1. Mafya nshi ababomfi ba kwa Yehova abengi bakwata ayalenga baleba no bulanda?

MWI SONDE lyonse, ababomfi ba kwa Yehova abengi balaba na mafya ayalenga baleba no bulanda. Bushe mwalishibako bamo mu cilonganino mwaba ababa na mafya? Abena Kristu bamo balilwala sana, nelyo balifwilwa lupwa nelyo cibusa. Aba bwananyina bamo baliba no bulanda pa mulandu wa kuti lupwa nelyo cibusa wabo alileka ukubombela Yehova, e lyo bambi balacula pa mulandu wa kuti ku ncende bekala kwaliponene ubusanso ubukalamba. Aba bamunyinefwe na bankashi bonse, balakabila ukubakoselesha. Nomba finshi twingacita pa kuti tulebakoselesha?

2. Cinshi calelenga inshita shimo umutumwa Paulo alekabila ukumukoselesha?

² Umutumwa Paulo aleba na mafya ayengi ica kuti inshita shimo nga alifwile. (2 Kor. 11:23-28) Na kabili, aleshipikisha “umuunga mu mubili.” Nalimo uyu muunga wali bulwele ubo alwele. (2 Kor. 12:7) Pa nshita imo alingile ukushipikisha ilyo Dema ‘uwatemenwe ifya muli cino calo’ amushiile. (2 Tim. 4:10) Paulo ali Mwina Kristu uwasubwa kabili aleitemenwa ukwafwa abantu, nomba na o wine inshita shimo aleba no bulanda.—Rom. 9:1, 2.

3. Ni bani balekoselesha Paulo?

³ Yehova alekoselesha Paulo kabili alemwafwa ilyo aleba na mafya. Alemukoselesha shani? Yehova alebomfya umupashi wakwe uwa mushilo ku kumukosha. (2 Kor. 4:7; Fil. 4:13) Na kabili, Yehova alebomfya aba bwananyina ku kumukoselesha. Paulo alandile pali bamo aba bwananyina abo alebombela pamo nabo ukuti: “E bankoselesha.” (Kol. 4:11) Pa ba bwananyina alumbwile  pali na Alistaaki, Tukiki, e lyo na Marko. Aba baume balikoseleshe Paulo kabili balimwafwile ukushipikisha. Mibele nshi bakwete iyalengele balekoselesha Paulo? Finshi twingasambilila kuli bena ifingatwafwa ilyo tulekoseleshanya na ba bwananyina?

4. Bushe Alistaaki alangile shani ukuti ali ni cibusa wa cine uwa kwa Paulo?

⁴ Alistaaki Umwina Kristu uwafumine mu musumba wa Tesalonika uwa mu Makedonia, alilangile ukuti ali ni cibusa wa cine uwa kwa Paulo. Umuku wa kubalilapo Alistaaki bamulumbula mu Baibolo ni lintu Paulo aile ku Efese pa lwendo lwakwe ulwa bumishonari ulwalenga butatu. Alistaaki balimwikete ku fipondo ilyo ali na Paulo pali bulya bulendo. (Imil. 19:29) Ilyo ifipondo fyamulekeeleko, tafulumwike no kubwelelamo, lelo atwalilile ukuba na Paulo. Ilyo papitile imyeshi, Alistaaki ali pamo na Paulo mu Grisi, nangu ca kuti abalwani balefwaya ukwipaya Paulo. (Imil. 20:2-4) Nalimo mu mwaka wa 58 ninshi Yesu alibwelelamo ku muulu, Paulo bamutwele ku Roma uko aileba umufungwa. Aali na Alistaaki ilyo ali pali ubu bulendo bushailepela, kabili balishipikishe pamo ilyo ubwato balimo bwaonaike. (Imil. 27:1, 2, 41) Ilyo bafikile mu Roma, nalimo inshita imo Alistaaki aali pamo na Paulo mu cifungo. (Kol. 4:10) Ukwabula no kutwishika Paulo balimukoseleshe kuli Alistaaki uwali cibusa wakwe uwa cishinka!

5. Ukulingana ne lembo lya Amapinda 17:17, finshi twingacita pa kuba ifibusa fya cine?

⁵ Na ifwe kuti twaba ifibusa fya cine kuli bamunyinefwe na bankashi nga filya Alistaaki aali. Kuti twacita ifi nga ca kuti tuleba pamo nabo ilyo ifintu fili bwino na lintu “kuli ubucushi.” (Belengeni Amapinda 17:17.) Nangu ca kuti ubwafya munyinefwe nelyo nkashi akwete bwalipwa, kuti akabila ukulamukoselesha. Ba Frances * abo abafyashi babo bonse babili bafwile kuli kansa mu myeshi fye itatu batile: “Imona ukuti amafya ayakalamba yalalenga umuntu ukuba no bulanda pa nshita iitali. Ndatasha sana aba bwananyina ababa fibusa fyandi  ifya cine pantu balebukisha ukuti ncili ndomfwa ubulanda, nangu ca kuti ni kale abafyashi bandi bafwile.”

