1-2. Ndi ngani Vhakriste vha tshi tea u ṱolisisa bugu ya Levitiko?

“MAṄWALO oṱhe o hevhedzwa nga Mudzimu nahone a a vhuyedza.” (2 Tim. 3:16) Zwenezwo ndi zwe muapostola Paulo a zwi humbudza khonani yawe Timotheo. Bugu ya Levitiko na yone yo hevhedzwa nga Mudzimu. Ni dzhia hani yeneyi bugu? Vhaṅwe vha i vhona sa bugu ine ya sokou vha na milayo ine ya si tsha shuma kha riṋe ṋamusi, fhedzi Vhakriste vha ngoho vha na mahumbulele o fhambanaho na eneo.

² Bugu ya Levitiko yo ṅwaliwa miṅwahani i ṱoḓaho u vha 3 500 yo fhiraho, naho zwo ralo, Yehova o ita uri i vhe tshipiḓa tsha Bivhili u itela “u ri funza.” (Vharoma 15:4) Ndi zwa ndeme u ṱolisisa bugu ya Levitiko ngauri i ri thusa u vhona nḓila ine Yehova a humbula ngayo. Ngoho ndi ya uri, hu na zwithu zwinzhi zwine ra nga zwi guda kha yeneyi bugu. Kha ri haseledze zwiṋa zwazwo.

3. Ndi ngani zwiṱhavhelo zwo vha zwi tshi ṋekedzwa ṅwaha muṅwe na muṅwe nga Ḓuvha Ḽa U Pfumedzana?

³ Ngudo ya u thoma: Ri tea u vha na vhushaka havhuḓi na Yehova u itela uri a ṱanganedze zwiṱhavhelo zwashu. Lushaka lwa Isiraele lwo vha lu tshi kuvhangana ṅwaha muṅwe na muṅwe nga Ḓuvha Ḽa U Pfumedzana u itela u ṋekedza Yehova zwiṱhavhelo. Zwenezwo zwiṱhavhelo zwo vha zwi tshi humbudza Vhaisiraele uri vha vhaitazwivhi nahone vha fanela u hangwelwa. Ho vha hu na zwiṅwe zwithu zwa ndeme zwe tshifhe muhulu a vha a tshi tea u zwi ita a sa athu ṋekedza zwiṱhavhelo zwa uri vhathu vha hangwelwe zwivhi.

4. U ya nga Levitiko 16:12, 13, ndi mini zwine tshifhe muhulu a zwi ita musi a tshi dzhena fhethu Hukhethwa Khethwa lwa u thoma nga Ḓuvha Ḽa U Pfumedzana? (Sedzani tshifanyiso tshi re kha gwati.)

 ⁴ Vhalani Levitiko 16:12, 13. Edzani u humbula musi tshifhe muhulu a tshi dzhena nḓuni ya mulanga nga Ḓuvha Ḽa U Pfumedzana. Nga ḽeneḽi ḓuvha, u tea u dzhena fhethu Hukhethwa Khethwa luraru, fhedzi holwu ndi lwa u thoma. Kha tshanḓa tshithihi o fara tshigoḓelo tsho ḓalaho zwioro zwi nukhelelaho, ngeno kha tshiṅwe tshanḓa o fara ludongo lwa musuku lwo ḓalaho maxale a dugaho. * U thoma a ima phanḓa ha khetheni ḽo tibaho fhethu Hukhethwa Khethwa. Nga ṱhonifho khulu, u dzhena fhethu Hukhethwa Khethwa nahone a ima phanḓa ha mbulungelo ya mulanga. Nga nḓila ya pfanyisedzo, ri nga amba uri o ima phanḓa ha Yehova. Zwino tshifhe muhulu u shela zwenezwo zwioro zwikhethwa kha maxale a dugaho, nahone henefho fhethu Hukhethwa Khethwa hu ḓadzwa nga munukhelelo wavhuḓi. * Nga murahu, u ḓo dovha a dzhena fhethu Hukhethwa Khethwa o fara malofha a zwiṱhavhelo a u pfumelela zwivhi. Ṱhogomelani uri u thoma nga u fhisa zwioro musi a sa athu ṋekedza malofha a zwiṱhavhelo zwa u hangwelwa zwivhi.

