1-2. Mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ Yeˬsuˇ˗euˬ lmˬ bymˇ˗ahˇ oe˗euˬ zaˬ miˬ zaˬ kʼoeˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ ehˇ nehˬ˗euˬ nga? Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ˗euˬ nga?

 A.D. 33 Niˬsaˬ ba la 16 nah uˬ bya bya taw˗ahˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu baw˗awˇ noeˬ shaˬ noeˬ zahˬ luꞈ˗eu zaˬ miˬ zaˬ tiˬ deuˬ, baꞈ pahˬ taˬ˗euˬ tiˬ nah dzehˬ ni byah laˇ˗euˬ Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ Ka li˗euˬ lmˬ bymˇ˗ahˇ iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ laˆ saˆ˗eu gʼaˇ duˬ tsiˇ yaw saw gʼawˬ mya jeˬ yuˇ˗awˇ iˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ iˇ keuˆ ngeh, lmˬ bymˇ shawꞈ ngehꞈ ni jaˆ luꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ dzeuˇ mehˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗awˇ, “Nymˬ˗mˇ naw maꞈ˗euˬ mehˬ hu Gaˬliˬlehˇ miˇ kʼahˬ˗ahˇ iˇ dzeuˇ˗euˬ meh. Naw maꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ kʼoeˇ gaˇ ya mawˇ tehꞈ˗a” lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 28:1-7; Luˇkaꞈ 23:56; 24:10.

² Zaˬ miˬ zaˬ tiˬ deuˬ lmˬ bymˇ˗ahˇ neh doˆ˗iˇ gʼaˬ ngeh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bi mawˇ˗awˇ “Ngaˬ˗euˬ mehˇ nmˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ jawˇ gaˇ iˇ˗awˇ, heu loꞈ˗ehˇ ehˇ nehˬ˗iˇ˗awˬ. ‘Gaˬliˬlehˇ miˇ kʼahˬ˗ahˇ iˇ˗awˬ. Kʼoeˇ gaˇ ngaˬ˗ahˇ ya mawˇ tehꞈ˗a’” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 28:10) Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ˗awˇ mˇ dahˬ beh˗euˬ jeˬ naˇ, zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ kuˇ uiˬ˗euˬ heu meh. Teu gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ jaˆ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

3-4. Maꞈtehˬ 28:19, 20-ahˇ kʼehˇ taˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ, gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ kʼehˇ˗eu maˬ ngeuˇ nga lehˇ aˬ jeˬ miˇ siˬ laˇ˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

³ Maꞈtehˬ 28:16-20-ahˇ gui. Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ teu ngeh˗euˬ saˇ ka˗ahˇ ya mˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ meh. Gaˇ teu naˇ nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui mˇ luꞈ˗eu gaˇ heu meh. Aˬ yawꞈ “miˇ tsaˬ tsawˇ jeuˬ dawˬ tawˆ luꞈ jawˇ gaˇ iˇ doe˗awˇ, ngaˬ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗iˇ˗awˬ. Ngaˬ neh naw maꞈ˗ahˇ dawˬ kʼaˇ biꞈ taˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ naˇ haˬ˗awˇ caw teh ni mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh.

⁴ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ  tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ bi mˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gʼaˬ kʼehˇ 11 gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ kʼehˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ siˬ nya˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬsuˇ Gaˬliˬlehˇ miˇ kʼahˬ gawˬ jawˬ˗ahˇ dawˬ heu biꞈ ngeh, gʼaˬ kʼehˇ deuˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu jawˇ˗eu miˇ neh ma. Mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ kʼoeˇ gʼaˬ neh zaˬ miˬ zaˬ kʼoeˇ deuˬ˗ahˇ “Naw maꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ kʼoeˇ gaˇ [Gaˬliˬlehˇ miˇ kʼahˬ˗ahˇ] ya mawˇ tehꞈ˗a” lehˇ ngehˬ le˗euˬ dawˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Teu gaˇ haw ngeh, zaˬ miˬ zaˬ deuˬ jiˇ Yeˬsuˇ dawˬ teu biꞈ ngeh teu gaˇ jawˇ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Teu myaˆ gʼaˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a siˬ. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ jiˇ aˬ yawꞈ tiˬ yamˬ˗ahˇ “aˬ yuiꞈ aˬ nyiˇ ngaˬ yaˇ gʼaˬ dzehˬ ni˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼawˇ mawˇ tiˬ poˆ bi mawˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 15:6, YS97) Aˬ geu gaˇ nga?

