1. Ninọmẹ apọṣimẹ tọn tẹlẹ wẹ devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn susu to pipehẹ?

LẸDO aihọn pé, devizọnwatọ Jehovah tọn susu wẹ to pipehẹ ninọmẹ apọṣimẹ tọn lẹ, podọ etlẹ yin dehe nọ hẹn awufiẹsa wá lẹ. Be a ko doayi ehe go to agun towe mẹ ya? Klistiani delẹ to pipehẹ awutu sinsinyẹn kavi okú mẹyiwanna de tọn. Mẹdevo lẹ to akọndona awufiẹsa sinsinyẹn he yè nọ tindo to whenue hagbẹ whẹndo tọn kavi họntọn vivẹ́ de jo nugbo do. Mẹdevo lẹ sọ to oyà kọdetọn nugbajẹmẹji jọwamọ tọn lẹ tọn ji. Mẹmẹsunnu gọna mẹmẹyọnnu ehe lẹpo tindo nuhudo homẹmiọnnamẹ tọn. Nawẹ mí sọgan gọalọna yé gbọn?

2. Naegbọn apọsteli Paulu do dó hudo homẹmiọnnamẹ tọn to ojlẹ delẹ mẹ?

² Apọsteli Paulu pehẹ ninọmẹ debọdo-dego lẹ he ze ogbẹ̀ etọn do owù mẹ. (2 Kọl. 11:23-28) E sọ dona doakọnna “owùn de . . . to agbasalan mẹ,” vlavo nuhahun agbasamalo tọn wunmẹ de. (2 Kọl. 12:7) Podọ e dona pehẹ flumẹjijẹ to whenue Dema, he wazọ́n dopọ hẹ ẹ to ojlẹ de mẹ jo e do, “na [Dema] yiwanna titonu dintọn lọ wutu.” (2 Tim. 4:10) Klistiani yiamisisadode adọgbotọ he nọ gọalọna mẹdevo lẹ matin ṣejannabi de wẹ Paulu yin, amọ́ to ojlẹ delẹ mẹ ewọ lọsu tindo numọtolanmẹ gbigbọjọ tọn.—Lom. 9:1, 2.

3. Mẹnu lẹ wẹ miọnhomẹna Paulu bosọ nọgodona ẹn?

³ Paulu mọ homẹmiọnnamẹ po godonọnamẹ he e tindo nuhudo etọn po yí. Gbọnna? Matin ayihaawe, Jehovah yí gbigbọ wiwe Etọn zan nado na ẹn huhlọn. (2 Kọl. 4:7; Flp. 4:13) Jehovah sọ yí Klistiani hatọ lẹ zan nado miọnhomẹna ẹn. Paulu dọ gando azọ́nwatọ hatọ etọn delẹ go dọ yé yin “asisa homẹmiọnnamẹ  tọn daho de.” (Kol. 4:11) Delẹ to yinkọ mẹhe tọn e slẹ lẹ mẹ wẹ Alistaku, Tikiku po Malku po. Yé na huhlọn Paulu bo gọalọna ẹn nado doakọnnanu. Jẹhẹnu tẹlẹ wẹ hẹn Klistiani atọ̀n ehelẹ penugo nado nọ miọnhomẹnamẹ sọmọ? Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ dagbe yetọn gbọn dile mí to vivẹnudo nado miọnhomẹna ode awetọ bosọ na tuli mínọzo?

4. Nawẹ Alistaku do ede hia di họntọn nugbonọ de na Paulu gbọn?

⁴ Alistaku, yèdọ Klistiani Makedonia tọn de he wá sọn Tẹsalonika, do ede hia di họntọn nugbonọ de na Paulu. Whla tintan he mí hianu gando Alistaku go wẹ whenue Paulu dla Efesu pọ́n to gbejizọnlin mẹdehlan tọn etọn atọ̀ntọ whenu. Gbẹtọgun he to zingidi ji de wle Alistaku to whenue e hodo Paulu. (Owalọ 19:29) Whenue yé jo e, e ma tẹnpọn nado whlẹn ota ede tọn, amọ́ e gbọn nugbonọ-yinyin dali gbọṣi Paulu dè. To osun delẹ godo, to Glẹki, Alistaku gbẹ́ topọ hẹ Paulu mahopọnna dọ nukundiọsọmẹtọ lẹ zindonukọn nado to ogbé Paulu tọn yàn. (Owalọ 20:2-4) To nudi owhe 58 W.M., whenue Paulu yin didohlan Lomu taidi gàntọ de, Alistaku zingbejizọnlin gaa enẹ hẹ ẹ, podọ ohún siọ yé to ohù ji. (Owalọ 27:1, 2, 41) Whenue yé jẹ Lomu, e taidi dọ Alistaku nọ gànpamẹ hẹ Paulu na ojlẹ de. (Kol. 4:10) Abajọ e ma yin nupaṣamẹ de dọ Paulu mọ tuli po homẹmiọnnamẹ po yí sọn gbẹdohẹmẹtọ nugbonọ enẹ dè!

