1. ¿Imakunawantaq achka iñiqmasinchikkuna ñakarillanku?

ACHKA iñiqmasinchikkunam ñakarillanku llumpay sasachakuykunapi tarikuspanku. Wakinkum sasa hampina unquykunawan ñakarillanku, wakinkuñataqmi llumpayta llakikunku pi kuyasqan ayllunpas wañukuptin. Llakikunkutaqmi pi kuyasqan runapas Diospa llaqtanmanta qarqusqa kaptin. Pacha kuyuptin utaq llumpay wayra-para kaptinpas llumpaytataqmi iñiqmasinchikkunaqa ñakarillanku. Kayna sasachakuypi tarikuq iñiqmasinchikkunaqa munallankum pipas kallpanchaykunankuta. Chaynaqa, ¿imaynatam paykunata yanapaykuchwan hinaspa kallpanchaykuchwan?

2. ¿Imakunawantaq apostol Pabloqa llumpay llakisqa tarikurqa?

² Apostol Pablopas achka kutipim llumpayta ñakarillarqa (2 Cor. 11:23-28). Payqa yaqapaschá ñakarillarqa imawanpas unquspan (2 Cor. 12:7). Chaymantapas llumpay llakisqam tarikurqa puriqmasin Demas ‘kay pachapi kaqkunata kuyasqanrayku’ saqiruptin (2 Tim. 4:10). Tukuy sunqunwan Jehova Diospi hapipakuspanpas Pabloqa wakinpim hukmanyasqa tarikullarqa (Rom. 9:1, 2).

3. ¿Pikunam apostol Pablota yanaparqaku?

³ Jehova Diosmi apostol Pablotaqa yanaparqa sasachakuypi tarikuptin (2 Cor. 4:7; Filip. 4:13). Iñiqmasinkunapas yanapaykurqakutaqmi.  Chaymi apostol Pablo nirqa: ‘Anchatam kallpanchawarqaku’, nispa (Col. 4:11). Paykunamanta wakinkum karqaku Aristarco, Tiquico hinaspa Marcos. ¿Imaynatam paykunaqa apostol Pablota yanapaykurqaku? Ñuqanchikpas paykuna hina, ¿imaynatam sasachakuypi tarikuq iñiqmasinchikkunata yanapaykuchwan?

4. ¿Imakunatam Aristarcoqa ruwarqa Pablota kuyasqanrayku?

⁴ Aristarcoqa Tesalonica llaqtamantam karqa. Payqa imaña-haykaña kaptinpas Pablowan kuskam karqa. Efeso llaqtapi kachkaptinkum chiqniqnin runakuna hapiruspanku Aristarcotaqa pampanta aysarqaku (Hech. 19:29). Chaykunawan ñakarispanpas payqa manam Pablotaqa saqirqachu, aswanqa hinallam Pablowan maymanpas riqku. Killakuna pasaytapas Grecia nacionpi kachkaptinkum chiqniqnin runakuna Pablota wañuchinankupaq tantiarurqaku, chaywanpas Aristarcoqa mana manchakuspanmi hinalla Pablowan kuska karqa (Hech. 20:2-4). Manataqmi saqirqachu Roma nacionman Pablota presochanankupaq apaptinkupas. Illasqanku bote lamar quchaman chinkaykuptinpas iskayninkum yanapanakurqaku (Hech. 27:1, 2, 41). Hinallataqmi yanapanakurqaku Roma nacionpi presochasqa kaspankupas (Col. 4:10). Pabloqa mayna kallpanchasqachá tarikurqa Aristarcopa yanapasqanwanqa.

5. Proverbios 17:17 nisqanman hinaqa, ¿imaynatam iñiqmasinchikkunata yanapaykuchwan?

⁵ Aristarco hinam ñuqanchikpas iñiqmasinchikkunata kuyasqanchikrayku imaña-haykaña kaptinpas paykunawan kuska kananchik. Paykunataqa hinallam tukuy tiempo yanapaykunanchik (qaway Proverbios 17:17). Iñiqmasinchik Franciscapa * tayta-mamanmi cancer unquywan wañukullarqa. Paymi nin: “Unayña tayta-mamay wañukuptinpas paykunata yuyarispaymi wakinpiqa llumpay llakisqa tarikullani. Chayna tarikusqayta yachaspankum iñiqmasinchikkunaqa mana saqillawankuchu”, nispa.

