1. ¿Kasa alatawaika namüin na wawalayuukana?

SAINKÜIN mmakat, wainma na wawalayuu alatawaikana amüin kasa mojusü. Müsia eere woutkajaain, eeshii na wawalayuu alatakana amüin tia. Eeshii na ayuuikana jee na anaajaakana apüshi. Eeshii na müliakana aaʼin sutuma nuuʼulaain suulia anoujaa wanee napüshi. Eetaashii na müliakana sutuma süsetüin wüin jee sukutkujaain mma. Choʼujaasü wamüliajüin naya wawalayuukana. ¿Kasache waaʼinrajatka süpüla wamüliajüin naya?

2. ¿Jamüsü choʼujaʼawaika nümüin Pablo nümüliajünüin?

² Kojuyatua najachijain Pablo (2 Cor. 11:23-28). Müliasü naaʼin sutuma wanee kasa müsü aka saaʼin keipüse asaʼijaka niʼiruku. Eesüjaʼa shiale wanee ayuulii tia nümakat (2 Cor. 12:7, TNM). Wanaa sümaa nuʼunuin Demas süchiirua tü washirüükat, mojusü maʼin naaʼin Pablo (2 Tim. 4:10). Mayaainjeʼe wayuuin meimmoluinsai Pablo, nütüjain akaalinjaa wayuu jee chainjachin nia iipünaa, eesü mojupuʼule naaʼin sünainjee tü alatawaikat nümüin (Roma 9:1-3).

3. ¿Kasa naaʼinraka Jeʼwaa süpüla nükatsüinrüin naaʼin Pablo?

³ Amüliajünüshi Pablo nutuma Jeʼwaa. ¿Kasa naaʼinraka nüpüleerua? Naapüin nümüin chi naaʼinkai süpüla katchinjatüin naaʼin (2 Cor. 4:7; Filip. 4:13). Nükaalinjain nia nakajee na nuwalayuukana. Nüküjain Pablo namüliajüin nia na nuwalayuukana (Col. 4:11). Nuchuntuinjeseʼe nanülia napüshi na nuwalayuu amüliajakana nia jee akaalinjakana nia. Eejachi Aristarco, Tíquico nümaa Marcos. ¿Kasa naaʼinraka na apünüinshiikana anoujashii süpüla natüjainjanain amüliajaa? ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla washatüin nakuwaʼipa wamüliajapa na wawalayuukana?

4. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu nümüliajünüin Pablo waneepia nutuma Aristarco?

⁴ Amüliajünüshi Pablo waneepia nutuma Aristarco. Kepiapuʼushi nia chaa Tesalónica suluʼu tü mmakat Macedonia. Soʼu tü palajatkat sukua saashajaain tü Wiwüliakat nüchiki, chajachi nia nümaa Pablo chaa Éfeso. Tia, soʼujatü tü apünüintuakat nukua Pablo chayaa. Soʼu wanee kaʼi, ajaraijünüshi Aristarco sutuma waneirua wayuu (Aluw. 19:29). Süchikijee nüjütünüin, oʼunushi nia nümaa Pablo. Maʼaka jeʼra kashi süchikijee tia, wanaa sümaa najachajünüin Pablo chaa Grecia, eejachi Aristarco nümaa (Aluw. 20:2-4). Soʼu juyakat 58, wanaa sümaa püreesainjachin Pablo atumawaa chaa Roma, oʼunushi Aristarco nümaa, ajachijashii naya piamaleʼeya wanaa sümaa sujuichijaain anuwa namaa (Aluw. 27:1, 2, 41). Püreesapa Pablo chaa Roma, chajachi Aristarco nümaa (Col. 4:10). Müsüjeseʼe katsüin naaʼin Pablo soʼunnaa tia süka eejachin nümaa wanee naʼaleewain amüliajakai nia waneepia.

