NKHANI YAKUSAMBIRA 47
Ivyo Tingasambira mu Buku la Levitiko
“Malemba ghose ngakupelekeka na Chiuta kwizira mwa mzimu ndipo ngachandulo.”—2 TIM. 3:16.
SUMU 98 Malemba Ngakupelekeka na Chiuta
CHILATO CHA NKHANI IYI *
1-2. Chifukwa wuli Ŵakhristu ŵakwenera kulisambira buku la Levitiko mazuŵa ghano?
MPOSITOLE Paulosi wakakumbuska mubwezi wake Timote kuti “Malemba ghose ngakupelekeka na Chiuta kwizira mwa mzimu ndipo ngachandulo.” (2 Tim. 3:16) Malemba agha ghakusazgapo na buku la Levitiko wuwo. Kasi mukuliwona wuli buku ili? Ŵanyake ŵakuliwona kuti ni buku ilo muli waka malango ghanandinandi agho ghakugwira ntchito yayi mazuŵa ghano, kweni Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakuliwona nthena yayi.
2 Buku la Levitiko likalembeka vyaka 3,500 ivyo vyajumpha, kweni Yehova walisungilira kuti ‘litisambizge.’ (Rom. 15:4) Pakuti Buku la Levitiko likutovwira kumanya maghanoghano gha Yehova, ntheura tikwenera kulisambira nyengo zose. Nakuti pali vinandi ivyo tingasambira mu buku ili. Kweni tiyeni tidumbiskanepo waka vinayi pera.
IVYO TINGACHITA KUTI TIŴE ŴAKUZOMEREZGEKA KWA YEHOVA
3. Chifukwa wuli Ŵaisrayeli ŵakapelekanga sembe pa Zuŵa la Mphepiska ilo likaŵangako kamoza pa chaka?
3 Sambiro lakwamba: Tikwenera kuŵa ŵakuzomerezgeka kwa Yehova kuti iyo wazomere sembe zithu. Chaka chilichose pa Zuŵa la Mphepiska, mtundu wa Israyeli ukakumananga pamoza ndipo wasembe mukuru wakapelekanga sembe za nyama. Sembe izi zikaŵakumbuskanga Ŵaisrayeli kuti ŵakeneranga kutozgeka ku kwananga. Kweni pambere wasembe mukuru wandanjire na ndopa mu Malo Ghatuŵa Chomene, chakwamba wakeneranga kuchita chinthu chinyake chakuzirwa chomene. Chinthu ichi chikaluskanga kutozgeka kwa mtundu wa Israyeli ku kwananga.
(Wonani ndime 4) *
4. Kuyana na Levitiko 16:12, 13, kasi wasembe mukuru wakachitanga vichi paulendo wakwamba para wanjira mu Malo Ghatuŵa Chomene pa Zuŵa la Mphepiska? (Wonani chithuzi cha pa chikopi.)
4 Ŵazgani Levitiko 16:12, 13. Muŵe nga mukuwona ivyo vikachitikanga pa Zuŵa la Mphepiska. Wasembe mukuru wakunjira mu chihema. Iyi ni nyengo yakwamba pa nyengo zitatu izo wasembe uyu wakwenera kunjira mu Malo Ghatuŵa Chomene pa zuŵa ili. Mu woko limoza wanyamura kontena iyo muli vyakununkhira, ndipo woko linyake wanyamura jonjo la golide lakuzura na makara gha moto. Wakuyimilira dankha pambere wandajire pa katani iyo yikujara Malo Ghatuŵa Chomene. Na ntchindi zikuru, wakunjira mu Malo Ghatuŵa Chomene na kwimilira panthazi pa likasa la phangano. Mwakuyelezgera, tingati wayilimilira panthazi pa Yehova Chiuta. Kufuma apo wasembe mukuru wakuthira vyakununkhira vyakupatulika pa makara gha moto, ndipo mu chipinda ichi mwazura na sungu liwemi. * Pamanyuma wanjirengeso mu Malo Ghatuŵa Chomene na ndopa za sembe ya kwananga. Wonani kuti wasembe uyu wakotcha dankha vyakununkhira pambere wandapeleke ndopa za sembe ya kwananga.
