1-2. Tera are e tuangia aine te anera temanna n ruanimaten Iesu, ao tera are e tuangia aine aikai Iesu?

E A TIBWA aioota n Nitian 16, 33 C.E., ao a a mwananga ma te rawawatannano aine aika mamaaka te Atua nakon te ruanimate are kaweneaki iai rabwatan aia Uea ae Iesu Kristo, 36 te aoa n nako. A mwananga bwa a na kabira rabwatana ni baika boiarara ao bwaa aika boiarara, ma a kubanako ngke a roko ao ai akea Iesu n te ruanimate! E tuangia taan rimwini Kristo aikai te anera temanna bwa e a tia ni kautaki Iesu man te mate, ao e reitia n taku: “Are e a nako n rimoami nako Kariraia, ao kam na noria ikekei.”​—Mat. 28:​1-7; Ruka 23:56; 24:10.

² Ngke a kitana te ruanimate aine akanne, e kaoti Iesu nakoia ao e tuangia ni kangai: “Naako kaongoia tariu bwa a aonga n nako Kariraia, ao a na norai ikekei.” (Mat. 28:10) E bae n iai baika kakawaki ake e na tuangia taan rimwina Iesu, bwa e a boni bairea naba ae a na kaitiboo imwini kautakina!

3-4. E aera bwa ti kona n taekinna bwa te tua are ni Mataio 28:​19, 20 e aki tii kaineti nakoia abotoro? (Nora te taamnei ni moan te maekatin.)

³ Wareka Mataio 28:​16-20. N te tai are e a kaitiboo iai Iesu ma taan rimwina n aron are e baireia, e a tuangia te mwakuri ae kakawaki are a na karaoia n te tai anne, ae te mwakuri ae ti karaoia naba ni boong aikai. E taku Iesu: “Mangaia are naako, reireinia aomata mai buakoia botannaomata nako bwa a na riki bwa taan rimwiu . . . ao reireinia bwa a na kakairi ni bwaai ni kabane ake I tua nakoimi.”

⁴ E tangiriia taan rimwina ni kabane Iesu bwa a na uarongorongo.  E aki kaonota ana tua anne tii nakoia ana abotoro aika kakaonimaki ake 11. Ti kangaa ni kakoauaa anne? Te koaua bwa tii abotoro aika mena n te maunga i Kariraia n te tai are e tua iai Iesu bwa a na karekeia taan rimwina? Uringa ana taeka te anera nakoia aine akekei: “Kam na noria [i Kariraia].” Ngaia are a boni bae aine aika kakaonimaki aikai ni mena naba ikanne n te tai anne. Ma tiaki tii anne. E kaotia te abotoro Bauro bwa Iesu e “kaoti nakoia taari aika 500 tabun n tii te taina.” (1Kor. 15:6) N te tabo raa?

5. E aera bwa ti kona ni kakoauaa bwa 1 I-Korinto 15:6 e nanona te ikotaki are i Kariraia are taekinaki ni Mataio 28?

⁵ Ti kona ni kakoauaa bwa e nanona Bauro te tai n ikotaki are i Kaririaia are taekinaki ni Mataio mwakoro 28. Bukin tera? Te moan, angia taan rimwini Kristo boni kaaini Kariraia. Ngaia are e angaraoi riki bwa a na ikotaki aomata aika bati n te maunga i Kariraia, nakon are a na ikotaki n te auti teuana i Ierutarem. Te kauoua, e a tia Iesu imwini kautakina ni kaitiboo ma ana abotoro ake 11 n te auti teuana i Ierutarem. Ngke arona bwa e tangiria Iesu bwa e na tii tua nakoia abotoro bwa a na uarongorongo ao ni karekeia taan rimwina, e na bae ni kamani karaoia i Ierutarem n oneani mwin are e na tuangia abotoro ma aine akekei ao tabeman riki bwa a na kaitiboo ma ngaia i Kariraia.​—Ruka 24:​33, 36.