5. Ri guda mini kha nḓila ye zwioro zwa vha zwi tshi shumiswa ngayo nga Ḓuvha Ḽa U Pfumedzana?

⁵ Ri guda mini kha nḓila ye zwioro zwa vha zwi tshi shumiswa ngayo nga Ḓuvha Ḽa U Pfumedzana? Bivhili i sumbedza uri thabelo dzine Yehova a dzi ṱanganedza dza vhashumeli vhawe vha fhulufhedzeaho dzi nga zwioro zwi nukhelelaho. (Ps. 141:2; Nzumb. 5:8) Humbulani uri musi tshifhe muhulu a tshi dzhena fhethu Hukhethwa Khethwa na zwioro, o zwi ita nga ṱhonifho khulu. Nga nḓila i fanaho, musi ri tshi amba na Yehova nga thabelo, ri zwi ita nga ṱhonifho khulu. Ri livhuwa ndugelo ine ra vha nayo ya u amba na Yehova nga thabelo na u vha na vhushaka ha tsini nae, samusi e Khotsi ashu. (Yak. 4:8) U a ri ṱanganedza sa khonani dzawe. (Mir. 3:32) Ri nga si ṱoḓe u ita naho tshi tshini tshine tsha mu vhaisa ngauri ri dzhiela nṱha yeneyi ndugelo.

6. Ri guda mini kha uri tshifhe muhulu o vha a tshi thoma u fhisa zwioro a sa athu fhisa zwiṱhavhelo?

⁶ Humbulani uri tshifhe muhulu o vha a tshi tea u thoma a fhisa zwioro musi a sa athu ṋekedza zwiṱhavhelo. O ita zwenezwo u itela u vha na vhungoho ha uri Yehova u ḓo takalela zwiṱhavhelo zwine a ḓo zwi ṋekedza. Ri guda mini kha zwenezwo? Musi Yesu a sa athu ṋekedza vhutshilo hawe sa tshiṱhavhelo, o vha a tshi tea u ita zwiṅwe zwithu zwe zwa vha zwi zwa ndeme u fhira u tshidza vhathu. Ndi zwifhio zwe zwa vha zwi zwa ndeme? Yesu o vha a tshi tea u fhulufhedzea na u tshila nga nḓila ine ya takadza Yehova u itela uri a ṱanganedze tshiṱhavhelo tshawe. Zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo sumbedza uri u takadza Yehova ndi yone nḓila ya khwinesa ya u tshila. O vha a tshi ḓo sumbedza uri Khotsi awe ndi ene o tewaho nga ndugelo ya vhuvhusahoṱhe nahone u haṱula nga nḓila yo teaho.

7. Ndi ngani vhutshilo hoṱhe ha Yesu ha kha ḽifhasi ho takadza Yehova?

⁷ Vhutshiloni hawe hoṱhe ha kha ḽifhasi, Yesu o dzula a tshi thetshelesa Yehova. A hu na mulingo na muthihi we wa vha u tshi nga ita uri Yesu a litshe u tikedza vhuvhusi ha Khotsi awe. Naho o vha a tshi zwi ḓivha uri u ḓo vhulawa nga nḓila i vhavhaho, ho ngo ofha. (Vhafil.  2:8) Musi Yesu o sedzana na milingo, o rabela nga “mukosi muhulu na zwililo.” (Vhaheb. 5:7) Thabelo dzawe dzo bva mbiluni nahone dzo khwaṱhisa lutamo lwawe lwa u dzula a tshi fhulufhedzea kha Yehova. Dzo vha dzi tshi nga zwioro zwi nukhelelaho kha Yehova. Vhutshilo ha Yesu hoṱhe ha kha ḽifhasi ho takadza Yehova nahone ha sumbedza uri ndi Yehova o tewaho nga u vhusa.

