NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 47
Vo Tisambira mu Buku la Ŵalevi
“Malemba ngosi ngakukambirika ndi Chiuta ndipu ngatovya.”—2 TIMO. 3:16.
SUMU 98 Malemba Ngakulembeka Mwakulongozgeka ndi Chiuta
VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI *
1-2. Ntchifukwa wuli Akhristu mazuŵa nganu atenere kukhumbisiska kuŵerenga buku la Ŵalevi?
WAKUTUMIKA PAULO wangukumbusa mubwezi waki Timote kuti: “Malemba ngosi ngakukambirika ndi Chiuta ndipu ngatovya.” (2 Timo. 3:16) Malemba yanga ngasazgapu buku la Ŵalevi. Kumbi yimwi mutiliwona wuli buku lenili? Ŵanthu anyaki angawona kuti marangu ngo nge mu buku ili ngatitikwaska cha mazuŵa nganu. Kweni isi Akhristu auneneska ndimu tiwone cha.
2 Buku la Ŵalevi likulembeka vyaka pafufupi 3,500 vo vajumpha kweni Yehova wachitiska kuti lisungiki mpaka sonu ‘kuti litisambizi.’ (Aro. 15:4) Chifukwa chakuti buku la Ŵalevi lititiwovya kuziŵa mo Yehova waŵanaŵaniya, titenere kukhumbisiska kuliŵerenga. Mwakuti tingasambiramu vinandi mu buku lenili. Tiyeni tikambiskanepu vinthu vinayi pe.
KUMBI TINGACHITA WULI KUTI YEHOVA WAKONDWENGI NASI?
3. Ntchifukwa wuli sembi zaperekekanga chaka chechosi pa Zuŵa Lakubenekere Maubudi?
3 Sambiru lakwamba: Kuti Yehova walondiyengi sembi zidu, tikhumbika kuchita vinthu vo vingachitiska kuti wakondwengi nasi. Chaka chechosi pa Zuŵa Lakubenekere Maubudi, Ayisirayeli wosi awungananga pamoza ndipu wasembi mura waperekanga sembi za nyama. Sembi zenizi zakumbusanga Ayisirayeli kuti akhumbikanga kutoweseka ku maubudi. Kweni wasembi mura wechendaluti ndi ndopa za nyama ku Malu Ngakupaturika Ukongwa pa zuŵa ili, wakhumbikanga kuchita chinthu chinyaki cho chenga chakukhumbika ukongwa kuphara kugowokereka maubudi.
(Wonani ndimi 4) *
4. Malinga ndi Ŵalevi 16:12, 13, kumbi wasembi mura wachitanganji pa ulendu wakwamba asani wasere ku Malu Ngakupaturika Ukongwa pa Zuŵa Lakubenekere Maubudi? (Wonani chithuzi cho che pachikonkhombi.)
4 Ŵerengani Ŵalevi 16:12, 13. Yeruzgiyani kuti muwona vo vachitikanga pa Zuŵa Lakubenekere Maubudi. Wasembi mura wesere muchihema. Uwu mbulendu wakwamba wo iyu wakhumbika kusere ku Malu Ngakupaturika Ukongwa. Kujanja linyaki wapinga chiyaŵi cho mwe vakununkhira, ndipu kujanja linyaki wapinga chakupaliyapu motu cha golidi chakuzaza maka ngamotu. Iyu watuma dankha pafupi ndi ketani yo yijara pakhomu lakuselere ku Malu Ngakupaturika Ukongwa. Pavuli paki wasere mwaulemu ku Malu Ngakupaturika Ukongwa ndi kuma pafupi ndi bokosi la phanganu, ko kwe nge kuma pa masu paku Yehova Chiuta! Iyu wadira vakununkhira pa maka ngamotu ndipu mu chipinda chosi mununkhira kafungu kamampha. * Pavuli paki waserengi so ku Malu Ngakupaturika Ukongwa ndi ndopa za sembi ya ubudi. Wonani kuti wasembi wawotchanga dankha vakununkhira wechendapereki ndopa za sembi ya ubudi.
