Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 49

Kuli “Ciindi” Cakubeleka Alimwi Acakulyookezya

Kuli “Ciindi” Cakubeleka Alimwi Acakulyookezya

“Atweende . . . kubusena bunyina bantu mulyookezye aniini.”​—MK. 6:31.

LWIIMBO 143 Amuzumanane Kubeleka, Kulangila Akulindila

IZILI MUCIBALO *

1. Ino bantu banji baubona buti mulimo?

INO bantu banji kubusena nkomukkala baubona buti mulimo? Mumasi manji, bantu balabeleka canguzu alimwi kwamawoola manji kwiinda kaindi. Kanji-kanji, bantu ibabeleka mawoola manji tabajani ciindi cakulyookezya, ciindi cakuba antoomwe amikwasyi yabo naa ciindi cakucita zintu zyakumuuya. (Muk. 2:23) Kulubazu lumwi, bantu bamwi tabayandi kubeleka naaceya alimwi balasoleka kujana twaambo twakulitamizya itubapa kutabeleka.—Tus. 26:13, 14.

2-3. Ino Jehova alimwi a Jesu bapa cikozyanyo nzi kujatikizya mulimo?

2 Bantu banji munyika balaciindizya kubeleka naa kutabelekela limwi buya, pele amubone Jehova alimwi a Jesu mbobaubona mulimo. Tacidoonekwi buya kuti Jehova ulabeleka. Jesu wakacisalazya eeci ciindi naakaamba kuti: “Taata ulabeleka ambuli sunu, aboobo andime ndiluujisi kubeleka.” (Joh. 5:17) Amuyeeye buyo kujatikizya mulimo mupati ngwaakacita Leza ciindi naakalenga bangelo banji, nyenyeezi alimwi amapulaneti. Kunze lyaboobo, tulabona zintu zinji izikkomanisya kapati nzyaakalenga Leza aano anyika. Cakusinizya sintembauzyo wakaamba kuti: “Eelo kaka minji kapati milimo yako, O Jehova! Yoonse buyo wakaicita cabusongo. Nyika izwide zintu nzyookalenga.”—Int. 104:24.

3 Jesu wakabaiya Bausyi. Wakagwasyilizya ciindi Leza “naakabamba julu.” Wakali aa Jehova ‘kali mubelesi uucibwene.’ (Tus.  8:27-31) Kumbele, ciindi Jesu naakali anyika, wakacita mulimo mupati. Mulimo ooyo wakali mbuli cakulya kulinguwe, alimwi zyoonse nzyaakacita anyika zyakatondezya kuti wakatumwa a Leza.—Joh. 4:34; 5:36; 14:10.

4. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kuli Jehova alimwi a Jesu kujatikizya kulyookezya?

4 Sena cikozyanyo ca Jehova alimwi a Jesu icakubeleka canguzu citondezya kuti tatweelede kulyookezya? Peepe. Jehova takatali, aboobo tayandiki kulyookezya. Pele Bbaibbele lyaamba kuti naakamana kulenga julu anyika, Jehova “wakalyookezya akulikatalusya.” (Kul. 31:17) Aboobo eeci caamba kuti Jehova wakaleka kulenga zintu akujana ciindi cakukkomana kulangilila zintu nzyaakalenga. Nokuba kuti Jesu wakali kubeleka canguzu ciindi naakali anyika, wakali kujana ciindi cakulyookezya alimwi akulya antoomwe abalongwe bakwe.—Mt. 14:13; Lk. 7:34.