5. Sọgbe hẹ Howhinwhẹn lẹ 17:17, nawẹ mí sọgan yin họntọn nugbonọ de gbọn?

⁵ Taidi Alistaku, mí sọgan yin họntọn nugbonọ de, eyin mí nọ tin to apá na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po, e ma yin to ojlẹ dagbe lẹ kẹdẹ mẹ gba, ṣigba to “ojlẹ ayimajai tọn lẹ mẹ” ga. (Hia Howhinwhẹn lẹ 17:17.) Etlẹ yin ojlẹ susu to whlepọn de godo, mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu mítọn lẹ sọgan gbẹ́ do hudo homẹmiọnnamẹ tọn. Frances, * he azọ̀n kansẹẹ tọn hù mẹjitọ etọn awe lẹ to gblagbla osun atọ̀n tọn mẹ dọ dọ: “N’mọdọ whlepọn sinsinyẹn lẹ nọ yinuwadomẹji na ojlẹ dindẹn. Podọ n’yọ́n pinpẹn họntọn nugbonọ he nọ flindọ n’gbẹ́ pò to awufiẹsa mẹ lẹ tọn,  dile etlẹ yindọ ojlẹ delẹ ko juwayi sọn whenue mẹjitọ ṣie lẹ kú.”

6. Etẹwẹ nugbonọ-yinyin na whàn mí nado wà?

⁶ Họntọn nugbonọ lẹ nọ basi avọ́sinsan lẹ nado nọgodona mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yetọn lẹ po. Di apajlẹ, doto lẹ mọ azọ̀n ylankan he sọgan hùmẹ de na mẹmẹsunnu de he nọ yin Peter. Asi etọn Kathryn dọmọ: “Asu po asi po de to agun mítọn mẹ wẹ ze mí yì dotowhé he yè mọ azọ̀n lọ na Peter te. Yé magbe to finẹ to afọdopolọji dọ emi ma na jo mí do nado jugbọn ninọmẹ sinsinyẹn ehe mẹ mídeṣo, podọ mí ma nọ ba yé pò to whedepopenu he mí do hudo yetọn.” Lehe e nọ miọnhomẹna mí do sọ nado tindo họntọn nugbo lẹ he sọgan gọalọna mí nado doakọnna whlepọn mítọn lẹ!

7, 8. Sọgbe hẹ Kolosinu lẹ 4:7-9, nawẹ Tikiku do ede hia taidi mẹhe go yè sọgan dejido gbọn?

⁷ Tikiku, yèdọ Klistiani de he wá sọn agbegbe Lomu tọn de mẹ to Asia, do ede hia taidi gbẹdohẹmẹtọ nugbonọ de na Paulu. (Owalọ 20:4) To nudi owhe 55 W.M., Paulu basi tito akuẹjọ kọgbọ tọn de tọn do Klistiani he to Jude lẹ tamẹ, podọ ewọ sọgan ko biọ to Tikiku si nado gọalọ to azọ́n titengbe ehe mẹ. (2 Kọl. 8:18-20) To nukọn mẹ, whenue Paulu yin wiwle do gànpamẹ to Lomu whla tintan, Tikiku wẹ e yizan taidi wẹnsagun etọn. E nọ hẹn wekanhlanmẹ po wẹndomẹ tulinamẹ tọn Paulu tọn lẹ po yì na agun he to Asia lẹ.—Kol. 4:7-9.

⁸ Tikiku yin họntọn dejidego de na Paulu. (Titu 3:12) E ma yin Klistiani ojlẹ enẹ mẹ tọn lẹpo go wẹ yè sọgan dejido taidi Tikiku. To nudi owhe 65 W.M., whenue Paulu yin wiwle do gànmẹ whla awetọ, e wlan dọ sunnu Klistiani susu to ayimatẹn Asia tọn mẹ ma nọ jlo na dogbẹ́ hẹ emi, vlavo na yé to budi na nukundiọsọmẹtọ lẹ wutu. (2 Tim. 1:15) To vogbingbọn mẹ, Paulu sọgan dejido Tikiku go, podọ e tlẹ deazọ́n devo na ẹn. (2 Tim. 4:12) E họnwun dọ homẹ Paulu tọn hùn nado tindo họntọn dagbe de taidi Tikiku.

9. Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Tikiku tọn gbọn?

⁹ Mí sọgan hodo apajlẹ Tikiku tọn eyin mí nọ yin họntọn dejidego de. Di apajlẹ, mí ma  nọ dopà nado gọalọna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn he to nuhudo mẹ lẹ po poun gba, ṣigba mí sọ nọ wà onú tangan delẹ nado gọalọna yé. (Mat. 5:37; Luku 16:10) Whenue mẹhe do hudo alọgọ tọn lẹ yọnẹn dọ yé sọgan dejido mí go, enẹ nọ miọnhomẹna yé taun. Mẹmẹyọnnu de dọ nuhewutu wẹ. E dọmọ: “E ma biọ dọ a ni yidogọna nuhiha towe, bo to kinkanse dewe eyin mẹhe dopà nado gọalọna we lọ na wá domẹwhenu nado wà nuhe e dọ.”

10. Dile e yin didọ do to Howhinwhẹn lẹ 18:24 mẹ, mẹnu lẹ dè wẹ mẹhe to pipehẹ whlepọn kavi flumẹjijẹ lẹ sọgan mọ homẹmiọnnamẹ yí sọn?

¹⁰ Mẹhe to pipehẹ whlepọn kavi flumẹjijẹ lẹ nọ saba mọ homẹmiọnnamẹ yí, eyin yé dọ homẹ na họntọn dejidego de. (Hia Howhinwhẹn lẹ 18:24.) To whenue Bijay jẹflumẹ na visunnu etọn yin didesẹ sọn agun mẹ wutu, e wá dọmọ: “E biọ dọ ma dọ numọtolanmẹ ṣie lẹ na mẹhe go n’gán dejido de.” Carlos hẹn lẹblanulọkẹyi he e yiwanna taun de bu to agun mẹ na nuṣiwa etọn de wutu. E dọmọ: “N’do hudo ‘bẹtẹn’ de tọn fie n’gán vò bo dọ numọtolanmẹ ṣie lẹ tọ́n te matin obu lọ dọ yè na dawhẹna mi.” Carlos mọ bẹtẹn enẹ to mẹho lẹ dè, bọ yé gọalọna ẹn nado duto nuhahun etọn ji. Homẹmiọnnamẹnu wẹ e sọ yin na ẹn nado yọnẹn dọ mẹho lẹ yin nuyọnẹntọ, bo na hẹn nuhe e dọna yé di aṣli.

11. Nawẹ mí sọgan yin họntọn dejidego he yè gán dọ aṣlihó na de gbọn?

¹¹ Nado yin họntọn dejidego he yè gán dọ aṣlihó na de, mí dona wleawuna homẹfa. To whenue asu Zhanna tọn jo e do, e mọ homẹmiọnnamẹ yí gbọn numọtolanmẹ etọn lẹ didọna họntọn vivẹ́ etọn lẹ dali. E dọmọ: “Yé yí sọwhiwhe do dotoaina mi, mahopọnna dọ n’tlẹ nọ to nudopolọ vọ́ dọ whlasusu.” Hiẹ lọsu sọgan do dewe hia di họntọn dagbe de eyin a nọ yin todoaitọ dagbe.

12. Mẹnu wẹ yin Malku, podọ nawẹ e do gbigbọ mẹdezejo tọn hia gbọn?

¹² Malku yin Klistiani Ju de he wá sọn Jelusalẹm. Hẹnnumẹ etọn Balnaba yin mẹdehlan de he mẹsusu yọnẹn. (Kol. 4:10) E taidi dọ whẹndo Malku tọn do alọnu taun, etomọṣo Malku ma ze agbasanu lẹ do otẹn tintan mẹ to gbẹzan etọn mẹ. To gbẹzan etọn blebu mẹ, Malku tindo gbigbọ mẹdezejo tọn. Homẹ etọn nọ hùn nado yilizọn na mẹdevo lẹ. Di apajlẹ, to ojlẹ voovo lẹ mẹ, e wazọ́n dopọ hẹ apọsteli Paulu podọ hẹ Pita dile yé to azọ́ndenamẹ yetọn lẹ hẹndi, podọ e yọnbasi dọ Malku gọalọna yé na nuhe dù nuhudo agbasa tọn yetọn lẹ. (Owalọ 13:2-5; 1 Pita 5:13) Paulu dọ gando Malku go dọ ewọ yin dopo to “azọ́nwatọ hatọ [emitọn] na Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn” lẹ mẹ, bosọ yin “alọgọ mẹhẹnlodo tọn” de na emi.—Kol. 4:10, 11, Odò.

