Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

TROKIÑ ÑI CHILLKATUNGEAL 2

Yafültukuaiñ taiñ pu peñi ka pu lamngen

Yafültukuaiñ taiñ pu peñi ka pu lamngen

“Tüfachi pu peñi [...] küdawkülelu kiñentrür iñche engün tañi kimelafiel Ngünechen tañi longko ülmen-ngen, fey engün ta fütra yafülenew” (KOL. 4:⁠11).

90 ÜLKANTUN Welukonke yafültukuwiyiñ

¿CHEM KIMAIÑ? *

1. ¿Chem wedake dungu mu rupakey fentren pu peñi ka pu lamngen?

WALL Mapu püle, fentren pu peñi ka pu lamngen fentren wedake dungu mu rupakeyngün, fey tüfa rume weda duamelkeeyew. Taiñ trawünche mu ka femngechi rupapelay taiñ pu peñi ka pu lamngen. Kiñeke nieyngün rume weda kutran, kakelu engün rupayngün layeluwün dungu mu. Kakelu cristiano pefi kiñe tañi pu che kam kiñe weni ñi püntütripan ti rüf dungu mew, fey weda duamküleweyngün. Ka kakelu peñi ka lamngen rupayngün fütrake nüyün mu, kürüftuku mawün kam kakelu femngechi dungu, feymu rume kutrankawküleyngün. Kom tüfachi pu peñi ka pu lamngen duamniey tañi yafültukungeal. ¿Chumngechi kay kelluafuiñ iñchiñ?

2. ¿Chumngelu Pablo kiñeke mu duamniefuy ñi yafültukungeal?

2 Pablo rupay fillke kuñiwün-ngechi dungu tañi mongen mu (2 Kor. 11:⁠23-28). Kafey weda kutrankülepelay, feymu feypi: “Elungen kiñe chakay [pülliñ] reke sipokonkülelu tañi cuerpo mu” (2 Kor. 12:⁠7, TNM). Kafey rume weda duampelay tañi kidukünuetew Dema. Kidu kellukefuy ta Pablo, welu “doy ayütufi tüfachi mapu mew mülechi dungu” (2 Tim. 4:⁠10). Pablo dullingey, fütra piwkengefuy ka fürenechekefuy. Welu tunte femngechi chengefuy rume, kiñeke mu duamniefuy ñi yafültukungeal (Rom. 9:⁠1, 2).

3. Jewba, ¿chumngechi yafültukufi ta Pablo?

3 Pablo fente küme yafültukungey. ¿Chumngechi? Jewba elufi ñi newen ta Pablo ñi yafültukuafiel (2 Kor. 4:⁠7). Ka femngechi Jewba adniefi kakelu cristiano ñi yafültukuafiel ta Pablo. Feymu Pablo feypi: “Fey engün ta fütra yafülenew” (Kol. 4:⁠11). Pablo feypi Aristarku, Tikiko ka Marku ka kakelu peñi ñi yafültukuetew tañi newenküleal. ¿Chumngelu tüfachi pu cristiano fente küme yafültukufingün ta Pablo? ¿Chumngechi inayentuafuiñ ñi femün engün taiñ welukonke yafültukuwal?

ARISTARKU REKE, KÜMEKE WENI NGEAIÑ

Fülmanieafiyiñ taiñ pu weni rupamekele engün wedake dungu mu. Femngechi kümeke weni ngeaiñ Aristarku reke. (Inaduamnge parrafo 4 ka 5). *

4. Aristarku, ¿chumngechi pengeli tañi küme weni ngen?

4 Aristarku rume küme weniyefi ta Pablo. Aristarku choyüngey Tesalonika waria mu, Masedonia trokiñ mapu mülelu. Ti külachi rupa ñi amuldunguyawün Pablo fentren mapu mu, amuy Efeso waria Aristarku engu. Fey tati wünen rupa ñi üytungeel Aristarku Biblia mu. Feychi miyawlu Pablo engu, Aristarku nüeyew fentren che (Hecho 19:⁠29). Fey neykümngetulu, Aristarku eluwlay kidu ñi kümelkaleal müten, doy may küme weniyefilu am ta Pablo mülenagi kidu engu. Rupalu chi antü, Pablo amuy Grecia mapu mew. Üye mu, kiñeke che ayüfuy tañi langümaetew, welu Aristarku ka mülerkefuy fey engu (Hecho 20:⁠2-4). Feychi 58 tripantu peno, Pablo presulen yengey ta Roma fütra kamapulelu, fey Aristarku kiñewi fey engu tañi amual, ka mür montutripayngu llañkonlu ti farcu (Hecho 27:⁠1, 2, 41). Mülepulu Roma mapu mu, Aristarku ka presulefuy peno Pablo engu (Kol. 4:⁠10). Feymu peno Pablo rume küme duamkülepelafuy tañi küme weniyeetew Aristarku.