6. Kuti twalanga shani ukuti tuli fibusa fya cine?

⁶ Aba bwananyina abaipeelesha ukwafwa ba munyinabo na bankashi, balalanga ukuti fibusa fya cine. Ku ca kumwenako, munyinefwe Peter balimusangile no bulwele ubwabipisha. Abena mwakwe ba Kathryn batile: “Abaupana bamo aba mu cilonganino twaba e batutwele kuli badokota abailesanga ubulwele ba Peter balwele. Aba abaupana batwebele ukuti balefwaisha ukulatwafwa ukushipikisha ubwafya twakwete, kabili ifi fine e fyo balecita.” Tulomfwa bwino ukukwata ifibusa fya cine ifitwafwa ukushipikisha amafya!

7-8. Ukulingana ne lembo lya Abena Kolose 4:7-9, bushe Tukiki alangile shani ukuti aali uwacetekelwa?

⁷ Paulo alicetekele sana Tukiki uwali Umwina Kristu uwaleikala mu citungu ca bena Roma ica Asia. (Imil. 20:4) Nalimo mu mwaka wa 55 ninshi Yesu alibwelelamo ku muulu, Paulo alipekenye ukuti kube imisangulo yakwafwishilisha Abena Kristu mu Yudea, kabili nalimo abombeele pamo na Tukiki uyu mulimo wacindama uwa kupoka imisangulo. (2 Kor. 8:18-20) Ilyo papitile inshita, Paulo balimukakile mu Roma pa muku wa kubalilapo, kabili Tukiki e wali inkombe yakwe. Tukiki e waletwala amakalata Paulo alelemba ne fyebo fya kukoselesha ku filonganino fyali mu Asia.—Kol. 4:7-9.

⁸ Tukiki alitwalilile ukuba cibusa wa kwa Paulo uo acetekele sana. (Tito 3:12) Pali ilya nshita, Abena Kristu bamo tabali abacetekelwa nga filya Tukiki aali. Nalimo mu mwaka wa 65 ninshi Yesu alibwelelamo ku muulu, Paulo alilembele kalata ninshi balimukaka pa muku walenga bubili. Alembele ukuti Abena Kristu abaume abengi tabalefwaya ukuba pamo nankwe, pantu nalimo baletiina abalwani. (2 Tim. 1:15) Na lyo line, Paulo alicetekele Tukiki kabili alimupeele umulimo na umbi. (2 Tim. 4:12) Ukwabula no kutwishika, Paulo alitemenwe ukukwata cibusa uwacetekelwa, Tukiki.

9. Kuti twapashanya shani Tukiki?

⁹ Kuti twapashanya Tukiki nga ca kuti twaba cibusa uo aba bwananyina bengacetekela. Ku  ca kumwenako, bamunyinefwe na bankashi nga baba na mafya, tatulingile ukupelela fye pa kubeba ukuti tulefwaya ukubafwa, lelo tulingile ukucitapo fimo pa kubafwa. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Munyinefwe nelyo nkashi uuli no bwafya kuti aumfwa bwino sana nga aishiba ukutila tulefwaya ukumwafwa. Nkashi umo alandile ukuti: “Takuba ukusakamikwa sana nga ca kuti naucetekela ukuti uwakulaile ukuti akakwafwa akafikilisha ifyo alaile.”

10. Nga fintu ilembo lya Amapinda 18:24 lilanda, ni bani bengakoselesha uwa bwananyina uuli na mafya nelyo uufuupwilwe?

¹⁰ Umuntu nga ali na mafya nelyo nga nafuupulwa, ilingi line alomfwa bwino nga aebako cibusa uo acetekela ifyo aleumfwa. (Belengeni Amapinda 18:24) Ba Bijay balyumfwile sana ububi ilyo umwana wabo umwaume atamfiwe. Batile: “Nalefwaya ukwebako uo nacetekela ifyo naleumfwa.” Ba Carlos balibapokele imilimo balebomba mu cilonganino pa mulandu wa kuti pali ifyo balufyenye. Balandile ukuti: “Nalefwaya abantu abacetekelwa abo ningebako ifyo naleumfwa ukwabula ukumfwa insoni.” Apo baeluda balicetekelwa, ba Carlos balyebeleko baeluda ifyo baleumfwa, kabili balibafwile ukucimfya ubwafya bakwete. Na kabili, tabasakamikwe pantu balishibe ukuti baeluda te kuti bebeko abantu bambi ifyo balanshenye nabo.

