Thiĩ harĩ ũhoro

Thiĩ harĩ ũhoro ũrĩa wĩ thĩinĩ

GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI KĨA 47

Maũndũ Marĩa Tũngĩĩruta Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Maũndũ ma Alawii

Maũndũ Marĩa Tũngĩĩruta Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Maũndũ ma Alawii

“Rĩandĩko o rĩothe, rĩtongoretio nĩ roho wa Ngai na rĩrĩ ũguni.”—2 TIM. 3:16.

RWĨMBO NA. 98 Maandĩko Maatongoririo nĩ Ngai

GĨCUNJĨ-INĨ GĨKĨ *

1-2. Twagĩrĩirũo gũthuthuria ibuku rĩa Maũndũ ma Alawii nĩkĩ tũrĩ Akristiano?

MŨTŨMWO Paulo eerire Timotheo mũrata wake mwĩthĩ ũũ: “Rĩandĩko o rĩothe, rĩtongoretio nĩ roho wa Ngai na rĩrĩ ũguni.” (2 Tim. 3:16) Ũguo nĩ kuuga nginya ibuku rĩa Maũndũ ma Alawii. Hihi ũkoragwo na mawoni marĩkũ megiĩ ibuku rĩu rĩa Bibilia? Andũ aingĩ meciragia atĩ nĩ ibuku rĩkoragwo na mawatho maingĩ matangĩhũthĩka mahinda-inĩ maya, no Akristiano a ma makoragwo na mawoni ngũrani.

2 Ibuku rĩa Maũndũ ma Alawii rĩaandĩkirũo mĩaka ta 3,500 mĩhĩtũku, na Jehova aandĩkithirie maũndũ marĩa marĩ ibuku-inĩ rĩu “marĩ ma gũtũruta.” (Rom. 15:4) Tondũ ibuku rĩa Maũndũ ma Alawii nĩ rĩtũteithagia gũtaũkĩrũo nĩ mwĩcirĩrie wa Jehova, nĩ twagĩrĩirũo kũrĩthuthuria. Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, nĩ harĩ maũndũ maingĩ tũngĩĩruta kuumana na ibuku rĩu. Rekei twarĩrĩrie maũndũ mana.

ŨRĨA TŨNGĨTĨKĨRĨKA NĨ JEHOVA

3. Magongona maarutagwo nĩkĩ o mwaka Mũthenya wa Kũhumbĩra Mehia?

3 Ũndũ wa mbere: No mũhaka tũkorũo tũgĩtĩkĩrĩka nĩ Jehova nĩguo magongona maitũ metĩkĩrĩke. O mwaka Mũthenya wa Kũhumbĩra Mehia, rũrĩrĩ rwa Isiraeli nĩ rwacokanagĩrĩra na gũkarutwo magongona ma nyamũ. Magongona macio nĩ maateithagia Aisiraeli kũririkana atĩ nĩ maabataraga kuoherũo mehia mao. No mbere ya mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene atwarĩte thakame o yothe ya igongona Harĩa Hatheru Mũno mũthenya ũcio, aambaga gwĩka ũndũ ũngĩ ũrĩa warĩ wa bata o na gũkĩra kuoherũo mehia kwa rũrĩrĩ rũu.

(Rora kĩbungo gĩa 4) *

4. O ta ũrĩa Maũndũ ma Alawii 16:12, 13 yonanĩtie-rĩ, mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene eekaga atĩa aingĩra Harĩa Hatheru Mũno riita rĩa mbere Mũthenya wa Kũhumbĩra Mehia? (Rora mbica ngothi-inĩ.)

