1. O ā tulaga faigatā o loo feagai ma le tele o auauna faamaoni a Ieova?

I LE lalolagi aoao, e toʻatele auauna a Ieova o loo feagai ma tulaga mafatia ma faigatā. Po o e mātauina lenei tulaga i lau faapotopotoga? O nisi Kerisiano o loo feagai ma se maʻi tugā, po o le maliu foʻi o sē e pele. O isi o loo onosaia le matuitui o tigā, ona ua tuua e se tasi o lona aiga po o se uō vavalalata le upu moni. Ae o isi o loo feagai ma aafiaga o mala faalenatura. E manaʻomia e nei uso ma tuafāfine faamalosiauga. E faapefea ona tatou fesoasoani iā i latou?

2. Aiseā na manaʻomia ai e Paulo i nisi taimi ni faamalosiauga?

² E tele taimi na feagai ai le aposetolo o Paulo ma tulaga e lamatia ai lona ola. (2 Kori. 11:23-28) Na ia onosaia “mea matuitui i le tino,” atonu o se faafitauli tau i le soifua mālōlōina. (2 Kori. 12:7) Na feagai foʻi Paulo ma faalogona lē fiafia ina ua tuua o ia e Tema, o sē na la galulue faatasi, “ona o le naunau tele [o Tema] i lenei faiga o mea a le lalolagi.” (2 Timo. 4:10) O Paulo, o se Kerisiano faauuina lototele na lotomalie e fesoasoani i isi, ae na iai taimi na ia lagona ai le lotovaivai.​—Roma 9:1, 2.

3. O ai na maua ai e Paulo faamalosiauga ma le lagolagosua?

³ Na maua e Paulo faamalosiauga ma le lagolagosua na ia manaʻomia. E faapefea? Na mautinoa na faaaogā e Ieova Lona agaga paia e faamalosia o ia. (2 Kori. 4:7; Fili. 4:13) Na faaaogā foʻi e Ieova uso Kerisiano e faamalosiau iā te ia. Na faamatalaina e Paulo nisi na latou galulue faatasi, o ni ē “na avea ma fesoasoani e faamalosiau” i isi. (Kolo. 4:11) O nisi o i latou na, sa ia taʻua o latou igoa, o Aritako, Tuiko ma Mareko. Na latou  faamalosiau iā Paulo ma fesoasoani iā te ia e tumau. O ā uiga na fesoasoani i nei Kerisiano e toʻatolu na avea ai ma ni ē na matuā faamalosiau i isi? E faapefea ona tatou mulimuli i a latou faaaʻoaʻoga lelei, a o tatou taumafai e faamalosiau ma faalaeiau le tasi i le isi?

4. Na faapefea ona avea Aritako ma uō faamaoni iā Paulo?

⁴ O Aritako o se Kerisiano e sau mai i le aai o Tesalonia i le itumalo o Maketonia, na avea ma uō faamaoni iā Paulo. O le taimi muamua na tatou faitau ai e faatatau iā Aritako, o le taimi lea na asiasi ai Paulo i Efeso i lana malaga faamisionare lona tolu. A o malaga faatasi ma Paulo, na puʻea Aritako e se vaega faatupu faalavelave. (Galu. 19:29) Ina ua faasaʻolotoina o ia, e leʻi popole o ia i lona saogalemu, ae na faamaoni pea e nonofo faatasi ma Paulo. I nai masina mulimuli ane i Eleni, na iai pea o ia faatasi ma Paulo e ui i taumafaiga faifai pea a tagata tetee e fasiotia Paulo. (Galu. 20:2-4) I le pe ā ma le 58 T.A., ina ua auina atu Paulo o se pagota i Roma, na la ō faatasi ma Aritako i lenei malaga umi, ma na la āfatia faatasi i lenā folauga. (Galu. 27:1, 2, 41) Ina ua la taunuu i Roma, na faafalepuipui faatasi o ia ma Paulo. (Kolo. 4:10) E lētioa la a faalaeiauina ma faamalosiauina Paulo, ona o lenā uō faamaoni!

5. E tusa ai ma le Faataoto 17:17, e faapefea ona avea i tatou ma uō faamaoni?

⁵ E mafai foʻi ona avea i tatou ma uō faamaoni e pei o Aritako, e ala i le pipii atu i o tatou uso ma tuafāfine i taimi e sologa lelei ai ma “taimi o puapuaga.” (Faitau le Faataoto 17:17.) Atonu o loo manaʻomia pea e o tatou uso ma tuafāfine faamalosiauga, e tusa po ua uma le tofotofoga. Ua faapea mai Frances, * lea na maliliu uma ona mātua i le kanesa i totonu o le tolu masina: “Ou te iloa e umi se taimi o tatou aafia i tofotofoga faigatā. Ou te talisapaia uō faamaoni e manatua o loo oʻu aafia pea i faalogona tigā, e ui ua umi talu ona maliliu oʻu mātua.”

