Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 49

At ambʼil tuʼn qaqʼunan ex tuʼn qojlan

At ambʼil tuʼn qaqʼunan ex tuʼn qojlan

«Kytzaje [...] qoʼqe tuj jun lugar mintiʼ kynajbʼil xjal tuj, tuʼntzun qojlan chʼin» (MAR. 6:31).

BʼITZ 143 Kukx qo ayon tiʼj tqʼij Jehová ex miʼn qo sikt

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. ¿Alkye kyximbʼetz xjal at tiʼj aqʼuntl?

¿ALKYE kyximbʼetz xjal at tiʼj aqʼuntl jatumel in qo anqʼin? Toj nimku tnam, mas in nok bʼaj kywiʼ xjal tiʼj aqʼuntl, ex tuʼn jlu ya mintiʼ ambʼil kyiʼj tuʼn kyojlan chʼin, tuʼn kyten kyukʼil toj kyja nix tuʼn kyximen tiʼj tuʼn tten jun kyamiwbʼil tukʼil Dios (Ecl. 2:23). Noqtzun tuʼnj, ax ikx ateʼ xjal nya kygan tuʼn kyaqʼunan ex in tzaj kyqʼamaʼn alkyexku tiʼ tuʼntzun miʼn tbʼant kyuʼn (Prov. 26:13, 14).

2, 3. ¿Alkye tbʼanel techel in kubʼ tqʼoʼn Jehová ex Jesús qwitz?

2 Nya toj tumel kyximbʼetz xjal at tiʼj aqʼuntl ex tiʼjju tuʼn qojlan. Pero, ¿tiʼ t-ximbʼetz Jehová ex Jesús at tiʼj aqʼuntl? Jaku txi qqʼamaʼn qa tgan Jehová tuʼn taqʼunan. Ex tzaj tchikʼbʼaʼn Jesús qa ax tok jlu tej tqʼama: «We Nman bʼajx txi tkolin tuʼn taqʼnan ex kukx taqʼnan jaʼlo, ax ikx weye in chin aqʼnane» (Juan 5:17). Jaku qo ximen tiʼj aqʼuntl bʼant tuʼn Jehová tej tkubʼ tbʼinchaʼn nim anjel ex tej tbʼant tkyaqilju at twitz kyaʼj ex twitz Txʼotxʼ tuʼn. Tuʼntzunju, tqʼama jun aj bʼitzil jlu: «Nimku tbʼinchbʼena o bʼant Nman. Tkyaqil o bʼant tuʼna tuʼnju at nim tnabʼla; nojni twitz txʼotxʼ tuʼn tchʼisbʼena» (Sal. 104:24).

3 Kubʼ tyekʼin Jesús tnabʼil Jehová toj jun tten tzʼaqlixix tuʼnju el tkanoʼn tiʼj. Onin tiʼj Dios tej tkubʼ tbʼinchaʼn kyaʼj ex ten tukʼil ik tzeʼn jun tbʼanel aqʼunal (Prov. 8:27-31). Tej tikʼ mas ambʼil, bʼant jun tbʼanel aqʼuntl tuʼn Jesús tej tten tzalu twitz Txʼotxʼ. Ok tqʼoʼn jlu ik tzeʼn twa, ex tuʼn tkyaqilju bʼant tuʼn, el nikʼbʼaj tiʼj qa a Jehová tzaj samante (Juan 4:34; 5:36; 14:10).

4. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼj techel in kubʼ tqʼoʼn Jehová ex Jesús qwitz tiʼjju tuʼn qojlan?