5. 1 Gawˇliˬtu 15:6-ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu Maꞈtehˬ 28-ahˇ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ tiˬ yamˬ aˬ yawꞈ tiˬ kawˆ˗ahˇ ehˇ˗eu lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ ehˇ nya˗eu nga?

⁵ Pawˇluˆ neh 1 Gawˇliˬtu 15:6-ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu Maꞈtehˬ 28-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, aˬ yawꞈ tiˬ yamˬ aˬ yawꞈ tiˬ kawˆ˗ahˇ ehˇ˗eu lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ ehˇ nya˗eu nga? Ehˇ nya˗eu dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ myaˬ tiˬ paˆ Gaˬliˬlehˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, Yeˬsuˇ Yeˬluˇsaˬlehˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ tsawˇ haˬ myaˬ ni jawˇ˗eu Gaˬliˬlehˇ teu gaˇ bawˬ dzaˬ˗eu tsaˬ˗eu meh. Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ naˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gʼaˬ kʼehˇ 11 gʼaˬ nehˬ˗ehˇ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ iˇ kahˇ˗ahˇ mawˇ dzoeˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ teu 11 gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ bi mˇ mawꞈ law nmˇ˗aˬ, teu ngeh ehˇ nehˬ nya meh. Gʼaˬ kʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu zaˬ miˬ zaˬ kʼoeˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, nui deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, Gaˬliˬlehˇ˗ahˇ kuˇ dzoeˇ˗awˇ ehˇ˗eu maˬ loˬ˗a.—Luˇkaꞈ 24:33, 36.

6. Maꞈtehˬ 28:20-ahˇ haw ngeh zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗iˇ lehˇ kʼehˇ taˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ ehˇ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga? Nymˬ˗mˇ iˬ nah dawˬ teu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw luꞈ˗eu nga?

⁶ Aˇ yeˇ huiˬ˗eu smˇ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗iˇ lehˇ kʼehˇ taˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ, teu ngeh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ kʼehˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh siˬ nya˗eu nga? Yeˬsuˇ aˇ saˬ saˬ leˇ gaˇ, “Miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ ni, naw maꞈ nehˬ˗ehˇ aˬ myah luꞈ ngaˇ jawˇ ma” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 28:20) Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ nymˬ˗mˇ iˬ nah maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ taˬ˗awˇ, tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ teu˗ahˇ mˇ caw luꞈ˗eu meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ! Yawˬ kʼoꞈ na luꞈ 300,000 gʼaˬ ehˇ gʼaˬ ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ Ka li˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ luꞈ˗eu meh.

7. Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

⁷ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ gʼawˬ mya gʼaˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, tiˬ deuˬ na naˇ, aˬ myah luꞈ dzaw kʼawꞈ, Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ nyi naˬ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ dzaw˗eu ya leˇ kʼawꞈ, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ keuˆ ni maˬ huiˬ maˬ mahˇ laˇ˗a. Nawˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ jawˇ naˇ, nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ jeˬ zmˬ˗iˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ mawꞈ meh lehˇ nga maꞈ jah˗eu ma. Heu kawˆ˗ahˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ ni maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ laˇ˗awˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni maˬ ehˇ, aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ paˬ nga lehˇ ja sawˇ ma. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh gaˇ kawˆ heu˗ahˇ ya ja sawˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, tiˬ poˆ na aˬ dui dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ na nehˬ˗ehˇ dzaw daˆ leꞈ paˬ nga laˬ lehˇ ya noeˬ tsehˆ laˇ˗eu jeˬ jaˆ˗eu miˇ neh meh.

8. Dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ miˇ shaˬ nya˗eu nga?

⁸ Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ bi mˇ laˇ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui ya noeˬ tsoˆ taˬ˗eu jeˬ naˇ, dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ kʼahˬ lahˇ dui dui meh lehˇ siˬ leˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu heu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ˗aˬ “muˇ coe aˬ nmˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh˗awˇ, miˬ coeˬ miˬ ma deuˬ˗ahˇ haw piˇ˗eu meh” lehˇ noeˬ mawꞈ˗eu ma. (Ja ceuˬ 68:5) Dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ ya siˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ laˇ˗eu yaw awˬ meh. Dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ aˬ da˗euˬ nui gaˬ maˬ za haw˗euˬ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ  aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu Aˬda lehˇ haw˗eu yaw shaˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1, 3) Nawˇ Jaˇliꞈ mehˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi dehꞈ mawꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗eu lehˇ jiˇ siˬ leˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui ya jahˇ˗eu aˬ jeˬ paˇ jaˆ nga siˬ?

9-10. Aˬ dui Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ paˇ dmˬ zmˬ˗awˇ ya mehˬ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

⁹ “Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga?” “Miˬyehˇ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ jawˇ ziꞈ nya˗eu nga?” lehˇ ehˇ˗eu heu nyiˬ dmˬ˗ahˇ zmˬ. Paˇ dmˬ heu jahˇ doˆ laꞈ˗euˬ heu naˇ, dzaw zaˬ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ bi zaw leˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Jaˇliꞈ mehˬ˗eu paˇ dmˬ gaˇ kawˆ 1-ahˇ Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ kʼahˬ lahˇ ngaˇ laˬ, maˬ ngeuˇ naˇ haiˬ˗eu Miˬyehˇ nga laˬ?, Aˬ dui˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ Miˬyehˇ ya mawˇ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga?, Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ nya ngaˇ loˇ? lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ heu deuˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ taˬ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ nui gaˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ ziꞈ leˇ ehˇ˗eu heu dmˬ naˇ, dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ  Jaˇliꞈ zahˇ zmˬ˗eu heu naˇ, dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ muiˬ daˆ laˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ leˇ nya˗eu lehˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Nawˇ aˬ cawˬ˗ahˇ paˇ dmˬ heu deuˬ mehˬ laꞈ haw˗euˬ kʼawꞈ, yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ, Jaˇliꞈ dzaw zaˬ aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ˗euˬ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ.

¹⁰ Ehˇ kʼawꞈ dzaw zaˬ deuˬ Mehˬ˗eu Keu ka bawˬ keuˆ laꞈ kʼoeˇ maˬ ahˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ siˬ nya mawꞈ naˇ tawˇ neh? Nawˇ dzaw zaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ nui gaˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ ziꞈ lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ mehˬ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha gui lehˇ ehˇ nehˬ nya meh.

11. Aˬ dui dzaw zaˬ nehˬ˗ehˇ guiˬ lahˬ aˬ geu ngeh ya shaˇ dahˬ beh˗eu nga? Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ siˬ leˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

¹¹ Guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ dzaw. Maˇ diˇ naˇ, aˬ dui dzaw˗eu lehˇ gʼeh ngeh maˬ ehˇ, dzaw gʼaˬ ngeh maˬ ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ dzaw maˇ maˇ laˇ shaw˗euˬ taꞈ naˇ, 2 jaw 3 jaw heu kaˬ˗ahˇ shaˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ maˬ ngeuˇ naˇ maˬ caw ba nehˬ nya˗a lehˇ ya bi siˬ leˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ nehˬ˗ehˇ “Naw maꞈ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ na zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ teˬ luꞈ naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu tsaˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu Yaˬkoˆ 1:5 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ gui˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu uˬ taꞈ, ‘Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ zaˬ siˬ nui gahˇ aˬ joˆ˗ehˇ shaˇ nya˗eu nga?’ lehˇ dzaw zaˬ˗ahˇ paˇ naˇ haˬ˗eu meh. Toꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, dzaw zaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu tsaˬ ngaˇ˗a lehˇ noeˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

12. Dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ kʼaˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ bi dzawˇ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, nawˇ Ja ceuˬ 139:2-4-ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nmˇ?