6. O le ā e tatou te faia pe a tatou faamaoni?

⁶ O uō faamaoni, e latou te faia faataulaga ina ia lagolagosua ai i o latou uso ma tuafāfine.  O se faaaʻoaʻoga, na faataotolia se uso e igoa iā Peter i se maʻi tugā. Na faapea mai lana avā o Kathryn: “Na ave i maʻua e se ulugalii o la matou faapotopotoga, e vaai le fomaʻi lea na iloa ai le maʻi o Peter. O le aso lava lenā na la filifili ai, o le a la lē tuua na o i maʻua e feagai ma nei tulaga faigatā, ma na la fesoasoani mai i so o se taimi na ma manaʻomia ai i laʻua.” Maʻeu le faamalosiau o le iai o uō moni, e fesoasoani mai ia tatou onosaia tofotofoga!

7-8. E tusa ai ma le Kolose 4:7-9, na faapefea ona faamaonia le maufaatuatuaina o Tuiko?

⁷ O Tuiko o se Kerisiano mai i Asia, o se itumalo o Roma, na matilatila o ia o se uō maufaatuatuaina iā Paulo. (Galu. 20:4) I le pe ā ma le 55 T.A., na faamaopoopo ai e Paulo le aoina o tupe o fesoasoani laveaʻi mo Kerisiano i Iutaia, ma atonu na ia tofia Tuiko e fesoasoani i lenei tofiga tāua. (2 Kori. 8:18-20) Mulimuli ane, na avea foʻi Tuiko ma avefeʻau a Paulo, i le taimi muamua na faafalepuipui ai Paulo i Roma. Na ia auina atu tusi a Paulo, ma feʻau faalaeiau i faapotopotoga i Asia.​—Kolo. 4:7-9.

⁸ Na tumau pea ona avea Tuiko ma uō maufaatuatuaina a Paulo. (Tito 3:12) Ae e lē o Kerisiano uma i tuā i ina, na maufaatuatuaina e pei o Tuiko. I le taimi lona lua na faafalepuipui ai Paulo i le pe ā ma le 65 T.A., na ia tusi ai, e toʻatele tane Kerisiano mai i le itumalo o Asia, na latou ʻalofia le faifaimea faatasi ma ia ona e foliga mai na fefefe i tagata tetee. (2 Timo. 1:15) Ae na faalagolago Paulo iā Tuiko, ma toe tuu atu i ai se isi tofiga. (2 Timo. 4:12) Na mautinoa le talisapaia e Paulo o le iai o se uō lelei e pei o Tuiko.

9. E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo iā Tuiko?

⁹ E mafai ona tatou faaaʻoaʻo iā Tuiko e ala i le avea ma uō maufaatuatuaina. O se faaaʻoaʻoga, e tatou te lē tau ina folafola atu o le fesoasoani i uso ma tuafāfine o loo manaʻomia, ae e tatou te faia foʻi gaoioiga aogā e fesoasoani atu ai. (Mata. 5:37; Luka 16:10) O se faamalosiau moni le iloa e i latou o loo manaʻomia le fesoasoani, e mafai ona faalagolago mai iā i tatou. Ua faamatala mai e se tuafafine le māfuaaga, “E te lē toe popole, po o le a iai  le tagata e faataunuu lana folafolaga, i le taimi tonu na ia folafola e fesoasoani mai ai.”

10. I le Faataoto 18:24, o ai e maua mai ai e i latou o loo feagai ma tofotofoga ma faalogona lē fiafia faamalosiauga?

¹⁰ O i latou o loo feagai ma tofotofoga po o faalogona lē fiafia, e latou te maua faamalosiauga pe a talanoa atu i se uō maufaatuatuaina. (Faitau le Faataoto 18:24.) Na oo iā Bijay faalogona lē fiafia ina ua faateʻaina lona atalii, lea na ia faapea mai ai, “Na ou manaʻo e faamatala atu oʻu faalogona i se tasi ou te maufaatuatuaina.” O Carlos, na aveese faaeaga mai i le faapotopotoga, ona o se mea sesē na ia faia. Na ia faapea mai, “Na ou manaʻomia se ʻnofoaga saogalemu’ e mafai ona sasaa atu i ai oʻu faalogona, e aunoa ma le fefe i le toe faamasinoina.” Na maua e Carlos lenā nofoaga saogalemu i toeaina na fesoasoani atu iā te ia e feagai ma lenā faafitauli. O se faamalosiau foʻi lona iloa e na te maufaatuatuaina toeaina, ma e latou te lē toe faamatalaina i isi le mea na tupu.