5. Saashin Proverbios 17:17, ¿kasa waaʼinrajatka süpüla wakaalinjain waneepia na wawalayuukana?

⁵ Meena waya maʼaka naaʼin Aristarco wakaalinjale na wawalayuukana soʼu neʼrüin müliaa jee analejeʼe naya (paashajeʼera Proverbios 17:17). * Jaʼitaina alatüin süchikijee tü müliaakat, choʼujaajeerü namüin wakaalinjain naya. Jamüsüjaʼa tü wawalakat Frances, * anaajaashi chi süshikai sümaa shiikat sutuma tü ayuulii kanüliakat cáncer. Apünüin neʼe kashi alataka süpüla müinjanain naya. Anuu sünüiki: «Kakaliasü mojuin saaʼin wanee wayuu sutuma tü alatakat sümüin. Taapüin analuʼutkat namüin na tawalayuukana süka nakaalinjain taya waneepia, nayaawata aaʼu ayatayülüin mojuin taaʼin mayaainjeʼe kakaliairüin tü alatakat tamüin».

6. ¿Kaseerü waaʼinraka napüleerua na wawalayuu eʼrakana müliaa?

⁶ Watta saalii tü kasa naaʼinrakat wanee wayuu süpüla nümüliajüin na nuwalayuukana.  Jülüjataa paaʼin tü alatakat nümüin wanee wawala Peter nünülia. Antüna anainrü wanee ayuulii outasiroʼu nünain. Aʼatapajüshi neʼe kaʼi naashin na tottootkana. Anuu sünüiki Kathryn, tü nuʼwayuusekat: «Soʼu süküjünüin wamüin tü ayuulii nünainjatkat Peter, chajachi wamaa wanee wawala sümaa nuʼwayuuse. Naküjain wamüin namüliajeenain waya waneepia. Müsüjaʼa shia natuma». Akatsüinraasü waaʼin sutuma namüliajüin waya na wawalayuukana soʼunnaa weʼrüin müliaa, ¿aashimüin?

7, 8. Sünainjee tü sümakat Colosas 4:7-9, ¿jamüsü watüjaaka saaʼu naaʼinrüin Tíquico tü aluwataanakalü anain nia?

⁷ Tíquico, nia wanee anoujashi chejeʼewai suluʼu wanee mma suluwataaka aaʼu Roma chaa Asia. Nütüjaa aaʼu Pablo naaʼinrüin waneepia Tíquico tü kasa aluwataanakalü anain nia (Aluw. 20:4). Jamüsüjaʼa soʼu tü juyakat 55, nukumajüin Pablo sukuwaʼipa süpüla nakaaliinjünüin na anoujashii chajanakana Judea, eesüjaʼa nuchuntule nümüin Tíquico nükaalinjain nia sünain tia aʼyatawaakat (2 Cor. 8:18-20). Shiasaʼa mapa, nünüikeʼejanashi nia Pablo soʼu püreesain nia soʼu tü palajatkat nukua chaa Roma. Niʼikajüin Tíquico tü karaloʼuta nüshajakat Pablo namüin na anoujashii chajanakana Asia. Nütütüleʼerüin Pablo naaʼin naya anoujashiikana sükajee tü pütchi nüshajakat namüin (Col. 4:7-9).

⁸ Akaalinjünüshi Pablo waneepia nutuma Tíquico (Tito 3:12). Nnojotpejeʼe müin nakuwaʼipa napüshuaʼa na anoujashiikana soʼu tia. Soʼu püreesain Pablo nüchikuaʼa chaa Roma soʼu juyakat 65, nüküjain wainmain na anoujashii kaaʼinkana nuulia. Eesüjaʼa naaʼinrüle tia saaʼujee mmoluin naya seema jamajüin naya atumawaa (2 Tim. 1:15). Aluʼusaʼa Tíquico nnojotsü müin nukuwaʼipa, naapüinjeseʼe Pablo wanee aʼyatawaa nümüin süka nütüjaain saaʼu naaʼinreerüin tü nuluwataakalü anain nia (2 Tim. 4:12). Talatüsü naaʼin Pablo süka eein nümaa wanee anoujashi akaalinjakai nia waneepia.

9. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla washatüin nukuwaʼipa Tíquico?

⁹ Wanee kasa waaʼinrajatka süpüla washatüin nukuwaʼipa Tíquico shia wekeraajüle wanüiki müleka wapansaajüle shia sümüin wayuu  (Mat. 5:37; Luc. 16:10, TNM). Talatüsü naaʼin na choʼujaakana amüin amüliajünaa natüjaale saaʼu wekeraajüin waneepia wanüiki. Anuu sünüiki wanee wawala süchiki tia. «Anasü paaʼin pütüjaale saaʼu shikeraajüneerüin tü münakat pümüin».

10. Saashin Proverbios 18:24, ¿jaralii na anakana süpüla amüliajaa na alatakana amüin kasa mojusü?

¹⁰ Na alatakana amüin kasa mojusü jee na eʼrakana müliaa, anasü naaʼin naküjapa nümüin wanee wayuu eekai naʼaleewainshaatain maʼin tü alatakat namüin (paashajeʼera Proverbios 18:24). * Anuu nünüiki chi wawalakai Bijay soʼu nujuʼitinnüin chi nüchonkai: «Wanaa sümaa tia, yooteeshi taya nümaa wanee taʼaleewainshaata maʼin süchiki tü alatakat tamüin». Eetaashi wanee wawalayaa, Carlos nünülia. Aaʼinrüshi kasa mojusü, shiasaʼa suluʼujee tia nnojolitchipa süpüla ayatüin nia sünain wanee aʼyatawaa aapünaka nümüin suluʼu nupueulose Jeʼwaa. Mojusü naaʼin süka kojutushaatain nümüin tia niʼyataainkat. Anuu nünüiki: «Soʼu tia yooteeshi taya nümaa wanee wawala nnojoikai ayoujain taya saaʼujee tü taaʼinrakat». Akaalinjünüshi chia wawalakai natuma na laülaashiikana. Anasü naaʼin süka nütüjaain saaʼu nnojoleerüin naküjakuʼu namüin na laülaashiikana tü nümakat namüin.

11. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla watüjain amüliajaa wanee wawala?

¹¹ Nnojo wasoutuin pejeewa shiʼipajee tü münakat wamüin süpüla wamüliajüin na waneinnua. Jamüsüjaʼa Zhanna, ooʼulaanüsü shia nutuma chi suʼwayuusekai. ¿Kasa anaka atuma saaʼin soʼunnaa tü alatakat sümüin? Yootusü shia namaa na saʼaleewainkana maʼin. Anuu sünüiki: «Mayaainjeʼe kojuyatuain taküjain namüin tü alatakat tamüin, nnojoishii asounajaain pejeewa shiʼipajee tü tamakat namüin. Naapajüin tanüiki». Nnojoliire wasounajaain pejeewa shiʼipajee tü münakat wamüin, wamüliajeena na waneinnua.

12. (1) ¿Jarai chi wayuu kanüliakai Marcos? (2) ¿Kasa jalouika anainjee Marcos?

¹² Marcos niapuʼu wanee judío chejeʼewai Jerusalén. Bernabé nünülia wanee nüpüshi, eʼnnaajünüshi suluʼu misioneeroin nia (Col. 4:10). Wayuu washinnuu nüpüshi Marcos. Nnojotpejeʼe alanaʼaleein nümüin tü washirüükat. Jalouishi maʼin nia namüin na waneinnua jee talatüsü naaʼin sünain akaalinjaa wayuu. Soʼunnaa niʼyataain Pablo nümaa Pedro nümüin Jeʼwaa, jalouishi Marcos namüin sünain aaʼinraa waneirua kasa maʼaka saaʼin ayaʼlajaa eküülü jee achajawaa eeinjanale natunküin (Aluw. 13:2-5; 1 Ped. 5:13). Naashin Pablo, aʼyataajiraashi Marcos nümaa sünain aküjaa süchiki tü kasa eeinjatkat sutuma Nuluwataaya Maleiwa otta nümüliajüin nia (Col. 4:10, 11).

