1. Lelo bantu bavule bamwene kwingila namani?

LELO bantu bavule ba koshikete bamwene kwingila namani? Mu matanda mavule, bantu bengilanga bininge kadi mu mansá mavule kupita mafuku kunyuma. Divule dine bantu balēmenenwe na kaji, babulwanga’nka ne kitatyi kya kukōkolokwa, kushikata na byabo bisaka, nansha kuvuija bisakibwa byabo bya ku mushipiditu. (Mus. 2:23) Pakwabo napo, bantu bamo kebasenswepo kwingila, kadi bekañanyanga pa kine kyobapelela kwingila.—Nki. 26:13, 14.

2-3. Le ba Yehova ne Yesu i bashiye kimfwa’ka mu mwanda utala kwingila?

² Kwishila na ino ntanda idi na mumweno mubi, tulangulukilei pa muswelo umona ba Yehova ne Yesu kwingila. Na bubine Yehova usenswe kwingila. Yesu wālombwele kino patōkelela paānenene amba: “Tata wingilanga’nka kwingila kufika ne pano pene, ne ami nami ñingilanga’nka kwingila.” (Yoa. 5:17) Langulukila pa mingilo yonso yāingile Leza pa kupanga bipangwa bya ku mushipiditu kebibadika ne umbuo mukatakata wa diulu ne ntanda. Kadi twi bemwene bintu bilumbuluke bipangile Leza pano pa ntanda potushikete. Mulembi wa mitōto wādi na bubinga bwa kunenena’mba: “A Yehova, mingilo yobe bungi’yo’po! Walongele yonso na tunangu. Ntanda i miyule byobya byolongele.”—Ñim. 104:24.

³ Yesu wāiwile Shandi. Mwana, aye byadi tunangu, wākweshe’ko Leza ku mingilo “paālongolwele madiulu.” Wādi na Yehova bu “mwingidi mukatampe.” (Nki. 8:27-31) Kitatyi pa kupita’po, Yesu paādi pano pa ntanda, wāingile mwingilo  mukatampe. Aye wādi umona uno mwingilo bu byakudya byandi, kadi mingilo yandi yālombwele amba i mutumwe na Leza.—Yoa. 4:34; 5:36; 14:10.

4. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila kudi ba Yehova ne Yesu pa mwanda utala kukōkolokwa?

⁴ Le kimfwa kitupele ba Yehova ne Yesu mu mwanda utala kwingila kilombola’mba ketufwaninwepo kukōkolokwa? Mhm. Yehova kakōkangapo nansha dimo, o mwanda kasakilwapo kukōkolokwa. Ino Bible unena’mba, Yehova paāpwile kupanga madiulu ne ntanda, “wākōkolokwa ne kwitūkija.” (Div. 31:17) Nanshi kino kilombola’mba Yehova wētūjije ne kusangela bintu byaālongele. Kadi nansha Yesu byawāingile bininge paādi pano pa ntanda, wādi witūdila’ko nyeke kitatyi kya kukōkolokwa ne kudya pamo na balunda nandi.—Mat. 14:13; Luka 7:34.

5. Le bantu bavule bakomenwanga kulonga bika?

⁵ Bible ukankamika bantu ba Leza basanswe kwingila. Bengidi bandi bafwaninwe kwikala bankanka pa kyaba kya kwikala bazoze. (Nki. 15:19) Padi wingilanga kaji ka ku ngitu mwanda wa kukwatakanya kyobe kisaka. Ne kadi bana ba bwanga bonso ba Kidishitu badi na mwingilo wa kusapula myanda miyampe. Inoko, usakilwa kitatyi kya kukōkolokwa senene. Le kyaba kimo ukomenwanga kwitūdila’ko kitatyi kya kwingila kaji ka ku ngitu, kusapula ne kukōkolokwa? Le ukayuka namani buvule bwa kitatyi kya kwingila ne kya kukōkolokwa?