4 ¿In kubʼpe tyekʼin Jehová ex Jesús qa nya il tiʼj tuʼn qojlan? Miʼn. Mintiʼ in sikt Jehová ex nya il tiʼj tuʼn tojlan ik tzeʼn qe. Pero in tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa tej tbʼant kyaʼj ex Txʼotxʼ tuʼn, kyaj ttzaqpiʼn tuʼn taqʼunan ex ojlan (Éx. 31:17). In tzaj kyyekʼin yol lu qa kyajlo ttzaqpiʼn Jehová tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn junjuntl tiʼchaq ex el tpaʼn ambʼil tuʼn ttzalaj tiʼjju otoq bʼant tuʼn. Atzunte Jesús, maske nim aqʼuntl bʼant tuʼn tej tten tzalu twitz Txʼotxʼ, ax ikx el tpaʼn ambʼil tuʼn tojlan ex tzalaj tej twaʼn kyukʼil tamiw (Mat. 14:13; Luc. 7:34).

5. ¿Tiʼ kwest in nela toj qwitz?

5 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qe tuʼn qok te tbʼanel aqʼunal ex nya te kyʼaj (Prov. 15:19). Bʼalo in qo aqʼunan tuʼn kykʼaʼchit qe toj qja. Ex kykyaqil tmajen Jehová il tiʼj tuʼn tel kypaʼn ambʼil tuʼn kypakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil. Noqtzun tuʼnj, ax ikx il tiʼj tuʼn tel qpaʼn ambʼil tuʼn qojlan jun rat. ¿Kwestpe in nela toj qwitz tuʼn tbʼaj qnukʼuʼn ambʼil tiʼj aqʼuntl, tiʼj ojlabʼil ex tiʼj pakbʼabʼil? ¿Alkye tten jaku tzʼel qnikʼ tiʼj jteʼ ambʼil qo aqʼunal ex jteʼ ambʼil qo ojlal?

¿ALKYE TTEN JAKU TEN QXIMBʼETZ TOJ TUMEL?

6. ¿Alkye tten in tzaj tyekʼin Marcos 6:30 a 34 qa ten t-ximbʼetz Jesús toj tumel tiʼj aqʼuntl ex tiʼj ojlabʼil?

6 Nim toklen tuʼn tten qximbʼetz toj tumel tiʼj aqʼuntl. Tuʼn tonbʼil Jehová kubʼ ttzʼibʼin aj kawil Salomón qa «teyle junjun tiʼxti at tqʼijlalil tuʼn tbʼinchet», ik tzeʼn tuʼn qawan, tuʼn tjaw qbʼinchaʼn qja, tuʼn qoqʼ, tuʼn qtzeʼn ex tuʼn qbʼixin (Ecl. 3:1-8). Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa nim toklen tuʼn qaqʼunan ex tuʼn qojlan. Ten t-ximbʼetz Jesús toj tumel kyiʼj jlu. Toj jun ambʼil, e meltzʼaj t-apóstol pakbʼal. Attoq nim kyaqʼun ex mintiʼtoq ambʼil kyiʼj tuʼn kywaʼn. Tuʼntzunju xi tqʼamaʼn Jesús jlu kye: «Kytzaje kyjunalxe, qoʼqe tuj jun lugar mintiʼ kynajbʼil xjal tuj, tuʼntzun qojlan chʼin» (kjawil uʼjit Marcos 6:30-34). Ax tok, mintiʼ ojlan Jesús ex qe t-xnaqʼtzbʼen ik tzeʼn kyajtoq, pero el tnikʼ tiʼj qa iltoq tiʼj tuʼn kyojlan t-xnaqʼtzbʼen.

7. Qa ma qo xnaqʼtzan tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Ley tiʼj qʼij sábado, ¿alkye tten kʼonil jlu qiʼj?

7 At maj il tiʼj tuʼn qojlan moqa tuʼn tkubʼ qchʼixpuʼn junjun tiʼchaq in bʼant quʼn. Atzun jlu in tzaj tyekʼin jun kawbʼil xi tqʼamaʼn Jehová kye aj Israel toj Ley xi tqʼoʼn te Moisés: tkyaqil seman iltoq tiʼj tuʼn tel kypaʼn qʼij sábado tuʼn kyojlan. Toj ambʼil jaʼlo ya nya atoʼ tjaqʼ Ley, pero jaku tzʼel qiʼn jun tbʼanel xnaqʼtzbʼil tiʼjju tqʼama tiʼj qʼij sábado. Iktzun tten, kʼonil jlu qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkye qximbʼetz at tiʼj aqʼuntl ex tiʼj ojlabʼil.

