1-2. Me yẹ ọmakashe owu ọ ta rẹn emẹse ri rhiẹ usin Jesu, ọkpọvi ọgo yi Jesu ọ yẹrẹ aye?

IGIDI URHIỌKE ọrẹ Nisan 16, ẹgbukpe 33 C.E. Ẹko emẹse ezẹko re mwuomarhọ ri ji vwo ẹguọlọ kpahen Jehova, ni riẹ usin Jesu, ọ vrẹn inọke 36 ne re sin Jesu rhẹ avwaye. Ọke aye e te usin na, jeghwai mwuegbe aye ina hẹrote orinmi Jesu ji ha amivi ọrhẹ ichani lerhie, no gberẹ aye unu taghene usin na ofefe! Ọmakashe yọ ta rẹn idibo emẹse na taghene Jesu ọ rhọmọnuhwu ne, nọ ji habaye: “Ọ kobaro rẹn are ro riẹ i Galilee. Are ina mẹriẹn oboran.”​—Matthew 28:1-7; Luke 23:56; 24:10.

² Ọke emẹse na e nẹ ekete usin na ne, Jesu no bruru aye ji yẹ aye ọkpọvi ọnana: “Nyarhẹn, are i nẹ iyẹnrẹn rẹn imizu mẹ neneyo aye i riẹ i Galilee, avwaye yẹ aye ina mẹren mẹ.” (Matt. 28:10) Ọke ra rhọmọ i Jesu nuhwu hin, emru ọrukaro ro ruru ọrẹ ọye ọrhẹ idibo enẹyen e vwo esiyẹ, uvuen esiyẹ na, nọ yẹrẹ aye ọkpọvi eghoghanren ezẹko.

3-4. Mesoriẹ ana sabu ta taghene iyẹnrẹn rọ ha Matthew 28:19, 20, o sekpahen inyikọ na ọvo-o? (Ni ifoto obaro ọbe na.)

³ Se Matthew 28:16-20. Ọke idibo i Jesu a rhe mọ vwa ye uvuẹn ekete rọ kwaphiẹrhotọre, nọ tẹmro kpahen owian ọghoghanren owu rẹ idibo yi ina wian ọke ọrana, owian ọrana yẹ ọwan a ji wian inyenana. Jesu nọ tare: “Omarana, are i nyarhẹn, nẹ are i ye ruẹ idibo ihworho uvuẹn egbamwa na ephian, . . . are i rhe yono aye nẹ aye i ru lele ọsoso oborẹ mi je ekama ye harẹn are.”

⁴ Jesu ọ guọlọre nẹ idibo yi ephian i ghwoghwo. Jesu ọ ta taghene inyikọ ye awan 11 ọvo yi na wian owian ọnana-a.  Marhẹ ọnana o ru mwu ọwan ẹro? Inyikọ na ọvo yi ha avwaye ọke i Jesu o jurhi uvuẹn oberun ugbenu Galilee ne ruẹ idibo ihworho? Karorhọ taghene ọmakashe na ọ ta ren emẹse na: “Are ina mẹriẹn [obẹ Galilee].” Omarana, emẹse ri fuevwan i ji ha uvuẹn esiyẹ na. Orhiẹ ọrana ọvo-o. Ọnyikọ Paul o djerie phia taghene Jesu “nọ homaphia rẹn imizu ri te 500 ukwọgbọ.” (1 Cor. 15:6) Bọgo?

