Awˬ lawn awˬ tanˇ hkʼa gaˬ hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

Awˬ hkʼaˇ lonˉ maˬ teˇ hpaˍ cawˬ taˍ ve liꞈ mehˆ hpfuhˇ lo hteˇ lehˍ kʼai tuˬ

Awˬ Lawn 2

Nawˬ shu htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ gʼa ve

Nawˬ shu htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ gʼa ve

“Ngaˬ geh teˇ geh Gʼuiˬ sha ve mvuhˇ miˬ awˬ pon kanˉ te chehˇ ve lehˬ, chaw chi teˇ hpaˍ ceh tiˉ cawˬ ve yoˬ. Yawˇ hui htaꞈ pa taw ngaˬ maˇ maˇ dawˇ sha la ve yoˬ.”—KAWˇLAWˇSEHˇ 4:11.

KʼA MUIˬ HKAWˇ 90 Teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ awˬ gʼaˇ piˇ daꞈ ve

HENˇ TUˬ VE TEˇ HPAˍ *

1. Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ te ve ka tiꞈ yeˬ ve chaw awˬ gʼaˇ nuˇ tuˬ aˬ htoꞈ ma gʼa hpuˇ ve le?

 Miˬ guiˬ chi hkʼoˆ lo Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ te ve chaw shoꞈ shaꞈ ve leh dawˇ haˍ tuˬ laiˉ ceuˬ gʼa hpuˇ ve yoˬ. Hkriꞈ yaˇ awˬ moˍ hkʼaw awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ nawˬ chaˬ nyi˗aw laˇ? Teˇ hpaˍ hpaˍ naˬ jaˇ ve, yawˇ hui haꞈ ve chaw suh˗e ve pa taw, nyi ma luˬ ve yoˬ. Teˇ hpaˍ hpaˍ yawˇ hui ve yehˬ kʼa hkʼaw ve chaw maˇ heˆ leh awˬ chawˇ meuˆ daꞈ jaˇ ve Gʼuiˬ sha ve kanˉ maˇ te˗o ve pa taw nyi ma luˬ ve yoˬ. Leh teˇ hpaˍ hpaˍ mvuhˇ yeˬ mvuhˇ haw hpawˇ shoꞈ shaꞈ ve gʼa hpuˇ ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi chi ve teˇ hpaˍ awˬ gʼaˇ gʼa tuˬ loˍ jaˇ. Ngaˬ hui hkʼaˬ hkʼe te leh yawˇ hui htaꞈ ga piˇ gʼa tuˬ le?

2. Aˬ htoꞈ ma te tcuh yaˇ Pawˇluꞈ teˇ pawˆ pawˆ kʼo awˬ gʼaˇ gʼa tuˬ loˍ ve le?

2 Tcuh yaˇ Pawˇluꞈ suh la paˇ neˇ ve kaꞈ laiˉ pawˆ gʼa hpuˇ ve yoˬ. (2 Kawˇrenˍhtuˆ 11:23-28) Yawˇ awˬ to htaꞈ “aˉ chuˇ teˇ maˬ tcuhˍ laˇ ve” naˬ jaˇ ve htaꞈ gʼa hkanˍ ve yoˬ. (2 Kawˇrenˍhtuˆ 12:7) Daˍmaˆ “miˬ guiˬ htaꞈ haꞈ ve pa taw,” Gʼuiˬ sha ve kanˉ teˇ geh te jaw ve htawˇ Pawˇluꞈ htaꞈ baˬ taˉ ve pa taw, nyi ma luˬ jaˇ ve htaꞈ gʼa tawˍ daꞈ ve yoˬ. (2 Tiˆmoˉseˍ 4:10) Pawˇluꞈ leuˆ yuˬ taˍ ve haꞈ hanˉ jaˇ ve Hkriꞈ yaˇ hpehꞈ ve htawˇ, yawˇ shu htaꞈ ga piˇ gaˇ ve nyi ma cawˬ ve kaꞈ teˇ pawˆ pawˆ kʼo, awˬ gʼaˇ nuˇ ve yoˬ.—Roˉmaꞈ 9:1, 2.