4 Thoma Maũndũ ma Alawii 16:12, 13. Ta hũũra mbica ĩno meciria-inĩ ya ũrĩa gwathiaga Mũthenya wa Kũhumbĩra Mehia: Mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene akaingĩra thĩinĩ wa gĩikaro kĩrĩa kĩamũre. Rĩu rĩgũkorũo rĩrĩ riita rĩa mbere harĩ maita matatũ marĩa ekũingĩra Harĩa Hatheru Mũno mũthenya ũcio. Guoko-inĩ kũmwe, anyitĩte kĩndũ kĩiyũire ũbumba ũrĩa mũnungi wega, nakuo guoko-inĩ kũu kũngĩ, akuuĩte rũgĩo rwa thahabu rwa mwaki rũiyũrĩte makara marakana. Akamba agatithia aakinya harĩa harĩ na gĩtaama kĩrĩa kĩhumbĩrĩte rĩingĩrĩro rĩa Harĩa Hatheru Mũno. Agacoka akaingĩra Harĩa Hatheru Mũno arĩ na gĩtĩo kĩnene akarũgama mbere ya ithandũkũ rĩa kĩrĩkanĩro. Na njĩra ya mũhaano, nĩ ta arũgamĩte mbere ya Jehova Ngai! Mũthĩnjĩri-Ngai ũcio agekĩra ũbumba ũcio mũtheru makara-inĩ macio marakana, na nyũmba ĩyo ĩkaiyũra mũtararĩko ũranunga wega. * Thutha ũcio nĩ egũcoka aingĩre Harĩa Hatheru Mũno o rĩngĩ arĩ na thakame ya nyamũ iria irutĩtwo magongona. Ta rora wone atĩ aacinaga ũbumba mbere ya gũtwara thakame ya nyamũ iria irutĩtwo magongona.

5. Tũngĩĩruta atĩa kuumana na ũrĩa ũbumba wahũthagĩrũo Mũthenya wa Kũhumbĩra Mehia?

5 Tũngĩĩruta atĩa kuumana na ũrĩa ũbumba wahũthagĩrũo Mũthenya wa Kũhumbĩra Mehia? Bibilia yonanagia atĩ mahoya maretĩkĩrĩka ma ndungata njĩhokeku cia Jehova matariĩ ta ũbumba. (Thab. 141:2; Kũg. 5:8) Ririkana atĩ, mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene aatwaraga ũbumba mbere ya Jehova arĩ na gĩtĩo kĩnene. Na njĩra o ta ĩyo, rĩrĩa tũrahoya Jehova twagĩrĩirũo gwĩka ũguo na gĩtĩo kĩnene. Tuonaga arĩ gĩtĩo kĩnene gwĩtĩkĩrio nĩ Mũũmbi wa igũrũ na thĩ kũmũkuhĩrĩria ta ũrĩa mwana angĩkuhĩrĩria ithe. (Jak. 4:8) Nĩ atwamũkagĩra tũrĩ ta arata ake! (Thab. 25:14) Tuonaga ũcio ũrĩ ũndũ wa mwanya ũũ atĩ tũtingĩenda gwĩka ũndũ o wothe ũngĩmũrakaria.

6. Gũkorũo atĩ mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene aambaga gũcina ũbumba mbere ya gũtwara thakame ya magongona kũngĩtũruta atĩa?

6 Ririkana atĩ mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene aambaga gũcina ũbumba mbere ya gũtwara thakame ya magongona. Gwĩka ũguo, gwatũmaga akorũo na ma atĩ nĩ aretĩkĩrĩka nĩ Ngai akĩruta magongona. Tũngĩĩruta atĩa kuumana na ũndũ ũcio? Jesu atanaruta muoyo wake ũrĩ igongona rĩrĩa aarĩ gũkũ thĩ, nĩ aambire agĩka ũndũ wa bata, na ũndũ ũcio warĩ wa bata nginya gũkĩra kũruta igongona rĩa gũkũũra andũ. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũcio? Aambire agĩtũũra arĩ mwĩhokeku na arĩ mwĩkindĩru harĩ Jehova ũtũũro-inĩ wake wothe nĩgetha Jehova etĩkĩre igongona rĩake. Na njĩra ĩyo, Jesu nĩ aangĩonanirie atĩ njĩra ĩrĩa njega biũ ya ũtũũro nĩ gũtũũra kũringana na ũrĩa Jehova arenda. Ningĩ Jesu nĩ aangĩonanirie atĩ ũnene wa Ithe kana njĩra yake ya gwathana nĩyo yagĩrĩire na nĩyo ya kĩhooto.