8. Ri nga edzisa hani nḓila ye Yesu a tshila ngayo?

⁸ Ri nga edzisa Yesu nga u ita zwoṱhe zwine ra nga kona u itela u tshila ri tshi fhulufhedzea na u tevhedza milayo ya Yehova. Musi ro sedzana na milingo, ri rabela zwi tshi bva mbiluni ngauri ri ṱoḓa u takadza Yehova. Musi ri tshi ita zwenezwo, ri vha ri tshi khou sumbedza uri ri tikedza vhuvhusi hawe. Ri a zwi ṱhogomela uri Yehova a nga si ṱanganedze thabelo dzashu arali ri tshi ḓifara nga nḓila ine a sa i takalele. Arali ra tshila u tendelana na zwine Yehova a funa, ri nga vha na fhulufhelo ḽa uri thabelo dzashu dzi ḓo nga zwioro zwi nukhelelaho khae. Nahone ri nga vha na vhungoho ha uri Khotsi ashu wa ṱaḓulu u a takala musi ri tshi fhulufhedzea.—Mir. 27:11.

9. Ndi ngani ho vha hu tshi itwa tshiṱhavhelo tsha mutendelo?

⁹ Ngudo ya vhuvhili: Ri shumela Yehova ngauri ri livhuwa zwoṱhe zwe a ri itela zwone. Kha ri haseledze nga ha tshiṱhavhelo tsha mutendelo u itela u vhona uri ndi ngani u livhuwa zwi tshi nga ri ṱuṱuwedza u shumela Yehova. * Tshenetshi tshiṱhavhelo tsho vha tshi tshipiḓa tsha ndeme kha vhurabeli ha ngoho  ha Vhaisiraele vha kale. Kha bugu ya Levitiko, ri guda uri Muisiraele o vha a tshi nga itela Yehova tshiṱhavhelo tsha mutendelo u itela “u sumbedza u livhuwa, NWT.” (Lev. 7:11-13, 16-18) O vha a sa kombetshedzei u ita tshenetsho tshiṱhavhelo, fhedzi o vha a tshi tshi ita nga u ḓifunela. Muthu o vha a tshi tshi ita ngauri u funa Yehova. Ṋama ya tshipuka tshe a ita ngatsho tshiṱhavhelo yo vha i tshi ḽiwa ngae, muṱa wawe na vhotshifhe. Fhedzi ho vha hu na miṅwe miraḓo kha tshenetsho tshipuka ye ya vha i tshi tea u ṋekedzwa Yehova fhedzi. Ndi ifhio yeneyo miraḓo?

10. Zwiṱhavhelo zwa mutendelo zwo ṱaluswaho kha Levitiko 3:14-16 zwi fana hani na nḓila ye Yesu a shumela ngayo Yehova?

¹⁰ Ngudo ya vhuraru: Ri ṋea Yehova zwa khwinesa ngauri ri a mu funa. Yehova o vha a tshi dzhia mapfura e one a ndeme kha tshipuka. O dovha a sumbedzisa uri miraḓo i ngaho tswio yo vha i ya ndeme. (Vhalani Levitiko 3:6, 12, 14-16.) Musi Muisiraele a tshi ṋekedza miraḓo ya ndeme na mapfura nga u ḓifunela, Yehova o vha a tshi takala vhukuma. Muisiraele we a vha a tshi ṋeela yeneyo miraḓo o vha a tshi sumbedza uri u ṱoḓa u ṋea Yehova zwa khwinesa. Yesu o ita zwi fanaho musi a tshi ṋea Yehova zwa khwinesa nga u mu shumela nga mbilu yawe yoṱhe. O ita zwenezwo nge a vha a tshi funa Yehova. (Yoh. 14:31) Yesu o vha a tshi takalela milayo ya Yehova na u ita zwine Yehova a zwi funa. (Ps. 40:8) Yehova u tea u vha o takala vhukuma musi a tshi vhona Yesu a tshi mu shumela nga u ḓifunela.

11. Musi ri tshi shumela Yehova, zwi vha zwi tshi khou fana hani na tshiṱhavhelo tsha mutendelo nahone zwi ri khuthadza hani?