3. Pawˇluꞈ awˬ gʼaˇ gʼa tuˬ a shu ga piˇ ve le?

3 Pawˇluꞈ awˬ gʼaˇ gʼa tuˬ a shu ga piˇ ve le? Yaˬhoˉvaˬ daꞈ kehˬ ve awˬ ha hpu htaꞈ cuˇ leh Pawˇluꞈ awˬ gʼaˇ cawˬ tuˬ ga piˇ ve yoˬ. (2 Kawˇrenˍhtuˆ 4:7; Hpiˇliˇpiˆ 4:13) Chi hkʼoˆ kaꞈ yawˇ htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ tuˬ Gʼuiˬ sha awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ cuˇ ve yoˬ. Pawˇluꞈ kʼoˆ ve, Aˍriˍtaˍhkuˆ, Tuˇhkiˆ, Leh Maˍkuˆ teˇ geh kanˉ te ve awˬ chawˇ lehˬ “ngaˬ maˇ maˇ dawˇ sha la” tuˬ te laˇ ve yoˬ. Pawˇluꞈ awˬ gʼaˇ cawˬ tuˬ leh shoꞈ shaꞈ ve htaꞈ yeunˇ hkanˍ gʼaˇ tuˬ yawˇ hui ga piˇ ve yoˬ. (Kawˇlawˇsehˇ 4:11) Hkriꞈ yaˇ chi ve 3 gʼaˇ yawˇ hui shu htaꞈ awˬ gʼaˇ hkʼa dehꞈ piˇ gʼa tuˬ te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ daꞈ ve hkʼaˬ hkʼe cawˬ ve le? Ngaˬ hui shu htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ htaˇ, yawˇ hui htaꞈ hkʼaˬ hkʼe henˇ yuˬ gʼa ve le?

AˍRIˍTAˍHKUˆ HKʼA SHUˍ KA TIꞈ YEˬ SHEˍ

Tuꞈ hkanˍ ve awˬ yanˇ htaˇ awˬ viˉ awˬ nyi geh chehˇ ve kʼo, Aˍriˍtaˍhkuˆ ka tiꞈ yeˬ ve awˬ chawˇ hpehꞈ ve hkʼe ngaˬ hui hpehꞈ gʼa tuˬ yoˬ (Awˬ tawn 4-5 nyi sheˍ) *

4. Aˍriˍtaˍhkuˆ Pawˇluꞈ ve ka tiꞈ yeˬ ve awˬ chawˇ hpehꞈ ve tehꞈ hkʼaˬ hkʼe hpeuꞈ maw piˇ ve le?

4 Maˍkeˍdawˇniˆ chaw Aˍriˍtaˍhkuˆ Hteˇsaˍlawˇniˆ venˇ lo laˬ ve Pawˇluꞈ ve ka tiꞈ yeˬ ve awˬ chawˇ hpehꞈ ve tehꞈ hpeuꞈ maw piˇ ve yoˬ. Aˍriˍtaˍhkuˆ htaꞈ Liꞈ hpu hkʼaw awˉ lawˉ teˇ pawˆ kʼoˆ htaˇ lehˬ Pawˇluꞈ miˍshenˍnaˍliˍ te leh Eˇfeˇsuꞈ venˇ lo bon maˍ˗e ve shehˆ pawˆ teˇ pawˆ hpehꞈ ve yoˬ. Yawˇ Pawˇluꞈ geh chehˇ htaˇ, chaw awˬ moˍ lonˉ yuˬ kʼai ve yoˬ. (Tcuh yaˇ 19:29) Yaꞈ hkʼaˇ, yawˇ htaꞈ hpehˇ piˇ htaˇ yawˇ awˬ to ponˬ tuˬ ceh maˇ dawˇ nyi, yawˇ ka tiꞈ yeˬ ve awˬ chawˇ hpehꞈ leh Pawˇluꞈ geh teˇ pawˆ kʼawꞈ kʼawꞈ la sheˍ ve yoˬ. Heˍlaˍsaˆ mvuhˇ miˬ hkʼaw chehˇ ve laiˉ ha pa gaˬ leh tawˍ taˍ paˍ Pawˇluꞈ htaꞈ te luˬ tuˬ awˬ hkʼaˇ ca ve maˇ jehˇ ve htawˇ, yawˇ Pawˇluꞈ hpawˇ lo chehˇ ve yoˬ. (Tcuh yaˇ 20:2-4) Aˬ laˬ hkʼe 58 hkʼawꞈ htaˇ Pawˇluꞈ htawnˍ yaˇ hpehꞈ leh Roˉmaꞈ venˇ lo yuˬ kʼai ve yoˬ. Aˍriˍtaˍhkuˆ kaꞈ Pawˇluꞈ geh teˇ geh kʼai leh yawˇ huiˉ maˬ kʼai chehˇ htaˇ kaꞈ haw loꞈ kʼoˍ luˬ kʼai ve yoˬ. (Tcuh yaˇ 27:1, 2, 41) Chi hkʼoˆ kaꞈ yawˇ Pawˇluꞈ geh Roˉmaꞈ venˇ lo teˇ tcuhˉ teˇ yanˇ htawnˍ hkʼaw lo gʼa chehˇ ve yoˬ. (Kawˇlawˇsehˇ 4:10) Pawˇluꞈ awˬ gʼaˇ gʼa leh ka tiꞈ yeˬ ve awˬ chawˇ chi hkʼe ve cawˬ ve ha lehˬ jaˇ!

