1. Bantu bavula bamona byepi kwingila?

BANTU bavula mu nyaunda yenu bamona byepi kwingila? Mu byalo byavula, bantu bengila bingi na ngovu kabiji bengila maola avula kukila kala. Bantu bengila maola avula kechi bekala na kimye kya kukokoloka, kwikala pamo na kisemi, nangwa kwikala na kimye kya kufunda Mambo a Lesa ne. (Sapwi. 2:23) Kabiji bantu bamo kechi batemwa kwingila ne, kabiji bamonapo mwakubepela.—Maana 26:13, 14.

2-3. Yehoba ne Yesu bamona byepi kwingila?

² Kupusanako na bilanguluka bantu pa mingilo, twayai twisambe pe Yehoba ne Yesu byo bamona kwingila. Twayuka’mba Yehoba watemwa bingi kwingila. Yesu wamwesheshe kino patoka byo aambile’mba: “Batata ne luno bakingila, ne amiwa nkingila.” (Yoa. 5:17) Langulukai pa mingilo yonse Lesa yo aingijile pa kulenga bamalaika bavula, tubangabanga ne mapulaneti. Kabiji tumona ne bintu byawama Lesa byo alengele pano pa ntanda. Nyimbi wa masalamo waambile’mba: “Anweba Yehoba, mingilo yenu byo yavulapo! Yonse mwiilenga na maana. Ntanda yakumbana na bintu byo mwalenga.”—Sala. 104:24.

³ Yesu walondelanga byaubanga Shanji. Waingijile pamo ne Lesa pa ‘kunengezha jiulu.’ Wajinga “sendwe” byo aingijilenga ne Yehoba. (Maana 8:27-31) Kabiji kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, waingijile mwingilo wawama. Uno mwingilo wajingatu nobe kajo kwi aye, kabiji byonse byo aubile byamwesheshenga kuba’mba Lesa ye wamutumine.—Yoa. 4:34; 5:36; 14:10.

4. Twakonsha kufunjilako ka kwi Yehoba ne Yesu byo bamona kukokoloka?

 ⁴ Nanchi bingila Yehoba ne Yesu bilumbulula’mba kechi twafwainwa kwikalanga na kimye kya kukokoloka nenyi? Ine. Yehoba kechi ukooka ne, onkao mambo, kechi ukebewa kukokoloka ne. Baibolo waamba’mba Yehoba byo apwishishe kulenga jiulu ne ntanda, “wakokolokele ne kupemenwa.” (Lupu. 31:17) Nangwa byonkabyo, kino kilumbulula’mba Yehoba watulumene ne kumwena lusekelo mu bintu byo alengele. Kabiji nangwa kya kuba Yesu waingijile na ngovu byo ajinga pano pa ntanda, bino wamonangapo kimye kya kukokoloka ne kujiila pamo na balunda nanji kajo.—Mat. 14:13; Luka 7:34.

5. Ñanyi kintu kikatazha bantu bavula?

⁵ Baibolo utundaika bantu ba Lesa kwingila. Bakalume banji bafwainwa kwingilanga na ngovu kechi kwikala bankope ne. (Maana 15:19) Kampe muji na nkito yo mwingila pa kumwena ba mu nzubo yenu bikebewa. Kabiji baana ba bwanga ba Kilishitu bonse bafwainwa kwingila mwingilo wa kusapwila mambo awama. Pano bino, mwafwainwa kwikalanga na kimye kya kukokoloka. Nanchi bimye bimo kimukatazha kwabanya kimye kya kwingila nkito, kusapwila, ne kukokoloka nyi? Mwakonsha kuyuka byepi kubaya kwa kimye kyo mwafwainwa kwingila ne kimye kyo mwafwainwa kukokoloka?