¹¹ Vhaisiraele vho vha vha tshi ṋekedza tshiṱhavhelo tsha mutendelo ngauri vho vha vha tshi funa Yehova, na riṋe ri shumela Yehova ngauri ri a mu funa. Ri mu ṋea zwa khwinesa ngauri ri mu funa nga mbilu yoṱhe. Yehova u a takala musi a tshi vhona vhathu vha dzimilioni vha tshi khetha u mu shumela nga nṱhani ha uri vha a mu funa. Zwi a ri khuthadza u ḓivha uri Yehova u dzhiela nṱha uri ri a mu shumela, u dovha a dzhiela nṱha uri ri mu shumela ngauri ri a mu funa. Sa tsumbo, arali ni mualuwa nahone ni si tsha kona u ita zwoṱhe zwine na ṱoḓa, ḓivhani uri Yehova u a zwi pfesesa. Ni nga ḓipfa ni si tsha kona u ita zwo engedzeaho, fhedzi Yehova u a zwi ḓivha uri ni khou ita zwenezwo zwiṱukuṱuku zwine na nga kona nga nṱhani ha uri ni a mu funa. Zwenezwo zwine na kona ndi zwa khwinesa kha Yehova nahone u a zwi takalela.

12. Nḓila ye Yehova a vha a tshi ḓipfa ngayo nga tshiṱhavhelo tsha mutendelo i ita uri ri vhe na vhungoho ha mini?

¹² Ndi mini zwine ra guda kha tshiṱhavhelo tsha mutendelo? Yehova o vha a tshi takadzwa nga vhutsi vhu dubelaho nṱha musi hu tshi khou fhiswa miraḓo ya khwine ya tshipuka. Ḓivhani uri Yehova u a takala musi na inwi ni tshi mu shumela nga mbilu yaṋu yoṱhe. (Vhakol. 3:23) Humbulani nḓila ine Yehova a nga vha a tshi ṅwethuwa ngayo. Musi a tshi vhona ri tshi khou ita zwine ra nga kona u itela u mu shumela nga mbilu yoṱhe, u ḓo dzula a tshi zwi dzhiela nṱha.—Mat. 6:20; Vhaheb. 6:10.

13. U ya nga Levitiko 9:23, 24, Yehova o sumbedza hani uri u takalela ndugiselelo ya uri hu vhe na vhotshifhe?

¹³ Ngudo ya vhuṋa: Yehova u khou fhaṱutshedza ndangulo yawe ya kha ḽifhasi. Humbulani zwe zwa itea nga 1512 B.C.E. musi nnḓu ya mulanga i tshi itiwa fhasi ha Thavha ya Sinai. (Ek. 40:17) Mushe o ita vhuṱambo musi hu tshi vhewa Aroni na vharwa vhawe uri vha vhe vhotshifhe. Vhaisiraele vho kuvhangana u itela u vhona vhenevho vhotshifhe vha tshi ṋekedza zwiṱhavhelo lwa u  thoma. (Lev. 9:1-5) Yehova o sumbedza hani uri u takalela vhenevho vhotshifhe vhaswa vho vhewaho? Musi Mushe na Aroni vha tshi khou fhaṱutshedza vhathu, Yehova o rumela mulilo uri u fhise zwo salelaho kha aletare.—Vhalani Levitiko 9:23, 24.

14. Ndugiselelo ya uri hu vhe na vhotshifhe tshifhingani tsha Vhaisiraele i sumbedza mini ṋamusi?

¹⁴ Zwe Yehova a ita musi a tshi sumbedza uri u tikedza ndugiselelo ya uri Aroni na vharwa vhawe vha vhe vhotshifhe zwo vha na mvelelo dzifhio? Zwo ita uri Vhaisiraele vha vhe na zwiitisi zwi pfalaho zwa u tikedza yeneyo ndugiselelo. Naa zwi kha ḓi ri kwama ṋamusi? Ee! Ndugiselelo ya uri hu vhe na vhotshifhe tshifhingani tsha Vhaisiraele yo vha i tshi sumbedza uri hu ḓo vha na Tshifhe Muhulu ane a vha Yesu Kristo ane a ḓo shuma na vhotshifhe vha 144 000 ṱaḓulu.—Vhaheb. 4:14; 8:3-5; 10:1.