5. Proverbios 17:⁠17 ñi feypin, ¿chumngechi küme weni ngeafuiñ?

5 Aristarku reke iñchiñ küme weniyerpuafuiñ taiñ pu peñi ka lamngen, ¿chumngechi? Müley taiñ fülmanieal taiñ pu weni petu kümelkalen mu, welu doy fülmanieafiyiñ rupamekele engün wedake dungu mu. Biblia feypi: “Kiñe rüfngechi weni rumel piwkeyechekey, ka kiñe peñi reke feley ñi mülen mu weñangkün” (Proverbios 17:⁠17). Alüñma dew ñi elkünutuetew ti weda dungu, taiñ pu peñi ka lamngen ka duamtunieafuy ñi yafültukungeal. Rakiduamnge ñi rupan taiñ lamngen Francisca,⁠ * tañi chaw ka tañi ñuke lay cancer kutran mu. Wüne lay tañi chaw, ka küla küyen müten rupalu lay tañi ñuke. Kidu feypi: “Rupan mu wedake dungu, fentreñmayafuy taiñ küme duamkületual. Rume mañumken tañi nien mew kümeke weni. Dew kuyfi ngefuy em ñi lan tañi fütakeche, welu tañi pu weni longkontukunieenew engün iñche ñi petu weñangkülen”.

6. Kümeke weni ngeliyiñ, ¿chumaiñ?

6 Pu kümeke weni yafüluwkey ka elantükünukey ñi kelluafiel tañi pu peñi ka pu lamngen. Peaiñ ñi rupan taiñ peñi Pedro. Tañi doctor feypieyew ñi rume weda kutrankülen, “ka antü doykülerpuaymi kutran ka latriparpupelayaymi” pi. Kidu tañi domo Katy pingey, fey feypi: “Feychi antü ñi feypingeal chem kutran ñi nien Pedro, kiñe kurewen taiñ trawünche mew mülelu yeeiñmu doctor mu. Feychi mu müten ti kurewen feypikünuy taiñ kelluntukuaetew taiñ chaftuafiel tüfachi weda dungu. ¡Feley tati! Kidu engu rüf kellukeeiñmu chem dungu mu rume taiñ duamtunieel”. Fey llemay, taiñ kellukeetew taiñ pu weni rupan mu wedake dungu, rume yafültukukeeiñmew. ¿Ka femngentukefimi eymi?

TIKIKO REKE, MANELFAL WENI NGEAIÑ

Rupamekele wedake dungu taiñ pu peñi ka pu lamngen, manelfal weni ngeaiñ Tikiko reke. (Inaduamnge parrafo 7 puwlu 9). *

7, 8. Kolosense 4:⁠7-9 ñi feypilen, ¿chumngechi pengeli Tikiko ñi manelfalngen?

7 Ka femngechi Tikiko rume küme weniyefi ta Pablo. Kidu tuwün-ngey Asia ñi trokiñ mapu mew (Hecho 20:⁠4). Feychi 55 tripantu püle taiñ mülen antü mu, Pablo ngülümi plata ñi kelluafiel pu cristiano Judea mapu mülelu, fey Tikiko peno feypingey ñi kelluntukual tüfachi falin küdaw mu (2 Kor. 8:⁠18-20). Rupalu chi antü, ti wünen rupa ñi presulen Pablo Roma mew, nierpufi ta Tikiko ñi werkenküleal. Fey Tikiko yelelfi Pablo ñi wirielchi carta tati pu trawünche Asia mapu mew ñi mülen, femngechi ñi yafültukuafiel (Kol. 4:⁠7-9).

