1. Vanhu vo tala va wu languta njhani ntirho?

VANHU vo tala va le ndhawini ya ka n’wina va wu languta njhani ntirho? Ematikweni yo tala, vanhu va tirha hi matimba naswona va tirha tiawara to tala ku tlula rini na rini. Hakanyingi vanhu lava tshamaka va khomekile hi ntirho, a va na nkarhi wo wisa, wo tshama ni mindyangu ya vona kumbe wo dyondza hi Xikwembu. (Ekl. 2:23) Hi hala tlhelo, vanhu van’wana i malolo a va lavi ku tirha naswona va tiyimelela hi ku nyikela swivangelo swo hambanahambana.—Swiv. 26:13, 14.

2-3. Hi xihi xikombiso lexi Yehovha na Yesu va xi vekeke loko swi ta emhakeni ya ntirho?

² Ku hambana ni langutelo leri vanhu va nga na rona, xiya ndlela leyi Yehovha na Yesu va wu langutaka ha yona ntirho. Ha swi tiva leswaku Yehovha wa tirha. Yesu u veke mhaka yoleyo erivaleni loko a ku: “Tata wa mina u ya emahlweni a tirha ku fikela sweswi, na mina ndzi ya emahlweni ndzi tirha.” (Yoh. 5:17) Ehleketa hi ntirho hinkwawo lowu Xikwembu xi wu endleke loko xi vumba tintsumi ta ntsandzavahlayi ni vuako hinkwabyo. Nakambe ntirho wa Xikwembu wu vonaka kahle eka swilo swo saseka leswi xi swi tumbuluxeke laha misaveni. Loko mupisalema a vulavula hi mitirho yoleyo u te: “Mintirho ya wena yi tele swinene, Wena Yehovha! Hinkwayo ka yona u yi endle hi vutlhari. Misava yi tele rifuwo ra wena.”—Ps. 104:24.

³ Yesu u tekelele Tata wakwe. N’wana u tirhe ni Xikwembu loko xi “lunghiselela matilo.” A ri na Yehovha tanihi “mutirhi la nga ni vuswikoti.” (Swiv. 8:27-31) Loko Yesu se a ri laha misaveni, u endle ntirho wo tala wo hlamarisa. A teka ntirho wolowo tanihi swakudya naswona hinkwaswo leswi a a swi endla a swi kombisa leswaku u rhumiwe hi Xikwembu.—Yoh. 4:34; 5:36; 14:10.

4. Hi nga dyondza yini eka Yehovha na Yesu loko swi ta emhakeni ya ku wisa?

 ⁴ Xikombiso lexi Yehovha na Yesu va xi vekeke xa ku tirha hi matimba, xana xi kombisa leswaku a hi fanelanga hi wisa? Doo! Yehovha a nga karhali hikwalaho a nga boheki ku wisa loko a endle ntirho wo karhi. Kambe Bibele yi vula leswaku endzhaku ka loko Yehovha a tumbuluxe matilo ni misava, ‘u wisile, a tiphyuphyisa.’ (Eks. 31:17) Hikwalaho, sweswo swi kombisa leswaku Yehovha u yime ku tirha kutani a tiphina hi swilo leswi a swi endleke. Hambileswi Yesu a a tirha hi matimba loko a ha ri laha misaveni kambe a a tinyika nkarhi wo wisa ni wo tiphina hi swakudya ni vanghana vakwe.—Mat. 14:13; Luka 7:34.

5. Hi wihi ntlhontlho lowu vanhu vo tala va langutanaka na wona?

⁵ Bibele yi khutaza malandza ya Xikwembu leswaku ma fanele ma tirha. Ma fanele ma gingiriteka ematshan’weni yo va malolo. (Swiv. 15:19) Kumbexana wa tirha leswaku u ta wundla ndyangu wa wena. Vadyondzisiwa hinkwavo va Kreste va ni vutihlamuleri byo chumayela mahungu lamanene. Hambiswiritano, u fanele u tinyika nkarhi wo wisa. Xana swi pfa swi ku tikela ku ringanisela loko swi ta emhakeni ya ntirho, ntirho wa nsimu ni ku wisa? Hi swi tiva njhani leswaku hi fanele hi heta nkarhi wo tanihi kwihi hi ri eku tirheni kumbe eku wiseni?