6. Le kisonekwa kya Mako 6:30-34, kilombola namani amba Yesu wādi na bujalale mu mwanda utala kwingila ne kukōkolokwa?

⁶ Pa mwanda utala kaji, i biyampe kwikala na bujalale. Mulopwe Solomone wāpelwe bukomo bwa mushipiditu, wālemba’mba: ‘Kudi kitatyi kitungwe kya mingilo yonso.’ Wātelele kukuna, kūbaka, kudila, kusepa, kuja, ne mingilo mikwabokwabo. (Mus. 3:1-8) Na bubine, kwingila ne kukōkolokwa i bintu bibidi bya kamweno mu būmi. Yesu wādi na bujalale pa mwanda utala kwingila ne kukōkolokwa. Difuku dimo, batumibwa bājokele mu busapudi. Bādi bavudilwe bya kulonga bābulwa ne “kyaba kya kutūja badye byakudya.” Yesu wēbanena’mba: “Iyai kufula kwa bunka bwenu mukōkolokwe’ko bidi.” (Tanga Mako 6:30-34.) Nansha aye ne bandi bana ba bwanga byokebābwenyepo kukōkolokwa na mobādi basakila, ino Yesu wādi uyukile amba abo bonso basakilwa kukōkolokwa.

7. Le kuboila ñeni ku kijila kya Sabato kuketukwasha namani?

⁷ Kyaba kimo, tusakilwanga kukōkolokwa ne kushinta bintu bimobimo mu būmi bwetu. Tubwanya kumona kino kupityila ku mpangiko yātūdile’ko Leza mwanda wa bantu bandi ba pa kala—ke Sabato ya yenga ne yenga kadi. Batwe ketudipo munshi mwa Bijila bya Mosesa, inoko tubwanya kuboila ñeni ku byobya binenenwe’mo pa mwanda utala Sabato. Ñeni yotuboila’ko ibwanya kwitukwasha tubandaule muswelo otumona kwingila ne kukōkolokwa.

8. Mungya Divilu 31:12-15, le Sabato dyādi difuku dya bika?

⁸ Kinenwa kya Leza kinena’mba, kupwa kwa “mafuku” asamba a bupangi, Leza wētūjije ku mingilo yandi ya kupanga bintu pano pa ntanda. (Ngo. 2:2) Inoko, Yehova usenswe kwingila, kadi “wingilanga’nka kwingila” mu miswelo mikwabo. (Yoa. 5:17) Mpangiko ya Sabato ya yenga ne yenga ikwatañene na difuku dya Yehova dya kukōkolokwa ditelelwe mu Ngalwilo. Leza  wānenene amba Sabato i kiyukeno pa bukata bwandi na Isalela. Dyādi difuku dya “kukōkolokwa ku byonso . . . , kintu kijila kudi Yehova.” (Tanga Divilu 31:12-15.) Bantu bonso kubadila’mo ne bana, bapika, enka ne banyema ba nja, bādi bapelejibwe kwingila mu dino difuku. (Div. 20:10) Kino kyālengeje bantu bate mutyima bininge ku bintu bya ku mushipiditu.

9. Le i mumweno’ka mubi utala Sabato wādi’ko mu mafuku a Yesu?

⁹ Difuku dya Sabato dyādi diyampe ku bantu ba Leza, ino bendeji bavule ba bipwilo ba mu kitatyi kya Yesu, bapityije’byo kipimo pa mwanda utala dino difuku. Bādi banena’mba kupulula bisampo bya miseke ne kundapa muntu mu difuku dya Sabato i kujilula kijila. (Mako 2:23-27; 3:2-5) Uno mumweno kewādipo ukwatañene na milangwe ya Leza, kadi Yesu wāshintulwidile’byo patōka boba bādi bamuteja.

10. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku kisonekwa kya Mateo 12:9-12 pa muswelo wādi umona Yesu Sabato?