5. Me ye yono nẹ 1 Corinthians 15:6?

⁵ O serhọ re ne roro taghene Paul ọ ta kpahen esiyẹ re ruru uvuẹn Galilee re dje rhẹ Matthew urhomu-ẹmriẹn 28 na. Mesoriẹ? Ọrukaro, buebun usuẹn idibo i Jesu itu i Galilee. Omarana, ono rhiẹ oborẹ oserhọ rọ ji phẹrẹ ne koko otu buebun uvuẹn ugbenu owu uvuẹn Galilee, ukperẹ ono rhiẹ oghwa ohworho uvuẹn Jerusalem. Ọreva, Jesu ra rhọmọren na, ọ vwoma rhẹ inyikọ awan 11 vrẹn ne uvuẹn oghwa owu uvuẹn Jerusalem. Orhianẹ Jesu ọ guọlọ jurhi rẹn inyikọ na ọvo nẹ aye i ghwoghwo jeghwai ruẹ idibo, manẹ ọ ta rẹn aye uvuẹn i Jerusalem, ukperẹ ọnọ ta rẹn aye ọrhẹ emẹse na kugbe awọrọ nẹ aye i vwaye obẹ Galilee.​—Luke 24:33, 36.

6. Marhẹ Matthew 28:20 o ru djephia taghene akama re ne ruẹ idibo o sekpahen ọwan inyenana, marhẹ a huvwele akama ọrana lele?

⁶ Djokarhọ iroro ọghoghanren ọresa. Orhiẹ Ilele Kristi ọke ọrana ọvo yi Jesu o jurhi riẹn taghene aye i ruẹ idibo-o. Marhẹ e ru rhe? Jesu o fuẹn ọkpọvi rọ yẹ idibo yi rhẹ ẹmro enana: “Mẹmẹ rhẹ are i gba havwiẹ ẹdẹ na ephian bọmọke enyerakpọ na ono te oba.” (Matt. 28:20) Jerẹ oborẹ i Jesu ọ tare, ihworho buebun a wian owian re ruẹ idibo. Roro kpahiẹn! Ihworho ri joma te 300,000 ye bromarhame rhiẹ Iseri Jehova kẹgbukpe kẹgbukpe, aye nẹ idibo i Jesu Kristi!

7. Me ye ne yono kpahen, mesoriẹ?

⁷ Ihworho buebun ri yono i Baibol na, i ruriaro jeghwai bromarhame ne. Ọrẹn ezẹko re yono i Baibol na, a guọlọ rhiẹ idibo i Kristi-i. Aye a riamerhen uyono aye, ọrẹn aye a guọlọ bromarhame-e. Wa rha ha uyono i Baibol phia, damoma ha userhumu rẹn ohworho wa ha i Baibol yono na nọ sabu ha oborẹ o yonorin ruiruo, jeghwai rhiẹ odibo i Kristi. Urhomu-ẹmro uyono ọnana, ọnọ ta kpahen oborẹ ene ru te ẹhẹn ohworho ra ha i Baibol yono, ji ha userhumu riẹn vwo ẹguọlọ kpahen i Jehova. Mesoriẹ ene yono urhomu-ẹmro ọnana? Fọkime uvuẹn erhirhiẹ ezẹko, ene brorhiẹn sẹ ene ji rhe yono ohworho ra ha i Baibol yono yanghene ana dobọ uyono na ji.

8. Mesoriẹ ọ bẹn ọkezẹko na sabu ha userhumu rẹn ere yono vwo ẹguọlọ kpahen Jehova?

⁸ Jehova ọ guọlọre nẹ ihworho i ha ẹga riẹn, fọkime aye i vwo ẹguọlọ kpahiẹn. Ẹkẹ ọwan ọrẹ ana ha userhumu rẹn ere yono vwẹruọ ye taghene Jehova o vwo ọdamẹ ọrhẹ ẹguọlọ okokodo kpahen aye owuowu. A guọlọ ha userhumu rẹn aye mẹrẹn i Jehova jerẹ “ọsẹ harẹn eri vwe vwo ọsẹ ọrhẹ ọro simi emẹse uku.” (Ps. 68:5) Ihworho wa ha i Baibol yono i rha mẹrẹnvwrurhe taghene Osolobrugwẹ o vwo ẹguọlọ kpahen aye, ọnana ọnọ lẹrhẹ aye ji vwo ẹguọlọ kpahiẹn. Ọnọ sabu bẹn rẹn ihworho ezẹko re yono nẹ aye i ni Jehova rhiẹ Ọsẹ ro vwo ẹguọlọ, fọkime ọsẹ aye o dje ẹguọlọ phia rẹn aye-e. (2 Tim. 3:1, 3) We rhe yono aye, karunumwu iruemru irhorhomu ri Jehova o vwori. Ha userhumu rẹn aye vwẹruọ ye taghene Osolobrugwẹ ọwan ro vwo ẹguọlọ, ọ guọlọre nẹ aye i vwo arhọ i bẹmẹdẹ, o ji mwuegbe rọ  nọ ha userhumu rẹn aye vwo yi. Me ya na ji sabu ru?

