1-2. Ha yini vakriste namunhla va fanela ku nyonxela ku kambisisa buku dzra Levitika?

MUPOSTOLA Pawulo a dzrimuxe munghanu wakwe lwentsrongo Timotewu leswaku ‘Matsralwa hinkwawu ma huhutiwi hi Xikwembu Nkulukumba nakone ma lulameli ku dondzrisa’. (2Tm 3:16) Leswo swi patsra buku dzra Levitika. Xana u dzri vonisa kuyini buku ledzro dzra Bibele? Van’we va nga ha dzri vona swanga buku ledzri nga ni nxaxameto wa milawu leyi nga tizrikiki namunhla, kambe vakriste va xihlayelamfuzri va ni mavonela ya ku hambana ni wolawo.

² Buku dzra Levitika dzri tsraliwe kolomu ka 3.500 wa malembe lama khalutiki, kambe Yehovha a yentxe leswaku dzri bekiseliwa ‘ku hi dondzrisa’. (Ro 15:4) Hi fanela ku nyonxela ku kambisisa buku dzra Levitika hikusa dzri hi komba mayanakanyela ya Yehovha. Nakunene, ku ni mintxhumu yinyingi leyi hi nga yi dondzraka a bukwini ledzro, ledzri huhuteliwiki. A hi kambisiseni mune wa yone.

3. Ha yini lembe ni lembe a ku nyikeliwa switlhavelo hi Siku dzra Dzrivaleliwo?

³ Ndondzro ya ku sungula: Akuva magandzrelo yezru ma yamukeliwa, ku djuleka hi nyonxeliwa hi Yehovha. Lembe ni lembe, hi Siku dzra Dzrivaleliwo, tiko dzra Israyele a dzri hlengeletana nakone a ku hambiwa switlhavelo hi swihazri. Switlhavelo leswo a swi pfuna va-Israyele ku dzrimuka leswaku a va vilela ku basisiwa xidoho! Kambe, hi siku ledzro, na muprista lwenkulu a nga si nhingenisa ngati yini na yini ya xitlhavelo a Mbangwini wa ku Xwengisisa, ku sungula a a fanela ku yentxa ntizro wun’wana, ku nga ntizro lowu  kunene a wu li wa lisima ngopfu ku tlula ku dzrivaleliwa ka swidoho swa tiko.

4. Hi laha swi boxiwaka ha kone ka Levitika 16:12, 13, xana muprista lwenkulu a a yentxa yini ka nkama wa ku sungula loko a nhingena a Mbangwini wa ku Xwengisisa hi Siku dzra Dzrivaleliwo? (Vona xifaniso lexi nga ka kapa.)

⁴ Dondzra Levitika 16:12, 13. Yanakanya hi leswi a swi humelela hi Siku dzra Dzrivaleliwo: Muprista lwenkulu a a nhingena a tendeni dzra nhlengeletanu. Lowu a wu li nkama wa ku sungula lowu a a fanela ku nhingena Mbangwini wa ku Xwengisisa hi siku ledzro. A vokweni dzrin’we, a a tamele xibya lexi taliki hi mizri ya ku nun’hwela, kasi hi ledzrimbeni, a a tamele nhlembeto ya gole leyi taliki hi makhala lama pfuzraka. A a tlhasa a yima mahlweni ka xisizrelo lexi a xi funeketa nyangwa ya Mbangu wa ku Xwengisisa. Hi xitxhavu lexikulu, a a nhingena Mbangwini wa ku Xwengisisa, a ya yima mahlweni ka areka dzra xipfumelelanu. Hi ndlela ya ku fanekisela, a a yime mahlweni ka Yehovha Xikwembu Nkulukumba hi ntshima! Kutani, hi wunyaminyami, muprista a a txhulula mizri ya ku nun’hwela leya ku xwenga a makhaleni lama pfuzraka, yindlu yi sala na yi ku mpfiim. * A ntsrhaku, a a ta tlhela a nhingena Mbangwini wa ku Xwengisisa ni ngati ya magandzrelo ya swidoho. Xiya leswaku a a hisa mizri ya ku nun’hwela na a nga si nyikela ngati ya magandzrelo ya swidoho.

