ́ ịBayịbụụ ta ọhẹ ọlẹ kọ cheje nyọka hwabwọ la ẹchụ ọnwànwa wẹẹ. Ọ́ nwà ẹchụ ka lala epwihi ookpokpo lee imiiye nanana nyori ọ lujwo họọ. Ọọwa lẹ, ọ tị myịmyị chọọ pyaa ẹẹ. Ụka ohyẹẹkpẹ ọ tị kụrụ uya ọwẹ! Ọháha ọlẹ kọ la ha iJihova bala imyi ọlẹ kọ nwọọ nyọka họ ẹla kpọọ ịpyọ dọọ ụbwọ nyọka kụrụ abwẹla ọwẹ.—Kol. 1:10; 3:23.

11. Ịyẹ tị́ du á ka chụ ang ọlẹ á ka ku kpangga?

¹¹ Chụ ang ọlẹ á ka ku kpangga. Kori ká la ang ọlẹ ká wẹẹ ku kpangga, ọ ka chịng kpẹẹ nyọka woo ọyị gụ. Ọ-chụ pwokwita, ọhẹka à ka cheje nyọka wa ịBayịbụụ hyaa-hyaa gụ olene. Ma, kori ká tị nwụlanọ jaabwọ á ka bwu họọ kpangga ka, á ka jwọọ họ myị́ ka. * Lee angịgbahị nya ọjịra-jịra ka cheje nyọka ju aanahị ụga hyaahyaa gụ olene myị́, ma nyọlẹ ká ụka kam chẹẹ, ị́ họ ịnyị ka. Kori kị ka jwọọ họ myị́ aalẹ, ị ka tọ ịlaa ịtọ ẹla lala ịlẹ: “Ahị da ẹnyị nya aanahị ịlẹ kị ka baba nya ụga ojuju ọwẹ gụ ju ụ-ụpwụ ene lẹ? Ahị hu ụka ọlẹ kahị ka jwaa uga nọ lẹ?”

12. Ịyẹ ahị tị́ ka baba nyọka họ myị́? Ịyẹ tị́ du?

¹² A maga nyọka họ kpoye nya ọngịrị nyang ka. Ọngọngọhẹ nyahị á la ụka, okpoko, bala ọngịrị nyọka họ ang myị́ ang ọlẹ kahị tịtọ wuu ka. Lẹ, kpa ẹla ọjẹ́jẹ họ ang, ká maga nyọka họ kpoye nya ọngịrị nyang ka. Ụka kọ baba, ọ ka há nyọka nwụ eje ọchịchị ọlẹ ko kpoye nya ọngịrị nyang họ. (Ọngọ. 3:6) Kori ká tị kụ ẹhị yẹ eje ọchịchị nyang, nwọọ họ jaabwọ kọ chịla, ká tị yẹ nyori à ka jẹ́-ẹ jwọọ họ bẹẹ? Ẹta ẹdịyẹ ịrụ ịhyẹ ịlẹ kị ka jẹ́-ẹ dang ụbwọ.

13. Ányị a tị́ ka bwu ye ọngịrị ọlẹ ká baba nyọka họ eje ọchịchị nyang jịra?

¹³ Raabwọ bịlẹ ọngịrị ọ-ka kpa họ ụkụrwọ. IJihova ka jẹ́-ẹ ya “ọngịrị ọ-kpa họ ụkụrwọ” hang nyọka họ eje ọchịchị nyang jịra. (Filip. 2:13) Lẹ, bịlẹ iJihova kọ ya Olegu Ịgọgọ nyamwụ hang chajị á ka la ọngịrị ọlẹ ká baba. Kịnyaa juwa raabwọ kori kọ dọmwụ lang nyori Ohe Oluhye á wẹ abwọ ọrịrị nyang lẹka. Jaabwọ ká iJisọsị ya, ‘Juwa bịlẹ [Olegu Ịgọgọ] ka ẹpwụtụbwọ nya Ohe Oluhye mẹ! Ọ ka ya [Olegu Ịgọgọ] hang.’—Luk. 11:9, 13.

14. Ányị ẹla ọlụpwụ nya Etu 21:5 à tị́ ka dang ụbwọ nyọka họ eje ọchịchị nyang jịra?

¹⁴ Nwụlanọ jaabwọ á ka bwu họọ. (Wa Etu 21:5.) Nyọka jụ́ ụkụrwọ ọlẹlẹhẹ họ, à baba nyọka jẹ́ jaabwọ á ka bwu họọ. Ọọwa lẹ, a ka họ ụkụrwọ jaabwọ ká nwụlanọ lẹlẹ. Ụ-ụgbẹyị ọwọwa, kori ká cheje, da ang myị́ ang ọlẹ á ka họ chajị ká eje ọchịchị ọọwa ka họ ụkụrwọ, ju ụpwụ. Kori ká la ụkụrwọ ọtụka nyọka họ, à chọọ ebwo ka ụpa ichiche-ichiche. Ụka ká họ ochiche ọnyọnyọọnyị kpá, à ka yẹ jaabwọ ká jẹ kaka ba. ỊPọlụ ju ala ịKọrịntị ọhụ nyọka da okpoko nọ ang ẹnụtụrụ ọhọhẹ nya epwihi ọnyị myị́ ọnyị, ọkọkọ nyọka dayị gbe ụka kọ ka pwu eji ene kị ka dọmwụ nya okpoko ọdada. (1 Kọr. 16:2) Kori ká chị akụrwọ ịtụka ebwo ka ụpa ichiche-ichiche, ọ ka du kọ ka lang lala o-ri á ka jwọọ họ ka lẹ ka.