5. Ino mbuyumuyumu nzi bantu banji mbobajana?

5 Ibbaibbele likulwaizya bantu ba Leza kuti kabaukkomanina mulimo. Babelesi bakwe beelede kuba bankutwe kubeleka ikutali kuba batolo. (Tus. 15:19) Ambweni mulabeleka mulimo wakumubili kutegwa mukonzye kuulanganya mukwasyi wanu. Alimwi basikwiiya ba Kristo boonse balijisi mukuli wakutola lubazu mumulimo wakukambauka makani mabotu. Nokuba boobo, muyandika kujana ciindi cakulyookezya. Sena zimwi ziindi cilamukatazya kujana ciindi cakubeleka mulimo wakumubili, ciindi cakubeleka mumulimo wakukambauka alimwi aciindi cakulyookezya?

AMUUBONE MUNZILA YEELEDE MULIMO

6. Mbuti lugwalo lwa Marko 6:30-34 mbolutondezya kuti Jesu wakali kuubona munzila yeelede mulimo alimwi akulyookezya?

6 Cilayandika kapati kuubona munzila yeelede mulimo. Mwami Solomoni wakasololelwa amuuya kulemba kuti: “Zintu zyoonse zilijisi ciindi canzizyo.” Wakaamba kujatikizya ciindi cakusyanga, cakuyaka, cakulila, cakuseka, cakuzyana alimwi azintu zimbi buyo. (Muk. 3:1-8) Aboobo cilasalala kuti kuli zintu zyobilo iziyandika kapati mubuumi, nkokuti mulimo alimwi akulyookezya. Jesu wakali kuubona munzila yeelede mulimo alimwi akulyookezya. Aciindi cimwi, baapostolo nobakapiluka kuzwa mubukambausi, bakajisi bubi kapati “cakunga bakabula aciindi cakupumuna kuti balye,” Jesu wakabaambila kuti: “Atweende tukkalile kubusena bunyina bantu mulyookezye aniini.” (Amubale Marko 6:30-34.) Nokuba kuti walo abasikwiiya bakwe lyoonse tiibakali kucikonzya kulyookezya mbuli mbobakali kuyanda, Jesu wakalizyi kuti boonse bakali kuyandika kulyookezya.

7. Ino kwiiya mulawo wa Sabata inga kwatugwasya buti?

7 Zimwi ziindi, toonse tuyandika kulyookezya naa kucinca zintu nzyotucita mubuumi bwabuzuba abuzuba. Tulakonzya kucibona eeci kwiinda mububambe ibuyandika kapati Leza mbwaakabikkila bantu bakwe bakaindi, nkokuti bubambe bwa Sabata yansondo ansondo. Nokuba kuti swebo tatuli ansi aa Mulawo wa Musa, tulakonzya kugwasyigwa kwiinda mukwiiya ncowaamba Mulawo kujatikizya Sabata. Nzyotukonzya kwiiya zilakonzya kutugwasya kuzyiba naa tuubona munzila yeelede mulimo alimwi akulyookezya.

SABATA​—CIINDI CAKULYOOKEZYA ALIMWI AKUKOMBA

8. Kweelana alugwalo lwa Kulonga 31:12-15, ino buzuba bwa Sabata bwakali buzuba bwakucita nzi?

8 Ijwi lya Leza lyaamba kuti nokwakainda “mazuba” aakulenga aali cisambomwe, Leza wakaleka kulenga zintu anyika. (Matl. 2:2) Nokuba boobo, Jehova ulakukkomanina kubeleka, aboobo munzila imwi “ulabeleka ambuli sunu.” (Joh. 5:17) Bubambe bwa Sabata yansondo ansondo bulikozyenye abubambe ibujatikizya buzuba bwa Jehova bwakulyookezya ibwaambidwe mubbuku lya Matalikilo. Leza wakaamba kuti Sabata cakali citondezyo akati kanguwe alimwi abana Israyeli. Sabata bwakali buzuba “bwakulyookezya cakumaninina . . . , buzuba busalala kuli Jehova.” (Amubale Kulonga 31:12-15.) Kunyina iwakazumizyidwe kubeleka, nobaba bana, bazike alimwi buya abanyama ibakali kuvwubwa. (Kul. 20:10) Eeci cakali kubapa coolwe cakubikkila maano kapati kuzintu zyakumuuya.

