1. ¿Toni ouijkayomej kipanouaj miakej tokniuan?

NOYAMPA taltikpak, miakej itekitikauan Jiova kipanouaj ouijkayomej tein kichiua maj motekipachokan uan maj semi motayokoltikan. ¿Kipanotokej nejon seki tokniuan itech tonechikol? Seki tokniuan semi mokokouaj oso momikiliani se akin kitasojtaj. Oksekin semi tajyouiaj porin semej ininchankauan oso inintasojikniuan kikauaj Jiova. Uan oksekin tajyouiaj porin kampa nemij mochiuani se tetsauit. Nochin nejin tokniuan moneki maj kinyolseuikan. ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej?

2. ¿Keyej kemansa tatitanil Pablo no monekia maj kiyolchikauakan?

² Miakpa tatitanil Pablo kipanok tein ika ueliskia momikilis (2 Cor. 11:23-28). No kipiak tein “keme yeskia se uitsti” itech inakayo, tein xa katka se kokolis (2 Cor. 12:7). Uan no semi moyolkokoj keman Demas, akin iuan kichiuaya itekiyo Dios kikaujteuak “porin kachi kiyolnejneyik kichiutinemis tamachilisme de nikan taltikpak san” (2 Tim. 4:10). Maski Pablo katka taixpejpenal uan semi kinpaleuiaya oksekin, kemansa no monekia maj kiyolchikauakan (Rom. 9:1, 2).

3. ¿Akonimej kipaleuijkej Pablo?

³ Jiova kiyolchikauak tatitanil Pablo. ¿Keniuj? Ika iyektikatsin espíritu (2 Cor. 4:7; Filip. 4:13). Uan no kichiuak itechkopa okseki tokniuan. Keman Pablo ininka tajtoj seki tokniuan akin iniuan tekitik kijtoj ke yejuan kiyolchikauayaj (Col. 4:11). Sekin akin kipaleuijkej yejua  Aristarco, Tíquico uan Marcos. Yejuan kipaleuijkej Pablo maj kixiko ouijkayomej. ¿Katiyejua kualneskayomej kinextijkej nejin eyi tokniuan tein ika kiyolchikaujkej Pablo? ¿Keniuj uelis tikchiuaskej kemej yejuan keman tiktemouaj tikinyolseuiskej uan tikinyolchikauaskej oksekin?

4. ¿Keniuj kinextij Aristarco ke amo kikauaya Pablo?

⁴ Aristarco, se tokniuj akin kayot katka Tesalónica tein moajsia Macedonia, amo kikauak Pablo. Biblia yekinika ika tajtoua Aristarco ijkuak Pablo takalpanoto Éfeso keman ika expa ompa tanojnotsato. Keman yajtinemia iuan Pablo, sekin akin kuejmolchiujtoyaj kikitskijkej Aristarco (Hech. 19:29). Amo kitemoj sayoj yejua mopaleuis, yejua ika keman kikajkaujkej amo choloj, ta mokauak iuan Pablo. Seki metsti satepan ompa Grecia, maski akin kiixnamikiaj Pablo kinekiaj kimiktiskej, Aristarco kisentokaya iuan (Hech. 20:2-4). Kemej itech xiuit 58 achto itech totonaluan, keman Pablo kiuikakej Roma maj ompa tsaktoti, Aristarco yajki iuan uan kisenijyouijkej keman barco uejueliuik ompa itech ueyiat (Hech. 27:1, 2, 41). Keman ajsikej Roma, nesi Aristarco tsaktoya iuan Pablo seki tonalmej (Col. 4:10). Yejua ika Pablo semi moyolchikauak uan yolseuik porin Aristarco semi kipaleuij.

5. Kemej kijtoua Proverbios 17:17, ¿keniuj uelis amo titekauaskej?

⁵ Ijkon kemej Aristarco, maj nochipa tikinpaleuikan akin iniuan timouikaj uan okachiok keman kipanotoskej ouijkayomej (xikonixtajtolti Proverbios 17:17). Uan monekis tiksentokaskej tikinyolseuiskej satepan ke panos ouijkayot. Frances, * akin ipopaj momikilij ika cáncer uan eyi metsti satepan imomaj no ika momikilij, kijtoua: “Nesi ke keman tikpanouaj uejueyi ouijkayomej,  kichiua maj uejkaua titajyouijtokan. Uan nikintasojkamatilia akin iniuan nimouika akin amo nechkauaj porin kielnamikij ke nechyolkokouaok maj notatuan momikilianij maski panokya seki xiujmej”.