9-10. Ẹbe ego yo fori na ha ruiruo ọke re yono ihworho i Baibol na, mesoriẹ?

⁹ Ha ẹbe na “Me yi Baibol na Ọnọ sabu Yono Ọwan?” ọrhẹ “Oborẹ Ene Ru Daji Ẹguọlọ Osolobrugwẹ” ruiruo. E ruẹ ẹbe enana na sabu te ọmudu ihworho ra ha i Baibol yono. Jerẹ udje, urhomu-ẹmro ọrukaro uvuẹn ọbe na Me yi Baibol na Ọnọ sabu Yono Ọwan? ọ kpahenrhọ enọ enana: Osolobrugwẹ ọ hẹrote ọwan?, Marhẹ oma o ru Osolobrugwẹ ihworho arha rioja? ọrhẹ Wu na sabu rhiẹ ugbehian i Jehova? Me ya na ta kpahen ọbe na Oborẹ Ene Ru Daji Ẹguọlọ Osolobrugwẹ? Ọbe ọrana ọnọ ha userhumu rẹn ohworho na vwẹruọ oborẹ iruemru-urhi Baibol na, ono ru ruẹ akpenyerẹn yen rhomurhọ jeghwai tie kẹrẹ i Jehova rhọ. Wu rha tobọ ha ẹbe enana yono awọrọ ne, dabu rhe mwuegbe uyono owuowu, jeghwai karorhọ ọdamẹ ohworho wa ha i Baibol yono na o vwori.

 ¹⁰ Gba haye taghene ohworho wa ha i Baibol yono, o vwo omamerhomẹ kpahen urhomu-ẹmro rọ vwọ ha ọbe ri ha uvuẹn Ekwakwa ra ha Yono Ihworho na. Wu na sabu ha userhumu riẹn nẹ ọye ọvo se nẹ ẹbe ri ta kpahen onọ rọ nọren na, neneyo wu rhe yonie riarorhọ rhẹ ọbe re jiri harẹn ọwan na.

11. Ọkiọgo ya na tuẹn uyono na rhọ jeghwai fuen yi rhẹ ẹrhomo, marhẹ ene ru ha userhumu rẹn ohworho re yono na rhe ọghanromẹ ye?

¹¹ Tuẹn uyono na rhọ rhẹ ẹrhomo. O fori ne wu rhie uyono na jeghwai fuen yi rhẹ ẹrhomo, itiọrurhomẹmro wu vwe kpọke ne wu ki ha ẹrhomo ba ẹkwaphiẹrhotọre uyono na-a. O fori na ha userhumu rẹn ọravwọ rhe taghene ẹhẹn ọfuanfon i Jehova ọvo yọ nọ sabu lẹrhiẹ vwẹruọ i Baibol na. Ihworho ezẹko ra ha i Baibol na yono awọrọ e dje oborẹ ọsoriẹ ẹrhomo ẹnẹ ọ ghanren nyoma aye e se James 1:5, rọ tare: “Orhianẹ ohworho owu usuẹn are na o vwo ẹghwanre-en, jenẹ ọrhọ nekpẹn yen mie Osolobrugwẹ.” Ọrọ ha uyono na phia nọ nọ ọravwọ, “Marhẹ ene ru nekpẹn ẹghwanren mie Osolobrugwẹ?” Ọravwọ ọnọ kpahenrhọ ye taghene nyoma ẹrhomo ẹnẹ.