9. Ino muzeezo nzi uulubide kujatikizya Sabata ngobakajisi bantu mumazuba aa Jesu?

9 Buzuba bwa Sabata bwakali bubotu kubantu ba Leza; nokuba boobo, bunji bwabasololi bazikombelo mumazuba aa Jesu bakali kuyumya milawo iijatikizya kulemeka mulawo wa Sabata. Bakali kwaamba kuti cakalilubide nokuba kupulula myaangala yamaila akulya naa kuponya muntu mubuzuba bwa Sabata. (Mk. 2:23-27; 3:2-5) Pele eeci tiicakali kweendelana akuyanda kwa Leza, alimwi Jesu wakacisalazya kuli baabo ibakalibambilide kuswiilila.

Mumukwasyi mwakakomenena Jesu bakali kukomba Leza mubuzuba bwa Sabata (Amubone muncali 10) *

10. Kweelana alugwalo lwa Matayo 12:9-12, ncinzi ncotukonzya kwiiya kujatikizya mbwaakali kububona buzuba bwa Sabata Jesu?

10 Jesu alimwi abasikumutobela ba Juda, bakali kulyookezya mubuzuba bwa Sabata akaambo kakuti bakali ansi aa Mulawo wa Musa. * Pele Jesu wakaamba alimwi akucita zintu zinji izyakali kutondezya kuti tiicakalubide pe kucitila bamwi zintu zyaluse alimwi izigwasya mubuzuba bwa Sabata. Wakaamba cakusalazya kuti: “Cilizumizyidwe kucita cintu cibotu mu Sabata.” (Amubale Matayo 12:9-12.) Kucita zintu zyaluse alimwi izigwasya tanaakakubona kuti nkutyola Mulawo wa Sabata. Zintu nzyaakacita Jesu zyakatondezya kuti wakali kukamvwisya kaambo kapati Leza ncaakaambila bantu bakwe kuti kabalyookezya mubuzuba bwa Sabata. Akaambo kakuti bantu ba Leza bakali kulyookezya kumilimo yabo yabuzuba abuzuba, bakali kucikonzya kubikkila maano kuzintu zyakumuuya. Kweelede kuti Jesu wakakomenena mumukwasyi mobakali kukomba Leza mubuzuba bwa Sabata. Tulizyi oobo akaambo kazintu nzyotubala kujatikizya Jesu ciindi naakali mumunzi okwabo ku Nazareta: “Kweelana acilengwa cakwe [Jesu] mubuzuba bwa Sabata, wakanjila mucikombelo mpoonya wakanyamuka kutegwa abale.”—Lk. 4:15-19.

INO MUUBONA BUTI MULIMO?

11. Ino nguni iwakali cikozyanyo cibotu kuli Jesu kujatikizya mulimo?

11 Josefa weelede kuti mulimo wakali kuubona mbubonya mbwaubona Leza ciindi naakali kuyiisya Jesu, imwanaakwe wakujana, kutegwa abe mubezi. (Mt. 13:55, 56) Alimwi Jesu weelede kuti wakali kumubona Josefa kabeleka canguzu buzuba abuzuba kutegwa alanganye mukwasyi wakwe iwakali mupati. Kumbele Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Similimo weelede kupegwa bulumbu bwakwe.” (Lk. 10:7) Masimpe, Jesu wakalizyi mbocibede kubeleka canguzu.