11. Finshi tulingile ukucita pa kuti tube cibusa uwacetekelwa?

¹¹ Pa kuti tube cibusa uwacetekelwa kabili uo aba bwananyina abali na mafya bengebako ifyo baleumfwa, tulingile ukuba abatekanya. Ilyo ba Zhanna babashiile ku bena mwabo bali no bulanda, lelo balyumfwile bwino ilyo baebeleko ifibusa fyabo ifyo bacetekele sana. Batile: “Balintekanishishe no kukutikisha ilyo nalelanda, nangu ca kuti nalebwekeshapo ukubeba fimo fine.” Na imwe kuti mwaba cibusa uwacetekelwa nga ca kuti mulekutikisha ilyo uwa bwananyina uuli no bulanda alemweba ifyo aleumfwa.

12. Bushe Marko aali nani, kabili alangile shani ukuti aliitemenwe ukwafwa bambi?

¹² Marko aali Mwina Kristu umuYuda uwaleikala mu Yerusalemu. Barnaba umufyala wakwe ali ni mishonari uwaishibikwe sana. (Kol. 4:10) Ulupwa lwa kwa Marko lwali lukankaala, lelo Marko tabikile sana amano ku ndalama na ku fyuma. Lyonse Marko aleitemenwa ukwafwa aba bwananyina kabili ukucita ifi kwalelenga aleba ne nsansa. Ku ca kumwenako, ilingi line alebombela pamo no mutumwa Paulo e lyo no mutumwa Petro ilyo balebomba umulimo Lesa abapeele. Nalimo Marko e walebashitila ifya kulya, kabili nalimo e walebafwaila umwa kwikala e lyo ne fintu fimbi ifyo balekabila. (Imil. 13:2-5; 1 Pet. 5:13) Paulo alandile ukuti Marko aali pa ‘balebomba nankwe umulimo wa Bufumu bwa kwa Lesa, kabili abalemukoselesha.’—Kol. 4:10, 11.

13. Bushe ifyaba pali 2 Timote 4:11 filanga shani ukuti Paulo aletasha pa fyo Marko aali uwa cinshinka kuli ena?

¹³ Marko aishileba cibusa wa kwa Paulo uo atemenwe sana. Ku ca kumwenako, ilyo Paulo bamukakile pa muku wa kulekeleshako mu Roma, nalimo mu mwaka wa 65 ninshi Yesu alibwelelamo ku muulu, alilembele kalata yalenga bubili kuli Timote. Muli ilya kalata, Paulo aebele Timote ukuya na Marko ku Roma. (2 Tim. 4:11) Tatuletwishika ukuti Paulo alitashishe sana pa fyo Marko aali uwa cishinka kuli ena. Kanshi alefwaya ukuba pamo nankwe pali ilya nshita iyali iyaafya. Marko alicitile ifintu ifingi pa kwafwa Paulo, nalimo alemutwalila ifya kulya nelyo ifyo alebomfya pa kulemba amakalata. Filya Paulo balemukoselesha no kumwafwa, fifwile fyalimwafwile ukushipikisha ilyo kwashele inshiku ishinono ukuti bamwipaye.

14-15. Finshi Mateo 7:12 itusambilisha pa fya kucita pa kukoselesha bambi?

 ¹⁴ Belengeni Mateo 7:12. Nga twaba na mafya, tulatasha sana aba bwananyina abatwafwa ukushipikisha! Ba Ryan abafwililwe bawishi ukwabula ukwenekela batile: “Nga tuli na mafya, tulafilwa ukucita ifintu ifingi ifyo tucita cila bushiku. Tulomfwa bwino abantu bambi nga batwafwa, nangu fye ni mu fintu ifinono.”

¹⁵ Nga tulekutikisha ilyo uwa bwananyina uuli na mafya aletulondolwela ifyo aleumfwa kabili nga twamubikako amano, te kuti citukosele ukwishiba ifya kucita pa kumwafwa. Ku ca kumwenako, nkashi umo alipekenye ukulatwala ba Peter na ba Kathryn abo tulandilepo ku cipatala. Apo ba Peter na ba Kathryn tabakwete amaka yakwensha motoka, uyu nkashi apekenye ukuti aba mu cilonganino balelekanina ukubatwala ku cipatala. Bushe ifi nkashi apekenye fyalibombele? Ba Kathryn batile: “Twaumfwile kwati aba bwananyina balitwafwa ukusenda icisendo icafina.” Muleibukisha ukutila kuti mwakoselesha aba bwananyina, nangu mwabacitila fye ifintu ifinono.