5. Xana hi nga dondzra yini ka ku tizrisiwa ka mizri ya ku nun’hwela hi Siku dzra Dzrivaleliwo?

⁵ Xana hi nga dondzra yini ka ku tizrisiwa ka mizri ya ku nun’hwela hi Siku dzra Dzrivaleliwo? Bibele dzri komba leswaku swikhongoto leswi yamukelekaka swa vagandzreli lava dumbekaka va Yehovha swi fana ni mizri ya ku nun’hwela. (Ps 141:2; Mpf 5:8) Dzrimuka leswaku muprista lwenkulu a a yisa mizri ya ku nun’hwela mahlweni ka Yehovha hi xitxhavu lexikulu. Hi laha ku fanaka, loko hi tsrhindzrekelela Yehovha hi xikhongoto, hi swi yentxa hi xitxhavu lexikulu. Hi tlangela hi mbilu leswi Mutumbuluxi wa wuyaku hinkwabyu a hi pfumelelaka ku mu tsrhindzrekelela hi kumeka kusuhi naye, swanga hi leswi ntsrongwana a yentxisaka xiswone ka tatana wakwe. (Yk 4:8) A hi yamukela swanga vanghanu vakwe! (Ps 25:14) Ndjombo leyo hi yi tlangela ngopfu swinene lakakuva a hi swi djuli ku mu khunguvanyisa ni siku ni dzrin’we.

6. Xana hi nga dondzra yini ka leswi muprista lwenkulu a a hamba a hisa mizri ya ku nun’hwela na a nga si nyikela switlhavelo?

⁶ Dzrimuka leswaku muprista lwenkulu a a fanela ku hisa mizri ya ku nun’hwela na a nga si nyikela switlhavelo. Hi ndlela leyo, a a tiyiseka leswaku Xikwembu Nkulukumba a a ta tsrhava hi yene loko a nyikela switlhavelo. Xana hi nga dondzra yini ka leswo? Na a ha li la misaveni, swi djule leswaku Yesu a yentxa ntxhumu wa lisima na a nga si nyikela wutomi byakwe byi va gandzrelo. Ntxhumu lowo a wu ni lisima dzrikulu swinene ku tlula ku lulamisela ku huluxiwa ka vhanu hi ntshima. Xana a wu li yini ntxhumu lowo? Swi djule leswaku a lulamisela ndlela ya kuva Yehovha a yamukela xitlhavelo xakwe hi ku yingiseta Yehovha hi ku dumbeka a wuton’wini byakwe hinkwabyu. Hi yentxela ledzro, Yesu a a ta kombisa leswaku ku yentxa mintxhumu hi ndlela ya Yehovha hi yone ndlela leyinene ya mahanyela. Yesu a a ta lwela wuhosi bya Tatana wakwe​—kumbe a kombisa leswaku mafumela yakwe i manene nakone ma lulamile.

7. Ha yini mahanyela hinkwawu ya Yesu la misaveni ma nyonxise Tatana wakwe?

⁷ A wuton’wini byakwe hinkwabyu la misaveni, Yesu a yingisete milawu leyi lulamiki ya Yehovha hi ku hetiseka. A ku vanga na xikambelo kumbe ndzringo lowu kotiki ku mu yentxa a nga ha naveli ku seketela wuhosi bya Tatana wakwe—nambi loko a swi tiva leswaku a a ta dlawa hi ndlela leyi vavisaka swinene. (Flp 2:8) Loko  a dzringiwa, Yesu a khongote hi ‘swidzrilo leswikulu ni minyembeti’. (Hb 5:7) Swikhongoto swakwe swa ku hiseka a swi pfela mbilwini ya ku dumbeka nakone swi tiyise ku navela kwakwe ka ku yingiseta Yehovha minkama hinkwayu. Ka Yehovha, swikhongoto swa Yesu a swi fana ni loko mizri ya ku nun’hwela yi ku mpfiim! Hinkwawu mahanyela ya Yesu ma nyonxise Tatana wakwe ngopfu swinene nakone ma seketele wuhosi Byakwe.