5. Kumbi vo wachitanga wasembi mura pa nyengu yo waperekanga vakununkhira pa Zuŵa Lakubenekere Maubudi vititisambizanji?
5 Kumbi vo wachitanga wasembi mura pa nyengu yo waperekanga vakununkhira pa Zuŵa Lakubenekere Maubudi vititisambizanji? Bayibolu lilongo kuti mapempheru nga ateŵeti akugomezgeka aku Yehova ngenge vakununkhira. (Sumu 141:2; Chivu. 5:8) Kumbukani kuti wasembi mura wachitanga vinthu mwaulemu asani wapereka vakununkhira pa masu paku Yehova. Mwakuyanana waka, nasi tichita vinthu mwaulemu asani tipemphera kwaku Yehova. Tiwonga ukongwa kuti Mulengi wa vinthu vosi watitizomereza kukambiskana nayu kweniso kundere kufupi ndi iyu, nge mo mwana wachiya ndi awisi. (Yako. 4:8) Iyu wazomera kuja nasi pa ubwezi! (Sumu 25:14) Tiwona kuti uwu ndi mwaŵi ukulu ukongwa mwakuti tikhumba cha kumuguŵiska.
6. Kumbi tingasambiranji kwaku Yesu asani tiŵanaŵaniya fundu yakuti wasembi mura wawotchanga dankha vakununkhira wechendapereki sembi?
6 Kumbukani kuti wasembi mura wawotchanga dankha vakununkhira wechendapereki sembi. Iyu wachitanga viyo kuti wakondwesi Chiuta wechendapereki sembi. Kumbi isi tisambiranjipu? Yesu wechendapereki umoyu waki sembi, wanguchita dankha chinthu chinyaki chakukhumbika ukongwa kuluska kutaska ŵanthu. Kumbi wanguchitanji? Iyu wanguja wakugomezgeka umoyu waki wosi kuti Yehova walonde sembi yaki. Venivi vingulongo kuti kuchita vinthu vo Yehova wakhumba ndiku kwakukhumbika ukongwa ndipuso kuti awisi ndiwu mbakwenere kulamuliya.
7. Ntchifukwa wuli Yehova wakondwanga ndi Yesu pa nyengu yosi yo wenga pacharu chapasi?
7 Pa nyengu yosi yo Yesu wenga pacharu chapasi wavwiyanga Yehova. Palivi chiyesu pamwenga masuzgu ngo ngangumuweze vuli kuti waleki kuvikiliya ulamuliru wa Awisi chinanga ndi nyifwa yakuwawa yo wangufwa. (Afi. 2:8) Asani wakumana ndi masuzgu, Yesu wapempheranga “mwakuliya ukongwa kweniso ndi masozi.” (Ahe. 5:7) Mapempheru ngaki ngakutuliya pasi pamtima ngangulongo kuti wenga wakugomezgeka kwaku Yehova ndipu ngamuwovyanga kuti wakhumbisiski kuja wakuvwiya. Mapempheru ngaku Yesu ngenga nge kafungu kamampha ka vakununkhira kwaku Yehova. Yesu wangukondwesa Awisi pa nyengu yosi yo wenga pacharu chapasi ndipu wangulongo kuti yiwu ndiwu mbakwenere kulamuliya.
8. Kumbi tingachita wuli nge mo Yesu wanguchitiya we pa charu chapasi?
8 Nasi tingachita nge mo Yesu wanguchitiya asani titesesa kuja akugomezgeka kwaku Yehova ndi kumuvwiya. Asani takumana ndi masuzgu, tipemphera kutuliya pasi pamtima kuti Yehova watiwovyi chifukwa tikhumba kumukondwesa. Asani tichita viyo, tilongo kuti tikoliyana ndi ulamuliru waku Yehova. Tiziŵa kuti Yehova wangamuka cha mapempheru ngidu asani tichita vinthu vo watinkha. Kweni asani tivwiya marangu ngaku Yehova, tisimikiza kuti mapempheru ngidu ngakutuliya pasi pamtima ngaja nge kafungu kamampha ka vakununkhira kwaku iyu. Kweniso tikayika cha kuti Ada ŵidu akuchanya akondwa asani tivwiya ndi kuja akugomezgeka.—Nthanthi 27:11.