6. Kinembelo kya Mako 6:30-34 kimwesha byepi amba Yesu wayukile buneme bwa kwingila ne kukokoloka?

⁶ Kyanema kwikalapo na kimye kya kukokoloka. Mfumu Solomone wanembele’mba: “Bintu byonse biji na kimye kyabyo.” Waambile pa kujimba, kushimika, kujila, kuseka, kuzha, ne bikwabotu. (Sapwi. 3:1-8) Onkao mambo, bintu bibiji byanema mu bwikalo ke kwingila ne kukokoloka. Yesu wayukile buneme bwa kwingila ne kukokoloka. Pa kimye kimo, batumwa byo bayile na kusapwila, bapayankene bingi kya kuba “kechi bajingapo ne na kimye kya kuja ne.” Byo babwelele, Yesu wibambijile’mba: “Twayai ku mpunzha kwa bunke bwetu tukakokolokeko pacheche.” (Tangai Mako 6:30-34.) Nangwa kya kuba Yesu ne baana banji ba bwanga kechi baikalanga na kimye kyabaya kya kukokoloka ne, bino wayukile’mba bonse bakebewenga kukokoloka.

7. Kuyuka byaamba muzhilo wa Sabado kwakonsha kwitukwasha byepi?

⁷ Pa bimye bimo, atweba bonse tukebewa kukokoloka nangwa kupimpulako bintu byo tuba pa juba pa juba. Twakonsha kumona lunengezho lwanema lwa juba ja Sabado Lesa lo abikijileko bantu banji ba kala lwaikalangako pa mulungu pa mulungu. Atweba kechi tulama Mizhilo ya Mosesa ne, bino twakonsha kufunjilako byavula ku ino Mizhilo byo yaamba pa juba ja Sabado. Bintu byo tufunjilako byakonsha kwitukwasha kuyuka buneme buji mu kwingila ne kukokoloka.

8. Kwesakana na byaamba Kulupuka 31:12-15, juba ja Sabado jajinga ja kuba byepi?

⁸ Mambo a Lesa aamba’mba Lesa byo apwishishe kulenga bintu pa “moba” atanu na jimo, walekele kulenga bintu pa ntanda. (Nte. 2:2) Nangwa byonkabyo, Yehoba watemwa kwingila, kabiji ne ‘luno ukingila.’ (Yoa. 5:17) Kwesakana na byaamba Ntendekelo, Yehoba waingijile pa moba atanu na jimo kabiji wakokolokele pa juba ja butanu na bubiji, bena Isalela nabo bafwainwe kukokokanga pa juba ja butanu na bubiji. Lesa waambile’mba juba ja Sabado jajinga kayukilo pakachi ka aye ne bena Isalela. Jajinga juba ja “kukokolokelamo . . . , jazhila kwi Yehoba.”  (Tangai Kulupuka 31:12-15.) Kafwako muntu ye baswishishe kwingila pa jino juba ja Sabado ne, kabiji kino kyavwangilemo baana, bazha nangwatu banyama bakulela. (Lupu. 20:10) Kino kyalengelanga bantu kwikala na kimye kya kupopwela Lesa.

9. Yesu byo ajinga pano pa ntanda, ñanyi milanguluko yabula kuyilamo yajinga na bantu pa juba ja Sabado?

⁹ Bantu ba Lesa batemenwe juba ja Sabado, pano bino, kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, bantangi ba bupopweshi balengele mizhilo yakosa bingi ya jino juba. Baambanga’mba pa juba ja Sabado muntu kechi wafwainwa kuchimauna mitwe ya wichi nangwa kubuka muntu wakolwa ne. (Mako 2:23-27; 3:2-5) Abino kechi byo byakebelenga Lesa ne, kabiji Yesu walumbulwijile bamutelekelenga kino kishinka.