5. Kasi tikusambirapo vichi pa umo ŵakagwiliskiranga ntchito vyakununkhira pa Zuŵa la Mphepiska?
5 Kasi tikusambirapo vichi pa umo ŵakagwiliskiranga ntchito vyakununkhira pa Zuŵa la Mphepiska? Baibolo likulongora kuti malurombo ghakuzomerezgeka gha ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Yehova ghali nga ni vyakununkhira. (Sal. 141:2; Chivu. 5:8) Kumbukani kuti wasembe mukuru wakalongoranga ntchindi zikuru para wakwiza na vyakununkhira pa maso pa Yehova. Mwakuyana waka, para tikulomba kwa Yehova tikwenera kulongora ntchindi zikuru. Tikuwonga chomene kuti Mlengi wa chilengiwa chose watizomerezga kuti timufikenge mu lurombo na kusendelera kwa iyo, nga umo vikuŵira kwa dada na mwana wake. (Yak. 4:8) Iyo wakutiwona kuti tili ŵabwezi ŵake. (Sal. 25:14) Tikuwonga chomene mwaŵi wapadera uwu mwakuti tikukhumba yayi kumukhuŵazga Yehova.
6. Kasi tikusambirapo vichi pa fundo yakuti wasembe mukuru wakawotchanga dankha vyakununkhira pambere wandapeleke sembe?
6 Kumbukani kuti wasembe mukuru wakeneranga dankha kotcha vyakununkhira pambere wandapeleke sembe. Para wachita nthena, wakamanyanga kuti waŵenge wakuzomerezgeka na Chiuta para wakupeleka sembe. Kasi tikusambirapo vichi apa? Apo wakaŵa pa charu chapasi, Yesu wakeneranga kuchita chinthu chinyake chakuzirwa pambere wandapeleke umoyo wake kuŵa sembe. Chinthu ichi chikaŵa chakuzirwa chomene kuluska kuwombora ŵanthu. Kasi chikaŵa chivichi? Wakeneranga kupulikira Yehova umoyo wake wose wa pa charu chapasi mwakuti Yehova wazomere sembe yake. Wakamanyanga kuti para wachita nthena, walongorenge kuti ntchakuzirwa chomene kuchita vinthu munthowa iyo Yehova wakukhumba. Kweniso walongorenge kuti Awiske ndiwo mbakwenelera kuwusa.
7. Chifukwa wuli umoyo wa Yesu wose pa charu chapasi ukaŵa wakukondweska kwa Adada ŵake?
7 Pa umoyo wake wose pa charu chapasi, Yesu wakapulikira Yehova mu vyose. Nangauli wakasangananga na masuzgo na viyezgo kweniso wakamanyanga kuti wafwenge nyifwa yakuŵinya chomene, kweni wakaŵikapo mtima kuti walongore kuti Adada ŵake ndiwo mbakwenelera kuwusa. (Fil. 2:8) Para wasangana na viyezgo, Yesu wakalombanga “pamoza na kulira chomene na masozi.” (Heb. 5:7) Malurombo ghake ghakufumira pasi pamtima, ghakalongora kuti wakaŵa wakugomezgeka kwa Yehova kweniso ghakamovwira kuti waŵikepo mtima kupulikira. Kwa Yehova, malurombo gha Yesu ghakaŵa nga ni vyakununkhira. Umoyo wake wose, Yesu wakakondweska Awiske na kulongora kuti ndiwo mbakwenelera kuwusa.
8. Kasi tingamuyezga wuli Yesu?
8 Nase tingamuyezga Yesu para tikuchita vyose ivyo tingafiska kuti tipulikire Yehova na kuŵa ŵakugomezgeka. Para tasangana na viyezgo, tikulomba Yehova kufumira pasi pamtima kuti watovwire chifukwa tikukhumba kumukondweska. Pakuchita nthena, tikulongora kuti tikukhozgera Yehova kuti ndiyo ngwakwenelera kuwusa. Tikumanya kuti Yehova wazomerenge yayi malurombo ghithu para tikuchita ivyo wakutinkha. Kweni para tikuchita ivyo iyo wakukhumba, malurombo ghithu ghaŵenge nga ni vyakununkhira kwa iyo. Ndipo tiŵenge na chigomezgo chose kuti tikukondweska Adada ŵithu ŵakuchanya chifukwa cha kuŵa ŵakugomezgeka kwa iwo.—Zinth. 27:11.