6. ¿Toni tikchiuaskej komo amo titekauaj?

⁶ Akin kuali mouikaj kitemouaj nochipa mopaleuiskej. Maj tikitakan tein kipanok se tokniuj akin itokay Pedro. Yejua kiajxilijkej se ueyi kokolis tein ika mikiskia. Inamik Kathryn, kijtoua: “Se tokniuj takat iuan inamik akin touan monechikouaj techuikakej iuan tapajtijkej uan ompa tikmatkej tein Pedro kipiaya. Ijkuak, yejuan kiixtalijkej ke amo techsenkauaskiaj uan yekmelauj kisentokaj techpaleuiaj nochipa keman monekini”. ¡Semi techyolchikaua maj akin iniuan timouikaj techpaleuikan maj tikxikokan ouijkayomej!

7, 8. Kemej kijtoua Colosenses 4:7-9, ¿keniuj kinextij Tíquico ke katka takuaujtamach?

⁷ Tíquico katka se tokniuj romano kayot ompa Asia uan Pablo kiitaya ke semi takuaujtamach (Hech. 20:4). Kemej itech xiuit 55 itech totonaluan, Pablo kiixtalij maj mosentiliani tomin tein ika kinpaleuiskiaj tokniuan kayomej ompa Judea uan xa kiluij Tíquico maj tapaleui itech nejon tekit (2 Cor. 8:18-20). Satepan keman Pablo yekinika kitsakkej ompa Roma, Tíquico kinuikiliaya cartas tokniuan akin nemiaj ompa Asia tein Pablo kintitaniliaya uan ika kinyolchikauaya (Col. 4:7-9).

⁸ Tíquico akin takuaujtamach kisentokak kuali mouika iuan Pablo (Tito. 3:12). Ijkuak, amo nochin tokniuan katkaj takuaujtamachmej kemej Tíquico. Kemej neskayot, itech xiuit 65 itech totonaluan, keman Pablo ika ojpa tsaktoya, kijkuiloj ke miakej tokniuan ompa Asia amo kinekiaj iuan yetoskej porin xa kinmouiliayaj akin kinixnamikiaj (2 Tim. 1:15). Sayoj ke, Pablo takuaujtamatia iuan Tíquico uan kinauatij maj kichiua okse tekit (2 Tim. 4:12). Pablo semi kipatiuitaya mouikas iuan Tíquico akin semi kipaleuij.

9. ¿Keniuj uelis tikchiuaskej kemej Tíquico?

 ⁹ Tejuan no uelis tiyeski titakuaujtamachmej kemej Tíquico. Kemej neskayot, amo sayoj timotenkauaj tikinpaleuiskej tokniuan, ta yekmelauj tikchiuaj (Mat. 5:37; Luc. 16:10). Akin kinpoloua nepaleuil semi kinyolseuia kimatiskej ke yekmelauj tikinpaleuiskej. Se tokniuj siuat kimelaua keyej: “Se yolseui porin se kimati ke akin motenkaua tapaleuis, yekmelauj kichiuas”.

10. Kemej kijtoua Proverbios 18:24, ¿akoni uelis kinyolseuis akin kipanotokej se ouijkayot?

¹⁰ Akin kipanotokej se ouijkayot kinyolseuia iuan tajtoskej se akin iuan mouikaj akin takuaujtamach (xikonixtajtolti Proverbios 18:24). Bijay semi moyolkokoj keman ikoneuj akin tayekana kikalankixtijkej itech nechikol. Yejua kijtoj: “Niknekia nikiluis aksa akin itech nitakuaujtamatia keniuj nimomachiliaya”. Carlos akin amo uelikok tapaleuij itech nechikol porin kichiuak tein amo monekia, kijtoua: “Niknekia nitajtos iuan akin takuaujtamach uan akin amo nechijijtoskia”. Carlos uelik iniuan tajtoj tayekananij akin kipaleuijkej maj kixiko nejon ouijkayot. No kiyolseuij kimatis ke tayekananij amo kijtoskiaj tein yejua kiniluij.

