1. Andi da wanlö fuka nasö bookohedi di sömëni dinima u Jehovah ta abi?

A HII së u goonliba, fuka ta miti sömëni dinima u Jehovah, nöö de ta mbei de ta tjali. I ta si di soni aki a di kemeente ka i dë u? So Keesitu sëmbë abi wan siki, nasö de ta tjali u di wan sëmbë u de lasi libi. Wotowan dë ku pen a hati u di wan famii u de, nasö wan mati u de go disa di tuutuu lei. So u de ta dë ku bookohedi u di wan gaan wata, nasö u di wan gaan ventu ko booko di köndë ka de dë. Hii dee baaa ku dee sisa aki abi kötöhati fanöudu. Unfa u sa heepi de?

2. Faandi mbei apösutu Paulosu bi abi kötöhati fanöudu so juu?

² Sömëni pasi apösutu Paulosu bi sa lasi hën libi tu (2 Kol. 11:23-28). Paulosu bi hoi dou hii fa wan soni bi ’ta tjökö ën leti kuma maka’. A kan taa di soni aki bi dë wan suwaki di a bi abi (2 Kol. 12:7). Söseei Paulosu bi lasi hati di Demasi bi go disëën, u di a bi „ko lobi dee soni u goonliba aki”, hii fa a bi dë wan baaa di bi lo’ u wooko makandi ku Paulosu (2 Tim. 4:10). Paulosu bi dë wan baaa di Gadu bi salufu ku di santa jeje fëën, nöö a bi ta heepi wotowan söndö faa pakisei hënseei nöö. Ma tökuseei a bi ta fii bookosaka so juu.​—Lom. 9:1, 2.

3. Ambë bi ta da Paulosu kötöhati?

³ Paulosu bi feni di kötöhati ku di taanga di a bi abi fanöudu. Na un fasi? U dë seiki taa Jehovah bi wooko ku di santa jeje fëën u dëën taanga (2 Kol. 4:7; Fil. 4:13). Jehovah bi tei woto Keesitu sëmbë u dëën taanga tu. Paulosu bi taki taa so u dee sëmbë aki bi dëën „kötöhati seei” (Kol. 4:11, NW). So u dee sëmbë di Paulosu taki taa bi heepi ën da Alisitakusi, Tikikusi, ku  Maikusi. De bi da Paulosu taanga, söseei de bi heepi ën faa hoi dou. Un fasi bi mbei taa dee Keesitu sëmbë aki bi sa da Paulosu taanga a sö wan bunu fasi? Unfa u sa djeesi de a di mbei di de bi ta mbei möiti u da wotowan kötöhati, söseei a di da di de bi ta da wotowan taanga?

4. Unfa Alisitakusi bi lei taa a bi dë wan gaan mati u Paulosu?

⁴ Alisitakusi bi dë wan Keesitu sëmbë u Tesalonika, di dë a di pisiwata u Masadonia. A bi dë wan gaan mati u Paulosu. Di fosu pasi di u ta lesi soni u Alisitakusi, hën da di Paulosu bi go a Efeise a di u dii sëndëlengi waka fëën. Di Alisitakusi bi dë makandi ku Paulosu ala, hën wanlö sëmbë bi ko kisi ën hoi (Tjab. 19:29). Bakaten hën de disëën, ma tökuseei an bi go suku wan fasi faa bi sa tjubi hënseei. Ma a bi hoi hënseei a Paulosu, hën a fika ku ën. Baka wantu liba, Alisitakusi bi dë makandi ku Paulosu a Giiki köndë jeti, hii fa dee felantima u Paulosu bi ta suku u kii ën (Tjab. 20:2-4). A di pisiten u di jaa 58 baka Keesitu, hën de bi manda Paulosu go söötö a dunguwosu a Loomë. Hii dee pisiten dë Alisitakusi bi dë ku Paulosu. Söseei a bi dë makandi ku ën tu di di boto bi ko booko pisipisi di de bi dë a pasi nango a Loomë (Tjab. 27:1, 2, 41). A ta djei kuma di de dou a Loomë, hën Alisitakusi bi dë ku Paulosu a dunguwosu u wan pisiten (Kol. 4:10). A bi musu u dë sö taa Paulosu bi ta feni taanga a di mati fëën aki, u di di mati fëën bi ta hoi hënseei nëën hii juu!