13. Nawẹ 2 Timoti 4:11 dohia dọ Paulu yọ́n pinpẹn sinsẹ̀nzọn he Malku wà po nugbonọ-yinyin po tọn gbọn?

¹³ Malku lẹzun dopo to họntọn vivẹ́ Paulu tọn lẹ mẹ. Di apajlẹ, whla godo tọn he Paulu yin súsúdo gànpamẹ to Lomu to nudi owhe 65 W.M. wẹ e kàn wekanhlanmẹ etọn awetọ hlan Timoti. To wekanhlanmẹ enẹ mẹ, Paulu biọ to Timoti si nado wá Lomu podọ nado plan Malku wá. (2 Tim. 4:11) Ayihaawe ma tin dọ Paulu yọ́n pinpẹn sinsẹ̀nzọn he Malku wà po nugbonọ-yinyin po wayi tọn, enẹwutu ewọ biọ dọ Malku ni wá to ojlẹ vonọtaun enẹ mẹ. Malku gọalọna Paulu to aliho tangan lẹ mẹ, vlavo gbọn núdùdù kavi nuyizan he e nado kanwe lẹ hinhẹnwa na ẹn dali. Godonọnamẹ po tuli he Paulu mọyi lẹ po sọgan ko gọalọna ẹn nado doakọnnanu to azán godo tọn he jẹnukọnna hùhù etọn lẹ gblamẹ.

14, 15. Etẹwẹ Matiu 7:12 sọgan plọn mí gando alọgigọna mẹdevo lẹ to aliho yọ́n-na-yizan lẹ mẹ go?

 ¹⁴ Hia Matiu 7:12. To whenue mí to jujugbọn ninọmẹ sinsinyẹn de mẹ, mí nọ yọ́n pinpẹn mẹhe desọn ojlo mẹ nado gọalọna mí to aliho tangan lẹ mẹ lẹ tọn taun! Ryan he otọ́ etọn kú to ajiji mẹ to asidan ylankan de mẹ dọmọ: “Whenue yè to awufiẹsa mẹ, nuwiwa egbesọegbesọ tọn susu wẹ nọ taidi nue glo wiwà. Alọgọnamẹ to aliho he yọ́n-na-yizan lẹ mẹ—etlẹ yin dehe di onú kleun de—nọ wà dagbe taun.”

¹⁵ Eyin mí nọ tin to aṣeji bosọ yin ayidonugotọ, mí sọgan nọ mọ aliho yọ́n-na-yizan lẹ nado gọalọna mẹdevo lẹ. Di apajlẹ, mẹmẹyọnnu dopo basi dide nado gọalọna Peter po Kathryn po he yin nùdego wayi, na yé nido nọ yì dope dotowhé tọn yetọn lẹpo. Na Peter po Kathryn po ma sọgan nọ kùnhún ba wutu, mẹmẹyọnnu lọ basi tito de bọ mẹhe do ojlo to agun lọ mẹ lẹ nọ diọ yede nado kùn yé yì fie yé jei. Be tito ehe gọalọ ya? Kathryn dọmọ: “E taidi na mí dọ agbàn pinpẹn de wẹ tlọ́n kọ̀ji na mí.” Mahopọnna lehe nuyiwa homẹdagbe tọn towe lẹ whè sọ, ma nọ yí nukunpẹvi do pọ́n obá he mẹ yé gán miọnhomẹnamẹ jẹ gbede blo.

16. Onú titengbe tẹwẹ apajlẹ Malku tọn plọn mí gando homẹmimiọnnamẹ go?

¹⁶ Matin ayihaawe, devi Malku he nọgbẹ̀ to owhe kanweko tintan whenu yin Klistiani de he sin alọnu nọ ján taun. E tindo azọngban yẹwhehọluduta tọn pinpẹn lẹ, ehe bẹ owe Wẹndagbe tọn he tindo yinkọ etọn lọ kinkan hẹn. Ṣogan, Malku de whenu dovo nado miọnhomẹna Paulu, podọ Paulu lọsu ma whleawu nado biọ alọgọ Malku tọn. Angela lọsu yọ́n pinpẹn etọn taun dọ mẹdevo lẹ desọn ojlo mẹ to aliho dopolọ mẹ nado miọnhomẹna emi to whenue hagbẹ whẹndo tọn emitọn de yin hùhù to aliho kanyinylan tọn mẹ. E dọmọ: “Eyin họntọn lẹ jlo na gọalọ nugbonugbo, yé nọ yọ́n dọnsẹpọ. Yé ma nọ dibu kavi whleawu.” Mí sọgan nọ kanse míde dọ, ‘Be n’yin yinyọnẹn taidi mẹhe nọ desọn ojlo mẹ nado miọnhomẹna sinsẹ̀n-basitọ hatọ lẹ to aliho nujọnu tọn lẹ mẹ ya?’