5. Tawˇ naˉ ve liꞈ 17:17 hkʼaw kʼoˆ taˍ ve hkʼe, ngaˬ hui hkʼaˬ hkʼe te ka tiꞈ yeˬ ve awˬ chawˇ hpehꞈ gʼa tuˬ le?

5 Awˬ viˉ awˬ nyi geh ha lehˬ ve awˬ yanˇ leh tuꞈ hkanˍ ve awˬ yanˇ htaˇ kaꞈ chehˇ ve kʼo, ngaˬ hui kaꞈ Aˍriˍtaˍhkuˆ hkʼa shuˍ ka tiꞈ yeˬ ve awˬ chawˇ hpehꞈ gʼa ve yoˬ. (Tawˇ naˉ ve 17:17 gʼaw sheˍ.) Teˇ hpaˍ hpaˍ kʼo awˬ yanˇ ponˬ kʼai maw jaˇ˗oˬ ve htawˇ, yawˇ hui awˬ gʼaˇ gʼa tuˬ loˍ sheˍ ve yoˬ. Fan˗senˆ * awˬ pa awˬ e mvuhˇ haˉ caˇ ve a naˍ hpehꞈ leh 3 ha pa hkʼaw ceh tiˉ suh˗e ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, “shoꞈ shaꞈ ve ngaˬ maw chaweh gʼa hpuˇ tuˬ shiˍ ve yoˬ. Ka tiꞈ yeˬ ve awˬ chawˇ ngaˬ htaꞈ maˇ baˬ taˉ laˇ ve awˬ bon uiˍ jaˇ. Ngaˬ pa ngaˬ e suh maw jaˇ˗oˬ leh ngaˬ nyi ma luˬ ve htaꞈ yawˇ hui maˇ leunˇ jaw.”

6. Ngaˬ hui ka tiꞈ yeˬ ve awˬ chawˇ hpehꞈ gaˇ ve kʼo hkʼaˬ hkʼe te tuˬ le?

6 Ka tiꞈ yeˬ ve awˬ chawˇ lehˬ yonˍ hkʼaˇ hkʼa shuˍ ve htaꞈ ga piˇ ve yoˬ. Tawˇ pa haˉ te kʼo, Peˍtruˆ naˬ jaˇ leh yawˇ ve a naˍ chi hkʼaˬ maw maˇ gʼa chehˇ˗o. Yawˇ ve awˬ miˇ ma Hkeh˗len kʼoˆ ve, “Peˍtruˆ a naˍ chi ve hpehꞈ ve shiˍ htaˇ, Hkriꞈ yaˇ awˬ moˍ hkʼaw ve awˬ viˉ awˬ nyi teˇ ca ngaˬ hui htaꞈ naˆ tsuhˇ yehˬ lo shiˍ kʼai laˇ ve yoˬ. Saˍ laꞈ gʼonˍ yawˇ hpehꞈ ve a naˍ kʼoˆ laˇ htaˇ, ngaˬ huiˉ maˬ tiˉ naˆ tsuhˇ yehˬ lo maˇ kʼai tcuh˗o tehꞈ yawˇ hui laꞈ haˉ dawˇ cheˆ ve yoˬ. Chi ve teˇ yanˇ htaꞈ tanˬ leh ngaˬ hui loˍ ve kʼo, yawˇ hui hkʼaˬ htaˆ kaꞈ ga laˇ ve yoˬ.” Awˬ tehˬ ve awˬ chawˇ lehˬ shoꞈ shaꞈ ve gʼa hpuˇ htaˇ, yeunˇ hkanˍ gʼaˇ tuˬ ga laˇ ve awˬ gʼaˇ gʼa jaˇ!

TUˇHKIˆ HKʼA SHUˍ YONˍ GʼA TCUH SHEˍ

Shu shoꞈ shaꞈ ve gʼa hpuˇ htaˇ, Tuˇhkiˆ yonˍ gʼa ve awˬ chawˇ hpehꞈ ve hkʼe ngaˬ hui henˇ yuˬ gʼa ve (Awˬ tawn 7-9 nyi sheˍ) *

7-8. Kawˇlawˇsehˇ liꞈ 4:7-9 hkʼaw kʼoˆ taˍ ve hkʼe, Tuˇhkiˆ Pawˇluꞈ yonˍ gʼa ve awˬ chawˇ hpehꞈ ve tehꞈ hkʼaˬ hkʼe hpeuꞈ maw laˇ ve le?

7 Aˍshaˆ mvuhˇ miˬ Roˉmaꞈ venˇ uˉ peunˍ ve awˬ hawˉ lo chehˇ ve Tuˇhkiˆ lehˬ Pawˇluꞈ geh kanˉ teˇ geh te ve yoˬ. Yawˇ lehˬ yonˍ gʼa ve daꞈ jaˇ ve henˇ yuˬ tuˬ hpehꞈ ve yoˬ. (Tcuh yaˇ 20:4) Aˬ laˬ hkʼe 55 hkʼawꞈ Pawˇluꞈ Yuˇdaꞈ mvuhˇ miˬ awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ ga piˇ tuˬ hpu shaw hpoˆ htaˇ, yawˇ a yeˇ uiˍ jaˇ ve awˬ vuiˬ Tuˇhkiˆ htaꞈ ga laˇ tcuh ve yoˬ. (2 Kawˇrenˍhtuˆ 8:18-20) Peuˬ leh Pawˇluꞈ Roˉmaꞈ venˇ lo htawnˍ hkʼaw awˉ lawˉ teˇ pawˆ haw htaˇ, Tuˇhkiˆ Pawˇluꞈ ve awˬ lawn kʼoˆ piˇ paˍ hpehꞈ ve yoˬ. Aˍshaˆ mvuhˇ miˬ teˇ kaˬ le le lo Hkriꞈ yaˇ htaꞈ Pawˇluꞈ awˬ gʼaˇ piˇ ve liꞈ Tuˇhkiˆ yuˬ kʼoˍ paˍ hpehꞈ ve yoˬ.—Kawˇlawˇsehˇ 4:7-9.