¹⁰ Yesu ne balondi bandi Bayuda bādi balama Sabato mwanda bādi munshi mwa Bijila bya Mosesa. * Inoko Yesu wālombwele mu binenwa ne bilongwa byandi amba bilomba kwikala na bujalale pa mwanda utala kulama Sabato, ne amba ke bibipo kulonga bilongwa biyampe ne kukwasha bantu mu dino difuku. Wānenene patōkelela’mba: “Ke kijilapo kulonga kintu kilumbuluke mu dya Sabato.” (Tanga Mateo 12:9-12.) Kādipo umona’mba kulonga bilongwa biyampe ne kukwasha bantu i kujilula Sabato.  Bilongwa bya Yesu byālombwele kitungo kine kya Sabato. Bantu ba Leza byobādi bakōkolokwa ku mingilo yabo ya difuku ne difuku mu dino difuku, bābwenye kuta mutyima ku bintu bya ku mushipiditu. Yesu wātamīne mu kisaka kyādi kita mutyima ku bintu bya ku mushipiditu mu difuku dya Sabato. Tubayuka kino kupityila ku byobya byotutanga pa mwanda utala Yesu paādi mu kibundi kyabo kya Nazala, amba: “Mungya kibidiji kyandi [Yesu] mu difuku dya Sabato, watwela mu shinankonka, waimana mwanda wa kutanga.”—Luka 4:15-19.

11. Le i ani wāpele Yesu kimfwa kiyampe kya kwingila?

¹¹ Na bubine, Yosefa paādi ufundija Yesu wandi mwana wa bulelwa ekale nsendwe wa mbao, wādi umwene kwingila na mwikumwena Leza. (Mat. 13:55, 56) Kadi Yesu wādi umona Yosefa wingila bininge difuku ne difuku mwanda kukwatakanya kisaka kyandi kikatampe. Kintu kisangaja i kino, Yesu wāsapwidile bandi bana ba bwanga mwenda mafuku amba: “Mwingidi ufwaninwe mpalo yandi.” (Luka 10:7) Bine, Yesu wādi wingila bininge.

12. Le i bisonekwa’ka bilombola byobya binena Bible pa mwanda utala kwingila bininge?

¹² Mutumibwa Polo nandi wādi wingila bininge. Mwingilo wandi mubajinji wādi wa kusapula dijina dya Yesu ne musapu wandi. Inoko, Polo wādi wingila mwanda wa kwikwatakanya. Bene Tesalonika bēmwenine yandi “mingilo ya masusu ne ipungija,” ‘mingilo ya bufuku ne dyuba’ yawādi wingila kutyina wakekala bu “kiselwa kya kulēmenena” muntu kampanda. (2 Ts. 3:8; Bil. 20:34, 35) Padi Polo wādi wisambila pa mwingilo wandi wa kusona mapema. Paādi mu Kodinda, wādi ushikete na ba Akwila ne Pishila, kadi wingila “nabo, mwanda badi bengilanga kaji ka kupunga mapema.” Kwingila kwādi kwingila Polo “bufuku ne dyuba” ke kunenapo amba wādi wingila pampikwa kuleka’byo. Wādi ukōkolokwa ku mwingilo wa kusona mapema, kimfwa mu difuku dya Sabato. Mu dino difuku, wādi na mukenga wa kusapwila Bayuda, bene kebādipo bengila mu difuku dya Sabato.—Bil. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku kimfwa kya Polo?

¹³ Mutumibwa Polo wāshile kimfwa kiyampe. Wādi unenwe kwingila kaji ka ku ngitu; koku wingila kyaba ne kyaba “mwingilo ujila wa myanda miyampe ya Leza.” (Loma 15:16; 2 Ko. 11:23) Wākankamikile bakwabo nabo balonge uno muswelo. Ino kintu kya mvubu kutabuka i kino, ba Akwila ne Pishila bādi “bengidi [nandi] mudi Kidishitu Yesu.” (Loma 12:11; 16:3) Kadi Polo wākankamikile bene Kodinda amba, “vudilwai mafuku onso bya kulonga mu mwingilo wa Mfumwetu.” (1 Ko. 15:58; 2 Ko. 9:8) Yehova wāpele mutumibwa Polo bukomo bwa mushipiditu, wālemba’mba: “Shi muntu kaso kwingila, nabya kakidya.”—2 Ts. 3:10.