17. Nawẹ ayihamẹlinlẹnpọn do 2 Kọlintinu lẹ 1:3, 4 ji sọgan whàn mí nado nọ miọnhomẹna mẹdevo lẹ gbọn?

¹⁷ E ma vẹawu nado mọ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu po he tindo nuhudo homẹmiọnnamẹ  tọn lẹ. Mí tlẹ sọgan yí linlẹn homẹmiọnnamẹ tọn dopolọ he mẹdevo lẹ ko yí do miọnhomẹna mí lẹ zan. Nino, yèdọ mẹmẹyọnnu de he onọ̀ daho etọn kú dọmọ: “Jehovah sọgan yí mí zan nado miọnhomẹna mẹdevo lẹ, eyin mí na ẹn dotẹnmẹ nado wàmọ.” (Hia 2 Kọlintinu lẹ 1:3, 4.) Frances, he go mí donù wayi dọmọ: “Nugbo wẹ nuhe 2 Kọlintinu lẹ 1:4 dọ lẹ yin. Mí gán yí homẹmimiọn he mí mọyi lẹ do miọnhomẹna mẹdevo lẹ.”

18. (a) Naegbọn mẹdelẹ sọgan nọ hanú nado miọnhomẹnamẹ? (b) Nawẹ mí sọgan miọnhomẹna mẹdevo lẹ po kọdetọn dagbe po gbọn? Na apajlẹ.

¹⁸ Mí dona nọ ze afọdide tintan nado yinuwa mahopọnna obu. Di apajlẹ, mí sọgan nọ dibu dọ mí ma yọ́n nuhe mí na dọ kavi wà na mẹhe tin to ninọmẹ ayimajai tọn mẹ de. Mẹho agun tọn de he nọ yin Paul nọ flin vivẹnu he mẹdelẹ do to whenue otọ́ etọn kú. E dọmọ: “N’mọdọ e ma bọawu na yé nado dọnsẹpọ mi. Yé ma tlẹ yọ́n nuhe yé na dọ. Amọ́, n’yọ́n pinpẹn ojlo he yé tindo nado miọnhomẹna mi bosọ nọgodona mi tọn taun.” Mọdopolọ, to whenue mẹmẹsunnu de he nọ yin Tajon jiya aigba sisọsisọ sinsinyẹn de tọn, e dọmọ: “Nado dọ hójọhó, n’ma sọgan flin wekanhlanmẹ he mẹlẹ dohlan lẹpo to azán he bọdo nujijọ lọ go lẹ gblamẹ, amọ́ n’nọ flindọ dagbemẹninọ ṣie duahunmẹna yé.” Mí sọgan miọnhomẹna mẹdevo lẹ po kọdetọn dagbe po, eyin mí nọ dohia dọ onú yetọn nọ duahunmẹna mí.

19. Naegbọn a do magbe nado yin “asisa homẹmiọnnamẹ tọn daho de”?

¹⁹ Dile opodo lọ to dindọnsẹpọ, ninọmẹ aihọn tọn na ylan deji, bọ gbẹninọ nasọ vẹawu dogọ. (2 Tim. 3:13) Podọ nuhahun he mí nọ hẹnwa míde ji, na ylando po mape he mí dugu etọn po lẹ wutu, nọ zọ́n bọ mí na to nuhudo homẹmiọnnamẹ tọn tindo zọnmii. Dopo to nuhe gọalọna apọsteli Paulu nado doakọnnanu kakajẹ vivọnu gbẹzan etọn tọn lẹ mẹ wẹ homẹmiọnnamẹ he e mọyi sọn Klistiani hatọ lẹ dè. Mì gbọ mí ni yin nugbonọ taidi Alistaku, mẹhe go yè gán dejido taidi Tikiku podọ mẹhe nọ desọn ojlo mẹ nado yilizọn namẹ taidi Malku. Gbọnmọ dali, mí sọgan gọalọna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po nado nọtegligli to yise mẹ.—1 Tẹs. 3:2, 3.