8 Ponˬ kʼai ve awˬ yanˇ htaˇ, Tuˇhkiˆ Pawˇluꞈ ve awˬ chawˇ yonˍ gʼa jaˇ ve hpehꞈ sheˍ. (Tiˇtuˆ 3:12) Oˇ ve teˇ yanˇ lehˬ Tuˇhkiˆ hkʼe leˇ Hkriꞈ yaˇ teˇ gʼaˇ le le yonˍ gʼa ve maˇ cawˬ. Aˬ laˬ hkʼe 65 hkʼawꞈ Pawˇluꞈ htawnˍ hkʼaw lo gʼa chehˇ ve nyiˇ pawˆ teˇ pawˆ htaˇ, yawˇ bvuhꞈ ve, Aˍshaˆ mvuhˇ miˬ lo chehˇ ve Hkriꞈ yaˇ hawˉ hkʼaˆ teˇ hpaˍ yawˇ htaꞈ maˇ caˉ daꞈ gaˇ. Tawˍ taˍ paˍ htaꞈ kawˆ ve pa taw yoˬ. (2 Tiˆmoˉseˍ 1:15) Yaꞈ hkʼaˇ, Pawˇluꞈ Tuˇhkiˆ htaꞈ yonˍ gʼa leh yawˇ htaꞈ awˬ nu ve awˬ vuiˬ teˇ ceuˬ kʼawꞈ piˇ ve yoˬ. (2 Tiˆmoˉseˍ 4:12) Pawˇluꞈ daꞈ ve awˬ chawˇ Tuˇhkiˆ hkʼe cawˬ ve ha lehˬ jaˇ.

9. Ngaˬ hui Tuˇhkiˆ htaꞈ hkʼaˬ hkʼe henˇ yuˬ gʼa tuˬ le?

9 Yonˍ gʼa ve awˬ chawˇ hpehꞈ tuˬ ngaˬ hui Tuˇhkiˆ htaꞈ henˇ yuˬ gʼa ve yoˬ. Tawˇ pa haˉ te kʼo, ngaˬ hui awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ ga piˇ tuˬ ka tiꞈ te ve ceh maˇ heˆ. Yaꞈ hkʼaˇ, ngaˬ hui awˬ tehˬ te ve yoˬ. (Maꞈhtehˍ 5:37; Luˉkaꞈ 16:10) Ngaˬ hui ga piˇ ve chaw ngaˬ hui ga laˇ tuˬ awˬ tehˬ shiˍ htaˇ, yawˇ hui nyi ma sha leh awˬ gʼaˇ gʼa ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi yaˇ miˇ teˇ gʼaˇ kʼoˆ maˍ laˇ ve, “chi hkʼe shiˍ ve lehˬ ga laˇ tuˬ tehꞈ ka tiꞈ te taˍ ve htaꞈ gʼaꞈ te tuˬ laˇ, ngaˬ hui htawˇ dawˇ nawˬ dawˇ cawˬ tuˬ maˇ loˍ.”

10. Tawˇ naˉ ve liꞈ 18:24 hkʼaw kʼoˆ taˍ ve hkʼe, shoꞈ shaꞈ ve chi hkʼe gʼa hpuˇ ve chaw htaꞈ awˬ gʼaˇ gʼa tuˬ a shu ga piˇ ve le?

10 Yonˍ gʼa ve awˬ chawˇ htaꞈ gʼa yaw daꞈ htaˇ, shoꞈ shaꞈ ve chi hkʼe gʼa hpuˇ ve chaw lehˬ awˬ gʼaˇ gʼa ve yoˬ. (Tawˇ naˉ ve 18:24 gʼaw sheˍ.) Bin˗jen awˬ yaˇ paˍ htaꞈ Hkriꞈ yaˇ awˬ moˍ hkʼaw tawˆ cheˆ piˇ leh nyi ma luˬ ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, “yonˍ gʼa ve chaw teˇ gʼaˇ htaꞈ ngaˬ ve dawˇ hkʼaˇ kʼoˆ maˍ piˇ gaˇ jaˇ.” Hkanˬlawnˬ te yaꞈ leh daꞈ jaˇ ve awˬ vuiˬ maˇ gʼa te˗o ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, “ngaˬ htaꞈ maˇ nyi cha laˇ ve chaw teˇ gʼaˇ geh ngaˬ ve dawˇ hkʼaˇ hkʼa peu˗eˬ kʼoˆ maˍ piˇ gaˇ jaˇ.” Hkanˬlawnˬ nyi haꞈ shaˉ paˍ geh yaw daꞈ htaˇ, awˬ yanˇ chi htaꞈ ponˬ kʼai gʼa tuˬ ga piˇ ve yoˬ. Nyi haꞈ shaˉ paˍ yawˇ ve awˬ lawn shu htaꞈ maˇ kʼoˆ piˇ ve yawˇ nyi ma sha jaˇ.