12. Marhẹ wu ne ru ha Psalm 139:2-4 ha userhumu rẹn ohworho we yono nọ dabu rhie ẹhẹn firhọ tẹmro rẹn Jehova?

¹² Yono ohworho we yono na oborẹ a nẹrhomo. Yẹ ye imwẹro taghene Jehova ọ guọlọre nọ nẹrhomo vwe yi nẹ ẹhẹn rhe. Dje riẹn taghene uvuẹn ẹrhomo ọwan, ana sabu ta ẹhẹn ọwan rẹn Jehova, nọyẹ edamẹ ikokodo ra na ja sabu ta rẹn awọrọ. Karorhọ taghene Jehova o rhe iroro ri ha uvuẹn ọmudu ọwan ne. (Se Psalm 139:2-4.) Ana sabu jirie rẹn ohworho re yono na, nọ nẹrhomo vwe Osolobrugwẹ nọ ha userhumu riẹn wene iroro esọsọ jeghwai fi iruemru ibiobiomu kparobọ. Jerẹ udje, ọnọ sabu rhirhiẹ taghene ohworho we yono uvwre ọkezẹko rhe na, o vwo ẹguọlọ kpahen orẹ ezẹko ro vwo fo rẹn Ilele Kristi. O rheri taghene ọsọre, ọrẹn ọ riamerhen ekwakwa ezẹko uvuien. Ha urhebro riẹn nọ ta rẹn Jehova kpahen iroro yi, jeghwai rẹ i Jehova nọ ha userhumu riẹn vwo ẹguọlọ kpahen oborẹ orhomurun.​—Ps. 97:10.

13. (a) Mesoriẹ o fo ne kiki ha use rẹn ihworho ra ha i Baibol yono rhiẹ uyono ukoko ọwan? (b) Marhẹ ene ru lẹrhẹ ẹhẹn yen totọre uvuẹn Aghwẹlẹ Uvie?

¹³ Ha use rẹn ohworho wa ha i Baibol yono nọ rhiẹ uyono ogege. Oborẹ ohworho wa ha i Baibol yono o rhonrin jeghwai mẹrẹn uvuẹn uyono ọwan, ọnọ sabu te yi ẹhẹn jeghwai lẹrhiẹ ru riarorhọ. Dje ividio na riẹn Me ọye ruẹ Uvuẹn Aghwẹlẹ Uvie? jeghwai ha use riẹn no leluo. Wu na sabu ta riẹn taghene wu na kwosa imoto yi orho serhọ riẹn. O fori ne wu ha use rẹn ighwoghwẹmro sansan nẹ aye i rhe leluo ye yonie. Nyoma izede ọnana, nọ nọ sabu rhe awọrọ uvuẹn ukoko na, jeghwai vwo ẹhẹn ro totọre ọke rọ nọ rhiẹ uyono ukoko.

14. Me yọ nọ sabu lẹrhẹ ohworho ra ha i Baibol yono ru riarorhọ uvuẹn ogame i Jehova?

¹⁴ Ẹkẹ ọwan ọrẹ ana ha userhumu rẹn ihworho ra ha i Baibol yono ru riarorhọ uvuẹn ogame i Jehova. (Eph. 4:13) Ohworho orho kwe taghene ono yono i Baibol na, ọnọ sabu vwo ọdamẹ kpahen oborẹ i Baibol na ono ru ha userhumu riẹn. Ẹguọlọ ro vwo kpahen i Jehova orho kodo ne, no no rho roro kpahen oborẹ ono ru ha userhumu rẹn awọrọ, tobọ te ihworho ri ha uvuẹn ukoko na. (Matt. 22:37-39)  Ọke na orho serhọ ne, gba ta riẹn taghene o vwo uphẹn rọ nọ hobọtua owian Uvie na nyoma itetoro yi.