6. Iñiqmasinchikkunata kuyaspaqa, ¿imatam ruwasun?

 ⁶ Iñiqmasinchikkunataqa chayllam imapipas yanapaykunanchik. Rimarisun iñiqmasinchik Pitermanta. Paytam niykurqaku sasa hampina unquywan unqusqanmanta. Warmichan Katim willakun: “Warmi-qari iñiqmasinchikkunam doctorman riysiwarqaku, chaypim doctor niwarqa sasa hampina unquywan qusay unqusqanmanta. Chayta uyariruspankum iñiqmasinchikkunaqa niwarqaku: ‘Ama llakikuychu, qamkunawanmi kasaqku, manam saqisaykichikchu’, nispa. Paykunaqa nisqankuman hinam yanapawarqaku”, nispa. Iñiqmasinchikkuna chayna yanapaykuwaptinchikqa kallpanchasqam tarikunchik, ¿aw?

7, 8. Colosenses 4:7-9 nisqanman hinaqa, ¿imanasqataq Pabloqa mana iskayrayarqachu Tiquico yanapaykunanmanta?

⁷ Tiquicoqa Asia lawmantam karqa. Payqa huk simillam imapipas kasukuq, chaymi Pabloqa mana iskayrayarqachu imapipas yanapaykunanmantaqa (Hech. 20:4). Huk kutipim, apostol Pablo iñiqmasinkunata nirqa Judea lawpi yachaqkunata imachankuwanpas yanapaykunankupaq. Chaypaqmi Tiquicota kacharqa chay tukuy ima quy munasqankuta huñumunanpaq (2 Cor. 8:18-20). Chaymantapas Tiquicoqa apostol Pablopa qillqasqankunatam Asia lawpi yachaq iñiqmasinkunaman apapuq. Chaytam ruwaq Pablo carcelpi kasqanrayku (Col. 4:7-9).

⁸ Pabloqa manam haykaqpas iskayrayaqchu Tiquico yanapananmantaqa (Tito 3:12). Roma nacionpi apostol Pablo carcelasqa kaptinmi Asia lawpi iñiqmasinkunaqa paykunapas carcelasqa kayta manchakusqankurayku Pablota saqirurqaku. Tiquicom ichaqa mana saqirqachu, aswanqa hinallam Pablota yanaparqa (2 Tim. 1:15; 4:12). Pabloqa mayna kusisqachá tarikurqa Tiquico mana saqispan chayna yanapaykusqanwanqa.

9. ¿Imaynatam Tiquicota qatipakuchwan?

⁹ ¿Imaynatam Tiquicota qatipakuchwan? Nisqanchikman hina imatapas pipaqpas ruwaykapuspam (Mat. 5:37; Luc. 16:10). Yanapasqanchik iñiqmasinchikkunaqa nisqanchikman  hina yanapaykuptinchikqa kusisqam tarikunku. Huk iñiqmasinchikpas ninmi: “Hawkam tarikuni pi iñiqmasinchikpas ima niwasqanman hina chaylla imachaytapas ruwaykapuwaptinqa”, nispa.

10. Proverbios 18:24 nisqanman hinaqa, ¿pikunamanmi llakinchikkunata willakunanchik?

¹⁰ Iñiqmasinchikkunaman llakinchikta willakuspanchikqa manañam llumpay llakisqañachu tarikunchik (qaway Proverbios 18:24). Chaynam tarikurqa iñiqmasinchik Beltran. Paymi nin: “Huknin churiy Diospa llaqtanmanta qarqusqa kaptinmi llumpay hukmanyasqa tarikullarqani, chaymi munarqani imayna tarikusqaymanta iñiqmasinchikkunaman willakuyta”, nispa. Carlospas llumpay llakisqam tarikullarqa pantarusqanrayku ñawpaqpi hina huñunakuykunapi manaña yanapakunanpaq niykuptinku. Paymi willakun: “Munarqanim imayna tarikusqaymanta pi iñiqmasinchikpas uyariykuwananta”, nispa. Paytaqa punta apaqkunam sumaqta uyariykuspanku yanapaykurqaku. Punta apaqkunaqa Carlospa willakusqantaqa manam pimanpas willakachakurqakuchu, chayraykum Carlosqa hawka tarikurqa.