11. Ngaˬ hui yonˍ gʼa ve awˬ chawˇ hpehꞈ tuˬ hkʼaˬ hkʼe gʼa te cawˇ ve le?

11 Yonˍ gʼa ve awˬ chawˇ hpehꞈ tuˬ ngaˬ hui gʼa yeunˇ hkanˍ ve yoˬ. Cehn˗nan awˬ hpawˇ baˬ aˉ piˇ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, awˬ chawˇ meuˆ daꞈ jaˇ ve geh yawˇ ve dawˇ hkʼaˇ gʼa kʼoˆ maˍ piˇ htaˇ, yawˇ nyi ma sha la ve yoˬ. Yawˇ kʼawꞈ kʼoˆ ve, “ngaˬ kʼoˆ peuˬ kaꞈ kʼoˆ ve htawˇ, yawˇ hui yeunˇ hkanˍ ve hkʼaw na taˍ laˇ ve yoˬ.” Nawˬ kaꞈ hkʼa dehꞈ na taˍ piˇ ve kʼo, daꞈ ve awˬ chawˇ hpehꞈ gʼa ve yoˬ.

MAˍKUˆ HKʼA SHUˍ SHU HTAꞈ GA PIˇ SHEˍ

Maˍkuˆ ga piˇ ve pa taw Pawˇluꞈ yeunˇ hkanˍ gʼaˇ ve, ngaˬ hui kaꞈ awˬ viˉ awˬ nyi tuꞈ hkanˍ ve awˬ yanˇ htaˇ ga piˇ gʼa ve (Awˬ tawn 12-14 nyi sheˍ) *

12. Maˍkuˆ lehˬ a shu le? Leh yawˇ a shu htaꞈ ga piˇ ve le?

12 Maˍkuˆ awˬ meh awˬ nu ve teˇ meh lehˬ Yoˇhanˬ meh ve yoˬ. Yawˇ Yeˍruˆsaˍlehnˍ venˇ lo laˬ ve Yuˇdaꞈ chaw Hkriꞈ yaˇ hpehꞈ ve yoˬ. Yawˇ ve awˬ viˉ awˬ nyi Baˍnaˍbaˆ miˍshenˍnaˍliˍ hpehꞈ leh shu hkʼa dehꞈ shiˍ ve chaw hpehꞈ ve yoˬ. (Kawˇlawˇsehˇ 4:10) Nyi˗a kʼo Maˍkuˆ ve yehˬ kʼa lehˬ hpehꞈ sha ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, hpu shi mawˇ jeˬ lehˬ yawˇ awˬ pon a yeˇ uiˍ jaˇ ve maˇ heˆ. Maˍkuˆ ve a shaꞈ teꞈ ve teˇ co˗e lehˬ yawˇ shu htaꞈ ga piˇ leh chi yawˇ ha lehˬ tuˬ te piˇ ve yoˬ. Laiˉ pawˆ Maˍkuˆ lehˬ Pawˇluꞈ leh Peˍtruˆ geh kanˉ teˇ geh te ve yoˬ. Yawˇ huiˉ maˬ awˬ vuiˬ te htaˇ lehˬ caˇ tuˬ vuiˬ ve, yehˬ ca ve, leh awˬ nu ve awˬ ceuˬ kaꞈ te ve yoˬ. (Tcuh yaˇ 13:2-5; 1 Peˍtruˆ 5:13) Maˍkuˆ lehˬ, “ngaˬ geh teˇ geh Gʼuiˬ sha ve mvuhˇ miˬ awˬ pon kanˉ te chehˇ ve” lehˬ “ngaˬ maˇ maˇ dawˇ sha la” tuˬ awˬ gʼaˇ peꞈ laˇ shehˍ hpaˇ hpehꞈ ve tehꞈ Pawˇluꞈ kʼoˆ ve yoˬ.—Kawˇlawˇsehˇ 4:10, 11.