TITEŴETE YEHOVA CHIFUKWA CHAKUTI TITIMUYANJA KWENISO TITIMUWONGA
(Wonani ndimi 9) *
9. Ntchifukwa wuli Ayisirayeli aperekanga sembi yachimangu?
9 Sambiru lachiŵi: Titeŵete Yehova chifukwa chakuti tiwonga vo watitichitiya. Kuti tivwisi fundu iyi, tikambiskanengi vakukwaskana ndi sembi ya chimangu. Sembi iyi, yenga chigaŵa chakukhumbika ukongwa pakusopa kwauneneska kwa Ayisirayeli. * Mu buku la Ŵalevi, tisambira kuti mu nyengu ya Ayisirayeli munthu waperekanga sembi ya chimangu kuti ‘walongo kuwonga.’ (Ŵale. 7:11-13, 16-18) Iyu waperekanga sembi iyi kuti wafiski waka dangu cha, kweni chifukwa chakuti wakhumbanga. Mwaviyo, iyu wachitanga viyo mwakukhumba yija chifukwa cha kwanja Yehova, Chiuta waki. Munthu yo waperekanga sembi, banja laki ndi asembi asangananga nyama ya sembi yo wapereka. Kweni penga vigaŵa vinyaki va nyama vo aviperekanga kwaku Yehova pe. Kumbi ndi vinthu wuli?
(Wonani ndimi 10) *
10. Kumbi sembi ya chimangu yo yikambika pa Ŵalevi 3:6, 12, 14-16, yiyanana wuli ndi uteŵeti wo Yesu wachitiyanga Awisi?
10 Sambiru lachitatu: Chifukwa chakuti titanja Yehova, titimupaska vinthu vamampha ukongwa. Yehova wawonanga kuti mafuta ntchigaŵa chamampha ukongwa cha nyama. Wangukamba so kuti viŵalu vinyaki va nyama, nge sana venga vakuzirwa ukongwa. (Ŵerengani Ŵalevi 3:6, 12, 14-16.) Mwaviyo, Yehova wakondwanga ukongwa asani munthu wapereka mwakukhumba yija viŵalu venivi ndi mafuta. Asani wachita viyo, walongonga kuti wakhumbisiska kumupaska vinthu vamampha ukongwa Chiuta. Mwakuyanana ŵaka, Yesu wangumupaska vinthu vamampha ukongwa Yehova mwakuchita vosi vo wangafiska pakumuteŵete. (Yoha. 14:31) Yesu wakondwanga kuchita khumbu laku Chiuta ndipuso wangayanjanga ukongwa marangu ngaki. (Sumu 40:8) Yehova watenere kuti wakondwanga ukongwa asani wawona kuti Yesu wakhumbisiska kumuteŵete!
Titimupaska vinthu vamampha ukongwa Yehova chifukwa chakuti titimuyanja (Wonani ndimi 11-12) *
11. Kumbi uteŵeti widu uyanana wuli ndi sembi za chimangu, nanga venivi vititichiska wuli?
11 Mwakuyanana ndi sembi za chimangu, uteŵeti wo tichitiya Yehova ulongo kuti titimuyanja. Titimupaska vinthu vamampha ukongwa Yehova chifukwa titimuyanja ndi mtima widu wosi. Iyu watenere kuti wakondwa ukongwa asani wawona kuti ateŵeti ŵaki mamiliyoni nganandi akhumbisiska kumuteŵete chifukwa chakuti atimuyanja kweniso atanja nthowa zaki! Tichiskika ukongwa asani tikumbuka kuti Yehova wawona vo tichita kweniso chifukwa cho tichitiya viyo. Mwakuyeruzgiyapu, asani ndimwi wakukota ndipu mungafiska cha kuchita vinandi nge mo mukhumbiya, mungakayikanga cha kuti Yehova watikuvwisani. Mungaŵanaŵana kuti muchita vinandi cha kweni Yehova wawona chanju cho chitikuchitiskani kuti muchiti vo mungafiska. Iyu wakondwa kulonde vinthu vamampha vo mungakwaniska kumupaska.
12. Kumbi Yehova wavwanga wuli asani ŵanthu atimupaska sembi za chimangu, ndipu venivi vititichiska wuli?
12 Kumbi sembi za chimangu zititisambizanji? Asani motu wawotcha vigaŵa vakukhumbika ukongwa va nyama, josi lakweranga kuchanya ndipu Yehova wakondwanga. Namwi mungakayikanga cha kuti Yehova wakondwa asani mukhumbisiska kuchita vo mungafiska pakumuteŵete. (Ako. 3:23) Iyu watenere kuti wakondwa namwi ukongwa. Kwali muchita vinandi pamwenga cha, iyu wawona kuti vo muchita vakuzirwa ukongwa mwakuti wativiwona nge chuma ndipu waviluwengi cha.—Mate. 6:20; Ahe. 6:10.