11. ¿Keniuj uelis tiyeskij titakuaujtamachmej?

¹¹ Tiyeskij titakuaujtamachmej komo timochikauaj tiknextiskej ke amo tiyolijsiuij. Tokniuj Zhanna semi tajyouij keman inamik kikauak. ¿Toni kipaleuij? Kintapouij akin iniuan mouika keniuj momachiliaya. Yejua kijtoua: “Nechkakkej ika nejmachkayot, maski xa miakpa ika nitajtoj sayoj se taman”. Tejuan no tiknextiaj ke titakuaujtamachmej komo tikinkakij ika nejmachkayot akin iniuan timouikaj.

12. ¿Akoni katka Marcos uan keniuj kinextij ke kinekia tapaleuis?

¹² Marcos katka se tokniuj judío uan nemia Jerusalén. Bernabé akin katka ichankauj tanojnotstinemia itech okseki altepemej (Col. 4:10). Ichankauan Marcos nesi katkaj tominpianij, sayoj ke yejua amo kitayekanaltij kipias tomin uan miak taman. Yejua nochipa kinextij ke kinekia tapaleuis uan kiyolpaktiaya kichiuas. Kemej neskayot, miakpa kipaleuij tatitanil Pablo uan tatitanil Pedro keman yejuan kichiuayaj itekiyo Dios uan xa no kikouaya tein kikuaskiaj, kitemouaya kani mokauaskiaj uan okseki taman (Hech. 13:2-5; 1 Ped. 5:13). Pablo kijtoj ke Marcos ‘tekititinemik iuan para tanojnotstinemik’, nejon kinextia ke Marcos semi kiyolchikauaya Pablo (Col. 4:10, 11).

13. ¿Keniuj kinextia 2 Timoteo 4:11 ke Pablo kipatiuitaya tekit tein kichiuaya Marcos?

¹³ Marcos semi mouikak iuan Pablo. Ijkon tikijtouaj porin keman Pablo oksepa kitsakkej ompa Roma kemej itech xiuit 65 , kijkuiloj ojpatika carta tein kititanilij Timoteo. Itech nejon carta, Pablo kiluia Timoteo maj kiitati ompa Roma uan maj kiuika Marcos (2 Tim. 4:11). Kemej tikitaj, Pablo kipatiuitaya tekit tein kichiuaya Marcos, yejua ika kiluij maj kiitati keman kipanotoya ouijkayomej. Marcos semi kipaleuij Pablo, xa kiuikiliaya takual oso tein ika tajkuiloskia. Akin Pablo iniuan mouikaya semi kiyolchikaujkej uan nejon xa kipaleuij maj taxiko hasta ke kimiktijkej.

14, 15. ¿Keniuj Mateo 7:12 techmachtia maj tikinpaleuikan oksekin?

¹⁴ (Xikonixtajtolti Mateo 7:12).  Keman tikpanotokej se ouijkayot, semi tiktasojkamatij maj techpaleuikan ika seki taman. Ryan se tokniuj takat akin ipopaj ijsiujkamikik, kijtoua: “Onkak miak taman tein tikchiuaj mojmostaj uan keman titayokoxtokej amo ueli tikchiuaj. Maj oksekin techpaleuikan hasta ika seki taman tein amo ouij, semi teyolchikaua”.

¹⁵ Komo tikitaj tein kipanotokej tokniuan tikmatiskej keniuj uelis tikinpaleuiskej. Itech párrafo 6 ininka titajtojkej Peter uan Kathryn. Se tokniuj siuat kitemoj maj tokniuan kinuikanij iuan tapajtijkej. Kemej Peter uan Kathryn amo ueliajok kinejnemiltiayaj inintepos, tokniuj siuat kichijchiuak se programa kampa ixnesia inintokay tokniuan akin kijtojkej ke kinuikaskiaj iuan tapajtijkej. ¿Tapaleuij nejon? Kathryn kijtoua: “Tikmachilijkej kemej yeskia techkixtilijkej se tamamal”. Maj amo keman tikelkauakan ke komo tikinpaleuiaj oksekin hasta ika seki taman tein amo ouij, semi kinyolseuis.