13. Pawˇluꞈ 2 Tiˆmoˉseˍ liꞈ 4:11 hkʼaw Maˍkuˆ ka tiꞈ yeˬ leh kanˉ te ve htaꞈ awˬ hpfuhˇ hkʼaˬ hkʼe shiˍ ve le?

13 Maˍkuˆ Pawˇluꞈ ve awˬ chawˇ meuˆ daꞈ jaˇ ve hpehꞈ ve yoˬ. Aˬ laˬ hkʼe 65 hkʼawꞈ Pawˇluꞈ Roˉmaꞈ venˇ htawnˍ hkʼaw lo chehˇ ve awˬ leh meuˇ teˇ pawˆ htaˇ, yawˇ Tiˆmoˉseˍ htaꞈ liꞈ nyiˇ kʼoˆ teˇ kʼoˆ bvuhꞈ piˇ leh Tiˆmoˉseˍ Roˉmaꞈ venˇ lo laˬ leh Maˍkuˆ htaꞈ kaꞈ shiˍ veu laˇ tehꞈ kʼoˆ piˇ ve yoˬ. (2 Tiˆmoˉseˍ 4:11) Maˍkuˆ ka tiꞈ yeˬ ve hkʼaw hkʼaˬ htaˆ kaꞈ kanˉ te ve htaꞈ Pawˇluꞈ awˬ hpfuhˇ shiˍ ve yoˬ. A yeˇ uiˍ ve awˬ yanˇ chi ve, Maˍkuˆ yawˇ geh chehˇ la tuˬ lawˬ ve yoˬ. Maˍkuˆ te ve awˬ ceuˬ Pawˇluꞈ htaꞈ ga piˇ gʼa jaˇ. Yawˇ caˇ tuˬ leh liꞈ bvuhꞈ tuˬ awˬ hkʼaˇ gu piˇ ve yoˬ. Ga piˇ leh awˬ gʼaˇ gʼa jaˇ ve chi Pawˇluꞈ suh htaˇ hkʼa gaˬ yeunˇ hkanˍ gʼaˇ tuˬ ga piˇ ve yoˬ.

14-15. Maꞈhtehˍ liꞈ 7:12 hkʼaw ngaˬ hui shu htaꞈ ga piˇ tuˬ awˬ hkʼaˇ hkʼaˬ hkʼe maˍ laˇ ve le?

14 Maꞈhtehˍ 7:12 gʼaw sheˍ. Ngaˬ hui tuꞈ ve hkanˍ ve leh shoꞈ shaꞈ ve gʼa hpuˇ htaˇ, ngaˬ hui loˍ htaˇ ga laˇ ve chaw htaꞈ awˬ hpfuhˇ shiˍ ve yoˬ. Raiˍanˇ awˬ pa maˇ dawˇ maˇ gaˇ ve hkʼaw suh˗e ve yoˬ! Yawˇ kʼoˆ ve, “nyi ma luˬ jaˇ htaˇ teˇ nyi le le te jaw ve kaꞈ te maˇ gʼa. Awˬ viˉ awˬ nyi a ciˉ ceh ga laˇ ve htawˇ, awˬ gʼaˇ gʼa jaˇ”

15 A yeˇ yuˬ leh chaˬ nyi puiˉ ve chaw lehˬ shu loˍ htaˇ, awˬ tehˬ awˬ na ga piˇ ve chaw hpehꞈ ve yoˬ. Tawˇ pa haˉ te kʼo, henˇ kʼai peuˬ˗oˬ ve, Peˍtruˆ leh Hkeh˗len htaꞈ ga piˇ tuˬ awˬ hpawˇ awˬ miˇ ma teˇ ca dawˇ cheˆ ve yoˬ. Peˍtruˆ leh Hkeh˗len naˆ tsuhˇ yehˬ lo awˬ yanˇ tinˍ taˍ ve htaꞈ awˬ nu ve teˇ gʼaˇ shiˍ kʼai piˇ gʼa tuˬ, awˬ miˇ ma awˬ hkʼaˇ gu ve yoˬ. Yawˇ huiˉ maˬ kaˇ gʼaꞈ maˇ gʼa˗oˬ ve pa taw, awˬ viˉ awˬ nyi yaˇ miˇ teˇ gʼaˇ awˬ hkʼaˇ gu leh, Hkriꞈ yaˇ awˬ moˍ hkʼaw ve chaw yawˇ huiˉ maˬ htaꞈ naˆ tsuhˇ yehˬ lo shiˍ kʼai piˇ gʼa tuˬ awˬ yanˇ shawˍ teh ve yoˬ. Chi ve lehˬ Peˍtruˆ leh Hkeh˗len loˍ ve awˬ ceuˬ laˇ? Hkeh˗len kʼoˆ ve, “ngaˬ ve nyi ma hkʼaw, hkʼaw pui lonˉ teˇ maˬ yuˬ baˬ laˇ ve htaꞈ shuˍ ve yoˬ.” Nawˬ ga piˇ ve shu awˬ pon awˬ bon maˇ cawˬ tehꞈ taˇ dawˇ. Nawˬ te ve awˬ ceuˬ shu htaꞈ awˬ tehˬ awˬ na ga piˇ ve kʼo, a ciˉ ceh ga piˇ ve htawˇ awˬ gʼaˇ gʼa jaˇ.