6. E kangaa ni kaotaki ni Mataio 28:20 bwa e kaineti naba n ara bong aikai te tua ibukini karekeaia taan rimwini Kristo, ao tera aroia aomata n ongeaba n te tua anne?

⁶ Nora bukina ae te katenua ae kakawaki. E aki tii kaineti ana tua Iesu ibukini karekeaia taan rimwina, nakoia Kristian ake n te moan tienture. Ti kangaa n ataia? E motika ana tua nakoia taan rimwina n taeka aikai: “N na memena iroumi ni boong ni kabane ni karokoa tain tokin te waaki ae ngkai i aon te aba.” (Mat. 28:20) E boni koaua ana taeka Iesu anne, bwa a bati ni boong aikai aika karaoa te mwakuri ni karekeia taan rimwina. Iangoa aei! E kaania 300,000 mwaitiia aomata ni katoa ririki aika bwabetitoaki bwa Ana Tia Kakoaua Iehova, ao n riki bwa taan rimwin Iesu Kristo!

7. Tera ae ti na maroroakinna ngkai, ao bukin tera?

⁷ A bati aika reirei n te Baibara aika rikirake nakon te bwabetito. Ma iai naba aika katoatai n reirei aika tabwara n riki bwa taan rimwini Kristo. A kukurei n aia reirei, ma a aki rikirake nakon te bwabetito. Ngkana ko kaira te reirei n te Baibara ma temanna, ti aki nanououa bwa ko kani buokia bwa e na maiuakini baike e reiakin ao n riki bwa te tia rimwini Kristo. E na maroroakinaki n te kaongora aei arora n rotii nanoia naake ti reirei ma ngaiia, ao arora ni buokiia bwa a na rikirake n te onimaki. E aera bwa ti riai ni maroroakina aei? Ibukina bwa n tabetai, ti a bon riai ni baireia bwa ti na reitaanako aia reirei ke ti na aki.

8. E aera bwa e kona ni kangaanga buokaia ara reirei bwa a na tangira Iehova?

⁸ E tangiriia aomata Iehova bwa a na beku ibukina ibukin tangirana. Ngaia are tiara bwa ti na buokiia ara reirei n te Baibara bwa a na ataia ae e bon tabeakinia Iehova n tatabemania nako, ao e rangi n tangiriia. Ti kani buokiia bwa a na iangoa Iehova bwa “tamaia naake akea tamaia, ao te tia kawakinia aine ake a a tia ni mate buuia.” (TaiAre. 68:5) N te tai are a ataia iai am reirei n te Baibara bwa a tangiraki iroun te Atua, a na bae n rotaki nanoia ao e nang rikirake tangirana irouia. E kangaanga irouia tabeman bwa a na iangoa Iehova bwa Tamaia ae tatangira, ibukina bwa e aki kaotiotaki tangiraia irouia tamaia. (2Tim. 3: 1, 3) Ngaia are ngkana ko reirei ma ngaiia, katuruturui aroaron Iehova aika anainano. Buokiia bwa a na ataia ae Atuara ae tatangira, e tangiriia bwa a na karekea te maiu are aki toki, ao e tauraoi ni buokiia bwa a na karekea anne. Tera riki ae ti kona ni karaoia?

9-10. Baikara booki aika ti na kamanenai ngkana ti kairi reirei n te Baibara, ao e aera bwa ti kamanenai booki aikai?