¹² Guiˬ lahˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya shaˇ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ mawꞈ meh lehˇ jah coeˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yawˬ ha tehꞈ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh, nui ma laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ ehˇ nehˬ peuˬ˗eu jeˬ, dzawˇ nehˬ nya meh lehˇ ehˇ nehˬ nya meh. Maˇ diˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ naꞈ suiˇ ni gʼeh gaˇ keuˆ ni aˬ dui aˬ jeˬ noeˬ luꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 139:2-4-ahˇ gui.) Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ nui ma hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ beˬ paˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ shaˇ lehˇ gʼaˬ ya biꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ na Ka li zaˬ deuˬ gm leˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu bawˬ˗iˬ tiˬ jeˬ na jahˇ gaˇ ya leˇ luꞈ˗eu siˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ teu naˇ maˬ tsaˬ˗a lehˇ siˬ nya kʼawꞈ, bawˬ˗iˬ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ya leˇ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ gʼeh naˇ, aˬ dui dzaw zaˬ˗ahˇ nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dawˇ coe ni ehˇ nehˬ˗awˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nawˇ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ gaˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗awˬ lehˇ gʼaˬ ya biꞈ nehˬ˗eu meh.—Ja ceuˬ 97:10.

13. (a) Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ kawˇ ma˗ehˇ kuˇ gʼeh paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (b) Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ bawˬ dzaˬ ngeh nui ma lawˬ ka˗i gʼeh ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

¹³ Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mehˬ bawˬ˗ahˇ kawˇ ma˗ehˇ bi oe. Dzaw zaˬ deuˬ neh mehˬ bawˬ˗ahˇ ya gaˬ ya mawˇ˗euˬ jeˬ baˬ da neh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ mawꞈ laˇ˗awˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ mawꞈ laˇ nya˗eu meh. Nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ Bawˬdzaˬnymˇ˗ahˇ nga maꞈ aˬ jeˬ jeˇ jahˇ˗eu nga? lehˇ ehˇ˗eu biˬdiˬoˬ pah nehˬ˗awˇ, bawˬ dzaˬ gaˇ oe lehˇ kuˇ nya meh. Nawˇ gʼeh nya naˇ ngaˇ sheuˬ laˬ laˇ ma lehˇ kʼawꞈ ehˇ nehˬ nya meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, nawˇ Jaˇliꞈ mehˬ leˇ ngeh, dzaw zaˬ deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ˗awˇ bawˬ dzaˬ ngeh nui ma lawˬ ka ni bi gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ tiˬ poˆ tiˬ gʼaˬ˗ehˇ kuˇ leꞈ nya meh.

14. Dzaw zaˬ deuˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗euˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui noeˬ tsoˆ taˬ˗eu jeˬ naˇ dzaw zaˬ deuˬ bi huiˬ bi mahˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ ma. (Eˇpeˇsu 4:13) Tiˬ gʼaˬ na aˬ dui nehˬ˗ehˇ Jaˇliꞈ dzaw laˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu miˇ neh meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ laˇ ngeh,  aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, caw ba mawꞈ laˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 22:37-39) Teu miˇ neh, yehꞈ laˇ ngeh dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ pyuˇ damˬ dawˆ˗eu heu naˇ, zawˇ˗ehˇ muiˬ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ nehˬ˗eu taˬ nyi naˬ.