TIKUTEŴETERA YEHOVA CHIFUKWA CHAKUTI TIKUMUWONGA KWENISO TIKUMUTEMWA
(Wonani ndime 9) *
9. Chifukwa wuli Ŵaisrayeli ŵakapelekanga sembe zawenenawene?
9 Sambiro lachiŵiri: Tikuteŵetera Yehova chifukwa chakuti tikumuwonga. Kuti tipulikiske makora fundo iyi, tiyeni tidumbiskane vya sembe zawenenawene izo Ŵaisrayeli ŵakapelekanga. * Mu buku la Levitiko, tikusambira kuti Muisrayeli wakapelekanga sembe yawenenawene kulongora kuti ‘wakuwonga.’ (Lev. 7:11-13, 16-18) Wakapelekanga sembe iyi mwakuchichizgika waka yayi kweni chifukwa chakuti wakhumba. Wakapelekanga chifukwa chakuti wakutemwa Yehova. Uyo wapeleka sembe iyi, mbumba yake, na wasembe, ndiwo ŵakaryanga nyama ya sembe iyo yapelekeka. Kweni vigaŵa vinyake vya nyama iyi, vikapelekekanga kwa Yehova pera. Kasi vikaŵa vigaŵa wuli?
(Wonani ndime 10) *
10. Kasi sembe zawenenawene izo zikuyowoyeka pa Levitiko 3:6, 12, 14-16 zikuyana wuli na uteŵeti uwo Yesu wakachita kwa Yehova?
10 Sambiro lachitatu: Tikumupa viwemi chomene Yehova chifukwa chakuti tikumutemwa. Yehova wakawonanga mafuta kuti ndigho ngawemi chomene. Kweniso wakazunuraso vigaŵa vinyake vyakuzirwa, nga ni ziso wakati ni zapadera. (Ŵazgani Levitiko 3:6, 12, 14-16.) Ntheura Yehova wakakondwanga chomene para Muisrayeli wapeleka vigaŵa vyapadera ivi na mafuta. Muisrayeli uyo wakapelekanga vinthu ivi wakalongoranga kuti ngwakukhumbisiska kupeleka viwemi chomene kwa Chiuta. Mwakuyana waka, Yesu nayo wakapeleka viwemi chomene kwa Yehova, pakumuteŵetera na mtima wose chifukwa chakuti wakamutemwanga. (Yoh. 14:31) Yesu wakakondwanga chomene kuchita khumbo la Chiuta; wakatemwanga chomene dango la Chiuta. (Sal. 40:8) Yehova wakakondwa chomene kuwona kuti Yesu wakumuteŵetera na mtima wose.
Tikumupa viwemi chomene Yehova chifukwa tikumutemwa (Wonani ndime 11-12) *
11. Kasi uteŵeti withu uli nga ni sembe zawenenawene munthowa wuli, ndipo chifukwa wuli ichi ntchakupembuzga?
11 Uteŵeti uwo tikuchitira Yehova uli nga ni sembe zawenenawene chifukwa ndimo nase tikulongolera kuti tikumutemwa. Tikumupa viwemi chomene Yehova chifukwa chakuti tikumutemwa na mtima withu wose. Yehova wakukondwa chomene kuwona ŵanthu mamiliyoni ghanandi ŵakumusopa chifukwa chakuti ŵakumutemwa. Ntheura ntchakupembuzga kumanya kuti Yehova wakuwona, ndipo wakuzirwiska ivyo tikuchita kweniso na chifukwa icho tikuchitira. Mwachiyelezgero, usange ndimwe muchekuru ndipo mukuchita vinandi yayi nga umo mukukhumbira, manyani kuti Yehova wakumupulikiskani. Nyengo zinyake mukuwona kuti mukumuchitira vinandi yayi, kweni Yehova wakuwona chitemwa icho muli nacho icho chikumupangiskani kuchita ivyo mungakwaniska. Ndipo wakukondwa chomene na viwemi ivyo mukukwaniska kumupa.
12. Kasi tikusambirapo vichi pa umo Yehova wakajipulikiranga na sembe zawenenawene?
12 Kasi tikusambirako vichi ku sembe zawenenawene? Para moto wawotcha vigaŵa vyapadera vya nyama iyo ŵakapelekanga sembe, josi likakweranga kuchanya ndipo Yehova wakakondwanga. Namwe manyani kuti Yehova wakukondwa para mukumuteŵetera na mtima wose. (Kol. 3:23) Wakuwona ivyo mukuyezgayezga kuchita pakumuteŵetera, kwali ni vichoko panji vinandi. Ivyo mukuchita ndivyo ni vyakuzirwa chomene, ndipo wazamuluwapo yayi.—Mat. 6:20; Heb. 6:10.