7. Jesu aakenirie Ithe atĩa ũtũũro-inĩ wake wothe?

7 Hĩndĩ ya ũtũũro wake gũkũ thĩ, Jesu aathĩkĩire ithimi cia Jehova cia ũthingu na njĩra nginyanĩru. O na gũtuĩka nĩ aacemanirie na magerio na moritũ, na nĩ aamenyaga atĩ nĩ egũkua gĩkuũ kĩa ruo, nĩ aatuĩte atĩ nĩ ekuonania atĩ njĩra ya Ithe ya gwathana nĩ njagĩrĩru. (Afil. 2:8) Rĩrĩa acemania na moritũ, Jesu aahoyaga “arĩ na kĩrĩro kĩnene na maithori.” (Ahib. 5:7) Mahoya make mooimaga ngoro na nĩ maamũteithagia gwĩkĩra hinya itua rĩake rĩa gũtũũra arĩ mwathĩki. Jehova aaiguaga mahoya ma Jesu matariĩ ta mũtararĩko ũranunga wega wa ũbumba. Jesu aakenirie Ithe ũtũũro-inĩ wake wothe na agĩtetera ũnene wake.

8. Tũngĩĩgerekania na Jesu atĩa?

8 No twĩgerekanie na Jesu na njĩra ya gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũkorũo tũrĩ na wĩkindĩru na tũrĩ ehokeku harĩ njĩra cia Jehova na mawatho make. Rĩrĩa twacemania na magerio, twagĩrĩirũo kũhoya Jehova kuuma ngoro nĩguo atũteithie tondũ nĩ twendaga kũmũkenia. Rĩrĩa tweka ũguo, nĩ tuonanagia atĩ nĩ tũranyita mbaru njĩra ya Jehova ya gwathana. Ningĩ nĩ tũririkanaga atĩ Jehova ndangĩtĩkĩra mahoya maitũ angĩkorũo nĩ tũreka maũndũ marĩa athũire. O na kũrĩ ũguo, tũngĩtũũra kũringana na ithimi cia Jehova, no tũkorũo na ma atĩ mahoya maitũ ma kuuma ngoro marĩkoragwo mahaana ta ũbumba ũrĩ na mũtararĩko mwega harĩ Jehova. Ningĩ nĩ tũrĩkoragwo na ma atĩ wĩkindĩru na wĩhokeku witũ nĩ irakenia Ithe witũ wa igũrũ.—Thim. 27:11.

TŨTUNGATAGĨRA JEHOVA NĨ ŨNDŨ WA GŨCOKIA NGATHO NA KŨMWENDA

(Rora kĩbungo gĩa 9) *

9. Magongona ma ũiguano maarutagwo nĩkĩ?

9 Ũndũ wa kerĩ: Tũtungatagĩra Jehova tondũ nĩ twendaga kũmũcokeria ngatho. Nĩguo tuone ũndũ ũcio, tũgũthuthuria ũhoro wĩgiĩ magongona ma ũiguano marĩa maarĩ ma bata mũno harĩ ũthathaiya wa ma thĩinĩ wa Isiraeli. * Ibuku rĩa Maũndũ ma Alawii, nĩ rĩonanagia atĩ Mũisiraeli nĩ angĩarutire igongona rĩa ũiguano “rĩrĩ rĩa gũcokia ngatho.” (Alaw. 7:11-13, 16-18) Mũndũ aarutaga igongona rĩu na kwĩyendera, no ti tondũ wa watho. Kwoguo mũndũ aarutaga igongona rĩu nĩ ũndũ wa kwenda Jehova Ngai wake. Mũndũ ũrĩa waruta igongona rĩu, o hamwe na famĩlĩ yake, na athĩnjĩri-Ngai nĩ maarĩaga nyama cia nyamũ ĩrĩa yarutwo igongona. No nĩ harĩ icunjĩ imwe cia nyamũ ĩyo ya igongona ciarutagĩrũo o Jehova tu. Icunjĩ irĩkũ?