11. E faapefea ona avea i tatou o se uō e maufaatuatuaina?

¹¹ Ina ia avea ma uō maufaatuatuaina, e manaʻomia ona tatou atiaʻe le onosaʻi. Ina ua tuua Zhanna e lana tane, na ia maua faamalosiauga mai i le faamatala atu o ona faalogona i ana uō vavalalata. Na ia faapea mai “Na latou onosaʻi e faalogologo mai, e ui o le tele o taimi atonu na ou faamatalaina atu ai le tala lava e tasi.” E mafai foʻi ona avea oe o se uō moni e ala i lou faalogologo lelei.

12. O ai Mareko, ma na faapefea ona ia faaalia le lotomalie?

¹² O Mareko o se Kerisiano Iutaia mai i Ierusalema. O lona tausoga o Panapa, o se misionare lauiloa. (Kolo. 4:10) E foliga mai e lelei le tamaoaiga o le aiga o Mareko, peitaʻi e na te leʻi faamuamua meafaitino i lona olaga. Na faaalia e Mareko le lotomalie i lona olaga atoa. Na fiafia e auauna atu i isi. O se faaaʻoaʻoga, e eseese taimi na auauna atu ai Mareko i aposetolo o Paulo ma Peteru a o faataunuu o la tiute tauave. Ae e foliga mai na fesoasoani Mareko i le tausiaina o o la manaʻoga faaletino. (Galu. 13:2-5; 1 Pete. 5:13) Na faamatala e Paulo Mareko o se tasi na la “galulue faatasi mo le malo o le Atua,” ma o se “fesoasoani” iā te ia.​—Kolo. 4:10, 11.

13. E faapefea ona faaalia i le 2 Timoteo 4:11, le talisapaia e Paulo o le auaunaga faamaoni a Mareko?

¹³ Na avea Mareko ma se tasi o uō vavalalata a Paulo. O se faaaʻoaʻoga, i le taimi mulimuli na faafalepuipuiina ai Paulo i Roma i le pe ā ma le 65 T.A., na ia tusia ai lana tusi lona lua iā Timoteo. I lenā tusi, na talosaga atu Paulo iā Timoteo e sau ma aumai Mareko i Roma. (2 Timo. 4:11) Sa mautinoa na talisapaia e Paulo le auaunaga faamaoni a Mareko i taimi ua mavae, o lea, na ia talosaga ai iā Mareko ina ia la faatasi i lea taimi faigatā. Na fesoasoani Mareko iā Paulo i ni auala aogā, atonu na ia avatu iā te ia meaʻai po o mea e faaaogā i le tusiaina o ana tusi. O le lagolagosua ma faalaeiauga na maua e Paulo, na ono fesoasoani iā te ia e onosaia ai aso mulimuli a o lumanaʻi lona faasalaga i le oti.

14-15. E faapefea ona fesoasoani iā i tatou le Mataio 7:12, e iloa ai auala aogā e fesoasoani ai i isi?

¹⁴ Faitau le Mataio 7:12. Pe a tatou feagai ma tulaga faigatā, maʻeu lo tatou matuā talisapaia o i latou e fesoasoani iā i tatou i auala aogā! Ua faapea mai Ryan lea na maliu lona tamā i se faalavelave matuiā, “E tele mea e masani ona tatou faia i aso taʻitasi, ae ua avea o ni mea e faigatā ona fai pe a mafatia. O fesoasoani aogā e tusa pe foliga mai e itiiti, ae o se faamalosiau e umi lona aogā.”

 ¹⁵ Pe a tatou mataalia ma uaʻi lelei i le tulaga o loo tupu, atonu o le a tatou iloa ai ni auala aogā e fesoasoani ai i isi. O se faaaʻoaʻoga, na tausolomua se tuafafine e ave Peter ma Kathryn lea na taʻua i le amataga e vaai le fomaʻi. E leʻi toe mafaia e Peter ma Kathryn ona ave se taavale, o lea, na fai ai e le tuafafine se faasologa ina ia tofu sao uma i ai ē na tauofo mai i le faapotopotoga, e feaveaʻi le ulugalii i a latou taavale. Pe na aogā lenei faatulagaga? Ua faapea mai Kathryn, “Na ma lagona e pei ua matuu ese atu se avega mamafa na ma amoina.” Aua lava neʻi manatu māmā i le faamalosiau o au gaoioiga agalelei, e tusa pe e itiiti.