11. ¿Imaynatam llakisqa iñiqmasinchikkunapa sunqunta tiyaykachichwan?

¹¹ Llakisqa iñiqmasinchikkunapa sunqunta tiyaykachinapaqqa willawasqanchiktam sumaqta uyariykunanchik. Iñiqmasinchik Roxanata qusan saqiruptinmi llumpay llakisqa tarikullarqa. ¿Imam sunqunta tiyaykachirqa? Iñiqmasinchikkunaman llakinkunata willakuyninsi paytaqa yanapasqa. Paymi nin: “Sapa kuti chayllamantaña iñiqmasinchikkunaman willakuptiypas paykunaqa hinallam sumaqta uyariykuwaqku”, nispa. Chaynaqa llakisqa iñiqmasinchikkunatayá sumaqta uyariykusun.

12. ¿Pitaq hinaspa imayna runam Marcosqa karqa?

¹² Marcosqa Jerusalen llaqtamanta hinaspa Bernabeypa ayllunmi karqa (Col. 4:10). Marcosqa apu runapa churin kaspanpas manam qullqi huñuyllamanñachu qukururqa. Aswanqa sunqumanta iñiqmasinkunata yanapananpaqmi kallpanchakurqa. Pablowan Pedro mayman riptinkupas Marcosqa paykunawan kuskam riq. Hinaspam mikunankupaq mikuyta rantiq, samapakunankupaqpas wasitam maskamuq. Payqa tukuypim yanapakurqa (Hech. 13:2-5; 1 Ped. 5:13). Chaymi Pablo nirqa Marcosqa Diosmanta willakunanpaq anchata yanapasqanmanta hinaspa kallpanchasqanmantapas (Col. 4:10, 11).

13. 2 Timoteo 4:11 nisqanman hinaqa, ¿imanasqataq Pabloqa Marcoswan tupaykuyta munarqa?

¹³ Marcoswan Pabloqa anchatam kuyanakurqaku. Chayraykum Pabloqa Roma nacionpi presochasqa kachkaspan, Timoteoman qillqasqanpi nirqa Marcosta pusarikamunanpaq (2 Tim. 4:11). Ñawpaqta tukuypi yanapaykusqanraykum Pabloqa munarqa manaraq wañukuchkaspan Marcoswan tupaykuyta. Marcosqa Pablotam yanapaykurqa mikunanpaq imachallatapas quykuspan chaynataq qillqananpaq kaqkunata quspanpas. Chaymi Pabloqa wañukunan punchawkama kallpanchasqa tarikurqa.

14, 15. Mateo 7:12 nisqanqa, ¿imapaqmi kallpanchawanchik?

¹⁴ (Qaway Mateo 7:12). Anchatam agradecekunchik iñiqmasinchikkuna llakinchikpi yanapaykuwaptinchikqa. Iñiqmasinchik Rayanpa taytanmi qunqaymanta wañukullarqa. Paymi willakun: “Llaki qatirusuptikiqa muspaypi hinam tarikunki, chaymi mana ima ruwaytapas atinkichu. Chayraykum pi iñiqmasinchikpas imachallapipas  yanapaykusuptikiqa manaña llumpaytachu llakikunki”, nispa.

¹⁵ Iñiqmasinchikkunataqa imapipas yanapaykunanchikmi. 6 kaqpi rimamusqanchik iñiqmasinchik Pitertawan Katitam sasachakuyninkupi iñiqmasinchikkuna yanapaykurqaku. Piterwan Kati sapallanku doctorman mana riyta atisqankuraykum iñiqmasinchikkunaqa tantiarurqaku chullachinakuspanku doctorman riysinankupaq. Katim willakun: “Paykunapa yanapaykuwasqankuqa llasaq qipiykutapas qipiysiwachkanmankupas hinam karqa”, nispa. Iñiqmasinchikkunata imachallapipas yanapaykuptinchikqa kusisqam tarikunqaku.

16. ¿Imaynatam ñuqanchikpas Marcosta qatipakuchwan?