15. Marhẹ ene ru ha userhumu rẹn ohworho re yono no ruẹ oborẹ ọgbare uvuẹn ọke ebẹnbẹn?

¹⁵ Yono ohworho we yono na oborẹ ono ruo ọke ebẹnbẹn i rha homaphia. Jerẹ udje, gba haye taghene ohworho wa ha i Baibol yono ro rhiẹ oghwoghwẹmro ro vwo ji bromarhame, nọ ta wẹn taghene ohworho uvuẹn ukoko na o rurie sọ. Ukperẹ wu na ta riẹn oborẹ ọgbare yanghene oborẹ ọsọre, damoma dje riẹn oborẹ i Baibol na ọ guọlọ mie yi. Ọnọ sabu harhomu ọravwọ ogege yanghene lele ọravwọ tẹmro kpahen oborẹ ọ phiare na, o fori no ruie izede bọrọbọrọ rhẹ ẹhẹn rọ nọ kwaphiẹrhọ. (Haye vwanvwọn Matthew 18:15.) Ha userhumu riẹn mwuegbe oborẹ ọnọ ta. Dje riẹn oborẹ ono ru ha JW Library^® app, Research Guide for Jehovah’s Witnesses, ọrhẹ iwẹbsaiti jw.org^® guọlọ izede sansan ri na ha userhumu riẹn uvuẹn erhirhiẹ na. Wu rha dabu yonie bọmọke o ki bromarhame, ọnana ọnọ ha userhumu riẹn sabu lele awọrọ nyerẹn uvuẹn ukoko na orho bromarhame hin ne.

16. Mesoriẹ o fo na ha use rẹn oghwoghwẹmro ọrọrọ no lele ọwan ya ha uyono i Baibol phia?

¹⁶ Ha use rẹn awọrọ uvuẹn ukoko na nẹ aye i leluo ye yono ohworho na, ji ha use rẹn oniruo okinhariẹ ọke ọrhọ rhiẹ ukoko na. Mesoriẹ? Haba iroro ra hunute vrẹn ne, ighwoghwẹmro erọrọ ina sabu ha userhumu rẹn ohworho we yono na ghwẹ oborẹ wu ne ruie lele. Jerẹ udje, gba haye taghene ohworho we yono na ọ damoma rọ nọ dobọ isigeti ephọphọ ji, ọrẹn ọ vwọ sabu ruie-e. Ha use rẹn omizu ro fi uruemru ọrana kparobọ ne, ọkezẹko rọ ji mẹrẹn ebẹnbẹn buebun, nọ homaba are ruẹ uyono na. Imizu ukoko na ina sabu ha urhebro eghoghanren rẹn ohworho we yono na. Orhianẹ ofa ọ ruọ wu ne yonie udaro omizu ro te edje ne, ta rẹn omizu na nọ ha uyono na phia uvuẹn erhirhiẹ ọrana. Uvuẹn erhirhiẹ ephian, ohworho wa ha i Baibol yono na ọnọ mẹrẹn erere mie awọrọ. Karorhọ taghene ẹkẹ ọwan ọrẹ ana ha userhumu rẹn ohworho re yono no ru riarorhọ.

17-18. Me yo fori ne wu roro kpahen ọke we rhe brorhiẹn sẹ wu na dobọ uyono na ji?

¹⁷ Orhianẹ ohworho wa ha i Baibol na yono, o vwo ruẹ riaro-o, gba nọ oma, ‘O fori mi dobọ uyono na ji?’ Uvuẹn erhirhiẹ ọnana, dabu roro kpahen omẹgbanhon ohworho na. Ihworho ezẹko e kiki ruẹ riaro ghwẹ awọrọ. Nọ oma: ‘Ohworho na ọ dabu ruẹ riaro uvuẹn erhirhiẹ rọ havwọ?’ ‘Ọravwọ ọ damoma ro no “ru lele” oborẹ o yonorin na?’ (Matt. 28:20) Uyono ihworho ezẹko ọnọ sabu jiri omamọ, ọrẹn o fori ne nieso sẹ o ruẹ riaro.