16. Lisambililo nshi ilyacindama ilyo tusambilila kuli Marko uwaleitemenwa ukukoselesha bambi?

¹⁶ Umusambi Marko aliko ninshi Yesu ali pano isonde, kabili afwile alikwete ifya kucita ifingi. Yehova alimupeele imilimo iingi apali no mulimo wa kulemba ibuuku lya mbila nsuma ilyainikwa ishina lyakwe. Na lyo line, Marko alesangako inshita ya kukoselesha Paulo, kabili Paulo taleshingashinga ukulomba Marko ukuti amwafwe. Ilyo banakulu baba Angela babepeye ku fipondo, ba Angela bali no bulanda nga nshi. E ico balitashishe sana abaitemenwe ukubakoselesha. Batile: “Cilanguka ukwebako aba bwananyina ifyo uleumfwa nga ca kuti nabaitemenwa ukukwafwa.” Balandile no kuti: “Aba bwananyina balafwaisha ukungafwa, kabili tabashingashinga ukungafwa.” Kanshi tulingile ukuyipusha ukuti, ‘Bushe abantu baishiba ukuti ndaitemenwa ukukoselesha Abena Kristu banandi ababa no bulanda?’

17. Bushe ukutontonkanya sana pa fyaba pali 2 Abena Korinti 1:3, 4 kuti kwalenga shani twalafwaisha ukukoseleshako bambi?

¹⁷ Tacakosa ukwishiba bamunyinefwe na bankashi  abakabila ukubakoselesha. Nalimo pa kubakoselesha kuti twabomfya ifyebo ifyo aba bwananyina abatukoseleshe babomfeshe. Nkashi Nino uwafwililwe banakulu atile: “Yehova kuti atubomfya pa kukoselesha Abena Kristu banensu, nga ca kuti natuitemenwa.” (Belengeni 2 Abena Korinti 1:3, 4.) Ba Frances abo tulandilepo kale batile: “Amashiwi yaba pali 2 Abena Korinti 1:4 ya cine sana. Nga ca kuti aba bwananyina batukoselesha, na ifwe kuti twacita ifyo bacitile pa kuti tukoselesheko bambi.”

18. (a) Cinshi cilenga bamo baleshimunuka ukukoselesha bambi? (b) Finshi twingacita pa kukoselesha bambi? Landeni ica kumwenako.

¹⁸ Tulingile ukulatontonkanya pa fyo twingacita pa kwafwa bambi, nangu ca kuti cilatukosela. Ku ca kumwenako, nalimo kuti twalashimunuka ukwafwa bambi pa mulandu wa kuti tatwishibe bwino ifya kulanda nelyo ifya kucita pa kukoselesha uuli no bulanda. Ba Paul, baeluda abafwilwa abafyashi babo abaume, balebukisha ifyo bamo baipeeleshe pa kuti babakoseleshe. Batile: “Nalimwene ukuti calibakosele ukulanda na ine. Nangu ca kuti tabaishibe bwino amashiwi ya kulanda, ndatasha sana pa fyo balefwaisha ukunsansamusha no kungafwa.” Ifi fine e fyaumfwile na munyinefwe Tajon, uwikala ku ncende ukwali icinkukuma icikalamba. Atile: “Ukulanda fye icishinka, nshibukisha amashiwi yonse ayo abantu balentumina ilyo icinkukuma cacitike, lelo ndebukisha ukuti balimbikileko sana amano.” Kuti twasansamusha abali no bulanda nga ca kuti tulecita ifilanga ukuti natubabikako amano.

19. Cinshi mufwaila sana ‘ukulakoselesha’ bambi?

¹⁹ Apo impela ya cino calo naipalama sana, ifintu mu calo fyakulabipilako fye. (2 Tim. 3:13) Na kabili, apo tatwapwililika kabili tulalufyanya, tukatwalilila ukulakabila aba kutukoselesha. Cimo icalengele umutumwa Paulo ukushipikisha mpaka ne mfwa, ni co Abena Kristu banankwe balemukoselesha. Kanshi natutwalilile ukuba aba cishinka nga Alistaaki, abacetekelwa nga Tukiki, kabili abaitemenwa ukwafwa bambi nga Marko. Nga tulecita ifi, tukalenga bamunyinefwe na bankashi bakatwalilile ukubombela Yehova ne cishinka.—1 Tes. 3:2, 3.