Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

TSHIENA-BUALU TSHIA KULONGA 49

“Kudi tshikondo tshisungula” bua kuenza mudimu ne bua kuikisha

“Kudi tshikondo tshisungula” bua kuenza mudimu ne bua kuikisha

“Luayi . . . muaba udi kawuyi bantu, nuikishe ndambu.”​—MÂKO 6:31.

MUSAMBU WA 143 Shala mutabale, muindile, wenda wenza mudimu

KADIOSHA *

1. Bantu ba bungi batu bamona mudimu bishi?

BANTU ba bungi ba muaba uudi musombele batu bamona mudimu bishi? Mu matunga a bungi, bantu batu benza midimu mikole menemene, bapitshishaku mêba a bungi kupita ne kumpala. Bantu batu benza midimu kupita ne pa mukenji batu batamba kupangila dîba dia kuikisha, dia kusomba ne bena mu mêku abu, anyi dia kukumbaja majinga abu a mu nyuma. (Muam. 2:23) Kadi bakuabu bobu kabatu nansha basue kuenza mudimu muine to, ne batu badibingisha bua mudibu kabayi benza mudimu.​—Nsu. 26:13, 14.

2-3. Yehowa ne Yezu mbatushile tshilejilu kayi bua mudimu?

2 Bena panu batu ne mmuenenu mubi bua mudimu. Kadi tumonayi mutu Yehowa ne Yezu bobu bawumona. Tudi bamanye bimpe ne: Yehowa utu muenji wa mudimu. Yezu wakaleja bualu ebu patoke, wamba ne: “Tatu wanyi mmutungunuke ne kuenza mudimu too ne mpindieu, meme panyi ndi ntungunuka ne kuenza mudimu.” (Yone 5:17) Anji elabi meji bua mudimu wonso uvua Nzambi muenze pavuaye ufuka banjelu bungi kabuyi kubala ne mitoto ne mabulunge! Tudi kabidi tumona bijadiki bia bungi bidi bileja ne: Nzambi mmufuke bintu bimpe bia bungi pa buloba butudi ebu. Mufundi wa Misambu wakambilamu pakafundaye ne: “Yehowa, ke mudi midimu yebe ya bungi nunku! Udi muyenze buonso buayi ne meji. Buloba mbuwule tente ne biudi muenze.”​—Mis. 104:24.

3 Yezu wakidikija Tatuende. Mu Nsumuinu badi baleja mudi Muana wa Nzambi eu wambuluisha Nzambi pavuaye ‘ulongolola diulu.’ Badi bamuleja mudiye meji adi akula. Uvua ne Yehowa “bu muena mudimu mupiluke.” (Nsu. 8:27-31) Panyima pa bidimu bia bungi, Yezu wakalua pa buloba, kuenzaye mudimu muimpe menemene. Buende yeye, mudimu au uvua anu bu biakudia, ne malu avuaye muenze akaleja ne: Nzambi uvua mumutume.​—Yone 4:34; 5:36; 14:10.

4. Tshilejilu tshia Yehowa ne Yezu tshidi mua kutulongesha tshinyi bua dikisha?

4 Tshilejilu tshidi Yehowa ne Yezu batushile tshia kuenza mudimu mukole etshi tshidiku tshileja ne: dikisha kadiena ne mushinga anyi? Nansha kakese. Yehowa katu utshioka to, nunku katu bualu ne kuikisha bu tuetu to. Bible udi wamba ne: pakavua Yehowa mufuke diulu ne buloba, ‘wakikisha.’ (Ekes. 31:17) Bidi bimueneka ne: Yehowa wakikisha bua kusanka ne bikavuaye muenze. Nansha muvua Yezu pende wenza mudimu mukole pavuaye pa buloba, uvua anu ukeba dîba dia kuikisha ne kudia ne balunda bende.​—Mat. 14:13; Luka 7:34.

5. Ntshinyi tshitu tshikolela bana betu ba bungi?

5 Bible udi ukankamija bantu ba Nzambi bua kuenza mudimu. Badi ne bua kuikala benji ba mudimu ba tshisumi pamutu pa kuikala bena lulengu. (Nsu. 15:19) Pamuapa utu wenza mudimu wa bianza bua kudisha bena mu dîku diebe. Mbapeshe kabidi bena Kristo mudimu wa kuyisha lumu luimpe. Kadi udi kabidi dijinga ne kuikisha mudibi bikengela. Kutu misangu itubi bikukolela bua kupeta dîba dia kuya ku mudimu, dia kuyisha, ne dia kuikisha anyi? Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kumanya dîba dia kuenza mudimu ne dia kuikisha?

