Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Nkhani Yakupfunza 2

Imwepo Mungakhale ‘Mtsangalazo Ukulu’

Imwepo Mungakhale ‘Mtsangalazo Ukulu’

‘Iwo ni anyabasa anzangu omwe akucita bzinthu bzakubverana na Umambo bwa Mulungu, ndipo iwo ni mtsangalazo ukulu kwa inepano.’—WAKOLOSO 4:11.

NYIMBO 90 Timbalimbisane

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Kodi atumiki azinji wa Yahova akugumana mabvuto yaponi?

KUZUNGULIRA dziko lentse la pantsi, atumiki azinji wa Yahova akugumana mabvuto yomwe yambawacitisa thupo ayai kusunama. Kodi m’gwere mwanu muna abalembo ninga amwewa? Mwa ciratizo, akristau winango akuduwala kwene-kwene ayai adasunama thangwe ra kufedwa. Winango adasunama thangwe rakuti abale wawo ayai axamwali wawo wakupha nawo ntsomba na mwala adasiya kutumikira Yahova. Ndipo winango akubonera thangwe ra kugwedwa na malengwa ya pantsi. Tenepo, abale wentsenewa an’funika kutsangalazidwa. Kodi tingawatsangalaze tani?

2. Thangwe ranyi mpostolo Paulo nthawe zinango akhafunikambo kutsangalazidwa?

2 Moyo wa mpostolo Paulo kawiri-kawiri ukhakhala pa ngozi. (2 Wakolinto 11:23-28) Iye akhalimbana na ‘munga m’thupi,’ omwe pinango ukhali bvuto la thanzi lace. (2 Wakolinto 12:7) Ndipo iye akhafunika kupirira msunamo omwe akhanawo thangwe ra kuthawidwa na xamwali wace Dema, omwe akhaphata naye basa pabodzi. Thangwe ranyi adamuthawa? Thangwe Dema akhafunisisa ‘bzinthu bza m’dziko.’ (2 Timotio 4:10) Paulo akhali mkristau wakudzozedwa, wakukhwimika ndipo akhathandiza winango mwakudeka mtima. Napo bzikhali tenepo, iye nthawe zinango akhasunamambo.—Waroma 9:1, 2.

3. Kodi ni mbani omwe adatsangalaza Paulo?

3 Paulo adatsangalazidwa ndipo adatambira thandizo lomwe akhafunikira. Mwa njira iponi? Yahova adaphatisa basa mzimu wakucena kuti amulimbise. (2 Wakolinto 4:7; Wafiripo 4:13) Ndipo Yahova adaphatisambo basa akristau winango kuti amutsangalaze. Ndipopa Paulo adalewa kuti akristau anzace akhali ‘mtsangalazo ukulu kwa [iye.]’ (Wakoloso 4:11) Ndipo iye adaguma madzina ya winango omwe adamuthandiza ninga, Aristako, Tikiko na Marko. Amwewa adalimbikisa Paulo kuti apirire mabvuto yomwe akhayagumana. Kodi ni makhalidwe yaponi yomwe yadathandiza akristau atatuwa kuti akhale anyakutsangalaza wabwino? Kodi tingatewezere tani akristauwa tikafuna kutsangalazana na kulimbisana?

KHALANI WAKUKHULUPIRIKA NINGA ARISTAKO

Tingakhale wakukhulupirika ninga Aristako,mwa kutsangalaza abale na mpfumakazi zathu pa ‘nthawe’ ya mabvuto (Onani ndime 4-5) *

