1, 2. ¿Imaynanpitaq Levitico qillqataqa yuyaywan qawananchik?

APOSTOL Pablom Timoteota nirqa: “Diospa llapallan qillqanqa paypa yuyay qusqanwan qillqasqam kachkan, allinmi runakunata yachachinapaq, pantaypi kasqanta qawachinapaq, imatapas allichanapaq chaynataq Diospa kamachikuyninman hina correginapaq”, nispa (2 Tim. 3:16). Chay qillqakunamanta hukninmi Levitico qillqa. ¿Imatam niwaq qam kay qillqamanta? Wakinpaqqa kamachikuykunallamantañas riman hinaspapas manañas chaykunaqa yanapawachwanchu. Ñuqanchikpaqmi ichaqa mana chaynachu.

² Levitico qillqaqa 3.500 wata ñawpaqtaraqmi qillqakurqa, chaywanpas kunankamam Jehova Dios hatallirqa yachachiwananchikpaq (Rom. 15:4). Kay qillqam yanapawanchik Jehova Diospa tantiasqankunata yachanapaq, chaymi kay qillqapa nisqantaqa yuyaywan qawananchik. Kay qillqamantaqa anchatam yachachwan. Qatiqninpiyá astawan qawasun.

3. ¿Imaynanpitaq huchankumanta pampachasqa kananku punchawpi animalkunata nakaspanku kañaqku?

³ Paypa munasqanman hina kawsakuspam. Watan-watanmi Israel runakunaqa huchankumanta pampachasqa kananku punchawpi huñunakuqku. Chay punchawpim sacerdotekunapa jefen animalkunata Diospaq nakaspa kañapuq. Kay ruwasqankuwanmi Israel runakunaqa yuyariqku Diospaqqa chuya kanankumanta. Ichaqa, sacerdotekunapa jefenqa manaraq chaykunata ruwachkaspanmi huktaraq ruwanan karqa. Chay ruwasqanqa imamantapas aswan allinmi karqa.

4. Levitico 16:12, 13 nisqanman hinaqa, ¿imatam sacerdotekunapa jefenqa ruwaq huchankumanta pampachasqa kananku punchawpi? (Qaway qaranpi kaq dibujota).

 ⁴ (Qaway Levitico 16:12, 13). Sacerdotekunapa jefenqa huchankumanta pampachasqa kananku punchawpim Diospa carpanman yaykuq, huknin makinpi miski asnaq inciensota aparikuspa, hukninpiñataq nina sansata aparikuspa. Carpapa chuyay-chuyay lawninman yaykuruspanñataqmi baulpa ñawpaqninpi sayaykuq. Chaypi kayqa Jehova Diospa qayllanpipas kachkanman hinam karqa. Hinaspam nina sansapi huntichiq chay miski asnaq inciensota, chayqa miskillatañam asnaq. * Chaymanta unayninmanñataqmi yaykuq nakasqan animalpa yawarninta baulpa ñawpaqninman sutuchiq, chaytaqa ruwaq huchankuraykum. Chaynaqa, huchankurayku animalkunapa yawarninta manaraq sutuchichkaspan imaynanpi puntata miski asnaq inciensota huntichisqanpiyá yuyaymanasun.

5. ¿Imatam yachachwan huchankumanta pampachasqa kananku punchawpi miski asnaq inciensota huntichisqankumanta?

⁵ ¿Imatam yachachwan huchankumanta pampachasqa kananku punchawpi miski asnaq incienso huntichisqankumanta? Bibliapim nin Diosman sunqu kaqkunapa mañakuynin miski asnaq inciensowan tupasqanmanta (Sal. 141:2; Apoc. 5:8). Yuyarisunyá sacerdotekunapa jefen chay miski asnaq inciensota Diospa qayllanman imayna apasqanta, chaynam ñuqanchikpas Jehova Diosta mañakuspaqa sumaqta kuyakuywan mañakunanchik. Anchatam kusikunchik taytanman churin asuykuchkaq hina Jehova Dios payman asuykunanchikpaq saqiwasqanchikmanta (Sant. 4:8). Payqa anchatam kuyawanchik (Sal. 25:14). Chayraykum mana munanchikchu paypa sunqun nanachiytaqa.

6. ¿Imatam yachachwan Jesuspas manaraq ñuqanchikrayku wañukuchkaspan ruwasqanmanta?