IKALA NE NKATSHINKATSHI

6. Mmunyi mudi Mâko 6:30-34 uleja ne: Yezu uvua uteka dîba dia mudimu ne dia dikisha pa muaba wadi?

6 Bua kuenza mudimu bimpe, bidi bikengela kuikala ne nkatshinkatshi. Mukalenge Solomo wakafunda ku nyuma muimpe ne: “Kudi tshikondo tshisungula bua . . . bualu buonso.” Wakakula bua dikuna dia bintu, bua dibaka, bua didila muadi, bua diseka, bua dija maja, ne bua malu makuabu. (Muam. 3:1-8) Bidi bimueneka patoke ne: mudimu ne dikisha mmalu manene abidi a mu nsombelu wa muntu. Yezu uvua uteka dîba dia mudimu ne dia dikisha pa muaba wadi. Dituku dikuabu, bapostolo bakafuma mu buambi. Bavua bayishe bikole ‘kabayi bapete nansha dîba dia kudia biakudia to.’ Yezu wakabambila ne: “Luayi, nuenu nkayenu, ku luseke muaba udi kawuyi bantu, nuikishe ndambu.” (Bala Mâko 6:30-34.) Nansha muvua Yezu ne bayidi bende kabayi anu bafika ku dikisha muvuabu basue, Yezu uvua mumanye ne: buonso buabu bavua dijinga ne dikisha.

7. Dikonkonona mukenji wa Nsabatu nedituambuluishe mushindu kayi?

7 Kutu misangu itutu tuetu bonso tujinga kuikisha anyi kushintulula makuabu malu. Tudi mua kumuenena bualu ebu ku bualu buvua Nzambi mulongoluele bena Isalele wa kale, mmumue ne: Nsabatu wa ku lumingu. Katuena muinshi mua Mikenji ya Mose to. Nansha nanku, kukonkonona tshivua mukenji wa Nsabatu wamba kudi mua kutuambuluisha. Tshitualonga tshidi mua kutuambuluisha bua kukonkonona mushindu utudi tumona mudimu ne dikisha.

NSABATU UVUA DITUKU DIA KUIKISHA NE KUTENDELELA

8. Bilondeshile Ekesode 31:12-15, Nsabatu uvua muenzela tshinyi?

8 Dîyi dia Nzambi didi diamba ne: Nzambi mumane kufuka bintu pa buloba mu matuku asambombo, wakikisha. (Gen. 2:2) Kadi Yehowa utu munange mudimu, ne ‘mmutungunuke ne kuwenza’ mu mishindu mikuabu. (Yone 5:17) Anu muvua Yehowa muenze mudimu matuku asambombo ne muikishe “dituku” dia muanda mutekele, ke muvuaye muambile bena Isalele bua kuikishabu pabu dituku dionso dia muanda mutekete. Nzambi wakamba ne: Nsabatu uvua tshimanyinu pankatshi pende ne bena Isalele. Uvua dituku dia ‘kuikisha ku midimu yonso, dituku dia tshijila kudi Yehowa.’ (Bala Ekesode 31:12-15.) Mukenji wa kubenga kuenza mudimu uvua utangila muntu yonso, utangila kabidi ne bana, bapika, nansha bimuna. (Ekes. 20:10) Uvua wambuluisha bantu bua kudifila bikole mu malu a mu nyuma.

9. Mmuenenu kayi mubi bua Nsabatu uvuaku tshikondo tshia Yezu?

9 Dituku dia Nsabatu divua dimpe bua bantu ba Nzambi; kadi bamfumu ba bitendelelu ba bungi ba mu tshikondo tshia Yezu bavua bashidisha malu bua Nsabatu. Bavua bamba ne: mu dituku dia Nsabatu, muntu yeye nansha mutule ndambu wa ntete bua kudia anyi muondopangane, uvua ushipa mukenji wa Nsabatu. (Mâko 2:23-27; 3:2-5) Tshivuabu bamba atshi katshivua tshipetangana ne ngelelu wa meji wa Nzambi to, ne Yezu wakatokeshila bantu bavua basue kumuteleja bualu abu bimpe.

Bena mu dîku dia ba Yezu bavua badifila mu malu a mu nyuma dituku dia Nsabatu (Tangila tshikoso 10) *