16. Maˍkuˆ shu htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ ve ngaˬ hui htaꞈ hkʼaˬ hkʼe maˍ laˇ ve le?

16 Maˍkuˆ awˉ lawˉ peuˇ ve Hkriꞈ yaˇ hpehꞈ ve kanˉ maˇ jaˇ. Yawˇ a yeˇ uiˍ ve awˬ vuiˬ laiˉ ceuˬ gʼa ve htawˇ, ha lehˬ ve bon hkawˇ Maˍkuˆ lehˬ yawˇ ve liꞈ yawˇ bvuhꞈ ve yoˬ. Chi hkʼe hpehꞈ ve htawˇ, yawˇ Pawˇluꞈ htaꞈ ga piˇ tuˬ awˬ yanˇ ca leh awˬ gʼaˇ piˇ sheˍ. Maˍkuˆ ga piˇ ve Pawˇluꞈ nyi ma sha jaˇ. Ehn˗ce˗la awˬ pi shu tiˇ pehˍ piˇ ve pa taw, yawˇ nyi ma luˬ jaˇ leh shu ga laˇ ve htaꞈ ha lehˬ ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, “awˬ chawˇ awˬ tehˬ awˬ na ga laˇ ve leh ga laˇ tuˬ loˍ htaˇ aˇ naˍ tuˬ maˇ loˍ leh, yawˇ hui ha lehˬ ha kʼa ga laˇ ve yoˬ.” Chi htaꞈ pa taw, a shu yawˇ awˬ to htaꞈ na nyi cawˇ ve, ‘ngaˬ yonˍ hkʼaˇ hkʼa shuˍ ve chaw htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ leh shu loˍ htaˇ ngaˬ awˬ tehˬ awˬ na ga piˇ˗aw laˇ?’

COˇ CAˇ LEH SHU HTAꞈ AWˬ GʼAˇ PIˇ SHEˍ

17. Ngaˬ hui shu htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ gʼa tuˬ 2 Kawˇrenˍhtuˆ liꞈ 1:3, 4 hkʼaw ngaˬ hui htaꞈ hkʼaˬ hkʼe maˍ laˇ ve le?

17 Ngaˬ hui ve awˬ viˉ awˬ nyi awˬ gʼaˇ gʼa tuˬ loˍ ve tehꞈ hkʼa tawˍ lehˆ gʼa mawˬ ve yoˬ. Ngaˬ hui yawˇ hui htaꞈ tawˇ yaw piˇ ve maˇ heˆ leh ngaˬ hui htaꞈ ga laˇ leh awˬ gʼaˇ gʼa jaw ve hkʼe yawˇ hui htaꞈ kaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ gʼa ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi yaˇ miˇ Nin˗nonˇ yawˇ ve awˬ pi suh˗e ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, “Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ hui htaꞈ yehˇ tcuh ve kʼo, shu htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ gʼa tuˬ Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ hui htaꞈ cuˇ ve yoˬ.” (2 Kawˇrenˍhtuˆ 1:3, 4 gʼaw sheˍ.) Fan˗senˆ kʼawꞈ kʼoˆ ve, “2 Kawˇrenˍhtuˆ liꞈ 1:4 hkʼaw ve awˬ ceuˬ awˬ tehˬ hpehꞈ ve yoˬ. Shu ngaˬ hui htaꞈ awˬ gʼaˇ peꞈ laˇ jaw ve, ngaˬ hui shu htaꞈ awˬ gʼaˇ kʼawꞈ piˇ cawˇ ve yoˬ.”

18. (a) Aˬ htoꞈ ma pa taw chaw teˇ hpaˍ hpaˍ shu htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ maˇ haˆ ve le? (b) Ngaˬ hui hkʼaˬ hkʼe te leh shu htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ gʼa tuˬ le? Tawˇ pa haˉ kʼoˆ maˍ laˇ sheˍ.