8 Tikiko amulerpuy ñi küme weniyerpufiel ta Pablo (Tito 3:⁠12). Feychi antü mu, kiñeke cristiano fente manelfalngelafuyngün Tikiko reke. ¿Chumngelu feypiafuiñ tüfa? 65 tripantu püle, ti epuchi rupa ñi presulen Pablo Roma mew, feypi kiñeke cristiano kidukünueyew engün, llükaniefilu engün am tati pu kayñetukeetew (2 Tim. 1:⁠15). Welu Pablo maneluwkefuy Tikiko mu, feymu elufi ka kiñe küdaw (2 Tim. 4:⁠12). Ti apostol Pablo rume mañumkefuy ñi fente küme weniyeetew Tikiko.

9. ¿Chumngechi inayentuafuiñ Tikiko ñi femün?

9 Iñchiñ kay, ¿chumngechi manelfal weni ngeafuiñ Tikiko reke? Feypikantulayafiyiñ müten taiñ pu peñi ka pu lamngen taiñ kelluafiel, doy may rüf kelluafiyiñ engün (Mat. 5:⁠37; Luka 16:⁠10). Manelfal chengeliyiñ, doy küme duamelafiyiñ tati duamtunielu ñi kellungeal. ¿Chumngelu am? Kiñe lamngen feypi: “Pu che maneluwlu tañi pu weni mu ñi yochi küme kelluaetew, doy tüngduamkülekey”.

10. Proverbios 18:⁠24 ñi feypin, ¿iney yafültukuafuy tati pu rupalu kiñe weda dungu mu ka tati pu weda duamkülelu?

10 Tati pu che rupalu kiñe weda dungu mu ka pu weda duamkülelu nütramkalelafuy kiñe rüf weni tañi manelkefiel, femngechi doy küme duamtuafuy. Biblia feypi: “Kiñeke weniwen eluwkey tañi welukonke wedalkawal, welu müley ti weniwen doy piwkeyewkey tati pu peñiwen mu” (Proverbios 18:⁠24). Femngechi duamnagi taiñ peñi Bernardo, püntünentungelu tañi fotüm ti trawünche mu. Kidu feypi: “Feychi mu, duamniefun feypiafiel ta kiñe manelfal weni chumngechi ñi duamkülefel”. Kangelu peñi, Carlos pingelu, culpay. Fey elungewelay ñi femürpual kiñe falin küdaw ñi falintuniefiel. Kidu feypi: “Feychi mu, duamniefun nütramkalelafiel ta kiñe weni tañi weda duamelnoaetew”. Tati pu longkolelu kellufi taiñ peñi Carlos ñi doy küme duamkületual. Kafey taiñ peñi kimniefuy tati pu longkolelu iney no rume ñi nütramkanoafiel ñi chum duamkülefel, feymu doy yafüluwtuy.

11. ¿Chumafuiñ taiñ manelfal weni ngerpual?

11 Müley taiñ ñom piwkengeal, femngechi manelfal weni ngerpuaiñ. Taiñ lamngen Susana elkünueyew tañi füta. Kidu doy küme duamküleketuy nütramkafiel mu tañi pu weni chem ñi mülen tañi piwke mu. Kidu feypi: “Tañi pu kümeke weni ñom piwke mu allkütukeenew tunte rupachi tañi nütramkafiel chumngechi tañi duamkülefel”. Iñchiñ ka femngechi weni ngeafuiñ küme allkütuliyiñ taiñ nütramkangeel.

MARKU REKE, ELUWKÜLEAIÑ TAIÑ KELLUAL

Marku kellufi ta Pablo duamfalchi dungu mew, femngechi yafültukufi. Iñchiñ ka kelluafiyiñ taiñ pu peñi ka pu lamngen rupale engün wedake dungu mu. (Inaduamnge parrafo 12 puwlu 14). *

12. 1) ¿Iney am ta Marku? 2) Marku, ¿chumngechi pengelkefuy ñi ayüwken kelluntukual ta kakelu che?

12 Ka kiñe cristiano ñi weniyefiel ta Pablo, fey ta Marku. Kidu choyüngey Jerusalen waria mu, Judea mapu mu mülelu. Marku münayefi ta Bernabe, kiñe cristiano rume kimniengelu tañi amuldunguken fillke mapu mu (Kol. 4:⁠10). Marku tañi pu che rume ülmen chengepelafuyngün, welu kidu doyümniekelafuy ti plata. Amulerpulu tañi mongen, Marku pengelkefuy ñi ayüwken kelluntukual ta kakelu che. Rakiduamnge tüfachi dungu mu, Marku fillke rupa miyawi ti apostol Pablo ka Pedro engu ñi amuldunguyawün, fey Marku ngillakefuy iyael, adkünukefuy chew ñi umayal engün ka kakelu femngechi dungu (Hecho 13:⁠2-5; 1 Ped. 5:⁠13). Pablo feypi Marku ñi küdawken kiñentrür kidu engu “tañi kimelafiel Ngünechen tañi longko ülmen-ngen” ka feypi Marku ñi fütra yafültukuetew (Kol. 4:⁠10, 11).