4. Kodi Aristako adalatiza tani kuti akhali xamwali wakukhulupirika wa Paulo?

4 Aristako akhali xamwali wakukhulupirika wa Paulo. Iye akhali mkristau wa ku Tesalonika, mzinda omwe ukhali ku Masedoniya. Ulendo bwakuyamba bomwe Bibliya limbaguma bza Aristako, ni pa ulendo bwacitatu bwa Paulo pomwe akhazungira akristau wa ku Efezo ninga misiyonario. Pomwe Aristako akhaperekeza Paulo, thimu la wanthu waciwembo lidamuphata. (Mabasa 19:29) Ndipo pomwe thimulo lidamulekera, Aristako alibe kubwerera m’mbuyo, koma adapitiriza kuperekeza Paulo. Pomwe akhali mu mzinda wa Geresiya, Aristako adapitiriza kukhala wakukhulupirika kwa Paulo, napo pomwe Pauloyo akhafuna kuphewa na anyamadulanthaka wace. Ndipo mu gole la 58, pomwe Paulo adatumizidwa ku Roma ninga nyam’kawoko, iye akhali pabodzi na Aristako pa ulendo butalibo, ndipo wentse adalubzika m’madzi. (Mabasa 27:1, 2, 41) Bzikuwoneka kuti pomwe Aristako na Paulo adafika ku Roma, wentse awiri adafungiridwa m’kawoko. (Wakoloso 4:10) Kulewa mwakusaya kupenukira, Paulo adatsangalazidwa kwene-kwene na xamwali wace wakukhulupirikayu!

5. Kodi tingakhale tani axamwali wakukhulupirika, mwakubverana na Mimwani 17:17?

5 Ninga Aristako, ifepano tingakhalembo axamwali wakukhulupirika kwa abale na mpfumakazi zathu. Kodi tingacite tani bzimwebzo? Mwa kukhala ku mbali yawo sikuti pa nthawe yabwino yokha, koma napo ‘pakawoneka mabvuto.’ (Werengani Mimwani 17:17. *) Pinango tingafunikire kupitiriza kuwatsangalaza, napo kuti papita nthawe kucokera pomwe adagumana na mabvuto. Mwa ciratizo, Frances * omwe adafedwa pai na mai thangwe ra matenda ya kankro mwa kusiyana minyezi mitatu yokha, adati: “Ndikukumbuka kuti mabvuto yan’pitiriza kutiboneresa kwa nthawe itali. Koma ndikutenda kwene-kwene axamwali wangu wakukhulupirika, omwe akupitiriza kunditsangalaza napo papita nthawe itali pomwe abereki wangu adafa.”

6. Kodi n’ciyani comwe axamwali wakukhulupirika ambacita?

6 Axamwali wakukhulupirika ambadzonga nthawe pabodzi na mphanvu zawo kuti athandize abale na mpfumakazi. Mwa ciratizo, m’bale winango wakucemeredwa Peter adauzidwa na dotolo kuti akhana nthenda ikulu ndipo mwakusaya kucedwa ingadamupha. Kathryn, omwe ni mkazace adati: “Banja linango m’gwere mwathu lidayenda nafe ku nyumba ya ulapi komwe tidakazindikira nthenda ya Peter. Ku nyumba ya ulapiko, banjalo lidatsimikiza kutithandiza matendayo. Ndipo nthawe zentse tikafunikira thandizo, iwo akhali wakukonzeka kutithandiza.” Kulewa mwakusaya kupenukira, mpsakufunika kwene-kwene kukhala na axamwali wacadidi, omwe angatithandize kupirira tikagumana mabvuto!

KHALANI WAKUKHULUPIRIKA NINGA TIKIKO

Tingakhale wakukhulupirika ninga Tikiko, mwa kuthandiza winango akagumana na mabvuto (Onani ndime 7-9) *

7-8. Mwakubverana na bukhu la Wakoloso 4:7-9, kodi Tikiko adalatiza tani kuti akhali xamwali wakukhulupirika wa Paulo?