16. ¿Keniuj tein kichiuak Marcos techmachtia maj no tikinyolseuikan oksekin?

¹⁶ Marcos akin nemik itech yekinika siglo kipiaya miak tekit. Yejua kichiuak uejueyi tekimej itech inechikol Jiova. Kemej neskayot, kijkuiloj Evangelio tein motokaytia kemej yejua. Maski ijkon, Marcos kitemoj kiyolchikauas Pablo. Uan Pablo kimatia ke komo kiluiaya Marcos maj kipaleui, yejua kichiuaskia. Angela, akin iueyinan kimiktijkej, kintasojkamatilia akin kitemojkej kiyolseuiskej. Yejua kijtoua: “Keman akin iniuan timouika yekmelauj kinekij tapaleuiskej, amo teouijmaka se tajtos iniuan. Moita ke kinekij mitspaleuiskej uan amo kichiuaj porin kinchikaujkauiaj”. Yejua ika maj timotajtanikan: “¿Kiitaj tokniuan ke niktemoua nikinyolseuis keman nikinpaleuia ika seki taman?”.

17. Komo titanemiliaj itech 2 Corintios 1:3, 4, ¿toni uelis techolinis maj tikchiuakan?

¹⁷ Moajsij tokniuan akin moneki maj se kinyolchikaua. Hasta ueliskia tikinyolseuiskej  ika tein tejuan techiluianij. Nino, se tokniuj siuat akin iueyinan momikilij, kijtoua: “Jiova uelis kichiuas maj tikinyolseuikan oksekin komo timokauaj maj techtekitilti” (xikonixtajtolti 2 Corintios 1:3, 4). Frances, akin ika titajtojkej itech párrafo 5, kijtoua: “Tein kijtoua 2 Corintios 1:4 semi melauak. Uelis tikinyolseuiskej oksekin ika tein tejuan techyolseuianij”.

18. 1) ¿Keyej sekin kinouijmaka kinyolseuiskej oksekin? 2) ¿Keniuj uelis tikinyolseuiskej oksekin? Xikonijto se neskayot.

¹⁸ Maj tiktemokan tikinyolseuiskej oksekin maski techouijmakas tikchiuaskej. Kemej neskayot, xa amo tikmatiskej toni tikiluiskej oso keniuj tikpaleuiskej akin tajyouijtok. Paul, se tokniuj tayekankej kielnamiki keniuj kipaleuijkej seki tokniuan keman momikilij ipopaj. Yejua kijtoua: “Nikitak ke kinouijmakaya nouan tajtoskej. Amo kimatiaj toni nechiluiskej. Sayoj ke, niktasojkamati maj kitemouanij nechpaleuiskej”. No ijkon, satepan ke talolinik kampa nemia se tokniuj akin itokay Tajon, kijtoj: “Tein melauj, amo nikelnamiki toni nechijkuilouilijkej tokniuan satepan ke talolinik, sayoj ke nikelnamiki ke noka motekipachojkej porin kitemojkej kimatiskej ox kuali niyetoya”. Kemej tikitaj, uelis tikinpaleuiskej oksekin komo ininka timotekipachouaj.

19. ¿Keyej moneki tikixtaliskej tikinyolseuiskej oksekin?

¹⁹ Ijkon kemej okachi timotokiskej itech tonal keman tamis tein amo kuali, okachi motaouijkantalis (2 Tim. 3:13). Uan kemej titajtakolejkej uan timopolouaj monekis maj kisentokakan techyolseuikan. Tatitanil Pablo kixikoj ouijkayomej hasta ke momikilij porin akin iniuan kitekitilij Dios kiyolchikaujkej. Yejua ika, kemej Aristarco maj amo titekauakan, maj titakuaujtamachmej kemej Tíquico uan maj tiktemokan titapaleuiskej kemej Marcos. Keman ijkon tikchiuaskej, tikinpaleuiskej tokniuan maj kisentokakan kitekitilikan Jiova (1 Tes. 3:2, 3).