⁹ Kamanenai booki aika “Tera Reireiara Man te Baibara?” ao “Arora ae Ti na Teimatoa n Tangiraki Iai Iroun te Atua.” A katauraoaki booki aikai moarara riki ibukini buokara n rotii nanoia naake ti reirei ma ngaiia. N te katoto, mwakoro 1 n te boki ae Reireiara e kaekai titiraki aikai: E mutiakinira te Atua ke e ribuaka?, Tera ana namakin te Atua n rawawataia aomata?, ao Ko kona n riki bwa raoraon Iehova? Ma tera aron te boki are Teimatoa n Tangiraki Iroun te Atua? A na buokaki iai naake ti reirei ma ngaiia n ataia bwa a kona ni nakoraoi riki maiuia ao ni kaaniaki riki ma Iehova, mani maiuakinani booto n reirei n te Baibara. E ngae  ngkana ko a tia n reirei ma tabemwaang ni booki aikai, ma teimatoa ni katauraoi raoi imwain am angareirei, ao iaiangoi baike e na buokaki riki iai te aomata are ko reirei ma ngaia.

¹⁰ Ma iangoia bwa aongkoa e kan rinanon te reirei teuana man te boki ae tiaki kanoan Ara Bwai ni Mwakuri Ibukin te Angareirei. Tao ko kona ni kaungaa bwa e na wareka te boki anne i bon irouna, ao ko bon reitaanako te reirei ma ngaia n te boki are Reireiara ke Teimatoa n Tangiraki Iroun te Atua.

11. N ningai ae ti riai ni moana iai kaukan ao kainan ara reirei n te tataro, ao ko na kangaa ni kaota kakawakin anne?

¹¹ Moana te reirei n te tataro. Ni koauana, e raoiroi riki bwa ti na moantaai ni moana kaukan ao kainan ara reirei n te Baibara n te tataro. Ti riai ni buoka te aomata are ti reirei ma ngaia bwa e na ataia ae ti kona n ota n Ana Taeka te Atua, tii man ana ibuobuoki te taamnei ae raoiroi. Tabeman taan angareirei a kabwarabwaraa bukini kakawakin te tataro ni warekan Iakobo 1:​5, ae kangai: “Ngkana iai temanna iroumi ae e aki tau wanawanana, ao ke e teimatoa ni butiia te Atua.” Imwina, e titirakina te aomata are e reirei ma ngaia ni kangai, “Ti na kangaa ni butiia te Atua te wanawana?” E na boni bae ni kakoauaa ae ti riai n tataro nakon te Atua.

12. Ko na kangaa ni kamanena Taian Areru 139:​2-4 ni buoka iai am reirei bwa e na kanakoraoa riki ana tataro?

¹² Reireinna aron te tataro. Kaotia nakoina bwa e kan ongora Iehova n ana tataro mai nanona. Kabwarabwaraa ae ti kona ni bunrii nanora nakon Iehova ngkana ti tataro n tii ngaira, ni kaotii ara namakin ake ti aki kona n tuangia tabeman. Ni koauana, e a kaman atai Iehova ara iango aika raba. (Wareka Taian Areru 139:​2-4.) Ti kona naba ni kaungaa ara reirei n te Baibara bwa e na butiia te Atua buokana ni bita ana iango ae kairua, ao n tokanikai i aon aroaro aika bubuaka. N te katoto, iangoia bwa iai temanna ae e a maan n reirei n te Baibara ma e tatangiria ni bukamarua te bongi n toa teuana ae riki mairouia beekan. E ataia ae e bure, ma e tatangiri waaki ake a kakaraoaki iai. Kaungaa bwa e na kaota raoi ana namakin nakon Iehova ao ni butiia buokana bwa e aonga n tii tangiri baike e tatangiri te Atua.​—TaiAre. 97:10.

13. (a) E aera bwa ti riai ni waekoa ni kaoia aomata ake ti reirei ma ngaiia nakoni bobotaki? (b) Ti na kangaa ni buoka ara reirei bwa e na aki maamaa riki n te Tabo n Taromauri?