EL PAʼN QʼIJ SÁBADO TUʼN KYOJLAN XJAL EX TUʼN KYKʼULIN TE DIOS

8. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Éxodo 31:12 a 15, ¿tiʼ iltoq tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn aj Israel toj qʼij sábado?

8 In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa tej tikʼ qaq qʼij, kyaj ttzaqpiʼn Jehová tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn qe tiʼchaq twitz Txʼotxʼ (Gén. 2:2). Noqtzun tuʼnj, tgan Jehová tuʼn taqʼunan, tuʼntzunju kukx in naqʼunan kyiʼj junjuntl tiʼchaq (Juan 5:17). Aqʼunan Jehová qaq qʼij ex ojlan toj twuqin, ax ikx xi tqʼamaʼn kye aj Israel tuʼn kyojlan toj twuqin qʼij. Tqʼama Jehová qa ok qʼij sábado te jun techel tiʼj kyamiwbʼil aj Israel attoq tukʼil. E ojlan enter qʼij ex ok kyqʼoʼn qʼij lu te xjan (kjawil uʼjit Éxodo 31:12-15). Ni jun xjal tuʼn taqʼunan toj qʼij aju, axpe ikx qe tal kʼwal nix qe majen. Ex mintiʼ tuʼn kyaqʼunan qe kyalun (Éx. 20:10). Iktzun tten, ok kyqʼoʼn aj Israel kywiʼ tiʼj kyajbʼebʼil te Jehová.

9. ¿Alkyeqe ximbʼetz nya toj tumel ten tiʼj qʼij sábado toj tqʼijlalil Jesús?

9 Tbʼanel ok qʼij sábado kye tmajen Jehová. Noqtzun tuʼnj, kubʼ kyqʼoʼn nejenel kye okslabʼil toj tqʼijlalil Jesús junjun kawbʼil kyuw tiʼj qʼij sábado. Kyqʼama qa mintiʼ tuʼn t-xi qʼet ambʼil kye xjal tuʼn tbʼant jun tiʼ kyuʼn, nix tuʼn tjaw kychmoʼn twitz triw nix tuʼn tok qʼanit jun yabʼ (Mar. 2:23-27; 3:2-5). Tuʼn jlu mintiʼ kubʼ kyyekʼin tmod Jehová, ex atzun jlu tqʼama Jesús kye qeju e bʼin tiʼj.

El kypaʼn toj tja Jesús qʼij sábado tuʼn kyajbʼen te Jehová. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 10). *

10. ¿Tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼn Mateo 12:9 a 12 qe tiʼjju t-ximbʼetz Jesús ten tiʼj qʼij sábado?

10 Ojlan Jesús ex qe xjal aj Judiy e ok lepeʼ tiʼj tuʼnju xi kynimen Tley Moisés. * Noqtzun tuʼnj, kubʼ tyekʼin Jesús tukʼilju bʼant tuʼn ex tukʼilju tqʼama qa il tiʼj tuʼn tten kyximbʼetz toj tumel, ex qa jakutoq bʼant tbʼanel aqʼuntl kyuʼn toj qʼij aju. Tqʼama jlu: «Qʼoʼn [ambʼil] tuʼn ley tuʼn tbʼinchanjtz bʼaʼn tuj qʼij te ojlabʼl» (kjawil uʼjit Mateo 12:9-12). Mintiʼ kubʼ t-ximen Jesús qa mintiʼ japun Ley tuʼn tej kubʼ tbʼinchaʼn jun xtalbʼil toj qʼij sábado. Tukʼil tbʼinchbʼen kubʼ tyekʼin tiquʼn mintiʼ tuʼn kyaqʼunan xjal toj qʼij sábado. Tuʼnju e ojlan aj Israel toj qʼij lu ex mintiʼ e aqʼunan, jakutoq tzʼok kyqʼoʼn kywiʼ tiʼj kyajbʼebʼil te Jehová. Ax ikx el kypaʼn toj tja Jesús qʼij sábado tuʼn kykʼulin te Jehová, ik tzeʼn in jaw quʼjin toj texto lu tiʼjju bʼant tuʼn toj Nazaret: «Okx tuj ja te kʼulbʼil tuj qʼij te ojlabʼl ik tzaʼnx tmod, jaw weʼ ex jaw t-schʼiʼn Tuʼjil Tyol Dios» (Luc. 4:15-19).