⁶ Yuyarinanchikmi sacerdotekunapa jefen nakasqan animalpa yawarninta manaraq sutuchichkaspan miski asnaq inciensotaraq huntichisqanta. Chaytaqa ruwaq Jehova Dios ruwasqankunata imayna qawasqanmanta yachananpaqmi. ¿Imatam yachachwan Jesuspas manaraq ñuqanchikrayku wañukuchkaspan ruwasqanmanta? Payqa manaraq yawarninta ñuqanchikrayku chaqchuchkaspanmi, aswan allin kaqtaraq ruwarqa. Wañukusqanta Jehova Dios chaskinanpaqmi taytanpa munasqanman hina kawsakurqa. Chayna kawsakusqanwanmi sutilla qawakurqa Diospa munasqanman hina kawsakuy allin kasqan. Qawarqataqmi Jehova Dioslla allin kamachiq hinaspa paypa kamachisqallan allin kasqantapas.

7. ¿Imaynanpitaq Jesuspa ruwasqanqa Jehova Diosta kusichirqa?

⁷ Jesusqa mana imapipas pantaspam taytanpa nisqankunata ruwarqa wañukunan punchawkama. Manam ni imawanpas aysachikurqachu, wañunanta yachaspanpas, mana hukmanyaspam Jehova Dioslla allin kamachiq kasqanmanta yachachirqa (Filip. 2:8). Jesusqa Jehova Diostam “mañakurqa hinaspa ruegakurqa” sasachakuykunapi tarikuspam (Heb. 5:7). Mañakusqankunaqa sunqumantam karqa hinaspapas kallpancharqam imapipas taytanta hinalla kasukunanpaq. Diospaqqa chay mañakusqankunam miski asnaq incienso hina karqa. Jehova Diostam kusichirqa Jesuspa kay pachapi kachkaspan tukuy ima ruwasqan hinaspa paylla allin kamachiq kasqanmanta rimasqan.

8. ¿Imata ruwaspam Jesusta qatipakuchwan?

⁸ Jesustam ñuqanchikpas qatipakuchwan  Jehova Diospa nisqankunata kasukuspa hinaspa payman sunqu kaspa. Sasachakuypi tarikuspapas, Diostam qayakunanchik munaynin ruwaypi yanapawananchikpaq. Kaykunata ruwaspaqa, Jehova Dioslla allin kamachiq kasqantam nichkanchik. Mana allin kaqkunata ruwaptinchikqa Jehova Diosqa manam mañakusqanchiktaqa uyarinqachu. Munasqanman hina ruwaptinchikmi ichaqa miski asnaq incienso hina mañakusqanchikqa kanqa. Hinaspapas manam iskayrayachwanchu payman sunqu kasqanchikrayku hinaspa tukuy imapi kasukusqanchikwan kusikusqanmantaqa (Prov. 27:11).

9. ¿Imanasqataq Dioswan allin kanankupaq animalta quqku?

⁹ Jehova Diostaqa yupaychanchik ñuqanchikpaq imapas ruwasqanta riqsikusqanchikraykum. Qawasuntaq Israel runakuna Dioswan allinlla kanankupaq animal qusqankumanta. * Levitico qillqaman hinaqa chay animaltaqa quqku paykunarayku Jehova Dios tukuy ima ruwasqanta riqsikusqankuraykum (Lev. 7:11-13, 16-18). Kaytaqa quqku manam hikutasqachu, aswanqa sunqumanta quyta munasqankuraykum hinaspa sunqumanta Jehova Diosta kuyasqankuraykum. Chay animalta quqqa ayllunwan hinaspa sacerdotekunawan kuskam chay nakasqanku animalpa aychanta mikuqku. Ichaqa animalpa ukunninmanta wakinqa Jehova Diosllapaqmi karqa. Chaykunaqa, ¿imankunataq karqa?

10. Levitico 3:6, 12, 14-16 nisqanqa, ¿imapim tupan Jesuspa ruwasqanwan?

¹⁰ Sunqumantam tukuy atisqanchikta  ruwanchik Jehova Diosta kuyasqanchikrayku. Jehova Diospaqqa animalpa wiranmi allinnin kaq karqa. Chaymantapas animalpa ukunninmantam rurunnintawan kichpanninta qunankupaq nirqa (qaway Levitico 3:6, 12, 14-16). Jehova Diosqa anchatam kusikuq Israel runakuna kikinkumanta nakasqanku animalpa rurunninta, kichpanninta hinaspa wiranta quptinku. Israel runakunamanta huk kaqnin chaynata Jehova Diosman quspanqa allinnin kaqtam quchkarqa. Chaynatam Jesuspas ruwarqa, allinnin kaqtapas quchkanman hinam taytanta kuyasqanrayku tukuy sunqunwan yupaycharqa (Juan 14:31). Jesuspaqqa, taytanpa munaynin ruwayqa ancha kusikuymi karqa, hinaspapas tukuy ima nisqantam kasukuq (Sal. 40:8). ¡Anchatach kusikurqa Jehova Diosqa churinpa tukuy ima ruwasqanta qawaspanqa!