8. Xana hi nga ma yetisa hi ndlela yini mahanyela ya Yesu?

⁸ Hi nga yetisa Yesu hi ku yentxa hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka akuva hi yingiseta milawu ni tindlela ta Yehovha hi va hi dumbeka ka yene. Loko hi kumana ni swikazratu, hi khongota hi ku hiseka hi kombela Yehovha a hi pfuna, hikusa hi djula ku mu nyonxisa. Hi tindlela leto, hi kombisa leswaku hi seketela wuhosi bya Yehovha. Ha swi twisisa leswaku Yehovha a nga ti swi yingiseta swikhongoto swezru loko hi nhingenela mahanyela lawa a ma solaka. Nambitanu, loko hi hanya hi ku pfumelelana ni milawu ya Yehovha, hi nga dumba leswaku swikhongoto swezru leswi pfelaka mbilwini swi ta fana ni mizri ya ku nun’hwela leyi liki mpfiim mahlweni ka Yehovha. Nakone hi nga tiyiseka leswaku ku dumbeka ni ku yingiseta kwezru hi mbilu hinkwayu ka mu nyonxisa Tatana wezru wa le tilweni.​—Pr 27:11.

9. Xana timhamba ta ku zrula a ti humexeliwa yini?

⁹ Ndondzro ya wubidzri: Hi tizrela Yehovha hikusa ha mu tlangela. Akuva hi twisisa leswi, a hi kambisiseni timhamba ta ku zrula, ku nga xiyenge xin’wana xa lisima xa wugandzreli bya xihlayelamfuzri a Israyeleni wa khale. * A bukwini dzra Levitika, hi dondzra leswaku mu-Israyele a a ta kota ku nyikela mhamba ya ku zrula swanga  ‘mhamba ya ku nkhensa’. (Lv 7:11-13, 16-18) A a humexa mhamba leyi, ku nge hi nsindzrisa, kambe hi ku swi zrandzra. Xileswo, a ku li xihanano xa ku swi zrandzra lexi mhunu ha byakwe a a xi humexa hi leswi a a zrandzra Xikwembu Nkulukumba, Yehovha. Nyama ya xihazri lexi a xi tlhaviwa a yi diwa hi mhunu lweyi a humexiki xihanano lexo kun’we ni ndangu wakwe ni vaprista. Kambe swiyenge swa kukazri swa xitlhavelo lexi a swi nyikiwa Yehovha ntsena. Hi swini swiyenge swa kone?

10. Xana timhamba ta ku zrula leti tlhamuxeliwiki ka Levitika 3:6, 12, 14-16 ti hi dondzrisa yini hi leswi nga susumetela Yesu ku yentxa ku zrandzra ka Tatana wakwe?

¹⁰ Ndondzro ya wuzrazru: Hi nyika Yehovha leswa ku yampswa swa kone hikusa ha mu zrandzra. Ka Yehovha, mafuzra ya xihazri hi wone a ma li ya lisima ngopfu. A tlhele a kongometa leswaku swizro swa kukazri, swa ku fana ni tinso, a swi ni lisima dzra ku kheteka. (Dondzra Levitika 3:6, 12, 14-16.) Xileswo Yehovha ngopfu-ngopfu a a nyonxa loko mu-Israyele a nyikela swizro leswo ni mafuzra hi ku swi zrandzra. Mu-Israyele lweyi a a humexa xihananu xa ku tanu a a kombisa ku navela lokukulu ka ku nyika Xikwembu Nkulukumba mintxhumu leya ku yampswa ya kone. Hi ndlela leyi fanaka, Yesu hi ku swi zrandzra a nyike Yehovha leswa ku yampswa swa kone hi ku Mu tizrela hi hika hinkwadzru hi leswi a a Mu zrandzra. (Yh 14:31) Ka Yesu, ku yentxa ku zrandzra ka Xikwembu Nkulukumba a swi nyonxisa; a a wu zrandzra swinene nawu wa Xikwembu Nkulukumba. (Ps 40:8) Handle ka ku ganaganeka Yehovha a nyonxe ngopfu hi ku vona Yesu a mu tizrela hi ku swi zrandzra!