10. Bilondeshile Matayi 12:9-12, mmuenenu kayi uvua nende Yezu bua Nsabatu?

10 Yezu ne bayidi bende bena Yuda bavua basekelela Nsabatu bualu bavua muinshi mua Mikenji ya Mose. * Kadi Yezu wakaleja mu mêyi ne mu bienzedi ne: kabivua bimpe kushidisha malu dituku dia Nsabatu to, ne muntu uvua mua kuenzela bakuabu malu mimpe bua kubambuluisha. Wakamba patoke ne: “Mbianyishibue bua kuenza bualu buimpe dituku dia Nsabatu.” (Bala Matayi 12:9-12.) Yeye kavua umona dienzela bantu malu mimpe bua kubambuluisha bu dishipa dia mukenji wa Nsabatu to. Bienzedi bia Yezu bivua bileja tshivuabu benzele Nsabatu menemene. Bu muvua bantu ba Nzambi kabayi benza mudimu dituku adi, bavua ne mushindu wa kudifila mu malu a mu nyuma. Yezu uvua mukolele mu dîku muvuabu benza Nsabatu bua kutendelela Nzambi. Bualu ebu budi bumuenekela mu tshidi Bible wamba bua Yezu pavuaye kuabu ku Nazaleta. Udi wamba ne: “Wakabuela mu nsunagoga dituku dia Nsabatu bu muvua tshilele tshiende, wakimana bua kubala.”​—Luka 4:15-19.

UTU UMONA MUDIMU BISHI?

11. Ntshilejilu kayi tshimpe tshivuabu bashile Yezu bua mudimu?

11 Pavua Jozefe ulongesha Yezu uvuaye mudiile buledi mudimu wa mabaya, uvua umuleja mutu Nzambi umona mudimu. (Mat. 13:55, 56) Yezu uvua kabidi umona muvua Jozefe wenza mudimu mukole dituku dionso bua kukumbaja majinga a dîku diende dinene. Ke bualu kayi wakalua kuambila bayidi bende ne: “Muena mudimu mmuakanyine difutu diende.” (Luka 10:7) Bulelela, Yezu uvua mumanye mutubu benza mudimu mukole.

12. Mvese kayi ya mu Bible idi ileja tshidi Bible wamba bua mudimu mukole?

12 Ke muvuabi kabidi bua mupostolo Paulo. Mudimu wende munene uvua wa kumanyisha bakuabu dîna dia Yezu ne mukenji wende. Nansha nanku, Paulo uvua wenza mudimu bua kudiambuluisha. Bena Tesalonike bavua bamanye bimpe muvuaye wenza “mudimu mukole ne wa lutatu,” uwenza “butuku ne munya” bua ‘kubenga kutekela muntu nansha umue bujitu bunene.’ (2 Tes. 3:8; Bien. 20:34, 35) Paulo uvua mua kuikala wakula bua mudimu wende wa dienza ntenta. Pavuaye ku Kolinto, uvua musombe kua Akila bayende wa Pisikila ne “kuenzaye nabu mudimu, bualu mudimu wabu uvua wa kuenza ntenta.” Pavua Paulo wenza mudimu “butuku ne munya” kabivua biumvuija ne: kavua wikisha to. Uvua wikisha, bu mudi dituku dia Nsabatu. Dituku adi uvua upeta mpunga ya kuyisha bena Yuda bavua kabayi benza pabu mudimu dituku dia Nsabatu.​—Bien. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Ntshinyi tshidi tshilejilu tshia Paulo mua kutulongesha?

13 Mupostolo Paulo mmushiye tshilejilu tshimpe. Uvua ne bua kuenza mudimu wa bianza; kadi uvua kabidi wenza muende muonso bua kuenza “mudimu wa tshijila wa lumu luimpe lua Nzambi.” (Lomo 15:16; 2 Kol. 11:23) Wakalomba binende bua kuenzabu pabu nanku. Ke bualu kayi Akila ne Pisikila bavua “benzejanganyi [nende] ba mudimu mu Kristo Yezu.” (Lomo 12:11; 16:3) Paulo wakalomba bena Kolinto bua kuikala ne “bia bungi bia kuenza mu mudimu wa Mukalenge.” (1 Kol. 15:58; 2 Kol. 9:8) Yehowa wakasaka too ne mupostolo Paulo ku nyuma wende bua kufunda ne: “Bikala muntu kayi musue kuenza mudimu, nansha kudia, kadi to.”​—2 Tes. 3:10.

14. Pavua Yezu muambe mêyi adi Yone 14:12 uvua usua kuamba tshinyi?

14 Mudimu udi ne mushinga wa bungi mu matuku a ku nshikidilu aa ngua kuyisha ne kuvuija bantu bayidi. Yezu wakamba ne: bayidi bende bavua ne bua kuenza malu manene mapite avuaye muenze! (Bala Yone 14:12.) Kavua usua kuamba ne: tuvua ne bua kuenza bishima muvuaye ubienza to. Kadi uvua usua kuamba ne: bayidi bende bavua ne bua kuyisha ne kulongesha miaba ya bungi menemene, bayisha bantu ba bungi, ne bayisha tshikondo tshile kupita muvuaye muenze.