6. Marka 6:30-34, yi swi kombisa njhani leswaku Yesu a a ri ni langutelo lerinene hi ntirho ni ku wisa?

⁶ I swa nkoka ku ringanisela loko swi ta emhakeni ya ntirho. Hosi Solomoni u huhuteriwe ku tsala a ku: “Xin’wana ni xin’wana xi ni nkarhi wa xona.” U vulavule hi nkarhi wa ku byala, wa ku aka, wa ku rila, wa ku hleka, wa ku cina ni swin’wana. (Ekl. 3:1-8) Swi le rivaleni leswaku evuton’wini ku ni swilo swimbirhi swa nkoka, ku nga ku tirha ni ku wisa. Yesu a a ri ni langutelo lerinene hi ntirho ni ku wisa. Eka xiendlakalo xin’wana, vaapostola vakwe va vuye hi le ku chumayeleni laha a va khomeke ngopfu lerova va pfumale ni “nkarhi wo ntshunxeka va dya swakudya.” Yesu u te: “Tanani, mi ri swenu hi ya enhoveni, mi wisanyana.” (Hlaya Marka 6:30-34.) Hambileswi mikarhi yin’wana Yesu ni vadyondzisiwa vakwe a va nga koti ku wisa hilaha a va lava hakona kambe Yesu a a swi tiva leswaku va fanele va wisa.

7. Ku dyondza hi nawu wa Savata swi ta hi pfuna njhani?

⁷ Mikarhi yin’wana hi fanele hi tinyika nkarhi wo wisa kumbe wo endla swilo leswintshwa. Leswi swi vonaka kahle eka Savata ya vhiki ni vhiki, ku nga lunghiselelo leri Xikwembu a xi ri endlele vanhu va xona va le Israyele wa khale. Namuntlha a hi le hansi ka Nawu wa Muxe kambe hi nga vuyeriwa eka wona loko hi kambisisa leswi a wu swi vula mayelana ni Savata. Leswi hi swi dyondzaka, swi ta hi pfuna hi kambisisa ndlela leyi hi wu langutaka ha yona ntirho ni ku wisa.

8. Hi ku ya hi Eksoda 31:12-15, Savata a ku ri siku ra ku endla yini?

⁸ Rito ra Xikwembu ri vula leswaku endzhaku ka ‘masiku’ ya tsevu ya ku tumbuluxa, Xikwembu xi wisile entirhweni wa xona wo tumbuluxa. (Gen. 2:2) Hambiswiritano, Yehovha u rhandza ku tirha naswona wa ha ya “emahlweni a tirha.” (Yoh. 5:17) Lunghiselelo ra Savata ya vhiki ni vhiki, ri yelana kahle ni siku ra ku wisa ka Yehovha loku hlamuseriweke eka Genesa. Xikwembu xi vule leswaku Savata a ku ri xikombiso exikarhi ka xona na Israyele. A ku ri siku ra “ku wisa hilaha ku heleleke . . . , nchumu wo kwetsima eka  Yehovha.” (Hlaya Eksoda 31:12-15.) Vanhu hinkwavo a va nga pfumeleriwi ku tirha hi siku rero, ku katsa vana, mahlonga ni swifuwo. (Eks. 20:10) A ku ri siku ro va vanhu va gandzela Yehovha.

9. Hi rihi langutelo leri hoxeke leri a ri ri kona enkarhini wa Yesu mayelana ni Savata?

⁹ Siku ra Savata a ku ri siku ra leswaku vanhu va Xikwembu va wisa; hambiswiritano, varhangeri vo tala va vukhongeri va le nkarhini wa Yesu va sungule ku veka swinawanawana swo tika mayelana ni siku rero. A va vula leswaku a swi pfumeleriwi ku kha swichocho kumbe ku hanyisa munhu hi Savata. (Mar. 2:23-27; 3:2-5) Sweswo a ku nga ri swona leswi Xikwembu a xi lava swona, Yesu u yi veke erivaleni mhaka yoleyo eka lava a va tiyimisele ku n’wi yingisa.