16. O le ā le lesona tāua i le avatuina o faamalosiauga ua tatou aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a Mareko?

¹⁶ O Mareko, o se soo i le uluaʻi senituri, e mautinoa o ia o se Kerisiano e pisi tele. Na iai ona tofiga tāua, e aofia ai le tusiaina o le Evagelia o loo faaigoa iā te ia. Peitaʻi, na faaavanoa e Mareko lona taimi e faamalosiau ai iā Paulo, ma na faigofie ona talosaga atu Paulo mo le fesoasoani a Mareko. O Angela o lē na feagai ma le maliu o se tauaiga na fasiotia, na ia talisapaia le lotomalilie o i latou e pei o Mareko na faamalosiau iā te ia. Na ia faapea mai, “Pe a mananaʻo moni a tatou uō e fesoasoani, e faigofie la ona e talanoa atu iā i latou. E iloa atu e latou te lē o faatalatū e fesoasoani mai.” Ia fesili ifo iā i tatou lava, ʻPe e iloa aʻu o sē e lotomalie e avatu faamalosiauga i oʻu uso i ni auala aogā?’

17. E faapefea ona uunaʻia i tatou e faamalosiau i isi pe a manatunatu loloto i le 2 Korinito 1:3, 4?

¹⁷ E faigofie ona tatou maua uso ma tuafāfine o loo manaʻomia faamalosiauga. Atonu e mafai ona tatou faaaogā manatu na faamalosiau ai i tatou e isi, e faamalosiau atu ai i isi. Ua faapea mai Nino o se tuafafine na maliu le tinā o lona tinā: “E mafai ona faaaogā i tatou e Ieova e faamalosiau i isi, pe a faaavanoa atu i tatou.” (Faitau le 2 Korinito 1:3, 4.) Ua faapea mai Frances lea na taʻua i le amataga: “E moni faamatalaga o loo i le 2 Korinito 1:4. E mafai ona tatou faasoa atu i isi faamalosiauga na tatou maua.”

18. (a) Aiseā atonu e lē mautonu ai isi e avatu faamalosiauga? (e) E faapefea ona tatou faamalosiau i isi? Aumai se faaaʻoaʻoga.

 ¹⁸ E manaʻomia ona tatou tausolomua e fai se gaoioiga e ui i o tatou faalogona lē mautonu. O se faaaʻoaʻoga, atonu e tatou te lē mautonu po o le ā le tala e fai, po o le ā foʻi se gaoioiga e fai mo se tasi o loo i se tulaga mafatia. Na manatua e se toeaina e igoa iā Paul taumafaiga a isi na fai, ina ua maliu lona tamā. Na ia faapea mai, “Ou te iloa e leʻi faigofie i isi ona talanoa mai. Na faigatā ona iloa po o le ā le tala e fai mai. Ae na ou talisapaia lava lo latou taumafai e faamalosiau ma lagolagosua iā te aʻu.” E faapena faalogona o le uso o Tajon lea na aafia i se mafuiʻe malosi. Na ia faapea mai: “O le mea moni, ou te lē o manatua feʻau tusitusia uma na lafo mai e tagata iā te aʻu ina ua uma le mafuiʻe, ae ou te manatua lo latou manatu mamafa e faamautinoa o loo oʻu saogalemu.” E mafai foʻi ona aogā a tatou faamalosiauga, pe a faaalia lo tatou manatu mamafa.

19. Aiseā ua e maumauaʻi ai e avea oe ma “fesoasoani e faamalosiau” i isi?

¹⁹ A o tatou lalata atu i le iʻuga o lenei faiga o mea, o le a faateteleina le leaga o tulaga o mea i le lalolagi ma faafitauli i le olaga. (2 Timo. 3:13) O faafitauli e tutupu iā i tatou ona o le agasala tuufaasolo, ma le tulaga lē lelei atoatoa, o le a tatou manaʻomia ai pea faamalosiauga. O se tasi o māfuaaga na tumau ai ma le faamaoni le aposetolo o Paulo seʻia oo ina maliu, ona o le faamalosiau na ia maua mai i ona uso Kerisiano. Tau ia, ina ia tatou faamaoni e pei o Aritako, maufaatuatuaina e pei o Tuiko, ma lotomalie e auauna atu e pei o Mareko. O le faia faapea, e mafai ai ona tatou fesoasoani i o tatou uso ma tuafāfine e tumau faamaoni i le faatuatua.​—1 Tesa. 3:2, 3.