YEHOVA WATUMBIKA GULU LAKI
13. Mwakukoliyana ndi Ŵalevi 9:23, 24, kumbi Yehova wangulongo wuli kuti wangukondwa ndi asembi wo angusankhika?
13 Sambiru lachinayi: Yehova watumbika chigaŵa cha pacharu chapasi cha gulu laki. Wonani vo vinguchitika ŵati azenga chihema musina mwa Phiri la Sinai, mu 1512 B.C.E. (Chitu. 40:17) Mozesi wanguchitiska unganu kuti asankhi Aroni ndi ŵana ŵaki kuja asembi. Pa unganu uwu Ayisirayeli anguwona asembi achipereka kakwamba sembi za nyama. (Ŵale. 9:1-5) Kumbi Yehova wangulongo wuli kuti wangukondwa ndi asembi wo angusankhika? Pa nyengu yo Aroni ndi Mozesi atumbikanga ŵanthu, Yehova wangutuma motu ndipu unguwotcha sembi yo yenga paguŵa la sembi.—Ŵerengani Ŵalevi 9:23, 24.
14. Yehova wangukondwa Aroni ndi ŵana ŵaki ŵati apaskika udindu wakuteŵete nge asembi. Ntchifukwa wuli venivi vakukhumbika kwaku isi mazuŵa nganu?
14 Kumbi motu wo ungutuwa kuchanya ungulongonji? Motu uwu ungulongo kuti Yehova wangukoliyana ndi kusankhika kwaku Aroni ndi ŵana ŵaki kuja asembi. Ayisirayeli ŵati awona ukaboni wakuti Yehova wakoliyana ndi asembi wo angusankhika, nawu ŵenga ndi chifukwa chakuvwika chakukoliyana nawu. Kumbi venivi vakukhumbika kwaku isi? Hinya! Usembi wa mu nyengu ya Ayisirayeli wenga waka chithuthuzi cha usembi wamampha ukongwa. Yesu Wasembi Mura, we ndi asembi 144,000 wo amulamuliya nayu limoza kuchanya.—Ahe. 4:14; 8:3-5; 10:1.
Yehova watumbika ndi kulongozga gulu laki. Tikhumbika kukoliyana ndi gulu lenili ndi mtima wosi (Wonani ndimi 15-17) *
15-16. Kumbi Yehova walongo wuli kuti wakondwa ndi “kapolu wakugomezgeka ndi wazeru”?
15 Mu 1919, Yesu wangusankha kagulu kamanavi ka abali akusankhika kuti kaje “kapolu wakugomezgeka ndi wazeru.” Kapolu mwenuyu walongozga ntchitu yakupharazga ndipuso wapereka ‘chakurya pa nyengu yakwenere’ kwa akusambira aku Khristu. (Mate. 24:45) Kumbi tiwona ukaboni wakuti Chiuta wakondwa ndi kapolu wakugomezgeka ndi wazeru?
16 Satana ndi ŵanthu ŵaki achita vinthu vinandi kuti atondekesi ntchitu yo kapolu wakugomezgeka wagwira. Asani Yehova wamuwovyanga cha kapolu mwenuyu, ntchitu iyi yatingi yichitikengi cha. Chinanga kuti nyengu zinyaki chuma chitenda umampha cha, titombozgeka, atitichitiya vinthu vambula urunji kweniso pacharu chosi panguchitika nkhondu ziŵi zikuluzikulu, kapolu wakugomezgeka ndi wazeru waleka cha kupereka chakurya kwa akusambira aku Khristu. Ŵanaŵaniyani chakurya chinandi chauzimu cho kapolu wapereka mazuŵa nganu kwawezi mu vineneru vakujumpha 900! Uwu mbukaboni wakuti Chiuta ndiyu watovya kapolu mwenuyu. Ntchitu yakupharazga mbukaboni unyaki wo ulongo kuti Yehova watumbika gulu laki. Uthenga wamampha upharazgika “pacharu chosi chapasi.” (Mate. 24:14) Tikayika cha kuti Yehova walongozga ndi kutumbika gulu laki mazuŵa nganu.