5. Unfa u sa dë wan sëmbë di ta hoi hënseei a wotowan kumafa a sikifi a Nöngö 17:17?

⁵ Useei sa djeesi Alisitakusi tu, u di hii juu woo ta hoi useei a dee baaa ku dee sisa fuu, möönmöön „te fuka dë”. (Lesi Nöngö 17:17.) So juu te wan fuka miti dee baaa ku dee sisa fuu, nöö a sa pasa taa de abi kötöhati fanöudu jeti, hii fa de an dë ku di fuka dë möön. Frances, * mama ku hën tata lasi libi a wan pisiten u dii liba dendu, u di de bi abi di siki de kai kankël. Frances bi taki taa: „Mi si kuma te gaan fuka miti i a i libi, nöö a ta dë wan pen a i hati u wan longi pisiten. Mi ta tei ën u bigi  seei te dee mati u mi ta hoi a pakisei taa mi ta fii tjali jeti, aluwasi mi mama ku mi tata lasi libi wan pisiten pasa kaa.”

6. Ee u ta hoi useei a wotowan, nöö andi woo ta du?

⁶ Wan tuutuu mati ta tei hën ten ku hën kaakiti u heepi dee baaa ku dee sisa fëën. Data bi piki wan baaa de kai Peter taa a abi wan taku siki di bi o ko hogi seei, nöö te u kaba fëën di siki bi o kii ën. Kathryn, di dë di mujëë u di baaa aki, bi taki taa: „Wan baaa ku hën mujëë di dë a di kemeente fuu, bi tja u go a data di daka, di u go jei soni u di siki di Peter abi. Di daka dë seei de buta taa de o ta heepi u fuu pasa di fuka aki, nöö de bi ta dë ku u solanga u bi abi heepi fanöudu.” A ta da u kötöhati seei te u abi mati di sa heepi u fuu pasa dee fuka dee ta miti u!

7-8. Unfa Tikikusi bi lei taa a dë u futoou te u luku Kolosën 4:7-9?

⁷ Tikikusi bi dë wan Keesitu sëmbë u Asia. A bi ta dë wan u dee pisiwata ka Loomë bi ta tii. Tikikusi bi dë wan mati u Paulosu di a bi ta futoou (Tjab. 20:4). A di pisiten u di jaa 55 baka Keesitu, hën Paulosu bi pii möni u heepi dee Keesitu sëmbë u Judea, nöö a kan taa a bi mbei Tikikusi heepi ën ku di gaan faantiwöutu dë tu (2 Kol. 8:18-20). Bakaten, di de ko söötö Paulosu a dunguwosu a Loomë di fosu pasi, nöö Tikikusi hën bi dë bosikopuma u Paulosu. A bi tja dee biifi ku dee buka u Paulosu go a dee kemeente u Asia u da dee baaa ku dee sisa ala taanga.​—Kol. 4:7-9.

⁸ Tikikusi, bi dë wan mati u Paulosu di a bi ta futoou (Tit. 3:12). Na hii dee Keesitu sëmbë u di ten ala bi dë u futoou kuma Tikikusi. A di pisiten u di jaa 65 baka Keesitu, di de söötö Paulosu a dunguwosu di u tu pasi, hën Paulosu bi sikifi wan biifi ka a taki taa sömëni u dee Keesitu sëmbë u Asia an bi ta hulu ën möön. Kandë u di de bi ta fëëë taa sëmbë bi o du ku de (2 Tim. 1:15). Ma Tikikusi bi dë u futoou, nöö Paulosu bi dëën woto faantiwöutu tu (2 Tim. 4:12). Paulosu bi musu u tei ën u bigi taa a bi abi wan bunu mati kuma Tikikusi.

9. Unfa u sa djeesi Tikikusi?

 ⁹ U sa djeesi Tikikusi, te u dë wan sëmbë di dë u futoou. Na piki nöö woo ta piki dee baaa ku dee sisa fuu taa woo heepi de te de dë a fuka, ma woo ta du soni u heepi de tuutuu (Mat. 5:37; Luk. 16:10). Te dee baaa ku dee sisa fuu dee abi heepi fanöudu sabi taa de sa futoou u, nöö di soni dë ta da de kötöhati tuutuu. Wan sisa bi taki wan soni u lei taa sö di soni aki dë tuu. A bi taki taa: „An ta dë fii ta booko i hedi möön, u di i sabi taa di sëmbë di piki i taa a o heepi i, o ko heepi i a di juu di a taki da i.”