13. ¿Chumngechi pengelkeeiñmu 2 Timotew 4:⁠11 Pablo ñi falintukefiel Marku tañi kellukeetew?

13 Pablo falintukefuy kom ñi femün Marku tañi kelluaetew, feymu rume küme weniyewingu. ¿Chumngelu femngechi feypiafuiñ? 65 tripantu püle, afchi rupa ñi presulen Pablo Roma mew, wirintukulelfi tati epungechi carta ta Timotew. Feychi carta mu feypifi ta Timotew ñi küpayal Marku engu Roma mew (2 Tim. 4:⁠11). Feychi mu Pablo kimniepelafuy pichin mu ñi langümngeal, feymu mütrümfalfi ta Marku. Kidu kellufi ta Pablo duamfalchi dungu mu, yelelfi peno iyael ka itrofillem tañi wirintukual. Feymu llemay Marku rume küme kelluntukufi ka yafültukufi ta Pablo, fey tüfa newentukupelaeyew pichilewelu tañi langümngeal.

14, 15. Matew 7:⁠12, ¿chem rakiduamelkeeiñmu taiñ kelluafiel ta kakelu che?

14 (Papeltunge Matew 7:⁠12). Rupamekeliyiñ wedake dungu mu, kelluntukungen mu müna mañumkey che. Kiñe peñi Brayan pingelu, tañi chaw larumey. Kidu feypi: “Müley fillke dungu ñi femngeal fill antü, welu rume küdawngeafuy rupaliyiñ kutrankawün dungu. Feymu rume piwkentukuafuiñ taiñ kellukeetew kakelu che, pichin rewall ngefule rume”.

15 Ngüneduamliyiñ chem ñi rupameken taiñ pu peñi ka pu lamngen, kimafuiñ chumngechi taiñ kelluntukual. Ka nütramkayaiñ ti kurewen Pedro ka Katy taiñ nütramkael tati parrafo 6. Fey engu pepi ngünewelafi tañi auto, fey kiñe lamngen eluwi ñi kelluafiel ti kurewen tañi puwal doctor mu. Tañi trawünche mu kafey kiñeke peñi ka lamngen eluwingün ñi kelluntukual, feymu taiñ lamngen adkünuy iney ñi yeafiel ti kurewen doctor mu. ¿Chum tripay ñi femngechi femngeel ti kurewen? Katy feypi: “Taiñ küme kelluntukuetew pu lamngen, doy tüngduamnagiyu”. Rumel longkontukuaiñ pichike dungu mu rume kellufiliyiñ tati pu kutrankawkülelu, müna yafültukuafuiñ engün.

16. ¿Ka chem kimeltukeeiñmu Marku ñi femün?

16 Ka wiño inaduamaiñ ñi femün Marku kuyfi mu. Kidu niefuy fentren duam. Jewba elufi falinke küdaw, kiñe küdaw ñi wirintukual tati lifru yenielu ñi üy. Niefulu rume fillke duam, eluwkülefuy ñi yafültukuafiel ta Pablo. Fey Pablo maneluwkefuy ñi feypiafiel ta Marku chem duam rume tañi nieel. Kiñe lamngen Ángela pingelu, langümüñmangey tañi chuchu, fey rume mañumkey tañi pu lamngen ñi eluwkefel engün tañi yafültukuaetew. Kidu feypi: “Tañi pu weni rüf ayüniey tañi kelluaetew, feymu küdawtukelan tañi nütramkayafiel engün. Kidu engün eluwkey tañi pürüm müten kelluaetew küme duam mew”. Feymu kümeafuy taiñ ramtuwal: “¿Kimniengepen may tañi eluwkülen ñi kelluafiel pu peñi ka pu lamngen chem dungu mew rume?”.