 ¹⁸ Me wu ne ruo orhianẹ ohworho wa ha i Baibol yono ọke jijiri rhe na, o vwo ruẹ riaro-o? Roro kpahen erhirhiẹ ọnana: Ohworho we yono, o yono ẹbe na Me yi Baibol na Ọnọ sabu Yono Ọwan? ọrhẹ Oborẹ Ene Ru Daji Ẹguọlọ Osolobrugwẹ hin ne, ọrẹn ọ ji rhiẹ uyono ukoko owuorowu yanghene Ẹkarorhọ Uhwu i Jesu-u! Habaye, ọ ji kpare ọke uyono ọnẹyen fọkiẹ ekwakwa ri vwe fiemru. Uvuẹn aruẹ erhirhiẹ ọrana, o fori ne wu lele ọravwọ tẹmro kpahiẹn. *

19. Me wu na sabu ta rẹn ohworho ro vwo dje ọdaremẹro phia kpahen uyono i Baibol yi, me yo fori ne wu roro kpahen?

¹⁹ Wu na sabu nọ yen, ‘Me wu rorori taghene ọnọ sabu lẹrhiẹ bẹn wẹn wu ne rhiẹ Oseri Jehova?’ Ohworho we yono na ọnọ sabu kpahenrhọ, ‘Oma ọ merhen mẹ ọke mie yono i Baibol na, ọrẹn mi sabu rhiẹ Oseri Jehova dẹ-ẹ!’ Uruemru ọrana orho gberie, wu na sabu brorhiẹn taghene wu na dobọ uyono na ji. Habaye, uphẹn ọnana ọnọ ji sabu lẹrhuọ rhe oborẹ ọsoriẹ ohworho we yono na o vwo ruẹ riaro. Jerẹ udje, ọnọ sabu roro taghene ọ sabu ghwoghwo nẹ oghwa riẹ oghwa-a. Fọkime wu rhe iroro yi ne na, ne wu na sabu ha userhumu riẹn.

20. Marhẹ oborẹ e vwẹruọ Acts 13:48 lele, ono ru ha userhumu rẹn ọwan rhe sẹ ana dobọ uyono ohworho ji yanghene a dobọ ye jẹ-ẹ?

²⁰ Ọrẹ omemwurhọ, ihworho ezẹko re yono i họhọ emọ Israel ri havwiẹ ọke Ezekiel. Jehova nọ ta rẹn Ezekiel kpahen aye: “Nughe! Wu họhọ ijoro ẹguọlọ harẹn aye, ra sua rhẹ uvwele orhorhomu ra ji dabu kporo rhẹ isorogu. Aye ine rhon ẹmro enọ, ọrẹn aye i nyalelie-e.” (Ezek. 33:32) Ọnọ sabu bẹn rẹn ọwan na ta rẹn ohworho taghene erhe yonie ghwomara-an. Ọrẹn, “ọke rọ hẹrhẹre orho bu-un.” (1 Cor. 7:29) Ukperẹ ene kpọke ọwan yono ihworho re vwe ruẹ riaro, o fori na guọlọ ihworho ri djephia taghene aye i vwo “omamọ ẹhẹn ri ne vwo arhọ i bẹmẹdẹ.”​—Se Acts 13:48.

21. Me yẹ urhomu-ẹmro ro suẹn ẹgbukpe ọrẹ 2020, mesoriẹ o serhọ?

²¹ Uvuẹn ẹgbukpe ọrẹ 2020, urhomu-ẹmro ro suẹn ẹgbukpe na ọnọ ha userhumu rẹn ọwan tẹnrovi oborẹ ene ru wian owian re ruẹ idibo na mwidjẹn rhọ. Ọ ta kpahen ẹmro ezẹko ri Jesu ọ tare uvuẹn esiyẹ ọghoghanren ọrana uvuẹn ugbenu i Galilee: “Omarana, are i nyarhẹn, nẹ are i ye ruẹ idibo . . . , are i bru aye rhẹ ame.”​—Matt. 28:19.