14. Le i bika byādi bisaka kunena Yesu paānenene myanda idi mu Yoano 14:12?

¹⁴ Mwingilo wa mvubu mikatampe mu ano mafuku a mfulo i mwingilo wa kusapula ne kulonga bana ba bwanga. Bine, Yesu wālaile amba bandi bana ba bwanga bakalonga mingilo mikatampe kutabuka ne yandi! (Tanga Yoano 14:12.) Kādipo usaka kunena’mba tubwanya kulonga bingelengele na byaālongele. Inoko, balondi bandi bādi ba kusapula ne kufundija mu bifuko bivule, ku bantu bavule, kadi mu kitatyi kilampe kumupita.

15. Le i bipangujo’ka byotufwaninwe kwiipangula, ne mwanda waka?

¹⁵ Shi wingilanga kaji ka ku ngitu, wiipangule bino bipangujo amba: ‘Le ku  kaji, bandyukile bu muntu wingila bininge? Le mpwanga mwingilo pa kitatyi ne kwiwingila biyampe?’ Shi ubalondolola’mba en-en, padi mukulu obe wa kaji ukakukulupila. Kadi ukakwasha bantu bakutala basangele bininge musapu wa Bulopwe. Pa mwanda utala mwingilo wa kusapula ne kufundija, wiipangule bino bipangujo amba: ‘Le ndyukene bu musapudi wingila bininge? Le nteakanyanga biyampe kwitana kubajinji? Le njokelanga bukidibukidi bantu basangela? Le nsapulanga kitatyi ne kitatyi mu miswelo palapala ya busapudi?’ Shi ubalondolola’mba en-en, ukekala na nsangaji mu mwingilo obe.

16. Le muswelo wādi umona Yesu ne batumibwa bandi kukōkolokwa i mwishile namani na wa bantu bavule dyalelo?

¹⁶ Yesu wādi uyukile amba kyaba kimo aye ne batumibwa bandi basakilwa kukōkolokwa. Inoko, bantu bavule ba mu andi mafuku ne ba dyalelo badi pamo bwa nsongwalume mpeta wa mu kyelekejo kya Yesu. Uno nsongwalume wēkulupije aye mwine amba: “Kokilanga’ko, dyá, toma, wisangaje.” (Luka 12:19; 2 Tm. 3:4) Wādi utele mutyima’nka ku kukōkolokwa ne kwisangaja. Ino Yesu ne batumibwa bandi kebādipo batele mutyima bininge ku kwisangaja.

17. Le twingidijanga namani kitatyi kyoketudipo ku kaji?

¹⁷ Dyalelo, tuloñanga bukomo bwa kwiula Yesu na kukōkolokwa, kusapwila bakwetu ne kutanwa ku kupwila kitatyi kyoketudipo ku kaji. Na bubine, kotudi batwe, mwingilo wa kulonga bana ba bwanga ne kupwila i bintu bya mvubu bininge, o mwanda tuloñanga bukomo bwa kwingila ino mingilo ikola kitatyi ne kitatyi. (Bah. 10:24, 25) Nansha shi tudi mu konje, ketulekangapo kibidiji kyetu kya kupwila konso kotudi, kadi tukimbanga mikenga ya kusapwila boba botwitana nabo.—2 Tm. 4:2.

18. Le Kidishitu Yesu Mulopwe wetu, usaka tulonge bika?

¹⁸ Bine, tufwijanga’ko mwanda Yesu Kidishitu Mulopwe wetu udi na bujalale, kadi witukwashanga twikale na bujalale pa mwanda utala kwingila ne kukōkolokwa! (Bah. 4:15) Usakanga tukōkolokwe senene. Kadi usakanga twingile bininge mwanda wa kuvuija bisakibwa byetu bya ku ngitu ne kwingila mwingilo usangaja wa kulonga bana ba bwanga. Mu kishinte kilonda’ko, tukesambila pa bintu byālongele Yesu mwanda wa kwitunyongolola mu bupika bubibubi.