10. Na ambë dee sëmbë dee dë ku fuka, nasö dee lasi hati, sa feni kötöhati te u luku Nöngö 18:24?

¹⁰ Möön gaanfa a lo’ u pasa taa te wan sëmbë dë ku wan fuka, nasö te a lasi hati, nöö a ta feni kötöhati te a konda di fuka fëën da wan mati fëën di a ta futoou. (Lesi Nöngö 18:24.) Wan baaa de kai Bijay bi lasi hati seei di de puu di womi mii fëën a di kemeente, nöö a bi taki taa: „Mi bi kë konda da wan sëmbë di mi ta futoou, unfa mi ta fii.” U di wan baaa de kai Carlos bi mbei wan föutu, mbei a bi lasi wan gaandi di a bi abi a di kemeente. A bi taki taa: „Mi bi abi sëmbë fanöudu di mi sa konda da unfa mi ta fii, söndö u de kuutu mi.” Dee gaanwomi bi dë sëmbë di Carlos bi sa fan ku de, nöö de bi heepi ën tu faa hoi dou, hii fa di soni dë bi miti ën. Carlos bi feni kötöhati, u di a bi sabi taa dee gaanwomi an bi o piki na wan woto sëmbë dee soni dee a bi piki de.

11. Unfa u sa ko dë wan sëmbë di wotowan sa futoou?

¹¹ Ee u kë dë wan sëmbë di wotowan sa futoou, nöö u musu ko abi pasensi. Di di manu u wan sisa de kai Zhanna bi go disëën, hën a bi piki wanlö mati fëën unfa a ta fii, nöö a bi fii bunu seei. A bi taki taa: „De bi haika mi ku pasensi, hii fa mi bi ta toona taki dee seei soni baka.” Iseei sa dë wan bunu mati u wotowan tu di ta haika de ku pasensi, te de kë konda wan fuka u de da i.

12. Ambë Maikusi bi dë, nöö unfa Maikusi bi lei taa a dë kabakaba u heepi wotowan?

¹² Maikusi bi dë wan Keesitu sëmbë, söseei a bi dë wan Dju u Jelusalen. Banabasi bi dë wan famii u Maikusi, di de bi sabi kuma wan sëmbë di ta du di sëndëlengi wooko (Kol. 4:10). A djei kuma dee famii u Maikusi bi dë sëmbë di bi gudu, ma tökuseei Maikusi an bi buta möni, nasö gudu kuma di möön fanöudu soni nëën libi. Hii hën libi longi, a bi ta lei taa a dë kabakaba u heepi wotowan, nöö a bi ta dë waiwai te a bi ta du di soni aki. Sömëni pasi Maikusi bi ta seeka soni u njan, wosu soni, ku woto soni di bi dë fanöudu u heepi Paulosu ku Petuisi te de bi ta tja dee faantiwöutu u de (Tjab. 13:2-5; 1 Pet. 5:13). Paulosu bi taki taa Maikusi da wan u dee sëmbë di bi ’ta heepi ën a di wooko u Masa Gadu ta paaja di tii fëën a goonliba’, nöö a ta taki tu taa Maikusi bi dëën „kötöhati seei”.​—Kol. 4:10, 11, NW.

13. Unfa 2 Timoteo 4:11 ta lei taa Paulosu bi tei di fasi fa Maikusi bi heepi ën, u bigi seei?

¹³ Maikusi bi ko dë wan u dee gaan mati u Paulosu. Di Paulosu bi dë a dunguwosu di lasiti pasi a Loomë, a di jaa 65 baka Keesitu, hën a bi sikifi di u tu biifi fëën manda da Timoteo. A di biifi dë, Paulosu bi hakisi Timoteo faa ko nëën a Loomë ala, nöö be a tja Maikusi ko makandi ku ën (2 Tim. 4:11). U sa dë seiki taa Paulosu bi tei di fasi fa Maikusi bi heepi ën a di ten di pasa, u bigi seei. Fëën mbei a bi kë u Maikusi ko nëën a di fanöudu pisiten dë. Maikusi bi heepi Paulosu a sömëni fasi. A bi tja soni u njan ko da Paulosu, söseei a bi tja pampia lolu ku inki wata ko dëën tu. Di fasi fa wotowan bi heepi Paulosu ku di fasi fa de bi dëën  taanga, bi musu u heepi ën faa hoi dou a dee lasiti pisiten dee a bi dë a libi.

14-15. Unfa Mateosi 7:12 ta heepi u fuu ko sabi andi u sa du u heepi wotowan?

¹⁴ Lesi Mateosi 7:12. Te fuka ta miti u, nöö u ta tei ën u bigi seei te wotowan ta heepi u! Wan baaa de kai Ryan tata bi lasi libi. A bi taki taa: „Sömëni soni di i bi guwenti du hiniwan daka, ta taanga da i u du te i ta tja fuka. A ta da i kötöhati seei te wan sëmbë du wan soni u heepi i, aluwasi wan piki soni a du.”