17. Kumbi tingalongo wuli kuti tikoliyana ndi gulu lo Yehova wagwiriskiya ntchitu?
17 Tosi tingachita umampha kujifumba kuti: ‘Kumbi ndiwonga kuti nde mugulu laku Yehova?’ Mu nyengu yaku Mozesi ndi Aroni Yehova wangutuma motu kutuwa kuchanya kulongo kuti wangukondwa ndi ŵanthu wo wangusankha. Mwakuyanana ŵaka, Yehova watipaska ukaboni wakuwoneke limu wakuti ndiyu walongozga gulu laki. Mwaviyo, te ndi vifukwa vinandi vakuwonge. (1 Ate. 5:18) Kumbi tingalongo wuli kuti tikoliyana ndi gulu lo Yehova wagwiriskiya ntchitu? Tingachita viyo asani tivwiya ulongozgi wo gulu laki lititipaska kuziya mu mabuku, maunganu nga mpingu, nga dera ndi ngachigaŵa. Kweniso tingachita viyo asani tichita vo tingafiska pakugwira ntchitu yakupharazga ndi kusambiza.—1 Akori. 15:58.
18. Kumbi musimikiza mtima kuchitanji?
18 Tosi tikhumbika kusimikiza mtima kuti tigwiriskiyengi ntchitu vo tisambira mu buku la Ŵalevi. Titenere kuchita vo vingawovya kuti Yehova walondiyengi sembi zidu. Tikhumbika kuteŵete Yehova chifukwa chakuti tiwonga vo watitichitiya. Titenere kumupaska vinthu vamampha ukongwa Yehova chifukwa chakuti titimuyanja ndi mtima widu wosi. Kweniso tikoliyanengi ndi gulu lo Yehova wagwiriskiya ntchitu mazuŵa nganu ndi mtima widu wosi. Asani tichitengi vosi ivi, tilongongi kuti tiwonga mwaŵi wakuteŵete Yehova nge Akaboni ŵaki!
SUMU 96 Buku Laku Chiuta Ndi Chuma Chakuzirwa
^ ndimi 5 Mu buku la Ŵalevi mwe mwarangu ngo Yehova wangupaska Ayisirayeli. Chinanga kuti isi Akhristu te pasi pa marangu yanga cha, kweni ngangatiwovya. Mu nkhani iyi, tikambiskanengi vo tisambira mu buku la Ŵalevi.
^ ndimi 4 Vakununkhira vo aviwotchanga pa chihema venga vakupaturika ndipu Ayisirayeli avigwiriskiyanga ntchitu pakusopa Yehova pe. (Chitu. 30:34-38) Kweni palivi po palongo kuti Akhristu a mu nyengu ya akutumika awotchanga vakununkhira pakusopa Chiuta.
^ ndimi 9 Asani mukhumba kuziŵa vinandi vakukwaskana ndi sembi ya chimangu, wonani buku la Insight on the Scriptures, Volume 2, peji 526.
^ ndimi 54 CHITHUZI: Pa Zuŵa Lakubenekere Maubudi, wasembi mura wa Ayisirayeli waserenga mu Malu Ngakupaturika Ukongwa ndi vakununkhira kweniso maka ngamotu. Iyu wadiranga vakunkhira pa maka ngamotu kuti mu chipinda chosi mununkhiri kafungu kamampha. Pavuli paki, waserenga so mu Malu Ngakupaturika Ukongwa ndi ndopa za sembi ya ubudi
^ ndimi 56 CHITHUZI: Muyisirayeli wapereka mbereri kwa wasembi kuti yije sembi yachimangu kuti iyu ndi banja laki alongo kuti awonga Yehova.
^ ndimi 58 CHITHUZI: Pa nyengu yo wachitanga uteŵeti waki pacharu chapasi, Yesu wasunganga marangu ngaku Chiuta ndipu wawovyanga akusambira ŵaki kuti angasungengi. Ivi vilongo kuti wamuyanjanga ukongwa Yehova.
^ ndimi 60 CHITHUZI: Chinanga kuti mzichi wakukota watondeka kuchita vinandi kweni wapharazga mwakugwiriskiya ntchitu makalata. Wenuwu mbukaboni wakuti watimupaska vinthu vamampha ukongwa Yehova.
^ ndimi 62 VITHUZI: Mu February 2019, Mubali Gerrit Lösch wa mu Wupu Wakulongozga, wangutuzga Bayibolu lakunozgeka so la New World Translation mu Chijeremani. Ndipu abali ndi azichi wo ŵenga pa unganu uwu angukondwa ukongwa. Mazuŵa nganu, apharazgi ku Germany akondwa ukondwa kugwiriskiya ntchitu Bayibolu lenili mu upharazgi nge mo azichi yaŵa achitiya.