7 Tikiko, akhali mkristau wa ku Roma cigawo ca Ásia, ndipo iye akhalimbo xamwali wakukhulupirika wa Paulo. (Mabasa 20:4) Mu gole la 55, Paulo adacita makonzedwe yakuti paperekedwe kobiri zakuthandizira akristau wa ku Djudeya, omwe akhafunikira thandizo. Ndipo bzikuwoneka kuti Paulo adatumiza Tikiko kuti akacite basa lakufunikali. (2 Wakolinto 8:18-20) Na kupita kwa nthawe, pomwe Paulo akhali m’kawoko ku Roma pa ulendo bwakuyamba, Tikiko akhatumidwa na Pauloyo kuti akapereke matsamba na kukalimbikisa magwere ya ku Ásia.—Wakoloso. 4:7-9.

8 Tikiko adapitiriza kukhala xamwali wakukhulupirika wa Paulo. (Tito 3:12) Pa nthawe imweyo, ni akristau lini wentse omwe akhali wakukhulupirika ninga Tikiko. Mu gole la 65, pomwe Paulo akhali m’kawoko pa ulendo bwaciwiri, iye adanemba kuti akristau azinji wa m’cigawo ca Ásia akhadaleka kucita naye tsantsa, thangwe ra kucita mantha na anyakutsutsa. (2 Timotio 1:15) Tenepo, Paulo adathemba Tikiko ndipo adamupasa udindo bunango. (2 Timotio 4:12) Bzikuwoneka kuti Paulo adatenda kwene-kwene thangwe ra kukhala na xamwali wakukhulupirika ninga Tikiko!

9. Kodi tingatewezere tani Tikiko?

9 Ifepano tingakhalembo axamwali wakukhulupirika ninga Tikiko. Mwa ciratizo, tin’funika lini kundombalewa na pa mulomo kuti tin’thandiza abale na mpfumakazi zathu, koma tin’funika kumbalatiza na bzicito. (Mateu 5:37; Luka 16:10) Abale akagumana mabvuto, ambatsangalazidwa kwene-kwene akadziwa kuti tiri ku mbali yawo ndipo tiniwathandiza. Mpfumakazi inango idalewa thangwe race, iyo idati: “Mukatsimikiza kuti munthu wabzipereka kukuthandizani, ndipo ankuthandizanidi, imwepo mumbatsangalazidwa kwene-kwene.”

10. Mwakubverana na bukhu la Mimwani 18:24, kodi ni mbani omwe angatsangalaze wale omwe akugumana mabvuto ayai wakusunama?

10 Wale omwe ambagumana mabvuto, kawiri-kawiri ambatsangalazidwa akambauza xamwali wawo wakukhulupirika momwe akubvera. (Werengani Mimwani 18:24. *) Mwa ciratizo, m’bale winango wakucemeredwa Bijay, omwe adasunama thangwe ra kucosedwa m’gwere kwa mwana wace wacimuna, adati: “Ndikhafunisisa kufotokoza kuna munthu omwe nimbamukhulupira momwe ndikhabvera.” Carlos, omwe adacita pikado, aciluza udindo bomwe akhabufunisisa, adalewa kuti: “Inepano ndikhafunisisa munthu omwe nimbamukhulupira kuti ndiceze naye mwakusaya mantha ne kumangidwa mulandu.” Ndipo akulu wa gwere ndiwo omwe adakhala munthu wakukhulupirika omwe Carlos akhafunikira, iwo adamuthandiza kupirira bvuto lomwe adagumana nalo. Ndipo iye adatsangalazidwambo thangwe ra kudziwa kuti akuluwo angadauza lini munthu ali-wentse bzomwe iye adawauzabzo.

11. Kodi tingakhale tani xamwali wakukhulupirika?

11 Kuti tikhale axamwali wakukhulupirika, tin’funika kukhala wakupirira. Pomwe Zhanna adathawidwa na mwamuna wace, iye adakafotokozera axamwali wace wa pa mtima momwe akhabvera. Zhanna adalewa kuti: “Axamwali wangu akhanditetekera mwa kupirira, napo kuti ndikhambabwerezera-bwerezera mafala.” Tenepo, mukakhala mtetekeri wabwino, mun’dzakhalambo xamwali wakukhulupirika.