15. Kori ká nwụlanọ jaabwọ á ka bwu họ ang kpá, ịyẹ a tị́ ka jẹ́-ẹ họ?

¹⁵ Kori ká da ang ọlẹ á ka họ ju ụpwụ, ọ ka chịng kpẹẹ nyọka họọ. (1 Kọr. 14:40) Ọ-chụ pwokwita, ị byi angịgbahị nya ọjịra-jịra nyori, nyị chụ ọngọgbahị ọhẹ ọlẹ kọ ka da eje ọchịchị ọnyị myị́ ọnyị nyaa ju ụ-ụpwụ, tụ́ ọngọlẹ kị chụ nyọka họ ẹla ọọwa, bala ahyẹẹnụ ọlẹ kị hu nọ nyọka  chọọ eju. Kori ká angịgbahị á họ ịnyị, ọ ka chaa kpẹẹ nyọka họ eje ọchịchị nyaa jịra. (1 Kọr. 9:26) À ka jẹ́-ẹ họ ịnyị ẹ-ẹga nya ẹla nya ịlọng myị́. Ọ-chụ pwokwita, à ka jẹ́-ẹ dang ịlẹ ká tịtọ nyọka họ ahyẹẹnụ ọnyị myị́ ọnyị. Da ang ịlẹ ká tịtọ nyọka họ họhẹ u-uhye-ọgba. Kori ká họ ịnyị, ọ ka chịng kpẹẹ nyọka chị ẹla ọlẹ ká dọmwụ eju, bala ọ-dọmwụ họ gụ ọọwa wẹẹ.

16. (a) Ẹlịyẹ a tị́ baba nyọka họ myị́myị́? (b) Ányị ụpwụ nya Ala iRom 12:11 a tị́ bwu myị ọnụ ju ẹla ọwẹ?

¹⁶ Cheri nyịlẹhị-ịlẹhị. Ọ baba á ka maga nyịlẹhị-ịlẹhị nyọka ba eje ọchịchị nyang jẹ bala ọ-ka chị ẹla ọlẹ ka dọmwụ eju. (Wa Ala iRom 12:11.) ỊPọlụ byi iTimoti nyori nyị kịnyaa juwa “cheri” bala ọ-nwà “kịlahị-ịlahị” ẹ-ẹga nyọka ri ọngọmẹjẹ ọlam-ọlam mẹ. Ahị ịnyịnyị ka jẹ́-ẹ kpa ẹla ọmẹjẹ nya ịPọlụ ọwẹ họ ụkụrwọ ẹ-ẹga nya ang myị́ ang ọlẹ kahị tịtọ nyọka họ ha iJihova.—1 Tim. 4:13, 16.

17. Ányị ụpwụ nya Ala Efesọsị 5:15, 16 à tị́ ka dahị ụbwọ họ ẹla ọlẹ kahị cheje nyọka họ?

¹⁷ Kpa ụka nyang họ ụkụrwọ la ẹla ọjẹ́jẹ. (Wa Ala Efesọsị 5:15, 16.) Hu ụka ọlẹ á ka kpa họ ẹla ọlẹ ká cheje nyamwụ nọ ka tị bọọ jẹ ịnyịnyị. A godayị gbe iwe-ahụrụ ọ-ka há wuu ene á ka dọmwụ nyọka họ ẹla ka cheje koo; chajị iwe-ahụrụ ọlịnyị á ka wẹ ka myị́. (Ọngọ. 11:4) Dụmwọ-dụmwọ ká ya ẹga da ká ang ịlẹ kị ju apyobwuna ka, a nung ụka bala ọngịrị ọlẹ ká baba nyọka kpa họ ang ịlẹ kị ju apyobwuna kpong-kpong ka. (Filip. 1:10) Kori kọ chịkpẹẹ, à chụ ụka ọlẹ ká angịkịla ka hung abwọ la ang ọlẹ ká wẹẹ kpa họ ka. Ya je angịkịla nyori à baba nya ụka nyọka ya irya nyang wuu nọ ẹ-ẹpwụ nya ang ọlẹ ká wẹẹ họ. Kụ irya kori kọ baba nyọka mịrị ifon nyang bala ọ-ka intanẹtị ị-kpa joja ụka ọkịla datị hi ụka ọwẹ. *

18-19. Ịyẹ à tị́ ka dang ụbwọ nyọka kịnyaa juwa họ ang ọlẹ ká cheje nyọka họ, kori kọ dọmwụ lujwo hang wẹwẹ?

¹⁸ Ya irya nyang nọ ocheju nyamwụ. Ocheju nya eje ọchịchị nyang lala ẹga ọlẹ ká wẹẹ ka ụka ká juwa jẹ ka anyị. Kori ká tịtọ nyọka pwụ ẹga ọlẹ ká wẹẹ ka, à ka bwu ụgbẹyị ọkịla kori ká dọmwụ yẹ nyori ị tụ́ ụgbẹyị nya ọgbanyẹ ku wẹwẹ. Ịnyịnyị ọ la lẹ. Kori kahị ya irya nyahị wuu nọ o-ocheju nya eje ọchịchị nyahị, abwọ á ka chị́ịhị pyẹpyẹ hyaa ka, kori ká ịngịhyẹ á ka kpahị kẹkpẹ lee kori kahị dọmwụ ka bwu ụgbẹyị ọlụrụ wẹwẹ.—Gal. 6:9.

¹⁹ Ọ kaa lujwo nyọka cheje ọnyịịla bala ọ-kpa họ ụkụrwọ. Ma, iJihova ka jẹ́-ẹ ya ẹla ọjẹ́jẹ bala ọngịrị hang nyọka myị́ ang ọlẹ ká dọmwụ myị́ họ.