¹³ Waekoa ni kaoa am reirei n te Baibara nakoni bobotaki. E kona n rotaki nanon am reirei n te Baibara ao ni buokaki n rikirake mani baike e ongoraei ao n nori ni bobotaki ni Kristian. Kaota te taamnei ae Tera ae Riki n te Tabo n te Taromauri? ao kaoa bwa e na iriko. Buokia bwa e aonga n roko n taiani bobotaki. E raoiroi naba ngkana ko kairiia taan uarongorongo aika kakaokoro bwa toam. N te aro anne, e na reke ana tai am reirei anne n ikikina ma kaain te ekaretia, ao e na aki maamaa riki ngkana e a kaei bobotaki.

14. Tera ae kona ni kaira te aomata bwa e na rikirake n te onimaki?

¹⁴ Tiara bwa ti na buokiia ara reirei n te Baibara bwa a na rikirake n te onimaki. (IEbe. 4:13) Ngkana e butimwaea te reirei n te Baibara temanna, tao e karaoa anne bwa e tii kan nora aroni buokana iai. Ma ngkana e a rikirake tangiran Iehova irouna, e nang bae ni moanna n iangoa arona ni buokiia tabemwaang, n ikotaki naba ma kaain te  ekaretia. (Mat. 22:​37-39) N te tai ae angaraoi, tai tabwara n taekinna ae bon tabera boutokaan te mwakuri ibukin te Tautaeka n Uea n ara mwane.

15. Ti na kangaa ni buoka ara reirei n te Baibara bwa e na rabakau arona ngkana a riki kangaanga?

¹⁵ Reireinna te bwai ae e na karaoia ngkana a riki kangaanga. N te katoto, iangoia bwa e a tuangko am reirei ae e a riki bwa te tia uarongorongo ae tuai ni bwabetitoaki, bwa e un iroun temanna kaain te ekaretia. N oneani mwin ae ko na irana temanna, e aera bwa ko aki kabwarabwarai baike e riai ni karaoi man te Baibara? E kona ni kabwaraa ana bure tarina. Ma ngkana e aki kona ni mwaninga taekan te bure anne, e na maroro ma ngaia ma te akoi ao te tangira, ma tiana ae ‘kaokan tarina nakon te kawai ae eti.’ (Kabotaua ma Mataio 18:15.) Buoka am reirei anne bwa e na katauraoa ana taeka. Kaota nakoina aroni kamanenaan te JW Library^®, te Research Guide for Jehovah’s Witnesses, ao te jw.org^®, bwa e aonga n reiakin aanga aika manena ibukini kanakoraoani kangaanga. Ngkana e rabakau arona ni kanakoraoi kangaanga imwaini bwabetitoana, e na nakoraoi riki reitakina ma kaain te ekaretia imwini bwabetitoana.

16. Baikara kakabwaia mani kairakia taan uarongorongo aika kakaokoro bwa toam?

¹⁶ Kaoia tabeman man te ekaretia, ao te mataniwi n te aono ngkana e roko, bwa a na katoako. Bukin tera? Irarikini bukina ake a a tia ni kaotaki, a kona taan uarongorongo tabeman ni buoka am reirei n te Baibara n itera ake ko aki kona ni buokia iai. N te katoto, iangoia bwa e kataia am reirei anne ni kaaki te moko, ma n tabetai e a manga moko. Kaira te tia Kakoaua ae e a tia n tokanikai n anne, ao e riki naba anne nakoina ngke e kataia ni kaaki. E kona toam anne n anga te taeka n reirei ae manena ae e boni kainnanoia raoi am reirei anne. Ngkana e kangaanga iroum kairan te reirei n te Baibara i matan te tari ae mwaatai, butiia bwa e na kaira te reirei. Ngkana ko kairiia tabemwaang bwa a na katoako, e na kakabwaiaaki te aomata are ko reirei ma ngaia mani mwaataia. Uringnga are tiara bwa ti na buokia bwa e na rikirake n te onimaki.

17-18. Tera ae ko riai n iangoia imwaini bairean ae ko na katoka te reirei ke ko na aki?