10. Eka Matewu 12:9-12, hi dyondza yini mayelana ni ndlela leyi Yesu a yi languta ha yona Savata?

¹⁰ Yesu ni valandzeri vakwe lava a va ri Vayuda a va wisa hi Savata hikuva a va ri ehansi ka Nawu wa Muxe. * Yesu u swi kombise hi marito ni swiendlo leswaku a swi nga bihanga ku pfuna van’wana hi Savata. U te: “Swa pfumeleriwa ku hanyisa hi savata.” (Hlaya Matewu 12:9-12.) A a nga swi teki ku ri nandzu ku pfuna van’wana hi Savata. Swiendlo swakwe a swi kombisa leswaku a xi twisisa kahle xikongomelo xa Savata. Leswi hi siku rero vanhu va Xikwembu a va wisa eka mitirho ya vona ya siku ni siku, a va kota ku gandzela Xikwembu handle ko kavanyetiwa. Yesu u kulele endyangwini  lowu siku ra Savata a wu ri tirhisela ku gandzela Xikwembu. Leswi hi swi vona kahle eka leswi hi swi hlayaka mayelana na Yesu loko a ri eka rikwavo eNazareta: “Hi ntolovelo [Yesu] hi siku ra savata, a nghena esinagogeni, a suka a yima leswaku a hlaya.”—Luka 4:15-19.

11. I mani loyi a vekeleke Yesu xikombiso lexinene loko swi ta etimhakeni ta ntirho?

¹¹ Yosefa u dyondzise Yesu n’wana wakwe wa muwundli ku vatla ni langutelo leri Xikwembu xi nga na rona hi ntirho. (Mat. 13:55, 56) Nakambe, Yesu u n’wi vonile Yosefa loko a ri karhi a wa a pfuka leswaku a wundla ndyangu wakwe lowu a wu ri wukulu. Lexi tsakisaka, hi ku famba ka nkarhi Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Mutirhi u faneriwa hi hakelo yakwe.” (Luka 10:7) Swi lo tlangandla, leswaku Yesu a swi tiva kahle ku tirha hi matimba.  

12. Hi wahi matsalwa lama kombisaka leswi Bibele yi swi vulaka hi ku tirha hi matimba?

¹² Muapostola Pawulo na yena a swi tiva ku tirha hi matimba. Ntirho wakwe lowukulu a ku ri ku chumayela hi Yesu ni hi leswi a swi dyondziseke. Hambiswiritano, Pawulo a a tirha leswaku a tikhathalela. Vatesalonika a va n’wi tiva hi ku ‘tikarhata ni hi ntirho wakwe wa matimba’ ni hi ku tirha “vusiku ni nhlikanhi” leswaku a nga vi “ndzhwalo wo tika” eka van’wana. (2 Tes. 3:8; Mint. 20:34, 35) Kumbexana Pawulo a vulavula hi ntirho wakwe wo endla matende. Loko a ri eKorinto a tshama na Akhwila na Prisila naswona a tirha na vona hikuva hi “ntirho a va ri vaendli va matende.” Mhaka ya leswaku Pawulo a a tirha “vusiku ni nhlikanhi,” a yi vuli swona leswaku a nga wisi. Ntirho wakwe wa matende a nga wu endli hi Savata. Hi siku rero a chumayela Vayuda tanihi leswi na vona a va nga tirhi hi Savata.—Mint. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Hi dyondza yini eka Pawulo?

¹³ Muapostola Pawulo u veke xikombiso lexinene. Hambileswi a fanele a tirha ntirho wa ku tihanyisa kambe mikarhi hinkwayo a katseka “entirhweni wo kwetsima wa mahungu lamanene ya Xikwembu.” (Rhom. 15:16; 2 Kor. 11:23) U khutaze van’wana leswaku va endla hilaha ku fanaka. Hikwalaho, Akhwila na Prisila na Pawulo a va ri “vatirhikulorhi eka Kreste Yesu.” (Rhom. 12:11; 16:3) Pawulo u khutaze Vakorinto leswaku va va ni “swo tala swo swi endla entirhweni wa Hosi.” (1 Kor. 15:58; 2 Kor. 9:8) Yehovha u huhutele muapostola Pawulo ku tsala a ku: “Loko munhu a nga lavi ku tirha, ni ku dya a nga tshuki a dya.”—2 Tes. 3:10.