(Rora kĩbungo gĩa 10) *

10. Magongona ma ũiguano marĩa mataarĩirio thĩinĩ wa Maũndũ ma Alawii 3:6, 12, 14-16, maratũruta atĩa ũhoro wĩgiĩ kĩrĩa gĩatũmaga Jesu eke wendi wa Ithe?

10 Ũndũ wa gatatũ: Tũheaga Jehova kĩrĩa kĩega biũ nĩ ũndũ wa kũmwenda. Jehova oonaga maguta marĩ gĩcunjĩ kĩrĩa kĩega biũ kĩa nyamũ. Ningĩ, nĩ oonanĩtie ĩmwe kwa ĩmwe atĩ ciĩga ingĩ ta higo ciarĩ cia bata. (Thoma Maũndũ ma Alawii 3:6, 12, 14-16.) Kwoguo Jehova nĩ aakenaga mũno rĩrĩa Mũisiraeli amũrutĩra eyendeire ciĩga icio cia bata na maguta. Mũisiraeli ũrĩa waruta igongona ta rĩu oonanagia atĩ nĩ eendaga mũno kũhe Ngai kĩrĩa kĩega biũ. Na njĩra o ta ĩyo, Jesu nĩ aaheire Jehova kĩrĩa kĩega biũ na njĩra ya kũmũtungatĩra na ngoro yothe nĩ ũndũ wa kũmwenda. (Joh. 14:31) Jesu nĩ aakenagĩra gwĩka wendi wa Ngai na nĩ eendete mũno mawatho make. (Thab. 40:8) Na githĩ to mũhaka Jehova akorũo nĩ aakenire mũno kuona Jesu akĩmũtungatĩra na kwĩyendera?

Kwenda Jehova nĩ gũtũtindĩkaga kũmũhe kĩrĩa kĩega biũ (Rora kĩbungo gĩa 11-12) *

11. Ũtungata witũ ũhaanaine na magongona ma ũiguano na njĩra ĩrĩkũ? Na ũndũ ũcio ũngĩtũũmĩrĩria atĩa?

11 Ũtungata witũ harĩ Jehova no ũringithanio na magongona macio ma ũiguano, tondũ twĩkaga ũguo na kwĩyendera kuonania ũrĩa tũiguaga igũrũ rĩgiĩ Jehova. Tũheaga Jehova kĩrĩa kĩega biũ, na twĩkaga ũguo tondũ nĩ tũmwendete na ngoro itũ yothe. Na githĩ to mũhaka Jehova akorũo nĩ akenaga kuona andũ milioni nyingĩ makĩmũtungatĩra meyendeire nĩ ũndũ wa kũmwenda na kwenda njĩra ciake? Kũririkana atĩ Jehova nĩ onaga na agakenio nĩ maũndũ marĩa twĩkaga na muoroto witũ wa gwĩka maũndũ macio no gũtũũmĩrĩrie. Kwa ngerekano, angĩkorũo ũrĩ mũkũrũ na rĩu ndũrahota gwĩka maũndũ maingĩ ta marĩa ũngĩenda, koragwo na ma atĩ Jehova nĩ ataũkagĩrũo. No wone ta ũtangĩhota kũhingia maũndũ maingĩ, no Jehova nĩ onaga wendo ũrĩa ũkoragwo naguo ngoro-inĩ, ũrĩa ũgũtindĩkaga gwĩka maũndũ marĩa ũhotaga gwĩka. Nĩ akenaga kwamũkĩra kĩrĩa wamũhee kũringana na ũhoti waku.