¹⁷ Ngkana e aki karaoi bitaki ni maiuna am reirei n te Baibara, ko riai n titirakiniko ni kangai, ‘I a riai ni katoka te reirei?’ Imwaini karaoan am moti, ko riai n iangoa ana konabwai te aomata. Tabeman a tangira te tai ae maan riki ibukin rikirakeia, ni kabotauaki ma ake tabeman. Titirakiniko ni kangai: ‘E rikirake te aomata ae I reirei ma ngaia n te aro ae bon tau, n aki ongei baike a riki nakoina?’ ‘E a moanna “ni kakairi” ke ni maiuakini baike e reiakin?’ (Mat. 28:20) Tao e kona n aki waekoa rikirakena, ma e riai ni karaoi bitaki ni maiuna teutana imwin teutana.

¹⁸ Ma tera arora ngkana ti a maan n reirei  ma temanna ao e aki kaotia bwa e kakawaki irouna ana reirei? Iangoa aei: E a bane ana reirei n te boki are Reireiara, ao tao e a moana naba te boki are Teimatoa n Tangiraki Iroun te Atua, ma e tuai mani kaea te botaki teuana n te ekaretia ao te Kauring naba! Ao n angiin te tai e karautaeka i aani bukina aika aki riai. Ngkana e riki anne, e raoiroi bwa ko na maroro ma ngaia n aki wimakiki. *

19. Tera ae ko kona n taekinna nakon te aomata ae aki kakawaki irouna ana reirei n te Baibara, ao tera ae ko riai n iangoia?

¹⁹ Ko kona ni moanna ni kangai, ‘N am iango, tera te bwai ae te kabanea ni kangaanga iroum ae tuka rikim bwa Ana Tia Kakoaua Iehova?’ E kona ni kaeka ni kangai, ‘Akea au kangaanga n te reirei n te Baibara, ma I bon aki kona n riki bwa Ana Tia Kakoaua Iehova!’ Ngkana anne ana iango imwin reireina n te tai ae maan, te koaua bwa iai manenan reitakin te reirei ma ngaia? N te itera are teuana, tao e a tibwa tuangko n te tai anne bwa tera ae tautaua. N te katoto, tao e iangoia bwa e aki kona n uarongorongo man te auti teuana ma teuana. Ngkai ko a ataa ana namakin, ko a kona riki ni buokia.

20. E na kangaa otara ni Mwakuri 13:48 ni buokira n ataia bwa ti na reitaanako te reirei ke ti na aki?

²⁰ E kananokawaki bwa iai tabeman aika reirei n te Baibara ake titeboo aroia ma tibun Iteraera ake n ana bong Etekiera. E taekinia Iehova nakon Etekiera ni kangai: “Noria! Kaanga ai aron te anene n tangira ngkoe irouia, ae aneneaki n te bwanaa ae tangiraoi ao ni katangaki n te aro n rabakau n te bwai ni katangitang ae iai karaina. A na ongo am taeka, ma akea ae e na karaoi.” (Etek. 33:32) E kona ni kangaanga iroura tuangakin te aomata bwa ti nang katoka ana reirei. Ma e ngae n anne, “e a kimototo te tai ngkai.” (1Kor. 7:29) N oneani mwin are ti na kabanea ara tai ni kaira te reirei ae aki uaana, ti riai ni kakaaea riki temanna ae kaotia bwa e ‘tauraoi nanona ni butimwaea te koaua ae kairia nakon te maiu are aki toki.’​—Wareka Mwakuri 13:48.

21. Tera ara kibu ibukin te ririki 2020, ao e aera ngkai e tonuraoi?

²¹ Ara kibu ibukin te ririki 2020, e na buokira ni kanakoraoa riki ara mwakuri ni karekeia taan rimwini Kristo. A kaotaki iai ana taeka Iesu tabeua n te tai n ikotaki are kakawaki i aon te maunga i Kariraia ngkoa, ae kangai: “Mangaia are naako, reireinia . . .  bwa a na riki bwa taan rimwiu ao bwabetitoiia.”​—Mat. 28:19.