¿TIʼ QXIMBʼETZ AT TIʼJ AQʼUNTL?

11. Tej tten Jesús twitz Txʼotxʼ, ¿alkye kubʼ qʼonte techel twitz tiʼjju tuʼn taqʼunan kyuw?

11 Qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa xi tqʼamaʼn José te Jesús alkye t-ximbʼetz Jehová at tiʼj aqʼuntl akux in xi tyekʼin te tzeʼn tuʼn kybʼinchet tzeʼ (Mat. 13:55, 56). Oklo tkeʼyin Jesús qa ok tilil tuʼn José tuʼn taqʼunan tuʼntzun kykʼaʼchit toj tja. Bʼalo tuʼn jlu xi tqʼamaʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen: «Bʼaʼn tuʼn tchjet twi tkʼuʼj aqʼnal» (Luc. 10:7). Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa ojtzqiʼntoq tuʼn Jesús tzeʼn tanqʼibʼil jun xjal in naqʼunan kyuw.

12. ¿Alkyeqe taqikʼ Tyol Dios in tzaj kyyekʼin qa il tiʼj tuʼn qaqʼunan kyuw?

12 Ojtzqiʼntoq tuʼn apóstol Pablo tzeʼn tuʼn taqʼunan kyuw. Mas ajbʼen ambʼil tuʼn tuʼn tyolin tiʼj tbʼi Jesús ex tiʼjju kyaj t-xnaqʼtzaʼn. Noqtzun tuʼnj, ax ikx aqʼunan tuʼntzun twaʼn. Ojtzqiʼntoq kyuʼn okslal te Tesalónica qa otoq tzʼok tilil tuʼn Pablo tuʼn taqʼunan «qʼijl ex qonikʼan» tuʼntzun miʼn tok te jun iqtz kyibʼaj txqantl (2 Tes. 3:8; Hech. 20:34, 35). Kyuʼn yol lu, atzlo yolin tiʼjju bʼant tuʼn tej tten Corinto. Atz kyaj ten tukʼil Áquila ex Priscila, ex e aqʼunan junx tuʼn kybʼinchet ja xbʼalun. Tej tqʼama qa otoq tzʼaqʼunan «qʼijl ex qonikʼan», nya a t-xilen jlu qa oʼkx ok tqʼoʼn twiʼ tiʼj aqʼuntl. Jun techel, el tpaʼn qʼij sábado tuʼn tpakbʼan kye aj Judiy, tuʼnju ax ikx kye aj Judiy mintiʼ e aqʼunan toj qʼij aju (Hech. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4).

13. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼj techel kyaj tqʼoʼn apóstol Pablo?