13. Sünainjee tü sümakat 2 Timoteo 4:11, ¿jamüsü watüjaaka saaʼu kojutuin nümüin Pablo tü niʼyataainkat Marcos?

¹³ Aleewajiraashi maʼin Marcos nümaa Pablo. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu tia? Wanaa sümaa chajachin Pablo püreesain nüchikuaʼa chaa Roma soʼu juyakat 65, nüshajüin tü chiiruaajatkat karaloʼuta nümüin Timoteo. Sünain tia karaloʼutakat, nuchuntuin nümüin Timoteo nümaainjachin Marcos Romamüin (2 Tim. 4:11). Kojutusü nümüin Pablo tü niʼyataainkat Marcos. Müshijeseʼe nuunejirüin nia süpüla eeinjachin nia nümaa soʼunnaa tü alatakat nümüin. Wainma tü kasa naainjakat Marcos nüpüleerua Pablo, eeshijaʼa niʼikajawaire eküülü nümüin jee waneirua kasa choʼujaakat nümüin süpüla nüshajüin karaloʼuta. Sutuma nükaalinjünüin waneepia Pablo nutuma Marcos, nüchecherüin naaʼin Pablo süpülapünaa nuʼutunuin aaʼin.

14, 15. ¿Kasa watüjaka sünainjee tü sümakat Mateo 7:12 süpüla wamüliajüin na wawalayuu eʼrakana müliaa?

 ¹⁴ (Paashajeʼera Mateo 7:12). Jamaamasü waaʼin wanaa sümaa wamüliajünüin soʼunnaa tü kasa alatakat wamüin. Anuu nünüiki Ryan, wanee wawala anaajaakai ashi sutuma eewawaa: «Wainma tü kasa isakat püchiki paaʼinrüin wanaa sümaa sülatüin kasa mojusü pümüin. Anapejeʼe paaʼin pümüliajünüle sünain kasa eekai eein».

¹⁵ Jülüja waaʼin tü kasa isakat nachiki na wawalayuukana süpüla wakaalinjain naya. Jamüshijaʼa Peter sümaa Kathryn, na wachuntakana anülia suluʼu pütchi aipirua, isasü nachiki oʼuniraa neʼejena süpüla neʼrajeʼerüin. Eeka wanee wawala akaalinjaka naya. Shiʼikajaʼawalin naya suluʼu tü neʼejenakat. Sukumajüin tü wawalakat sukuwaʼipa süpüla pachikuatüinjanain na wawalayuu eʼikajakana naya nümaʼanamüin chi tottootkai. ¿Jamüsü naaʼin na wawalayuukana sutuma tia? Anuu sünüiki Kathryn: «Jamaamasü waaʼin sutuma namüliajüin waya na wawalayuukana». Nnojo motuin waaʼin aaʼinraa kasa eekai eein napüleerua na wawalayuu eʼrakana müliaa.

16. ¿Kasa watüjaka sünainjee nukuwaʼipa Marcos?

¹⁶ Waashajaa wachikuaʼa süchiki nukuwaʼipa Marcos, chi anoujashi eepuʼukai nükalioʼu Jesuu. Watüjaa aaʼu wainmain tü kasa niʼyataapuʼukalü anain. Wainma aʼyatawaa naapaka Jeʼwaa nümüin maʼaka saaʼin nüshajüin wanee karaloʼuta eeka suluʼu tü Wiwüliakat. Mayaainjeʼe wainmain niʼyataain Marcos, nümüliajüin Pablo otta achuntapuʼushi Pablo kaalinwaa nümüin. Waashajaa joo süchiki tü alatakat sümüin tü wawalakat Ángela. Kojutusü sümüin sümüliajünüin natuma na wawalayuukana soʼu nuʼutunuin aaʼin wanee süpüshi. Anuu sünüiki: «Nakaalinjale pia na wawalayuukana, nnojotsü japülin paaʼin sünain achuntaa kaalinwaa namüin. Nakaalinjamaatüin pia, nnojotsü naaʼinrüin tia mojusheeka». Müsüjeseʼe wasakireʼerüinjatüin waaʼin sünain tüü: «¿Wamüliajamaatüinche na wawalayuukana?».