KHALANI WAKUKONZEKA KUTUMIKIRA WINANGO NINGA MARKO

Bzomwe Marko adacita bzidathandiza Paulo kupirira, ndipo ifepanombo tingathandize abale wathu akagwedwa na malengwa ya pantsi (Onani ndime 12-14) *

12. Kodi Marko akhali yani, ndipo adalatiza tani kuti akhali wakukonzeka kutumikira winango?

12 Marko akhali mkristau wa cidjuda ndipo akhalimbo wa ku Jeruzalemu. M’bale wace akhali misiyonario ndipo akhadziwika na dzina lakuti Barnaba. (Wakoloso 4:10) Bzikuwoneka kuti banja la Marko likhali lakudala, tsono napo bzikhali tenepo, iye akhaikha lini kobiri pa mbuto yakuyamba. Pa moyo wace wentse, Marko adalatiza kuti akhali wakukonzeka kutumikira winango na mtima wentse. Mwa ciratizo, iye adatumikira kazinji kentse na mpostolo Paulo pabodzi na mpostolo Pedru, ndipo adawathandiza kuti akwanirise maudindo yawo na kusamalirambo bzomwe iwo akhasaya pa moyo wawo. (Mabasa 13:2-5; 1 Pedru 5:13) Ndipo pakulewa bza Marko, Paulo adalewa kuti akhali ninga m’bodzi wa anyabasa anzace omwe akhacita ‘bzinthu bzakubverana na Umambo bwa Mulungu,’ ndipo akhamutsangalaza.—Wakoloso 4:10, 11.

13. Kodi bukhu la 2 Timotio 4:11, limbalatiza tani kuti Paulo akhatenda thandizo lomwe Marko akhamupasa?

13 Marko adakhala xamwali wa pa mtima wa Paulo. Mwa ciratizo, mu gole la 65, pomwe Paulo akhali m’kawoko ku Roma pa ulendo bwakumalizira, iye adanembera Timotio tsamba lace laciwiri. Mu tsambalo, Paulo adakumbira Timotio kuti ayende ku Roma pabodzi na Marko. (2 Timotio 4:11) Kulewa mwakusaya kupenukira, Paulo akhatenda kwene-kwene basa lentse lomwe xamwali wace wakukhulupirika Marko akhacita. Ndipopa adakumbira kuti adzakhale naye pa nthawe yakufunika kwene-kwene ire. Marko adathandiza Paulo sikuti na mafala yokha, koma na bzicito, ninga kumupasa cakudya ayai mipukutu yakunembera na tinta. Bzikuwoneka kuti thandizo na cirimbiso comwe Marko adapereka kuna Paulo, bzidathandiza kwene-kwene Pauloyo kupirira ntsiku zace zakumalizira akanati kuphewa.

14-15. Kodi bukhu la Mateu 7:12, likutipfunzisa ciyani pa nkhani yakuthandiza winango na bzicito?

14 Werengani Mateu 7:12. * Tikakhala pa mabvuto, mpsabwino kukhala na axamwali omwe angatithandize! Ryan, omwe adafedwa pai wace pa ngozi ya pa nsewu, adalewa kuti: “Munthu akakhala akubonera, ambakwanisa lini kucita bzinthu bzomwe akhabzicita kale ntsiku na ntsiku.” Iye adalewa pomwe kuti: “Bzimbakhala bzakutsangalaza kwene-kwene munthu akakuthandiza, bziribe basa kuti thandizolo ndakucepa.”