13 Kubʼ tqʼoʼn Pablo jun tbʼanel techel. El tpaʼn ambʼil tuʼn taqʼunan, pero ok tilil tuʼn tuʼn tten ambʼil tiʼj tuʼn tpakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil (Rom. 15:16; 2 Cor. 11:23). Ax ikx xi tqʼamaʼn kye txqantl tuʼn tel kykanoʼn tiʼj. Tuʼntzunju, onin Áquila ex Priscila tiʼj apóstol Pablo tiʼj «taqʼun Jesucrist» (Rom. 12:11; 16:3). Xi tqʼamaʼn Pablo kye aj Corinto tuʼn kukx tok kyqʼoʼn kywiʼ tiʼj taqʼun Qajaw (1 Cor. 15:58; 2 Cor. 9:8). Ex tuʼn tonbʼil Jehová kubʼ ttzʼibʼin jlu: «Qa at jun tkʼiʼ tzʼaqʼnan, ax ikx miʼn waʼn» (2 Tes. 3:10).

14. ¿Tiʼ tajtoq Jesús tuʼn ttzaj tqʼamaʼn kyukʼil yol in che kanet quʼn toj Juan 14:12?

14 Aju aqʼuntl mas nim toklen tuʼn tbʼant quʼn kyoj bʼajsbʼil tqʼijlalil, aju tuʼn qpakbʼan ex tuʼn kyok xjal te t-xnaqʼtzbʼen Jesús quʼn. Kyaj tqʼamaʼn Jesús qa mas nim aqʼuntl kbʼantel kyuʼn t-xnaqʼtzbʼen ik tzeʼn te (kjawil uʼjit Juan 14:12). Nya tuʼn jlu tqʼama qa ax ikx kye t-xnaqʼtzbʼen kbʼanteltoq milagr kyuʼn, sino che pakbʼaltoq ex kxeltoq kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kyoj mas lugar, kye mas xjal ex toj mas ambʼil ik tzeʼn te.

15. ¿Alkyeqe xjel bʼaʼn tuʼn qximen kyiʼj ex tiquʼn?

15 Qa at jun qaqʼun, bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin jlu: «¿Ojtzqiʼnpe nwitze kyuʼn txqantl ik tzeʼn jun tbʼanel aqʼunal? ¿Jun ratpe in bʼant waqʼune ex in kubʼ nbʼinchaʼne aju mas tbʼanel?». Qa ikju, bʼalo tuʼn jlu in nok qeʼ tkʼuʼj qpatrón qiʼj ex maslo jaku qo ok bʼiʼn kyuʼn qukʼil toj aqʼuntl aj qpakbʼan kye. Ex aj qximen tiʼjju tuʼn qpakbʼan ex tuʼn kyok xjal te t-xnaqʼtzbʼen Jesús quʼn, bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin jlu: «¿Ojtzqiʼnpe nwitze qa in nok tilil wuʼne tuʼn npakbʼane? ¿In bʼajpe nbʼinchaʼne ntene aj nmeltzʼaje visitaril kye xjal? ¿Jun ratpe in chin meltzʼaje visitaril kye xjal kyaj tuʼn tel kynikʼ tiʼj Tyol Dios? Ex ¿in nokpe tilil wuʼne tuʼn npakbʼane toj junxichaq tten pakbʼabʼil?». Qa tbʼanel tzaqʼwebʼil ma txi qqʼoʼn kyiʼj xjel lu, bʼalo in qo tzalaj tiʼj qaqʼun.

¿TIʼ QXIMBʼETZ AT TIʼJJU TUʼN QOJLAN?

16. ¿Alkye t-ximbʼetz Jesús ex qe t-apóstol ten tiʼjju tuʼn qojlan, ex tiʼ kyximbʼetz xjal at tiʼj jlu toj ambʼil jaʼlo?

16 Ojtzqiʼntoq tuʼn Jesús qa iltoq tiʼj tuʼn tojlan junjun maj, ax ikx qe t-xnaqʼtzbʼen. Noqtzun tuʼnj, ik tzeʼn toj ambʼil aju ex toj ambʼil jaʼlo, nim xjal ten kyximbʼetz ik tzeʼn te xjal qʼinun yolin Jesús tiʼj. Tqʼama xjal qʼinun jlu tiʼjx: «Tzʼojlana, waʼna, kʼana, ex tzalajxa» (Luc. 12:19; 2 Tim. 3:4). Mas ok tqʼoʼn xjal qʼinun toklen ambʼil tuʼn tojlan ex tuʼn ttzalaj kyiʼj achbʼil. Atzunte Jesús ex qe t-apóstol, nya oʼkx ok kyqʼoʼn kywiʼ tiʼjju tuʼn kytzalaj kyiʼj tiʼchaq toj kyanqʼibʼil.