11. Xana ntizro wezru wu fanisa kuyini ni timhamba ta ku zrula, nakone leswo swi nga hi tlemisa kuyini timbilu?

¹¹ Ntizro wezru ka Yehovha wa fana ni timhamba letiya ta ku zrula, hikusa leyi hi yone ndlela ya ku kombisa leswi hi titwisaka xiswone ha yene. Hi nyika Yehovha hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka, nakone hi yentxa tanu hi leswi hi mu zrandzraka hi mbilu yezru hinkwayu. Handle ka leswo, Yehovha a nyonxa ngopfu hi ku vona magidigidi ya vagandzreli lava mu tizrelaka hi mbilu hinkwayu hi leswi va mu zrandzraka swinene, va tlhela va zrandzra ni tindlela takwe! Hi nga tlemeka timbilu hi ku dzrimuka leswaku Yehovha a vona swiyentxo swezru a tlhela a swi nyika lisima, kambe a nga gameli lanu. A vona ni leswi hi susumetelaka. Hi xikombiso, loko u kule ngopfu hi ntanga kutani u tsrandzreka ku yentxa swinyingi hi laha a wu navela ha kone, tiyiseka leswaku Yehovha awa swi twisisa leswo. U nga ha pimisa leswaku leswi u nga yentxelaka Yehovha a swi nyawuli, kambe Yehovha awa dzri vona lizrandzru ledzrikulu ledzri nga mbilwini yaku, dzri ku susumetelaka ku yentxa leswi u kotaka swone. Awa nyonxa hi ku yamukela hinkwaswu leswi u kotaka ku swi yentxa.

12. Xana Yehovha a a titwisa kuyini hi timhamba ta ku zrula, nakone leswo swi hi nyikisa kuyini ntamu?

¹² Xana hi nga dondzra yini ka timhamba ta ku zrula? Swanga hi leswi ndzrilo a wu hisa swiyenge leswa lisima swa xihazri, musi a wu mpukuka wu ya tilweni, wu nyonxisa Yehovha. Xileswo, dumba leswaku Yehovha awa nyonxa hi ntizro waku lowu u wu yentxaka hi ku swi zrandzra ni hi mbilu hinkwayu. (Kl 3:23) Hi mahlo ya miyanakanyu, vona Yehovha na a n’wayitela hi ku nyonxa hi wene. Ka yene, a swi na mhaka leswaku u kota ku yentxa swikulu kumbe switsrongo. Leswi u swi yentxelaka Yehovha hi lizrandzru swi ni lisima dzrikulu ka yene, nakone a ta swi dzrimuka hi la ku nga helikiki.​—Mt 6:20; Hb 6:10.

13. Hi ku ya hi Levitika 9:23, 24, xana Yehovha a kombise hi ndlela yini leswaku a a nyonxile hi ntizro wa vaprista?

¹³ Ndondzro ya wumune: Yehovha a tovokisa xiyenge xa nhlengeletanu yakwe xa la misaveni. Yanakanya hi leswi yentxekiki hi 1512 M.N.Y. loko tende dzra nhlengeletanu dzri yakiwa hansi ka Nhava ya Sinayi. (Eks 40:17) Moxe a zrangele  ntizro wa ku gqova Aroni ni vanakwe swanga vaprista. Tiko dzra Israyele dzri hlengeletanile akuva dzri vona vaprista loko va humexa switlhavelo swavu swa ku sungula. (Lv 9:1-5) Xana Yehovha a kombise hi ndlela yini leswaku a a nyonxile hi ntizro wa vaprista lava a va ha ku gqoviwa? Loko Aroni na Moxe va li kazri va tovokisa vhanu, Yehovha a humexe ndzrilo wu hisa leswi saliki swa xitlhavelo lexi a xi li aletareni.​—Dondzra Levitika 9:23, 24.

14. Ka hine namunhla, hi dzrini lisima dzra kuva Yehovha a nyonxile hi wuprista bya lixaka dzra Aroni?

¹⁴ Xana ndzrilo lowo lowu a wu huma tilweni wu kombe yini? Ha wone Yehovha a kombe leswaku a a seketela wuprista bya lixaka dzra Aroni hi ku helela. Loko va-Israyele va vone wumboni lebyi a byi li livaleni bya leswaku Yehovha a a seketela vaprista lavaya, na vone va ve ni xivangelo lexi twalaka xa ku va seketela hi ku helela. Xana leswo swa hi khumba? Ina! Ntizro wa wuprista a Israyele a byo va xintsrhunti ntsena xa wuprista lebyikulu ngopfu hi ku tlulisa. Kriste, Muprista Lwenkulu ka vaprista hinkwavu, a ni ntlawa wa 144.000 wa vaprista lava nga tihosi, lava taka tizra naye a tilweni.​—Hb 4:14; 8:3-5; 10:1.