12. Jehova aaiguaga atĩa nĩ ũndũ wa magongona ma ũiguano? Ũndũ ũcio ũngĩtũũmĩrĩria atĩa?

12 Tũngĩĩruta atĩa kuumana na magongona ma ũiguano? Rĩrĩa mwaki wacina icunjĩ iria njega cia nyamũ, ndogo yaambataga na igũrũ na Jehova nĩ aakenaga. Nĩ ũndũ ũcio, koragwo na ma atĩ Jehova nĩ akenagio nĩ ũtungata waku wa ngoro yothe ũrĩa ũmũheaga wĩyendeire. (Kol. 3:23) Ta wĩcirie ũrĩa akenagio nĩwe. Jehova onaga maũndũ marĩa wĩkaga ũtungata-inĩ wake marĩ ma bata, gũtekũmakania kana nĩ manene kana nĩ manini, na egũtũũra amaririkanaga tene na tene.—Mat. 6:20; Ahib. 6:10.

JEHOVA NĨ ARATHIMAGA ITHONDEKA RĨAKE

13. Kũringana na Maũndũ ma Alawii 9:23, 24, Jehova oonanirie na njĩra ĩrĩkũ atĩ nĩ aakenirio nĩ mũbango wa gũkorũo na athĩnjĩri-Ngai?

13 Ũndũ wa kana: Jehova nĩ arathimaga gĩcunjĩ gĩa gũkũ thĩ gĩa ithondeka rĩake. Ta wĩcirie ũrĩa gwathiire mwaka wa 1512 Mbere ya Mahinda Maitũ rĩrĩa gĩikaro kĩrĩa kĩamũre gĩaakirũo hakuhĩ na Kĩrĩma gĩa Sinai. (Tham. 40:17) Musa nĩwe watongoririe maũndũ hĩndĩ ya igongona rĩa kwamũra Haruni na ariũ ake matuĩke athĩnjĩri-Ngai. Rũrĩrĩ rwa Isiraeli nĩ rwacokanĩrĩire nĩguo rwĩyonere athĩnjĩri-Ngai makĩruta magongona mao ma mbere ma nyamũ. (Alaw. 9:1-5) Jehova oonanirie na njĩra ĩrĩkũ atĩ nĩ aakenirio nĩ mũbango ũcio mwerũ wa gũkorũo na athĩnjĩri-Ngai? Rĩrĩa Haruni na Musa maarathimaga andũ, Jehova nĩ aatũmire mwaki kuuma igũrũ ũgĩcina igongona rĩrĩa rĩatigarĩte kĩgongona-inĩ.—Thoma Maũndũ ma Alawii 9:23, 24.

14. Kuona atĩ Jehova nĩ aanyitire mbaru Haruni na ariũ ake nĩ kwa bata harĩ ithuĩ nĩkĩ matukũ-inĩ maya?

14 Hihi mwaki ũcio woimire igũrũ hĩndĩ ĩyo mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene aamũragwo woonanirie ũndũ ũrĩkũ? Ũndũ ũcio woonanirie atĩ Jehova nĩ aanyitaga mbaru biũ Haruni na ariũ ake gũtuĩka athĩnjĩri-Ngai. Rĩrĩa Aisiraeli moonire ũira ũcio wa ĩmwe kwa ĩmwe atĩ Jehova nĩ aanyitaga mbaru athĩnjĩri-Ngai, nĩ maataũkĩirũo atĩ o nao maabatiĩ kũmanyita mbaru biũ. Hihi ũndũ ũcio nĩ wa bata harĩ ithuĩ? Ĩĩ! Ũthĩnjĩri-Ngai ũcio warĩ thĩinĩ wa Isiraeli warũgamagĩrĩra ũthĩnjĩri-Ngai ũngĩ mũnene o na makĩria. Kristo, Mũthĩnjĩri-Ngai Ũrĩa Mũnene makĩria, arĩ na athĩnjĩri-Ngai ehokeku 144,000, arĩa magaathana nake kũrĩa igũrũ.—Ahib. 4:14; 8:3-5; 10:1.