15. Nnkonko kayi iudi ne bua kudiela? Bua tshinyi?

15 Wewe ne mudimu wa bianza, diela nkonko eyi: ‘Ku mudimu kuetu batu bammanye bu muenji wa mudimu mukole anyi? Ntu ngenza mudimu ne makanda anyi onso ne ngujikija pa dîba anyi?’ Wewe muandamune ne: eyowa, dîba adi mfumuebe wa mudimu udi mua kukueyemena. Udi wenza kabidi bua mukenji wa Bukalenge utambe kusankisha bantu badi bakumona. Kadi bua mudimu wa kuyisha ne kulongesha, diela nkonko eyi: ‘Bantu batu bammanye bu muenji wa mudimu mukole mu buambi anyi? Ntu ndilongolola bimpe bua kuyisha bantu bua musangu wa kumpala anyi? Ntu mpinganyina bantu badi baleje dijinga dia kumanya bulelela tshiyi nnengakana anyi? Ntu kabidi ne tshibidilu tshia kuyisha mu mishindu mishilashilangane anyi?’ Wewe muandamune ne: eyowa, mudimu webe newukusankishe.

UTU UMONA DIKISHA BISHI?

16. Ndishilangana kayi didi pankatshi pa muvua Yezu ne bapostolo bamona dikisha ne mudi bantu ba bungi lelu badimona?

16 Yezu uvua mumanye ne: kuvua misangu ivuaye yeye ne bayidi bende dijinga ne dikisha. Kadi bantu ba bungi tshikondo atshi, nansha lelu kabidi, badi mua kuikala bafuanangane ne muntu mubanji wa mu tshilejilu tshivua Yezu mufile. Muntu au uvua udiambila ne: Ndi ‘ngikisha, ndia, nnua, nsanka.’ (Luka 12:19; 2 Tim. 3:4) Muoyo wende uvua anu ku dikisha ne ku masanka. Kadi Yezu ne bapostolo bende kabavua bobu nanku to; kabavua badifila mu masanka to.

Kuteka mudimu ne dikisha pa muaba wabi kudi kutupesha mushindu wa kudifila mu dienza midimu mimpe idi itupeshilula bukole (Tangila tshikoso 17) *

17. Ntshinyi tshitudi tuenza ne dîba dietu patudi katuyi ku mudimu?

17 Lelu, tudi tuditatshitsha bua kuidikija Yezu patudi tuangata dîba ditudi katuyi ku mudimu bua kuikisha ne kuyisha bakuabu ne kubuela mu bisangilu. Mu bulelela, kuvuija bantu bayidi ne kubuela mu bisangilu bidi ne mushinga wa bungi kutudi, bitusaka bua kuenza tshionso tshitudi mua kuenza bua kudifila mu malu a tshijila aa. (Eb. 10:24, 25) Nansha tuetu mu dikisha, tudi tulama tshibidilu tshietu tshia kubuela mu bisangilu muaba wonso utudi, ne tukeba mpunga ya kuyisha bantu batudi tutuilangana nabu.​—2 Tim. 4:2.

18. Ntshinyi tshidi Mukalenge wetu Yezu Kristo musue bua tuenze?

18 Tudi ne disanka dia bungi bua mudi Mukalenge wetu Yezu kayi ne malu makole ne utuambuluisha bua kuikala ne mmuenenu muimpe bua mudimu ne bua dikisha! (Eb. 4:15) Mmusue bua tuikishe mubidi bikengela. Mmusue kabidi bua tuikale tuenza mudimu mukole bua kudikumbajila majinga etu ne tudifile mu mudimu wa kuvuija bantu bayidi udi usankisha. Mu tshiena-bualu tshialonda, netumone mudimu udi nawu Yezu mu ditupikula ku bupika kampanda bua mushindu mubi menemene.

MUSAMBU WA 38 Neakukoleshe

^ tshik. 5 Bible udi utulongesha mushindu utudi ne bua kuikala ne nkatshinkatshi bua mudimu ne dikisha. Tshiena-bualu etshi netshiakule bua Nsabatu uvuabu bambile bena Isalele bua kuenza lubingu luonso, ne bualu ebu nebutuambuluishe bua kukonkonona mushindu utudi tumona mudimu ne dikisha.

^ tshik. 10 Bayidi ba Yezu bavua banemeka mukenji wa Nsabatu bikole, kufikabu too ne ku dianji kulekela dilongolola bintu bia dipembu dimpe bivuabu bakeba kuenza bua kuya nabi muaba uvua tshitalu tshia Yezu too ne pavua dituku dia Nsabatu dijika.​—Luka 23:55, 56.

^ tshik. 55 DIUMVUIJA DIA TSHIMFUANYI: Jozefe uya ne dîku diende ku nsunagoga dituku dia Nsabatu.

^ tshik. 57 DIUMVUIJA DIA TSHIMFUANYI: Tatu udi wenza mudimu bua kudisha dîku diende udi wangata dîba didiye kayi ku mudimu bua kuenza malu a mu nyuma, nansha padiye ne dîku diende mu dikisha.