15. Dzaw zaˬ deuˬ gaˇ kawˆ jaˆ naˇ, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

¹⁵ Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ gaˇ kawˆ jaˆ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ. Iˇ cuꞈ maˬ shawˇ˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu nawˬ˗euˬ dzaw zaˬ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ nui ma maˬ saˇ nya lehˇ ehˇ laˇ naˇ, aˬ geu gʼaˬ bahˬ hawˇ˗eu maˬ bahˬ˗eu lehˇ ehˇ ngeh to˗aˬ, gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ caw ba nehˬ nya˗eu Jaˇliꞈ zahˇ deuˬ˗ahˇ toeˬ mehˬ nehˬ. Aˬ yawꞈ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya˗awˇ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ oˇ dzeuˇ nehˬ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ, maˬ oˇ dzeuˇ nya naˇ, gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, mehˇ nmˇ teu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ aˬ za za˗ehˇ ya ngehˬ cawˬ iˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 18:15 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ.) Nawˇ dzaw zaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya ngehˬ˗eu gaˇ kawˆ lehˬ hmˬ nehˬ nya meh. Gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ bi laˆ piˇ˗eu gʼaˇ duˬ, JW Laiˇbaˬliˬ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ poˆ tseˇ˗eu keu ka uˬ taꞈ, jw.org^®˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya zmˬ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ. Iˇ cuꞈ maˬ shawˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ kawˆ jaˆ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya laˆ piˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya taˬ naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, iˇ cuꞈ shawˇ gʼaˬ ngeh mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ dzehˬ˗eu meh.

16. Mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ kuˇ˗awˇ Jaˇliꞈ mehˬ iˇ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh muiˬ˗eu nga?

¹⁶ Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, kuˇ˗awˇ Jaˇliꞈ ya mehˬ iˇ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui neh kuˇ gʼeh˗euˬ gʼaˬ aˬ dui maˬ caw ba nya˗eu jeˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˬ˗euˬ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ paꞈ yoˆ daˇ˗eu leh jeh dui dui kʼawꞈ maˬ daˇ nya ni shaˬ luꞈ naˇ, teu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ haw˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ kuˇ gʼeh. Aˬ yawꞈ dzaw zaˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. Nawˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ mehˬ shi maˬ dzaw mehˬ saˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ gaˇ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ nya meh. Nawˇ mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ jiˇ kuˇ gʼeh naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh puˬ haw˗euˬ jeˬ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Aˬ dui maˬ ya ngehˇ˗eu aˬ dui neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ naˇ, dzaw zaˬ deuˬ bi huiˬ bi mahˇ laˇ˗eu heu meh.

17-18. Nawˇ dzaw zaˬ˗ahˇ mehˬ˗eu naˬ leˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh, aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ noeˬ keuˆ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹⁷ Nawˬ˗euˬ dzaw zaˬ maˬ huiˬ maˬ mahˇ laˇ naˇ, nawˇ yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ paˇ mehˬ ni naˬ leˇ paˬ nga laˬ?’ lehˇ naˇ haˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Maˬ noeˬ tsehˆ mi naˆ˗ehˇ dzaw zaˬ deuˬ˗euˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ nya iˇ˗eu yaw kawˇ maˬ duˇ leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ya noeˬ keuˆ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ ga leˇ nya˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ ‘Dzaw zaˬ heu gʼaˬ yamˬ law tsaˬ ni huiˬ laˇ mahˇ laˇ ngaˇ laˬ? Aˬ yawꞈ yawˬ ha neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ “naˇ haˬ˗awˇ caw teh” ngaˇ laˬ?’ lehˇ naˇ haˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Maꞈtehˬ 28:20) Dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, huiˬ laˇ mahˇ laˇ yaw ga nmˇ ngeuˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ tiˬ nah saˇ˗iˬ tiˬ nah huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗awˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ mˇ˗euˬ ya bi mawˇ laˇ˗eu meh.