10. Kinembelo kya Mateo 12:9-12 kitufunjisha’mba Yesu wamonanga byepi juba ja Sabado?

¹⁰ Yesu ne baana banji ba bwanga Bayudea bakokolokanga pa juba ja Sabado mambo balondelanga Mizhilo ya Mosesa. * Bino byambo byaambile Yesu ne bintu byo aubile byamwesheshenga kuba’mba kechi kyatamine kuba bintu byawama pa juba ja Sabado ne. Waambile kipasu amba: “Kijitu bulongo kuba kintu kyawama pa juba ja Sabado.” (Tangai Mateo 12:9-12.) Kechi wamonanga kukwasha bantu kuba’mba kuzhilulula juba ja Sabado ne. Bintu byaubile Yesu bimwesha’mba wayukile ene mambo Lesa o abuujile bantu banji kukokoloka pa juba ja Sabado. Na mambo a kuba’mba bantu  ba Lesa bakokolokanga ku mingilo ya pa juba pa juba, pa jije juba batangatu muchima pa kupopwela Lesa. Yesu wakomejile mu kisemi kyaingijishanga juba ja Sabado kupopwela Lesa. Twayuka bino na mambo a byambo byo tutanga pe Yesu kimye kyo ajinga mu muzhi wa Nazala mo akomejile amba: “Byonka byo aubanga kimye kyonse pa juba ja Sabado, [Yesu] watwelele mu nshinagoga, kabiji waimene na kutanga.”—Luka 4:15-19.

11. Ñanyi muntu Yesu ye afunjileko bya kwingila na ngovu?

¹¹ Yosefwa wafunjishe Yesu bukalipentala kabiji wamufunjishe ne Lesa byo amona kwingila mingilo. (Mat. 13:55, 56) Kabiji Yesu wamonanga Yosefwa byo aingilanga na ngovu pa juba pa juba kukebela ba mu kisemi kyanji bya mu bwikalo. Mu kuya kwa kimye, Yesu wabuujile baana banji ba bwanga amba: “Wa mwingilo wafwainwa mfweto yanji.” (Luka 10:7) Kya kine, Yesu wayukile buneme bwa kwingila na ngovu.

12. Ñanyi binembelo bimwesha byaamba Baibolo pa kwingila mingilo na ngovu?

¹² Mutumwa Paulo naye wayukile buneme bwa kwingila na ngovu. Mwingilo wanji mukatampe wajinga wa kushimuna bukamonyi pa jizhina ja kwa Yesu ne byambo byo afunjishenga. Pano bino, Paulo waingilanga ne mingilo ya kumwenamo bikebewa mu bwikalo. Bena Tesalonika bayukile kuba’mba waingijilenga “na ngovu ne kwibikishako bufuku ne mute” mambo kechi wakebelenga kwikala kisendwa ku muntu nangwa umo ne. (2 Tesa. 3:8; Byu. 20:34, 35) Kyamweka Paulo waambilenga pa mwingilo wanji wa kusona matente. Byo ajinga mu Kolinda, waikelenga ne Akwila ne Pilisila “ne kwingijila nabo pamo mambo bajinga basendwe ba matente.” Kishinka kya kuba’mba Paulo waingijilenga “bufuku ne mute” kechi kibena kulumbulula’mba waingilangatu kwa kubula kukokoloka ne. Wakokolokangako pa bimye bimo, nabiji pa juba ja Sabado. Pa jino juba, wasapwilanga ku Bayudea, mambo nabo kechi baingilanga pa juba ja Sabado ne.—Byu. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Twakonsha kufunjilako ka kwi Paulo?

¹³ Twafwainwa kufunjilako ku mutumwa Paulo. Waingilanga mingilo yanji; bino kimye kyonse waingilanga “mwingilo wazhila wa mambo awama a Lesa.” (Loma 15:16; 2 Ko. 11:23) Watundaikile bakwabo nabo kwingila mwingilo wa kusapwila byonka byo aubanga. Akwila ne Pilisila ne Paulo bajinga “ba mwingilo umo mwi Kilishitu Yesu.” (Loma 12:11; 16:3) Paulo watundaikile bena Kolinda kwikala na “bya kuba byavula mu mwingilo wa Nkambo.” (1 Ko. 15:58; 2 Ko. 9:8) Kabiji Yehoba watangijile mutumwa Paulo kunemba’mba: “Umvwe muntu wakana kwingila, kange mumuleke aje ne.”—2 Tesa. 3:10.