ELUWAIÑ TAIÑ YAFÜLTUKUCHEAL

17. Rakiduamliyiñ ñi feypin 2 Korintio 1:⁠3, 4, ¿chem eluwaiñ taiñ femal?

17 Peafuiñ fentren peñi ka lamngen duamnielu ñi yafültukungeal. Taiñ yafültukuafiel iñchiñ taiñ pu peñi ka lamngen, feypiafuiñ chumngechi taiñ yafültukungeel ta iñchiñ. Kiñe lamngen Dominga pingelu, lay tañi chuchu, fey feypi: “Eluwküleliyiñ taiñ adnieaetew Jewba, kidu dulliafeiñmu ñi yafültukuafiel tati duamnielu ñi kellungeal” (papeltunge 2 Korintio 1:⁠3, 4). Taiñ lamngen Francisca taiñ üytupeel ti parrafo 5 mu, feypi: “Rüfngey tañi feypin 2 Korintio 1:⁠4. Yafültukuafuiñ taiñ pu lamngen chumngechi taiñ yafültukungeel ta iñchiñ”.

18. 1) ¿Chumngelu kiñeke cristiano llükakey tañi yafültukual? 2) ¿Chumngechi yafültukuafuiñ taiñ pu peñi ka pu lamngen? Feypinge ñi rupan kiñeke cristiano.

18 Kiñeke mu kimlayafuiñ chi taiñ chem piafiel kam chumngechi taiñ kelluafiel ti kutrankawkülelu, feymu llükayafuiñ. Welu llükaleliyiñ rume, müley taiñ kelluafiel ti weda rupamekelu. Kiñe longkolelu Pablo pingelu, feypi ñi femel tati trawünche lalu ñi chaw. Fey feypi: “Pu peñi ka pu lamngen küdawtukefuy engün ñi nütramkaetew. Kimkelafuy tañi chem pial engün. Welu piwkentukunien tañi küpa yafültukuetew”. Ka kiñe peñi Teodoro pingelu, mongetripay kiñe fütra nüyün mew. Kidu feypi: “Dew rupalu ti fütra nüyün, werkülelngen fentren mensaje. Rüfkünu may longkontukunielan chem ñi feypin kom feychi mensaje. Welu longkontukunien may fente ñi duamtunieetew tañi pu peñi ka pu lamngen, fey ñi kimal engün tañi chumlen iñche”. Feley llemay duamtufiliyiñ taiñ pu peñi ka pu lamngen, rume küme yafültukuafuiñ engün.

19. ¿Chumngelu eluwküleaiñ taiñ yafültukucheal?

19 Pichilewelu am tañi afal kom tati wedake dungu, doy wedake dungu rupamekeay ka doy wedalkalerpuay ta mongen (2 Tim. 3:⁠13). Kafey taiñ culpafe ngen mu müchayke welulkawkeiñ, feymu duamnieaiñ taiñ yafültukungeal. Ti apostol Pablo tunte puwlu tañi mongen, püntütripalay Chaw Ngünechen mu. Fillke dungu kellueyew, welu kafey tañi yafültukuetew tañi pu peñi ka pu lamngen. Feymu llemay inayentuafiyiñ Aristarku ñi küme weni ngen, Tikiko ñi manelfalngen ka eluwküleaiñ taiñ kelluntukual chumngechi tañi femün ta Marku. Femngechi femliyiñ, kelluafiyiñ taiñ pu peñi ka pu lamngen ñi püntütripanoal Jewba mew (1 Tes. 3:⁠2, 3).

^ parr. 5 Ti apostol Pablo rupay fentren wedake dungu tañi mongen mew. Welu kiñeke peñi yafültukueyew rupan mu wedake dungu. Tüfachi chillkatun mu ngüneduamaiñ chumngelu (chemu) tüfachi pu cristiano fente küme yafültukufingün ta kakelu che. Ka ngüneduamaiñ chumngechi inayentuafuiñ ñi femün engün.

^ parr. 5 Tüfachi chillkatun mew, ka üy tukulelngey ta kiñeke che.

111 ÜLKANTUN ¿Chem mu am ayüwküleiñ?

^ parr. 56 ¿CHEM PENGELI TI ADENTUN? Pablo ka Aristarku mür montutripayngu llañkonlu ti farcu.

^ parr. 58 ¿CHEM PENGELI TI ADENTUN? Pablo feypifi ta Tikiko ñi yelelafiel ñi wirielchi carta tati pu trawünche.

^ parr. 60 ¿CHEM PENGELI TI ADENTUN? Marku kellufi ta Pablo duamfalchi dungu mu.