¹⁸ Dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ na dzaw laꞈ˗euˬ myahˇ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, dzaw gaˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ taˬ huiˬ naˇ tawˇ neh? Aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ dzaw jiˇ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ nui gaˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ ziꞈ lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ paˇ dzaw laˇ˗euˬ kʼawꞈ, mehˬ bawˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ,  Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ maˬ laˇ˗eu uˬ taꞈ, dzaw iˇ ngeh kʼawꞈ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ kʼoeˇ jeˬ heu jeˬ˗ahˇ dehˬ lehꞈ dehˬ lehꞈ˗ehˇ maˬ ya dzaw naˇ, nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ dawˇ coe ni ya ehˇ mawˇ nehˬ˗eu meh. b

19. Dzaw gaˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw˗eu dzaw zaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ lehˇ naˇ haˬ nya˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh yaw muiˬ˗ehˇ ya haw˗eu nga?

¹⁹ Nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ ‘Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ shaˬ dui dui˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nya’ lehˇ naˇ haˬ nya meh. Aˬ yawꞈ ‘Ngaˇ Jaˇliꞈ dzaw gaˇ ya leˇ miˇ˗a, ehˇ kʼawꞈ ngaˇ Saˇ kiˇ maˬ geuꞈ laˇ de’ lehˇ ehˇ laˇ nya meh. Dzaw laꞈ˗euˬ tiˬ saꞈ byah laˇ˗euˬ gaˇ aˬ yawꞈ toˆ˗ehˇ ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ dzaw˗eu naˬ leˇ˗eu loˬ laˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui toˆ˗ehˇ naˇ haˬ ngeh, nawˬ˗euˬ dzaw zaˬ nawˬ neh tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ siˬ nya haw˗euˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu, aˬ jeˬ miˇ neh aˬ yawꞈ maˬ huiˬ maˬ mahˇ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ehˇ doˆ leꞈ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ iˇ kahˇ doe ni maˬ tsaꞈ gaˬ iˇ nya luꞈ nya lehˇ noeˬ nya meh. Nawˇ aˬ yawꞈ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ya siˬ nya ngeh, nawˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ paˬ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

20. Gʼaˬkʼehˇ 13:48 aˬ dui˗ahˇ dzaw zaˬ˗ahˇ mehˬ daˆ leꞈ˗eu hawˇ˗eu maˬ mehˬ daˆ leꞈ˗eu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ bi siˬ laꞈ˗eu nga?

²⁰ Nui ma nyiˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ jeˬ naˇ, dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ na Yeˬsaˬgeˬlaˇ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsaˬgeˬlaˇ˗ahˇ “Nawˇ˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ shi deuˇ˗mˬ diˬ˗awˇ miˬ daꞈ zaˬ daꞈ caˇ dawˬ caˇ˗eu tsawˇ haˬ naˆ ni poeˬ˗eu tehꞈ meh. Nawˬ˗euˬ dawˬ yawˬ dawˬ na luꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ naˇ haˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, tiˬ dawˬ˗iˬ caw teh˗awˇ maˬ mˇ˗a” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 33:32, 33) Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ maˬ paˇ dzaw ma lehˇ ehˇ nehˬ˗eu yaw shaˬ tiˬ jeˬ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ yamˬ keuˆ le˗eu gʼawˬ myahˇ ni maˬ paˇ ca meh.” (1 Gawˇliˬtu 7:29) Aˬ dui maˬ huiˬ maˬ mahˇ laˇ˗eu deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ bi jiˇ ngeh to˗aˬ, aˬ dui “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, tsaˬ˗eu nui ma neh leh jeh˗eu” dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ poˆ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 13:48, MS.

21. 2020 kʼoꞈ, Kʼoꞈ lah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?

²¹ 2020 kʼoꞈ˗ahˇ˗euˬ, Kʼoꞈ lah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ mehˬ nya dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Jaˇliꞈ heu deuˆ naˇ, Yeˬsuˇ neh Gaˬliˬlehˇ gawˬ jawˬ˗ahˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ kuˇ uiˬ ngeh ngehˬ˗euˬ dawˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ dawˬ pyeuꞈ meh. Dawˬ teu dawˬ naˇ ‘Ngaˬ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗iˇ˗awˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ nehˬ˗awˬ’ lehˇ ehˇ˗eu heu meh.—Maꞈtehˬ 28:19.