12. Magwalo nzi aatondezya ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya kubeleka canguzu?

12 Mwaapostolo Paulo awalo wakalizyi mbocibede kubeleka canguzu. Mulimo wakwe mupati wakali wakwaambila bamwi kujatikizya Jesu alimwi anzyaakayiisya Jesu. Nokuba boobo, Paulo wakali kubeleka amulimo wakumubili kutegwa kajana mali aakuligwasya. Bana Tesalonika bakalizyi Paulo mbwaakali ‘koonda mulimo canguzu akuminwa,’ ambwaakali ‘kubeleka syikati amasiku’ kutegwa ‘atapi muntu naba omwe mukuli uuminya.’ (2Tes. 3:8; Mil. 20:34, 35) Kweelede kuti Paulo wakali kwaamba mulimo wakwe wakupanga matente. Naakali ku Korinto, Paulo wakali kukkala antoomwe aba Akula a Purisila alimwi “wakabeleka ambabo, nkaambo mulimo wabo wakali wakupanga matente.” Ciindi Paulo naakaamba kuti wakali kubeleka “syikati amasiku,” tanaakali kupandulula kuti wakali kwiile kubeleka kakunyina kuleka. Wakali kulyookezya kumulimo wakupanga matente ikapati mubuzuba bwa Sabata. Buzuba oobo bwakali kumupa coolwe cakukambaukila ba Juda, nkaambo abalo tiibakali kubeleka mu Sabata.—Mil. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Paulo?

13 Mwaapostolo Paulo upa cikozyanyo cibotu. Nokuba kuti wakali kubeleka mulimo wakumubili, pele wakali kubikkila maano kutola lubazu lyoonse ‘mumulimo uusalala wamakani mabotu aa Leza.’ (Rom. 15:16; 2Kor. 11:23) Wakabakulwaizya abamwi kucita mbubwenya oobo. Akula a Purisila bakali ‘basimilimonyina muli Kristo Jesu.’ (Rom. 12:11; 16:3) Paulo wakakulwaizya bana Korinto kuba “azintu zinji zyakucita mumulimo wa Mwami.” (1Kor. 15:58; 2Kor. 9:8) Mane Jehova wakasololela mwaapostolo Paulo kulemba kuti: “Kuti naa umwi muntu katayandi kubeleka, akulya atalyi pe.”—2Tes. 3:10.

14. Ncinzi Jesu ncaakali kupandulula ciindi naakaamba majwi aali kulugwalo lwa Johane 14:12?

14 Mulimo uuyandika kapati iweelede kubelekwa mumazuba aaya aamamanino ngwakukambauka alimwi akugwasya bantu kuba basikwiiya. Alimwi buya Jesu wakasinsima kuti basikwiiya bakwe bayoocita milimo mipati kwiinda njaakacita walo! (Amubale Johane 14:12.) Pele tanaakali kupandulula kuti tunoocita maleele mbuli mbwaakali kucita. Muciindi caboobo, basikumutobela bakali kuyookambauka akuyiisya mucilawo cipati, kubantu banji alimwi kwaciindi cilamfwu kwiinda nguwe.

15. Ino mibuzyo nzi njotweelede kulibuzya alimwi nkaambo nzi?

15 Ikuti mubeleka mulimo wakumubili, amulibuzye kuti: ‘Sena kubusena nkondibelekela ndizyibidwe kuti ndibeleka canguzu? Sena ndilamanizya mulimo muciindi alimwi akubeleka kusikila mpondigolela?’ Ikuti mwaingula kuti inzya kumibuzyo eeyi, nkokuti basikumulemba mulimo bayoomusyoma kapati. Alimwi babelesinyoko bayooba aluyandisisyo lwakuswiilila makani mabotu. Kujatikizya mulimo wakukambauka alimwi akuyiisya, amulibuzye kuti: ‘Sena ndizyibidwe kuti ndibeleka canguzu? Sena ndilalibambila kabotu nyendo zyakusaanguna? Sena ndilapilukila cakufwambaana kubantu ibakatondezya luyandisisyo? Sena lyoonse ndilatola lubazu mumbazu ziindene-indene zyamulimo wakukambauka?’ Ikuti mwaingula kuti inzya kumibuzyo eeyi, munoojana lukkomano mumulimo wanu wakukambauka.

INO MUKUBONA BUTI KULYOOKEZYA?