YEHOVA WAKUTUMBIKA GULU LAKE
13. Kuyana na lemba la Levitiko 9:23, 24, kasi Yehova wakalongora wuli kuti waŵazomera ŵasembe awo ŵakimikika?
13 Sambiro lachinayi: Yehova wakutumbika gulu lake la pa charu chapasi. Wonani ivyo vikachitika mu 1512 B.C.E. apo chihema chikimikika mu mphepete mwa Phiri la Sinayi. (Eks. 40:17) Aroni na ŵana ŵake ŵakimikika kuŵa ŵasembe, ndipo Mozesi ndiyo wakadangilira pa chakuchitika ichi. Mtundu wose wa Israyeli ukawungana pamoza kuti uwone umo ŵasembe aŵa ŵapelekerenge sembe zawo zakwamba za nyama. (Lev. 9:1-5) Kasi Yehova wakalongora wuli kuti waŵazomera ŵasembe aŵa? Apo Aroni na Mozesi ŵakatumbikanga ŵanthu, Yehova wakatuma moto kufuma kuchanya ndipo ukamyangura sembe yakotcha pa jotchero.—Ŵazgani Levitiko 9:23, 24.
14. Chifukwa wuli fundo yakuti Yehova wakawovwiranga Aroni na ŵana ŵake pakuŵa ŵasembe njakuzirwa kwa ise mazuŵa ghano?
14 Kasi moto uwo Yehova wakatuma ukalongora vichi? Ukalongora kuti Yehova wakawovwiranga Aroni na ŵana ŵake pakuŵa ŵasembe kweniso waŵazomerezga kuŵa ŵasembe. Ŵaisrayeli ŵakati ŵawona ukaboni wakuti Yehova wakuŵawovwira ŵasembe awo ŵakimika, nawoso ŵakamanya kuti ŵakwenera kovwira ŵasembe aŵa. Chifukwa wuli fundo yakuti Yehova wakawovwiranga ŵasembe mu Israyeli njakuzirwa kwa ise mazuŵa ghano? Njakuzirwa chifukwa chakuti ŵasembe aŵa ŵakimiranga ŵasembe ŵanyake ŵakuzirwa chomene. Khristu uyo Ngwasembe Mukuru, wali na ŵasembe ŵanyake ŵakugomezgeka ŵa 144,000, awo ŵamuwusa nayo lumoza kuchanya.—Heb. 4:14; 8:3-5; 10:1.
Yehova wakutumbika na kulongozga gulu lake. Nase tikovwirapo na mtima wose (Wonani ndime 15-17) *
15-16. Kasi Yehova walongora wuli kuti wakovwira “muzga wakugomezgeka na wavinjeru”?
15 Mu 1919, Yesu wakasankha kagulu kachoko waka ka ŵabali ŵakuphakazgika kuŵa “muzga wakugomezgeka na wavinjeru.” Muzga uyu ndiyo wakudangilira pa mulimo wakupharazga ndipo wakupeleka “chakurya panyengo yakwenelera” ku ŵalondezgi ŵa Khristu. (Mat. 24:45) Kasi mukuwuwona ukaboni wakuti Chiuta wakovwira muzga wakugomezgeka na wavinjeru?
16 Satana na charu chake ŵakuyezgayezga kutondeska muzga wakugomezgeka kuchita mulimo wake. Yehova waŵenge kuti wakumovwira yayi, mphanyi muzga wakufiska yayi mulimo wake. Nangauli pachitika nkhondo ziŵiri za pa charu chose, masuzgo gha vyachuma kweniso ŵanthu ŵa Chiuta kutambuzgika, kweni muzga wakugomezgeka na wavinjeru walutilira kupeleka chakurya chauzimu ku ŵalondezgi ŵa Khristu pa charu chapasi. Ghanaghanirani waka unandi wa chakurya chauzimu icho tikupokera mazuŵa ghano kwambura kulipira, icho chili mu viyowoyero vyakujumpha 900. Uwu mbukaboni wambura kususkika wakuti Chiuta wakovwira muzga. Mulimo wakupharazga mbukaboni unyakeso uwo ukulongora kuti Yehova wakutitumbika. Makani ghawemi ghakupharazgika nadi “mu charu chose chapasi.” (Mat. 24:14) Yehova ndiyo wakulongozga nadi gulu lake mazuŵa ghano ndipo vyose vikwenda makora.