14. Yesu a vula yini loko a vula marito lama nga eka Yohane 14:12?

¹⁴ Ntirho wa nkoka swinene emasikwini lawa ya makumu, i ku chumayela ni ku endla vadyondzisiwa. Yesu u vule leswaku vadyondzisiwa vakwe a va ta endla mitirho leyikulu ku tlula leyi a yi endleke! (Hlaya Yohane 14:12.) A a nga vuli swona leswaku hi ta endla masingita ku fana na yena. Ku ri na sweswo, a vula leswaku valandzeri vakwe va ta chumayela ndhawu leyikulu, vanhu vo tala ni nkarhi wo leha ku tlula lowu a wu heteke.

15. Hi swihi swivutiso leswi hi faneleke hi tivutisa swona naswona hikwalaho ka yini?

¹⁵ Loko u tirha, tivutise swivutiso leswi landzelaka: ‘Xana entirhweni va ndzi tiva tanihi munhu wa migingiriko? Xana ndzi heta ntirho wa mina hi nkarhi naswona ndza tikarhata?’ Loko nhlamulo ya wena ku ri ina, muthori wa wena u ta ku tshemba. Nakambe, vanhu lava u tirhaka na vona va ta ku yingisela loko u va chumayela rungula ra Mfumo. Loko swi ta emhakeni ya ku chumayela ni ku dyondzisa,  tivutise leswi: ‘Xana ndzi tiviwa tanihi munhu loyi a hisekaka? Xana ndzi swi lunghiselela kahle swingheniso? Xana ndzi tlhelela hi ku hatlisa eka vanhu lava kombiseke ku tsakela? Xana nkarhi ni nkarhi ndza katseka eka swiyenge hinkwaswo swa ku chumayela?’ Loko nhlamulo ya wena ku ri ina, swi vula leswaku u ta tiphina hi ntirho wa wena.

16. Hi kwihi ku hambana exikarhi ka langutelo leri Yesu ni vaapostola a va ri na rona mayelana ni ku wisa ni leri vanhu vo tala va nga na rona namuntlha?

¹⁶ Yesu a swi tiva leswaku yena ni vaapostola a va fanele va wisa. Kambe vanhu vo tala va le enkarhini wakwe ni va namuntlha, va nga fanisiwa ni wanuna loyi a fuweke wa le xifanisweni xa Yesu. Wanuna yoloye a tibyela leswi: “Humula, u dya, u nwa, u tiphina.” (Luka 12:19; 2 Tim. 3:4) A tibyela leswaku xa nkoka evuton’wini i ku wisa ni ku titsakisa. Ku hambana ni sweswo, Yesu ni vaapostola vakwe a va nga rhangisi ku titsakisa evuton’wini.

17. Loko hi teke masiku ya ku wisa entirhweni hi wu tirhisa njhani nkarhi wolowo?

¹⁷ Namuntlha, hi tekelela Yesu hi ku tirhisa masiku yo wisa lawa hi ma tekeke entirhweni leswaku hi wisa ni ku chumayela van’wana swin’we ni ku ya etinhlengeletanweni ta Vukreste. Leswi ntirho wo endla vadyondzisiwa ni ku ya etinhlengeletanweni ta Vukreste swi nga swa nkoka eka hina, mikarhi hinkwayo hi endla matshalatshala yo katseka eka mitirho yoleyo yo kwetsima. (Hev. 10:24, 25) Hambiloko hi teke maendzo, a hi xwi etinhlengeletanweni ta Vukreste hi endla matshalatshala yo ti khoma kun’wana ni kun’wana laha hi vaka kona naswona loko hi pfulekeriwa hi nkarhi hi chumayela vanhu lava hi hlanganaka na vona.—2 Tim. 4:2.

18. Yesu Kreste Hosi ya hina, u lava leswaku hi endla yini?

¹⁸ Mayana leswi Hosi ya hina Kreste Yesu a hi anakanyelaka naswona a hi pfunaka leswaku hi va ni langutelo lerinene hi ntirho ni ku wisa! (Hev. 4:15) U lava hi wisa. Nakambe, u lava hi tirha hi matimba leswaku hi tikhathalela ni ku endla ntirho lowu phyuphyisaka swinene, ku nga ku endla vadyondzisiwa. Eka nhlokomhaka leyi landzelaka, hi ta bula hi ntirho lowu Yesu a wu endlaka wa ku hi ntshunxa evuhlongeni.