15-16. Xana Yehovha a kombisise kuyini leswaku awa nyonxa hi ‘nandzra lwe wa ku dumbeka ni ku tlhazriha’?

¹⁵ Hi 1919, Yesu a beke ntlawa lowutsrongo wa vamakwavu lava totiwiki swanga ‘nandzra lwe wa ku dumbeka ni ku tlhazriha’. Nandzra lweyo a zrangela ntizro wa ku zrezra nakone a nyika valandzreli va Kriste ‘swakuda hi la ku fanekelaka’. (Mt 24:45) Xana ha byi vona wumboni lebyi nga livaleni bya leswaku Xikwembu Nkulukumba awa nyonxa hi nandzra lwe wa ku dumbeka ni ku tlhazriha?

¹⁶ Sathana ni misava yakwe va dzringisa ku sivela ntizro wa nandzra lwe wa ku dumbeka. Loko a a nga li Yehovha a mu pfunaka, a swi nga ti koteka ku yentxa ntizro wolowo. Hi xikombiso, ku ve ni tiyimpi tibidzri ta misava ni swikazratu swa timali a misaveni hinkwayu. Handle ka leswo, vhanu va Yehovha va khomiwe hi ndlela ya ku  biha va tlhela va xanisiwa swinene. Kambe nandzra lwe wa ku dumbeka ni ku tlhazriha a ye mahlweni a phamela valandzreli va Kriste swakuda swa moya. Yanakanya hi ndzralu ya swakuda swa moya leswi kumekaka namunhla, hi mahala, hi ku tlula 900 wa tindzrimi! Leswo i wumboni lebyi nga livaleni bya nseketelo wa Xikwembu Nkulukumba. Tlhela u vona xikombiso xin’wana xa tovoko dzra Yehovha, ku nga ntizro wa ku zrezra. Madzrungula lamanene hakunene ma zrezriwa ‘misaveni hinkwayu’. (Mt 24:14) Handle ka ku ganaganeka, Yehovha a kongomisa a tlhela a tovokisa swinene nhlengeletanu yakwe namunhla.

17. Xana hi nga swi kombisa kuyini leswaku ha yi seketela nhlengeletanu leyi tizrisiwaka hi Yehovha?

¹⁷ I swinene ku tivutisa leswi: ‘Xana na nkhensa hi ku va xizro xa xiyenge xa la misaveni xa nhlengeletanu ya Yehovha?’ Yehovha a hi nyike wumboni lebyi kholwisaka ku fana ni ndzrilo wa ku kongoma lowu wiki hi le tilweni le masikwini ya Moxe na Aroni. Hakunene hi na swinyingi leswi hi yentxaka hi tlangela Yehovha. (1Te 5:18, 19) Xana hi nga swi kombisa kuyini leswaku ha yi seketela nhlengeletanu leyi tizrisiwaka hi Yehovha? Hi ku landzra nkongomiso lowu seketeliwiki a Bibeleni, lowu hi nyikiwaka a mabukwini ni le mintlhanganwini yezru, ku patsra ni le tinhlengeletanwini ta muganga ni ta xifundzra. Handle ka leswo, hi komba nseketelo wezru hi ku hlengela a ntizrweni wa ku zrezra ni wa ku dondzrisa hi ntamu wezru hinkwawu.​—1Ko 15:58.

18. I yini leswi u tiyimiseliki ku swi yentxa?

¹⁸ A hi tiyimiseleni ku tizrisa tindondzro leti hi ti kumaka a bukwini dzra Levitika. Hi navela leswaku Yehovha a yamukela switlhavelo swezru. A hi tizreleni Yehovha hi leswi hi mu tlangelaka. A hi yeneni mahlweni hi nyika Yehovha hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka hi leswi hi mu zrandzraka hi mbilu yezru hinkwayu. Nakone a hi tikazrateni hi ntamu wezru hinkwawu akuva hi seketela nhlengeletanu leyi a yi tizrisaka namunhla. Hi ku yentxa tanu, hi nga komba Yehovha leswaku ha yi tlangela ndjombo ya ku mu tizrela swanga Timboni takwe!