16. Ino Jesu alimwi abaapostolo bakwe bakali kukubona buti kulyookezya, alimwi ino bantu banji bakubona buti mazuba aano?

16 Jesu wakalizyi kuti walo alimwi abasikwiiya bakwe zimwi ziindi bakeelede kulyookezya. Nokuba boobo, bantu banji mumazuba aa Jesu alimwi amazuba aano bali mbuli muntu muvwubi iwaambidwe mucikozyanyo ca Jesu. Muntu ooyo wakalyaambauzya kati: “Koliiba, kolya, konywa, alimwi kosekelela.” (Lk. 12:19; 2Tim. 3:4) Wakali kuyeeya kuti zintu ziyandika kapati mubuumi, nkulyookezya alimwi akulikondelezya. Mukwiimpana, Jesu alimwi abaapostolo bakwe tiibakali kubikkila kapati maano kukulikondelezya lwabo beni.

Kuubona munzila yeelede mulimo alimwi akulyookezya kulatugwasya kubikkila maano kubeleka milimo iikatalusya (Amubone muncali 17) *

17. Ino tucibelesya buti ciindi notutali kumulimo wakumubili?

17 Mazuba aano, tulasolekesya kumwiiya Jesu kwiinda mukubelesya ciindi cesu notutali kumulimo kutegwa tulyookezye, tukambaukile bantu alimwi akujanika kumiswaangano ya Bunakristo. Alimwi buya, kugwasya bantu kuba basikwiiya akujanika kumiswaangano, tuzibona kuti zilayandika kapati cakuti tulasolekesya kusikila mpotugolela kutegwa katutola lubazu lyoonse mumilimo eeyi iisetekene. (Heb. 10:24, 25) Noliba leelyo notuli mulweendo, tulazumanana acilengwa cesu cakujanika lyoonse kumiswaangano kufwumbwa nkotubede, alimwi tulasolekesya kubandika zyamu Bbaibbele abantu mbotuswaanganya.—2Tim. 4:2.

18. Ino ncinzi Mwami wesu, Kristo Jesu, ncayanda kuti tucite?

18 Eelo kaka tulikkomene kapati kuti Mwami wesu, Kristo Jesu, talangili kuti tucite zintu nzyotutakonzyi alimwi ulatugwasya kuubona munzila yeelede mulimo akulyookezya! (Heb. 4:15) Uyanda kuti katujana ciindi cinji cakulyookezya. Alimwi uyanda kuti katubeleka canguzu kutegwa katujana zintu zyakumubili iziyandika alimwi akutola lubazu mumulimo uukatalusya kapati wakugwasya bantu kuba basikwiiya. Mucibalo citobela, tuyoobandika kujatizya mulimo ngwajisi Jesu iwakutwaangununa kubuzike bwacibi.

LWIIMBO 38 Uyoomuyumya

^ munc. 5 Magwalo alatuyiisya mbotukonzya kuulanga munzila yeelede mulimo alimwi akulyookezya. Kwiinda mukubelesya cikozyanyo ca Sabata yansondo ansondo iyakapegwa kubana Israyeli, cibalo eeci cilatugwasya kulanga-langa mbotuubona mulimo alimwi akulyookezya.

^ munc. 10 Basikwiiya bakali kuulemeka kapati mulawo wa Sabata cakuti bakaleka kubamba tununkilizyo amafwuta aanunkilila nzyobakeelede kubelesya kunanika mubili wa Jesu kusikila mane buzuba bwa Sabata nobwakainda.—Lk. 23:55, 56.

^ munc. 55 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Josefa utola mukwasyi wakwe kucikombelo mu Sabata.

^ munc. 57 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Usyi uubeleka mulimo wakumubili kutegwa alanganye mukwasyi wakwe ubelesya mazuba aakwe aakulyookezya ikucita milimo yakumuuya, nokuba kuti walo amukwasyi wakwe beelede kulyookezya.