Qa ma ten qximbʼetz toj tumel tiʼj aqʼuntl ex tiʼj ambʼil tuʼn qojlan, kʼonil jlu qiʼj tuʼn qximen kyiʼj junjun tiʼchaq jaku qo tzalaj kyuʼn. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 17). *

17. ¿Tiʼ in bʼant quʼn tukʼilju ambʼil at qiʼj?

17 Aj tten chʼin ambʼil qiʼj, nya oʼkx in najbʼen quʼn tuʼn qojlan, sino ax ikx in qoʼx pakbʼal ex in qoʼx kyoj chmabʼil. Iktzun tten in nel qkanoʼn tiʼj Jesús. Nim kyoklen jlu toj qwitz, tuʼntzunju in ok tilil quʼn tuʼn kukx kybʼant quʼn (Heb. 10:24, 25). Kukx in qoʼx kyoj chmabʼil ex in qo qjyon ambʼil tuʼn qyolin tiʼj axix tok kyukʼil xjal, axpe ikx qa in qoʼx pasialil ex noq jaxku tumel atoʼ (2 Tim. 4:2).

18. ¿Tiʼ taj aj Kawil Jesús tuʼn tbʼant quʼn?

18 In xi qqʼoʼn chjonte tuʼnju in qo tzaj tonin aj Kawil Jesucristo tuʼn tten qximbʼetz toj tumel tiʼj aqʼuntl ex tiʼj ambʼil tuʼn qojlan (Heb. 4:15). Taj tuʼn tel qpaʼn ambʼil tuʼn qojlan. Ax ikx taj tuʼn qaqʼunan kyuw tuʼn kykʼaʼchit qe toj qja ex tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tbʼant aqʼuntl mas nim toklen, aju tuʼn kyok xjal te t-xnaqʼtzbʼen. Toj juntl xnaqʼtzbʼil, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ o bʼant tuʼn Jesús tuʼn qetz tiʼn te majen tjaqʼ il ex kyimen.

BʼITZ 38 Kxqʼuqil Jehová tiʼja

^ taqik' 5 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tuʼn tten qximbʼetz toj tumel tiʼj aqʼuntl ex tiʼj ambʼil tuʼn qojlan. Kʼonil xnaqʼtzbʼil lu qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiʼ qximbʼetz at kyiʼj jlu. Tuʼn tel qnikʼ tiʼj, qo xnaqʼtzan tiʼjju tqʼama Ley tiʼj qʼij te ojlabʼil, moqa tej tqʼama Jehová tuʼn miʼn kyaqʼunan aj Israel toj qʼij sábado.

^ taqik' 10 Ok kyqʼoʼn t-xnaqʼtzbʼen Jesús toklen ley tiʼj qʼij sábado, tuʼntzunju kubʼ kyyoʼn juntl qʼij tuʼn tbʼaj kybʼinchaʼn qe perjum ex aseyt kʼajbʼeltoq kyuʼn tiʼj t-xmilal Jesús (Luc. 23:55, 56).

^ taqik' 55 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In xi tiʼn José qe toj tja toj ja te kʼulbʼil toj qʼij sábado.

^ taqik' 57 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Akux in nojlan jun erman jun qʼij toj taqʼun, in najbʼen ambʼil lu tuʼn kyukʼil toj tja tuʼntzun t-xi kybʼinchaʼn junjun tiʼchaq toj kyajbʼebʼil te Jehová, axpe ikx aj kyxiʼ pasialil.