Jehova nĩ ararathima na agatongoria ithondeka rĩake. Tũnyitaga ithondeka rĩake mbaru biũ (Rora kĩbungo gĩa 15-17) *

15-16. Jehova onanĩtie na njĩra ĩrĩkũ atĩ nĩ anyitaga mbaru “ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ”?

15 Mwaka-inĩ wa 1919, Jesu nĩ aamũrire gakundi kanini ka ariũ a Ithe witũ aitĩrĩrie maguta magĩtuĩka “ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ.” Ngombo ĩyo nĩyo ĩtongoragia wĩra wa kũhunjia na ĩkahe arũmĩrĩri a Kristo “irio ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire.” (Mat. 24:45) Hihi nĩ tuonaga ũira wa ĩmwe kwa ĩmwe ũronania atĩ Ngai nĩ anyitaga mbaru ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ?

16 Shaitani na arĩa mamũnyitaga mbaru nĩ merutanĩirie mũno kũrũgamia wĩra wa ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ, na tiga nĩ ũteithio wa Jehova, ngombo ĩyo nĩ ĩngĩremetwo nĩ wĩra ũcio. Gũkoretwo na mbaara igĩrĩ cia thĩ, andũ a Ngai makanyarirũo mũno, gũkagĩa mathĩna ma kĩĩmbeca thĩinĩ wa thĩ, na wagi wa kĩhooto. Ĩndĩ o na kũrĩ na maũndũ macio mothe, ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ nĩ ĩthiĩte na mbere kũhe arũmĩrĩri a Kristo irio cia kĩĩroho. Ta wĩcirie ũhoro wa irio nyingĩ cia kĩĩroho iria irĩ kuo ũmũthĩ, iria cionekaga hatarĩ marĩhi na makĩria ma thiomi 900! Ũcio nĩ ũira ũtangĩkararĩka wa kuonania atĩ Ngai nĩ anyitaga ngombo ĩyo mbaru. Ningĩ ta wĩcirie ũrĩa wĩra wa kũhunjia wonanagia atĩ Jehova nĩ aratũrathima. Rĩu ũhoro ũrĩa mwega ũrahunjio thĩinĩ wa “thĩ yothe ĩrĩa ĩikaragwo.” (Mat. 24:14) Hatarĩ nganja, Jehova nĩ aratongoria na akarathima ithondeka rĩake.

17. Tũngĩonania na njĩra irĩkũ atĩ nĩ tũranyita mbaru ithondeka rĩrĩa Jehova arahũthĩra?

17 Twagĩrĩirũo kwĩyũria ũũ: ‘Hihi nĩ ngenaga nĩ ũndũ wa gũkorũo gĩcunjĩ-inĩ gĩa gũkũ thĩ gĩa ithondeka rĩa Jehova?’ Jehova nĩ atuonetie ũira ũroneka wega o ta ũrĩa mwaki woimire igũrũ matukũ-inĩ ma Musa na Haruni, atĩ nĩ arahũthĩra ithondeka rĩake. Hatarĩ nganja tũrĩ na maũndũ maingĩ marĩa mangĩtũma tũcokie ngatho. (1 Thes. 5:18, 19) Tũngĩonania na njĩra irĩkũ atĩ nĩ tũranyita mbaru ithondeka rĩrĩa Jehova arahũthĩra? Na njĩra ya gwathĩkĩra ũtongoria wa Bibilia ũrĩa tũrutagwo nĩ mabuku maitũ, mĩcemanio-inĩ, na igomano-inĩ. Ningĩ no tuonanie ũnyitanĩri witũ na njĩra ya gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota wĩra-inĩ wa kũhunjia na kũrutana.—1 Kor. 15:58.

18. Ũtuĩte itua rĩa gwĩka atĩa?