14. Byambo bya kwa Yesu biji pa Yoano 14:12 bilumbulula ka?

¹⁴ Mwingilo wakilamo kunema mu ano moba a kupelako ke wa kusapwila ne kufunjisha bantu kwikala ke baana ba bwanga. Yesu waambijile jimo amba baana banji ba bwanga bakengila uno mwingilo kukila ne byo aingijile aye. (Tangai Yoano 14:12.) Kechi waambile’mba tukobanga bya kukumya byonka byo aubanga ne. Pakuba walumbulwilenga’mba baana banji ba bwanga bakasapwilanga ne kufunjisha mu mapunzha avula, ku bantu bavula, ne pa kimye kyabaya kukila byo aingijile.

15. Ñanyi mepuzho o twafwainwa kwiipuzha, kabiji mambo ka?

¹⁵ Inge mwingila nkito, iipuzhai anweba bene amba: ‘Nayukanyikwa pa nkito amba ñingila na ngovu nyi? Mpwisha bukiji mingilo yo bampa kwingila nyi?’ Inge mwakumbula’mba, ee, ko kuba’mba bakulumpe benu ba nkito bakemuketekela bingi. Kabiji bantu bo mwingila nabo  bakonsha kuswa mambo awama na mambo a byubilo byenu byawama. Kabiji mwafwainwa kwiipuzha anweba bene pa mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha amba: ‘Nanchi nayukanyikwa’mba ñingila na ngovu mwingilo wa kusapwila nyi? Nnengezha bulongo bya kwisamba na bantu kimye kitanshi nyi? Nanchi mbwelako bukiji ku bantu bakeba kuyukilapo byavula nyi? Kabiji nanchi ñingilako kimye kyonse busapwishi bwapusana-pusana nyi?’ Inge mwakumbula’mba, ee, ko kuba’mba mukekalanga na lusekelo mu mwingilo wenu wa kusapwila.

16. Ñanyi lupusano luji pa bantu bavula lelo jino ne Yesu ne batumwa byo bamona kukokoloka?

¹⁶ Yesu wayukile’mba bimye bimo aye ne batumwa banji bakebewanga kukokolokako. Pano bino, bantu bavula pa kyokya kimye ne mu ano moba twakonsha kwibesakanya ku mwanamulume munonshi wa mu kishimpi kya kwa Yesu. Uno mwanamulume wiambijile mwine amba: “Nsakukokolokangatu, na kuja, ne kutoma ne kwiyowa.” (Luka 12:19; 2 Timo. 3:4) Walangulukilenga’mba kintu kyanemene kwi aye ke kukokoloka ne bya kisangajimbwe. Pakuba Yesu ne batumwa kechi batele muchima pa kwisangajika abo bene ne.

17. Twingijisha byepi kimye kyo tubula kuya ku nkito?

¹⁷ Ano moba, twibikako kulondela Yesu kupichila mu kwingijisha kimye kyo tubula kuya ku nkito kukokoloka ne kwingila mwingilo wa kusapwila ne kupwila pamo na bena Kilishitu bakwetu. Atweba twanemeka bingi mwingilo wa kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga ne kupwila kya kuba twibikako kuba bino bintu kimye kyonse. (Hebe. 10:24, 25) Nangwatu inge tuji pa lwendo, tutwajijila na mutanchi wetu wa kupwila konse ko twakonsha kutanwa, kabiji tweseka na ngovu kubuulako bantu bo tutaana byambo bya mu Baibolo.—2 Timo. 4:2.

18. Mfumu wetu, Kilishitu Yesu, ukeba’mba tubenga ka?

¹⁸ Tusanta bingi pa kuyuka’mba Mfumu wetu, Kilishitu Yesu, kechi witukebela kuba bintu byakila pa bulume bwetu ne, kabiji witukwasha kuyuka buneme bwa kwingila ne kukokoloka. (Hebe. 4:15) Ukeba’mba tukokolokenga. Kabiji ukeba’mba twingilenga na ngovu pa kuba’mba twikale na bikebewa mu bwikalo ne kwingila mwingilo wituletela lusekelo wa kufunjisha bantu kwikala ke baana ba bwanga. Mu mutwe walondelapo, tukesamba pa mwingilo wingila Yesu pa kwitukasulula ku buzha bwatama bingi.