15 Tenepo, tikambakhala tceru na wakuzindikira, bzin’dzatithandiza kugumana njira za momwe tingathandizire winango. Mwa ciratizo, mpfumakazi inango idathandiza Peter na Kathryn, omwe afotokozedwa pakuyamba wale, mwa kuyenda nawo ku m’mbuto zentse zomwe akhauzidwa na adotolo kuti ayende kukatambira thandizo la ulapi. Pakuti Peter ne Kathryn angadakwanisa lini pomwe kufambisa kandere-ndere, tenepo mpfumakaziyo idacita makonzedwe yakuti abale wakusiyana-siyana wa m’gwere, ambawanyamule na kandere-ndere kuti ambayende nawo kukatambira thandizo la ulapiro. Kodi makonzedweya yadaphata basa? Kathryn adatenda kwene-kwene ndipo adalewa kuti: “Bzidakhala ninga kuti munthu watitula cintolo comwe tikhadanyamula!” Tenepo, kumbukirani kuti imwepo mun’dzakhala mtsangalazo ukulu kwene-kwene mukambathandiza winango napo pa bzinthu bzakucepa.

16. Kodi tikupfunza ciyani na ciratizo ca Marko pa nkhani yakutsangalaza winango?

16 Nyakupfunza winango wakucemeredwa Marko, omwe adakhala na moyo mu nthawe ya Jezu, akhana bzinthu bzizinji bzakucita pa basa la Yahova. Bzinthubzo bzikhaphatanidza kunemba bukhu la m’Bibliya lomwe limbadziwika na dzina lace. Napo bzikhali tenepo, iye adapambula nthawe kuti atsangalaze Paulo, ndipo Pauloyo akhakhala wakutsudzuka kukumbira Marko kuti amuthandize. Angela, omwe adaphedwa wacibale wace, ambatendambo kwene-kwene thangwe ra kukhala na axamwali wakukonzeka kumutsangalaza ninga momwe akhacitira Marko. Iye adalewa kuti: “Xamwali omwe ambafuna kuthandiza ambakhala wakufikirika. Iye ambalatiza padeca kuti an’funadi kukuthandiza ndipo ambakumbuka lini kawiri kuti apereke thandizolo.” Tenepo, tingabzibvunze kuti: ‘Kodi abale ambandiwona ninga munthu wakukonza kutsangalaza na kuthandiza winango na bzicito?’

KHALANI WAKUKONZEKA KUTSANGALAZA WINANGO

17. Kodi kukumbukira mafala ya pa 2 Wakolinto 1:3, 4, kungatithandize tani kuti titsangalaze winango?

17 Mpsakusaya kunesa kuwona m’gwere mwathu abale na mpfumakazi omwe an’funikira kutsangalazidwa. Ndipo bzingakhale bwino kuphatisa basa mtsangalazo omwe abale winango adatipasa pa nthawe yomwe tikhafunikirambo kutsangalazidwa. Nina, mpfumakazi yomwe idasunama kwene-kwene pomwe yavu wace adafa, adalewa kuti: “Yahova angatiphatise basa kuti titsangalaze winango, tikabvuma kuti iye atiphatise basalo.” (Werengani 2 Wakolinto 1:3, 4. *) Frances, omwe wafotokozedwa pakuyamba ule, adati: “Mafala yomwe yali pa 2 Wakolinto 1:4, njacadidi. Tingatsangalaze winango mwa kuphatisa basa mtsangalazo omwe tidapasidwambo na winango.”

18. (a) Thangwe ranyi wanthu winango ambacita mantha kutsangalaza winango? (b) Kodi n’ciyani comwe cingatithandize kuti timbatsangalaze winango? Fotokozani ciratizo.