18 Ngaˬ hui kawˆ ve maˇ heˆ leh dawˇ haˍ ve htawˇ, shu htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ gʼa tuˬ awˬ yanˇ ca cawˇ ve yoˬ. Shu dawˇ haˍ chehˇ ve htaꞈ awˬ gʼaˇ piˇ gʼa tuˬ, ngaˬ hui aˬ htoꞈ ma kʼoˆ tuˬ te tuˬ maˇ shiˍ ve pa taw, dawˇ haˍ ve yoˬ. Nyi haꞈ shaˉ paˍ Pawˇluꞈ yawˇ awˬ pa suh˗e htaˇ, awˬ viˉ awˬ nyi teˇ hpaˍ hpaˍ awˬ gʼaˇ peꞈ laˇ ve htaꞈ yawˇ tawnˇ gʼa ve yoˬ. Pawˇluꞈ kʼoˆ ve, “oˇ ve teˇ yanˇ awˬ viˉ awˬ nyi ngaˬ geh tawˇ yaw daꞈ la tuˬ maˇ sha. Yawˇ hui aˬ htoꞈ ma kʼoˆ tuˬ maˇ shiˍ. Yaꞈ hkʼaˇ, yawˇ hui ngaˬ htaꞈ ga laˇ gaˇ leh awˬ gʼaˇ peꞈ laˇ gaˇ ve ngaˬ awˬ bon uiˍ jaˇ.” Chi ve hkʼa shuˍ awˬ viˉ awˬ nyi Htawn˗cawn miˬ hiˆ ve htaꞈ gʼa hpuˇ ve yoˬ. Yawˇ kʼoˆ ve, “miˬ hiˆ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, awˬ viˉ awˬ nyi aˬ htoꞈ ma kʼoˆ feu laˇ ve ngaˬ tawnˇ maˇ gʼa. Yaꞈ hkʼaˇ, Yawˇ hui ngaˬ htaꞈ dawˇ haˍ jaˇ leh ngaˬ kawˆ tuˬ ve maˇ cawˬ ve tehꞈ yawˇ hui shiˍ gaˇ ve tawnˇ gʼa ve yoˬ.” Ngaˬ hui a yeˇ yuˬ leh yawˇ hui htaꞈ awˬ tehˬ awˬ na dawˇ haˍ ve kʼo, awˬ gʼaˇ hkʼa dehꞈ piˇ gʼa ve yoˬ.

19. Aˬ htoꞈ ma pa taw nawˬ shu htaꞈ “maˇ maˇ dawˇ sha la ” tuˬ te gaˇ ve le?

19 Ngaˬ hui awˬ leh meuˇ ve awˬ yanˇ lo chehˇ taˍ ve yoˬ. Chaw yaˇ ve a shaꞈ teꞈ hkʼaˇ kaꞈ haˍ jaˇ ve yoˬ. (2 Tiˆmoˉseˍ 3:13) Chi hkʼoˆ kaꞈ, venˇ baˆ htaꞈ pa taw ngaˬ hui maˇ biˇ ve chaw hpehꞈ leh ngaˬ hui a shu yawˇ awˬ to shoꞈ shaꞈ ve gʼa hpuˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui awˬ gʼaˇ gʼa tuˬ loˍ ve yoˬ. Tcuh yaˇ Pawˇluꞈ suh htaˇ hkʼa gaˬ ka tiꞈ yeˬ gʼa ve lehˬ awˬ chawˇ meuˆ daꞈ jaˇ ve Hkriꞈ yaˇ geh awˬ gʼaˇ gʼa ve pa taw yoˬ. Aˍriˍtaˍhkuˆ hkʼa shuˍ ka tiꞈ yeˬ ve, Tuˇhkiˆ hkʼa shuˍ yonˍ gʼa tcuh ve, Maˍkuˆ hkʼa shuˍ shu htaꞈ ga piˇ ve, ngaˬ hui chi hkʼe te tuˬ tawnˇ taˍ sheˍ. Chi hkʼe te ve kʼo, awˬ viˉ awˬ nyi caˉ leh Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ ka tiꞈ yeˬ ve hkʼaw kʼawꞈ te gʼa tuˬ ga piˇ gʼa ve yoˬ.—1 Hteˇsaˍlawˇniˆ 3:2, 3.

^ Tcuh yaˇ Pawˇluꞈ shoꞈ shaꞈ ve laiˉ ceuˬ gʼa hpuˇ ve yoˬ. Yawˇ tuꞈ hkanˍ htaˇ, Gʼuiˬ sha ve kanˉ teˇ geh te ve awˬ chawˇ geh awˬ gʼaˇ gʼa ve yoˬ. Yawˇ hui shu htaꞈ awˬ gʼaˇ hkʼa dehꞈ piˇ gʼa ve 3 lawn htaꞈ teˇ geh henˇ tuˬ yoˬ. Leh ngaˬ hui yawˇ hui ve awˬ lawn htaꞈ hkʼaˬ hkʼe gʼaꞈ te gʼa tuˬ kaꞈ henˇ tuˬ yoˬ.

^ Awˬ lawn chi ve hkʼaw awˬ meh teˇ hpaˍ hpaˍ pa ve.

KʼA MUIˬ HKAWˇ 111 Ngaˬ hui ha lehˬ chehˇ ve

^ AWˬ HAN HTAꞈ KʼOˆ MAˍ TAˍ VE: Haw loꞈ kʼoˍ luˬ kʼai htaˇ, Aˍriˍtaˍhkuˆ leh Pawˇluꞈ ga daꞈ ve.

^ AWˬ HAN HTAꞈ KʼOˆ MAˍ TAˍ VE: Tuˇhkiˆ yonˍ gʼa ve chaw hpehꞈ leh Pawˇluꞈ yawˇ ve liꞈ Hkriꞈ yaˇ awˬ moˍ teˇ hpaˍ htaꞈ yuˬ piˇ tcuh ve.

^ AWˬ HAN HTAꞈ KʼOˆ MAˍ TAˍ VE: Pawˇluꞈ loˍ ve htaꞈ Maˍkuˆ ga piˇ ve.