17. ¿Kasa waaʼinreetka wasakireʼerüle waaʼin sünain tü sümakat 2 Corinto 1:3, 4?

¹⁷ Wainma na wawalayuu eekana süpüla wamüliajüin. Eesü süpüla wakatsüinrüin naaʼin  maʼaka sükatsüinnüin waaʼin natuma na wawalayuukana. Eesü wanee wawala Nino sünülia, anaajaasü tü soushukot. Anuu sünüiki: «Nümüliajeena waya Jeʼwaa nakajee na wawalayuukana müleka jalouire waya nümüin» (paashajeʼera 2 Corinto 1:3, 4). Anuu sünüiki tü wawalakat Frances, wachuntaka anülia suluʼu tü pütchikat jaʼrai: «Shiimain tü sümakat 2 Corinto 1:4, eeshii süpüla wamüliajüin na wawalayuukana maʼaka wamüliajünüin paala».

18. (1) ¿Jamüshii mmoluwaaka waneinnua wawalayuu saaʼu tü nanüikinjatkat? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wamüliajüin na waneinnua? Püküja süchiki tü alatakat namüin waneinnua wawalayuu.

¹⁸ Jaʼitaina mmoluwaain waya seema wakaalinjain na wawalayuukana, wachajaa sukuwaʼipa süpüla wamüliajüin naya. Eesüjaʼa mmoluwaale waaʼin sutuma nnojoluin watüjaain saaʼu jamüinjatüin wanüiki namüin jee nnojoluin watüjaain saaʼu tü waaʼinrajatkat napüleerua. Eeshi wanee wawala Paul nünülia, sotoyülia naaʼin tü naaʼinrakat na wawalayuukana nüpüleerua wanaa sümaa nünaajaain chi nüshikai. Anuu nünüiki: «Tayaawata aaʼu mmoluwaain naya saaʼu tü nanüikinjatkat. Nnojotsü natüjaain saaʼu jamüinjatüin nanüiki tamüin. Taapüin analuʼutkat namüin saaʼujee namüliajüin taya». Eetaashi wanee wawalayaa, Tajon nünülia, akutkujaasü tü mmakat eejachire kepiain nia. Anuu nünüiki: «Nnojotsü sotuin taaʼin tü nashajakat tamüin na tawalayuukana. Shia sotoka maʼin taaʼin tü naaʼinrakat tapüleerua süpüla namüliajüin taya». Aneerü naaʼin na wawalayuukana müleka wakaalinjale naya.

19. ¿Jamüshii wamüliajüinjanaka na wawalayuukana?

¹⁹ Soʼunnaa sülüʼülaain maʼin süpüla sajaʼttüin kasa süpüshuaʼa, akooʼomüinraajeerü maʼin kasa mojusü sainküin mmakat (2 Tim. 3:13). Sutuma waleʼeruʼuin tü kaainjalaakat, ayateena waya jooin süpüla aaʼinraa kasa mojusü. Sutuma müin wakuwaʼipa, ayateerü choʼujaain wamüin wamüliajünüin. Jamüshijaʼa chi aluwataaushikai Pablo, nüchecherüin naaʼin outaleepa nia. Nüchecherüin naaʼin süka nümüliajünüin natuma na nuwalayuukana. Makalaka wamüliajüinjanain waneepia na wawalayuukana maʼaka naaʼinrüin shia Aristarco, wakaalinjainjanain na waneinnua maʼaka naaʼinrüin shia Tíquico otta kamaneeinjana waya maʼaka naaʼin Marcos. Waaʼinrüle tia, wamüliajeena na wawalayuukana süpüla noonooinjanain waneepia sümaa nünüiki Jeʼwaa (1 Tes. 3:2, 3).