11. (1) ¿Imapitaq tupan Jehova Diosman animalpa allinnin kaqkuna qusqanku kunan Jehova Diospaq atisqanchikman hina tukuyta ruwasqanchik? (2) ¿Ima yachasqanchiktaq anchata kallpanchawanchik?

¹¹ Jehova Diospaq animaltaqa kikinkumantam quqku hinaspapas Jehova Diosta kuyasqankuraykum. Chaynam Jehova Diospaq ruwasqanchikpas, payta kuyasqanchikraykum kikinchikmanta imatapas ruwanchik. Animalpa allinnin kaqkunatapas quchkachwan hinam payta kuyasqanchikrayku tukuyta ruwanchik. Mayna kusisqaraq tarikun wara-waranqantin runakuna kuyasqankurayku hinaspa kasukuyta munasqankurayku yupaychasqankuta qawaspan. Anchatam kallpanchawanchik imapas ruwasqanchikta hinaspa imarayku ruwasqanchikta chaninchasqanmanta yachayqa. Yuyaqña kasqanchikrayku manaña ñawpaqpi hina ruwaptinchikpas Jehova Diosqa manam chaytachu qawachkan. Ichapas nichwan manaña ñawpaqpi hina paypaq imapas ruwasqanchikmanta. Ichaqa, manam chaytachu payqa qawan, aswanqa kuyasqanchikrayku atisqanchikman hina tukuyta paypaq ruwasqanchiktam. Jehova Diosqa anchatam kusikun atisqanchikman hina tukuyta paypaq ruwasqanchikmanta.

12. ¿Imaynam Jehova Diosqa tarikuq Israel runakuna nakasqanku animalpa allinnin kaqta kañapuptinku, hinaspa imamantam mana iskayrayachwanchu?

¹² ¿Imatam yachachwan Israel runakuna nakasqanku animalpa allinnin kaqta qusqankumanta? Jehova Diosqa anchatam kusikuq nakasqanku animalpa allinnin kaqta kañapuptinku. Chaynaqa manam iskayrayachwanchu kikinchikmanta hinaspa sunqumanta imapas ruwasqanchikwan Jehova Dios kusisqa kasqanmantaqa (Col. 3:23). Paypaqqa, ancha chaninniyuqmi kuyasqanchikrayku atisqanchikman hina tukuyta ruwasqanchikqa, chaytaqa manam haykaqpas qunqanqachu (Mat. 6:20; Heb. 6:10).

13. Levitico 9:23, 24 nisqanman hinaqa, ¿Imatam Jehova Dios ruwarqa chay chayllaraq akllasqa sacerdotekunata chaskisqanmanta mana iskayrayanankupaq?

¹³ Jehova Diosqa llaqtantam tukuypi yanapachkan. Yuyarisunyá Sinai urqupa sikinpi Diospa carpan qispiruptin Israel runakuna ima ruwasqankumanta (Ex. 40:17). Moisesmi Israel runakunata qayachimurqa paykunapa qayllanpi Aarontawan churinkunata sacerdoteta hina akllananpaq. Israel runakunaqa huñunakururqakum sacerdotekuna nakasqanku animalkunata Diospaq kañapusqankuta qawanankupaq, chaytaqa wamaqmi qawarqaku (Lev. 9:1-5). ¿Imatam Jehova Dios ruwarqa chay chayllaraq akllasqa sacerdotekunata chaskisqanmanta mana iskayrayanankupaq? Aaronwan Moises Israel runakunata rimapayasqanku qipallatam Jehova Diosqa hanaq pachamanta ninata kachaykamurqa  nakasqanku animalta kañanankuman chaypi kaqta lliwta rupananpaq (qaway Levitico 9:23, 24).

14. ¿Imatam yachachwan ñuqanchikpas Israel runakunapa tiemponpi sacerdotekunata Jehova Dios chaskisqanmanta?