18 Rekei twĩrutanĩrie kũhũthĩra maũndũ marĩa tweruta ibuku-inĩ rĩa Maũndũ ma Alawii. Rekei twĩrutanagĩrie gwĩtĩkĩrĩka nĩ Jehova nĩguo agetĩkĩra magongona maitũ. Nĩ tũtungatagĩre Jehova nĩ ũndũ wa kwenda kũmũcokeria ngatho. Rekei tũthiĩ na mbere kũhe Jehova kĩrĩa kĩega biũ tondũ nĩ tũmwendete na ngoro itũ yothe. Ningĩ nĩ twĩkage ũrĩa wothe tũngĩhota kũnyita mbaru ithondeka rĩrĩa Jehova arahũthĩra ũmũthĩ. Tweka maũndũ macio, nĩ tũrĩonagia Jehova nĩ tũkenagĩra mweke ũrĩa atũheete wa kũmũtungatĩra tũrĩ Aira ake!

RWĨMBO NA. 96 Ibuku rĩa Ngai nĩ Mũthithũ

^ kĩb. 5 Ibuku rĩa Maũndũ ma Alawii rĩkoragwo na mawatho marĩa Jehova aaheete Isiraeli ya tene. O na gũtuĩka tũrĩ Akristiano tũtirĩ rungu rwa mawatho macio, no matũteithie ũmũthĩ. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ, tũkwarĩrĩria maũndũ ma bata marĩa tũngĩĩruta kuumana na ibuku rĩa Maũndũ ma Alawii.

^ kĩb. 4 Ũbumba ũrĩa wacinagĩrũo thĩinĩ wa gĩikaro kĩrĩa kĩamũre woonagwo ũrĩ mũtheru, na hĩndĩ ya Isiraeli ya tene, ũbumba ũcio wahũthagĩrũo o ũthathaiya-inĩ wa Jehova tu. (Tham. 30:34-38) Hatirĩ ũira wonanagia atĩ Akristiano a karine ya mbere nĩ maacinaga ũbumba hĩndĩ ya ũthathaiya.

^ kĩb. 9 Nĩguo wone ũhoro makĩria wĩgiĩ magongona ma ũiguano, rora Insight on the Scriptures, Mbuku ya 2, kar. 526.

^ kĩb. 54 GŨTAARĨRIA MBICA: Mũthenya wa Kũhumbĩra Mehia, mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene wa Isiraeli aaingĩraga Harĩa Hatheru Mũno arĩ na ũbumba na makara marakana nĩgetha nyũmba ĩyo ĩkaiyũra mũtararĩko ũranunga wega. Thutha ũcio, aacokaga akaingĩra Harĩa Hatheru Mũno o rĩngĩ arĩ na thakame ya nyamũ iria ciarutwo magongona ma mehia.

^ kĩb. 56 GŨTAARĨRIA MBICA: Mũisiraeli akĩnengera mũthĩnjĩri-Ngai ng’ondu ya igongona rĩa ũiguano ĩrĩ njĩra ya famĩlĩ yake gũcokeria Jehova ngatho.

^ kĩb. 58 GŨTAARĨRIA MBICA: Hĩndĩ ya ũtũũro wake gũkũ thĩ, Jesu oonanirie wendo wake mũnene harĩ Jehova na njĩra ya gwathĩkĩra maathani ma Ngai na gũteithia arũmĩrĩri ake o nao mamathĩkĩre.

^ kĩb. 60 GŨTAARĨRIA MBICA: Mwarĩ wa Ithe witũ mũkũrũ ũrerutanĩria kũhe Jehova kĩrĩa kĩega biũ na njĩra ya kũhunjia kũgerera marũa, o na arĩ na mathĩna ma mwĩrĩ.

^ kĩb. 62 GŨTAARĨRIA MBICA: Mũrũ wa Ithe Witũ Gerrit Lösch wa Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia akĩruta Bibilia ya New World Translation ya rũthiomi rwa Kĩnjĩrĩmani Februarĩ 2019. Ahunjia thĩinĩ wa Njĩrĩmani, ta aarĩ a Ithe witũ aya erĩ, nĩ makenaga kũhũthĩra Bibilia ĩyo njerũ ũtungata-inĩ.