18 Nthawe zinango, m’bale akafunikira mtsangalazo, tingacite mantha thangwe ra kusaya kudziwa bzomwe tingalewe na kucita. Koma napo bzikhale tenepo, tin’funika kumbacita ciri-centse kuti timutsangalaze. Mkulu wa gwere winango wakucemeredwa Paulo, omwe adafedwa pai wace, adati: “Ndidazindikira kuti bzikhali bzakunesa kuti abale andifenderere acilewalewa nande. Iwo akhalibe mafala kuti andiuze. Koma ndidatenda kwene-kwene thangwe ra iwo kukhala wakukonzeka kunditsangalaza na kundithandiza.” Bzibodzi-bodzibzi, bzidacitikambo na Tajon, omwe adagwedwa na citeke-teke camphanvu. Iye adalewa kuti: “Kulewa cadidi, ndikukumbukira lini kuti ni mensaje zingasi zomwe ndidatambira kucokera kwa abale pambuyo pa citeke-tekeco. Koma ndikukumbukira kuti iwo adacita nande thupo ndipo adafunisisa kudziwa momwe ndikhaliri.” Mpsibodzi’bodzimbo na ifepano, tikambalatiza kwa abale wathu kuti timbacita nawo thupo, tin’dzakhala mtsangalazo omwe iwo akufunikira.

19. Thangwe ranyi imwepo mwatsimikiza kukhala ‘mtsangalazo ukulu’ kwa winango?

19 Pakuti tiri kuphampha kwa dzikoli, bzinthu bziniyenda bziciipiratu ndipo moyo un’khala wakunesa kwene-kwene. (2 Timotio 3:13) Tenepo, ifepano timbafunikira kutsangalazidwa, thangwe ndife wakuperewera ndipo timbaphonya kawiri-kawiri. Mpostolo Paulo, adakwanisa kukhala wakukhulupirika mpaka kuphampha kwa moyo wace, thangwe ra mtsangalazo ukulu omwe akhatambira kuna akristau anzace. Ndipopa ifepano, tin’funika kukhala wakukhulupirika ninga Aristako, Tikiko na wakukonzeka kutumikira winango ninga Marko. Tikacita bzimwebzi, tin’dzakwanisa kuthandiza abale na mpfumakazi zathu kupitiriza kutumikira Yahova mwakukhulupirika.—1 Watesalonika 3:2, 3.

^ ndi. 5 Mpostolo Paulo adagumana mabvuto mazinji pa moyo wace. Koma akristau anzace adamutsangalaza. Mu nkhani ino, tiniwona makhalidwe matatu yomwe yadacitisa akristauwa kukhala anyakutsangalaza wabwino. Ndipo tiniwonambo momwe tingawatewezerere.

^ ndi. 5 Mimwani 17:17 Xamwali wacadidi ambakufuna nthawe zense, ndipo iye ni m’bale omwe adabadwira kuti akuthandize pakawoneka mabvuto.

^ ndi. 5 Madzina yanango mu nkhaniyi yacinjidwa.

^ ndi. 10 Mimwani 18:24 Pana axamwali omwe ambufuna kudzongana, tsono alipo xamwali omwe ambakuphatisisa kuposa m’bale wako caiye.

^ ndi. 14 Mateu 7:12 Bzinthu bzentse bzomwe mun’funa kuti wanthu akucitireni, imwepo muwacitire bzibodzi-bodzibzo, pakuti ndibzo bzomwe Cakutonga na Apolofeta an’funa kulewa.

^ ndi. 17 2 Wakolinto 1:3 Atumbizidwe Mulungu na Baba wa Mbuya wathu Jezu Kristu, Baba wa ntsisi zikulu na Mulungu wa mtsangalazo wentse, 4 omwe ambatitsangalaza pa matsautso yathu yentse, kuti tikwanise kutsangalazambo winango omwe ali pa matsautso ya mtundu uli-wentse thangwe ife tatsangalazidwa na Mulungu.

NYIMBO 111 Bzomwe Bzimbatikondwesa

^ ndi. 60 BZOMWE BZINKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Aristako na Paulo alubzika m’madzi.

^ ndi. 62 BZOMWE BZINKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Tikiko akupasidwa matsamba na Paulo kuti akapereke m’magwere.

^ ndi. 64 BZOMWE BZINKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Marko akuthandiza Paulo na bzicito sikuti na mafala yokha.