¹⁴ Sacerdotekunata chaskisqanqa sutillam qawakurqa hanaq pachamanta Jehova Diospa nina kachaykamusqanwan. Jehova Dios lliw sacerdotekunawan kasqanta qawaspankum Israel runakunapas tantiakurqaku sacerdotekunata tukuypi yanapanankupaq. Ñuqanchikpas chay ruwasqankumantam allinta yachachwan. Israel runakunapa tiemponpi sacerdotekunaqa, hamuq tiempo sacerdotekunapa llantuynin hinallam karqa. Jesucristomá chay sacerdotekunapa Jefenqa kanqa. Paywan kuskam hanaq pachapi 144.000 sacerdotekuna hinaspa kamachiqkuna kanqaku (Heb. 4:14; 8:3-5; 10:1).

15, 16. ¿Imanasqataq mana iskayrayanchikchu Jehova Dios llaqtanpi punta apaqkunata yanapasqanmanta?

¹⁵ 1919 watapim Jesus akllarqa hanaq pachaman riqkunamanta wakinta Diospa llaqtanpi punta apaq kanankupaq. Paykunam tantianku Diosmanta imayna willakunapaq, hinaspapas ‘tiempollanpi mikuchiwachkanchikmanpas’ hinam Diosmanta yachachiwanchik (Mat. 24:45). ¿Sutillachu qawakun llaqtanpi punta apaqkunata Jehova Dios chaskisqanqa?

¹⁶ Satanastawan mana allin runakunam tukuyta ruwaspa sasacharqaku Diospa llaqtanpi punta apaqkunata. Chaywanpas, Jehova Dios yanapasqanraykum paykunaqa mana hukmanyarqakuchu. Iskay kutikamam enteron pachapi manchakuypaq wañuchinakuykuna hinaspa muchuykuna karqa, chaymantapas autoridadkunam Diospa llaqtanta chiqnirqaku hinaspa sasacharqaku. Chaywanpas, Diospa llaqtanpi punta apaqkunaqa hinallam Diosta yupaychaqkunaman  mikuchichkankumanpas hina Diosmanta yachachirqaku. Yuyaymanasun 900 masnin rimaykunapi achkallay-achka qillqanchikkuna mana qullqillapaq kapuwasqanchikpi. Kaywanmi sutillata qawanchik Jehova Dios yanapawasqanchikta. Willakuyninchikpipas Jehova Diosqa yanapawachkanchikmi. Diosmantaqa kay sumaq willakuyqa ‘enteron’ pachapim willakusqa kachkan (Mat. 24:14). Manam iskayrayachwanchu Jehova Dios kay pachapi llaqtanta yanapasqanmantaqa.

17. ¿Imatam ruwananchik Diospa llaqtanta yanapasqanchik sutilla qawakunanpaq?

¹⁷ Yuyaymanay: “¿Kusisqachu tarikuni Diospa llaqtanpi kasqaywan?”, nispa. Jehova Dios llaqtanta yanapasqanqa sutillam qawakun Moisespa tiemponpi hanaq pachamanta nina kachaykamusqan hina. Chaynaqa, chaykunaraykum Jehova Diosta gracias ninanchik (1 Tes. 5:18). Ichaqa, ¿imatam ruwananchik Diospa llaqtanta yanapasqanchik sutilla qawakunanpaq? Qillqanchikkunapi, huñunakuypi hinaspa hatun huñunakuykunapi niwasqanchikta kasukuspam. Hinaspa Diosmanta willakunapaq chaynataq yachachinapaq tukuyta ruwaspam (1 Cor. 15:58).

18. ¿Imapaqmi kallpanchakunanchik?

¹⁸ Llapallanchikmi kallpanchakunanchik Levitico qillqamanta yachasqanchikman hina ruwanapaq. Kallpanchakusunyá imapas ruwasqanchikwan Jehova Diosta kusichinapaq. Yupaychasunpas Jehova Dios ñuqanchikrayku imapas ruwasqanta riqsikusqanchikraykuyá. Hinallataqyá kallpanchakusun Jehova Diospaq atisqanchikman hina tukuyta ruwanapaq. Hinaspa Jehova Diospa llaqtanta yanapanapaq. Chaypaq kallpanchakuptinchikqa sutillam qawakunqa Jehova Diosta kuyasqanchik hinaspa paypa runankuna kayta munasqanchik.