15-16. Yehova o sumbedza hani uri u tikedza “mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali”?

¹⁵ Nga 1919, Yesu o khetha vhaḓodzwa vha si gathi uri sa tshigwada vha vhe “mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali.” Onoyo mulanda u ranga phanḓa mushumo wa u huwelela na u ṋea vhatevheli vha Kristo “zwiḽiwa zwavho nga tshifhinga tsho teaho.” (Mat. 24:45) Naa ri khou kona u vhona nḓila ine Yehova a khou sumbedza ngayo uri u tikedza mulanda a fhulufhedzeaho na wa vhuṱali?

¹⁶ Sathane na vhatikedzi vhawe vha lingedza nga nungo dzoṱhe u ita uri u huwelela zwi konḓe na u ita uri zwi vhonale u nga a zwi konadzei. Mulanda a fhulufhedzeaho na wa vhuṱali o bvela phanḓa a tshi ṋea vhatevheli vha Kristo zwiḽiwa nga tshifhinga tsho teaho. O ita zwenezwo hu sa londwi vhuleme ho ḓiswaho nga nndwa mbili dza shango, u tovholwa na u sa farwa zwavhuḓi ha vhathu vha Mudzimu  na vhuleme ha zwa ikonomi. Humbulani nga ha zwiḽiwa zwinzhi zwine mulanda a fhulufhedzeaho na wa vhuṱali a ri ṋea zwone zwine zwa ri gudisa nga ha Yehova zwi wanalaho nga nyambo dzi fhiraho 900 nga mahala. Ndi vhuṱanzi vhu sa hanedzei ha uri Yehova u khou ri tikedza. Mushumo wa u huwelela ndi vhuṱanzi ha uri Yehova u khou ri fhaṱutshedza. Ndi ngoho uri mafhungo maḓifha a khou “ḓivhadzwa ḽifhasini ḽoṱhe.” (Mat. 24:14) A zwi timatimisi uri ndangulo i khou livhiswa na u fhaṱutshedzwa nga Yehova.

17. Ri nga tikedza hani ndangulo ya Yehova?

¹⁷ Ndi zwavhuḓi u ḓivhudzisa uri: ‘Naa ndi a livhuwa ndugelo ya u vha ndanguloni ya Yehova ya kha ḽifhasi?’ Yehova o ri ṋea vhuṱanzi vhu sa hanedzei vhune ha tou nga mulilo we wa vhonwa nga Vhaisiraele u tshi bva ṱaḓulu tshifhingani tsha Mushe na Aroni. Ndi zwinzhi zwithu zwine ra nga zwi livhuwa. (1 Vhathes. 5:18) Ri nga tikedza hani ndangulo ine ya khou shumiswa nga Yehova? Nga u tevhedza vhulivhisi vhu bvaho Bivhilini vhune ra vhu wana kha khandiso dzashu, miṱanganoni, maguvhanganoni na mabuthanoni. Ri nga dovha ra tikedza ndangulo nga u ita zwoṱhe zwine ra nga kona musi ri tshi huwelela na u ita vhathu vhafunziwa.—1 Vhakor. 15:58.

18. No ḓiimisela u ita mini?

¹⁸ Kha ri ḓiimisele u shumisa zwe ra zwi guda kha bugu ya Levitiko. Kha ri lwele u takalelwa nga Yehova uri a kone u ṱanganedza zwiṱhavhelo zwashu. Kha ri shumele Yehova ngauri ri livhuwa zwoṱhe zwine a ri itela zwone. Kha ri bvele phanḓa ri tshi mu ṋea zwa khwinesa ngauri ri a mu funa nga mbilu yoṱhe. Nahone kha ri ite zwoṱhe zwine ra nga kona u itela u tikedza ndangulo ya Yehova ine a khou i fhaṱutshedza. Musi ri tshi ita zwenezwo zwoṱhe, ri vha ri tshi khou sumbedza uri ri a livhuwa ndugelo ya u mu shumela sa Ṱhanzi dzawe.