¹⁶ Marcosqa achka ruwayniyuqmi karqa. Payqa bibliapi sutin apaq qillqata qillqananpaq kachkaspanpas apostol Pablota hinalla yanapaykunanpaqmi kallpanchakurqa. Chaymi Pablopas mana iskayrayaqchu imapipas yanapaykunanmantaqa. Iñiqmasinchik Angelapa abuelanta wañurachiptinkum iñiqmasinchikkunaqa sunqumanta yanapaykurqaku. Paymi nin: “Iñiqmasinchikkuna sunqumanta yanapawaptinchikqa kusisqam tarikunchik, hinaspapas mana iskayrayaspam yapamanta yanapaykuwananchikpaqpas niykunchik”, nispa. Chaymi sapakama nikunanchik: “¿Pipas sunqumanta chaylla yanapakuq kasqaymantachu ninku icha manachu?”, nispa.

17. 2 Corintios 1:3, 4 nisqanqa, ¿imapaqmi kallpanchawanchik?

¹⁷ Llapanchikmi sasachakuyniyuq kanchik, chaymi kallpanchanakuykunanchik. Iñiqmasinchikkunataqa kallpanchaykuchwanmi sasachakuypi tarikuptinchik imayna kallpanchaykuwasqanchikman hina. Iñiqmasinchik Nelim llumpay llakisqa tarikullarqa abuelan wañukuptin. Paymi willakun: “Jehova Diosmi yanapawanchik pipas llakipi kaptin sunqunta tiyaykachinanchikpaq”, nispa (qaway 2 Corintios 1:3, 4). 5 kaqpi rimamusqanchik Franciscapas ninmi: “2 Corintios 1:4 versiculopa nisqanqa chiqapmi. Ñuqanchikqa atichwanmi  tukuy ima sasachakuypi tarikuqkunata Diospa kallpanchawasqanchikman hina sunqunku tiyaykachiytaqa”, nispa.

18. (1) ¿Imanasqataq wakinninchikqa manchapakuchwan llakipi tarikuq iñiqmasinchikkuna yanapaykuyta? (2) ¿Imaynatam kallpanchaykuchwan? Willarimuy iñiqmasinchikkunamanta.

¹⁸ Llakipi tarikuq iñiqmasinchikkunapa sunqunta imayna tiyaykachiyta mana yachaspapas hinallam kallpanchakuna yanapaykunapaq. Punta apaq Paulmi nin: “Papay wañukuptinmi watukuwaqniy iñiqmasinchikkunaqa mana ima niwaytapas atirqakuchu. Chaywanpas ñuqawan kuska kasqankumantam anchata agradecekullani”, nispa. Iñiqmasinchik Teodoropas ninmi: “Pacha kuyusqanmanta qipallatam iñiqmasinchikkuna qillqamuwarqaku. Chaypi ima niwasqankutaqa manam yuyanichu, ichaqa kallpanchasqam tarikurqani imayna tarikusqaymanta yachay munasqankuwan”, nispa. Arí, iñiqmasinchikkunapa sunqunta tiyaykachinapaq kallpanchakuptinchikqa kusisqam tarikunqaku.

19. ¿Imanasqataq astawanraq yanapanakunanchik hinaspa kallpanchanakunanchik?

¹⁹ Bibliam niwanchik tukupay punchaw hichpallapiña kasqanrayku tukuy mana allinkuna aswanraq yapakunanmanta. Chayraykum aswanraq imawanpas sasachakusun (2 Tim. 3:13). Chaymantapas pantaq runa kasqanchikraykum imapipas pantasunchik. Tukuy chaykunaraykum hinalla yanapanakunanchik hinaspa kallpanchanakunanchik. Apostol Pablopas Jehova Dios hinaspa iñiqmasinkuna yanapasqankuraykum Diosman sunqu karqa. Chaynaqa ñuqanchikpas Aristarco hinayá imaña-haykaña kaptinpas iñiqmasinchikkunawan kuska kasun, Tiquico hinataqyá iñiqmasinchikkunaman imapas nisqanchikta chaylla ruwaykapusun. Chaymantapas Marcos hinayá iñiqmasinchikkunata sunqumanta yanapaykusun (1 Tes. 3:2, 3).