17. Kasi tingawovwira wuli gulu la Yehova?
17 Tingachita makora kujifumba kuti, ‘Kasi nane nkhuwonga kuti nili mu gulu la Yehova?’ Mu nyengo ya Mozesi Yehova wakatuma moto kufuma kuchanya kulongora kuti wakazomerezga awo ŵakimikika kuŵa ŵasembe. Mwakuyana waka, Yehova watilongora ukaboni wakukwana wakuti ndiyo wakulongozga gulu lake. Ntheura tili na vifukwa vinandi vyakumuwongera. (1 Tes. 5:18, 19) Kasi tingawovwira wuli gulu la Yehova? Tingawovwira para tikulondezga ulongozgi uwo tikusambira mu Baibolo kwizira mu mabuku ghithu, maungano gha mpingo, gha dera na gha chigaŵa. Kweniso tingalongora kuti tikovwirapo para nyengo zose tikuchitako mulimo wakupharazga na kusambizga.—1 Kor. 15:58.
18. Kasi mwaŵikapo mtima kuchita vichi?
18 Tiyeni tiŵikepo mtima kulondezga ivyo tasambira mu buku la Levitiko. Tose tikukhumba kuti Yehova wazomerenge sembe zithu. Tiyeni titeŵetere Yehova chifukwa chakuti tikukhumba kumuwonga. Ntheura mphanyi talutilira kumupa viwemi chomene Yehova chifukwa chakuti tikumutemwa na mtima wose. Kweniso mphanyi tachita vyose ivyo tingafiska kovwira gulu la Yehova. Usange tichitenge nthena, tilongorenge kuti tikuwonga chomene mwaŵi uwo Yehova watipa wakumuteŵetera pakuŵa Ŵakaboni ŵake.
SUMU 96 Buku la Chiuta Mbusambazi
^ ndime 5 Buku la Levitiko lili na malango agho Yehova wakapeleka ku Ŵaisrayeli. Nangauli Taŵakhristu tili pasi pa malango agha yayi, kweni ghangatovwira. Mu nkhani iyi, tiwonenge fundo zakuzirwa izo tingasambira mu buku la Levitiko.
^ ndime 4 Vyakununkhira ivyo ŵakawotchanga pa chihema vikaŵanga vyakupatulika, ndipo mu nyengo ya Ŵaisrayeli ŵakavigwiliskiranga ntchito pakusopa Yehova pera. (Eks. 30:34-38) Palije apo pakulongora kuti Ŵakhristu ŵakwambilira nawo ŵakawotchanga vyakununkhira para ŵakusopa.
^ ndime 9 Kuti mumanye vinandi pa nkhani ya sembe zawenenawene wonani buku la Insight on the Scriptures, Volume 2, p. 526.
^ ndime 54 MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Pa Zuŵa la Mphepiska, wasembe mukuru wakunjira mu Malo Ghatuŵa Chomene wanyamura vyakununkhira na makara gha moto, ndipo mu chipinda ichi mwazura na sungu liwemi. Pamanyuma wanjirengeso mu Malo Ghatuŵa Chomene na ndopa za sembe ya kwananga.
^ ndime 56 MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Muisrayeli wakupeleka mberere kwa wasembe kuŵa sembe yawenenawene, kulongora kuti iyo na mbumba yake ŵakumuwonga Yehova.
^ ndime 58 MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Apo wakachitanga uteŵeti wake pa charu chapasi, Yesu wakalongora kuti wakatemwanga chomene Yehova pakusunga malango ghake na kovwira ŵalondezgi ŵake kuti ŵaghasungilirenge.
^ ndime 60 MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Mudumbu muchekuru, nangauli wakutondeka kuchita vinandi, kweni wakumupa viwemi chomene Yehova, mwakupharazga kwizira mu makalata.
^ ndime 62 MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Mu Febuluwale 2019, Mubali Gerrit Lösch wa mu Wupu Wakulongozga wakafumiska Baibolo lakunozgekaso la Malemba Ghakupatulika mu Mang’anamuliro gha Charu Chiphya mu Chijelemani. Mazuŵa ghano ŵapharazgi ku Germany, nga mbadumbu ŵaŵiri aŵa, ŵakukondwa chomene kugwiliskira ntchito Baibolo liphya ili mu upharazgi.