¹⁵ Ee u ta buta pakisei a wotowan, ta luku andi de abi fanöudu, nöö woo sa heepi de tu. Wan sisa bi heepi Peter ku Kathryn, di u bi taki soni u de a fesi kaa. Di sisa aki bi ta tja de go a hii dee buka di de bi mbei ku data. U di Peter ku Kathryn an bi sa lëi wagi möön, mbei di sisa aki bi seeka soni sö taa baaa ku sisa u di kemeente bi sa ta tja de go a kamian ku wagi. Di soni aki bi heepi ö? Kathryn bi taki taa: „U bi fii seei kuma wan hebi lai bi kumutu a u liba.” Hii juu i musu ta hoi a pakisei taa i sa da wotowan kötöhati, aluwasi ee pikipiki soni seei i ta du u heepi de.

16. Un fanöudu soni u ta lei a Maikusi, a di da di u musu ta da wotowan kötöhati?

¹⁶ Maikusi bi musu u abi sömëni soni ta du kuma Keesitu sëmbë. A bi abi sömëni fanöudu soni u du da Jehovah, möönmöön di sikifi di a bi musu sikifi di buku di ta tja di në Maikusi. Ma tökuseei Maikusi bi ta abi ten faa bi sa da Paulosu kötöhati, nöö Paulosu an bi ta fii wan fasi tu faa hakisi Maikusi faa heepi ën a soni. Di de bi kii wan famii u wan sisa de kai Angela, nöö a bi tei ën u bigi seei taa wotowan bi dë kabakaba u du soni u mbei a feni kötöhati. Angela taki taa: „Te dee mati fii kë heepi i ku hii de hati, nöö an ta taanga da i fii go fan ku de. Mi ta si taa de ta kë heepi mi, nöö de an ta fëëë u du ën tu.” U sa hakisi useei di soni aki: ’Dee baaa ku dee sisa sabi mi kuma wan sëmbë di ta dë kabakaba u heepi wotowan u?’

17. Unfa di pakisei di woo ta pakisei fundu u 2 Kolenti 1:3, 4 sa da u taanga fuu da wotowan kötöhati?

¹⁷ Hii juu baaa ku sisa ta dë di ta abi kötöhati fanöudu. U sa ta piki de dee seei soni di wotowan bi piki u u da u taanga. Wan sisa de kai  Nino, di hën avo bi lasi libi, bi taki taa: „Jehovah sa wooko ku u u da wotowan kötöhati, ee u dëën pasi faa du di soni dë.” (Lesi 2 Kolenti 1:3, 4.) Frances di u bi taki fëën kaa, bi taki taa: „Di soni di sikifi a 2 Kolenti 1:4 dë sö tuutuu. So juu sëmbë ta manda wan biifi, nasö de ta manda wan sms, nasö wan woto soni da u, u da u kötöhati, nöö u sa wooko ku dee seei soni dë u da wotowan taanga tu.”

18. (a) Faandi mbei so sëmbë sa ta fëëë u da wotowan kötöhati? (b) Unfa u sa da wotowan kötöhati? Konda wan woto.

¹⁸ U musu ta suku okasi fuu sa heepi wotowan, aluwasi u ta fëëë u du ën. Kandë u sa ta fëëë, u di wa sabi andi u musu taki nasö andi u musu du da wan sëmbë di dë ku wan fuka fëën. Wan gaanwomi de kai Paul ta mëni jeti unfa so sëmbë bi heepi ën di hën tata bi lasi libi. A bi taki taa: „Mi bi ta si taa a bi taanga da de u de ko fan ku mi. De an bi ta sabi andi de musu taki. Ma tökuseei mi bi tei ën u bigi seei taa de bi kë da mi kötöhati, söseei taa de bi kë heepi mi.” Baka di goon bi seki a wan köndë, hën wan baaa de kai Tajon, bi taki taa: „Ma ta mëni hii dee soni di sëmbë bi sikifi manda da mi möön, baka di di goon bi seki. Ma mi ta mëni taa de bi ta booko de hedi ku mi gaanfa, nöö de bi kë sabi unfa a nango ku mi.” U sa dë sëmbë di sa’ u da wotowan kötöhati, te u ta lei taa u ta booko u hedi ku de.

19. Faandi mbei i kë dë kabakaba fii ta da wotowan „kötöhati”?

¹⁹ U di di kaba u di goonliba aki ko zuntu, mbei soni o ta ko möön hogi a di goonliba aki, söseei di libi o ta ko möön taanga (2 Tim. 3:13). Nöö woo ta abi kötöhati fanöudu, u di u dë zöndu libisëmbë, nöö u ta mbei föutu hii juu. Wan u dee soni di mbei Paulosu bi sa hoi dou u te a dëdë, da u di dee woto Keesitu sëmbë bi dëën kötöhati. Boo mbei möiti fuu ta hoi useei a wotowan kuma Alisitakusi, boo dë u futoou kuma Tikikusi, söseei boo dë kabakaba u heepi wotowan kuma Maikusi. Te u du sö, nöö woo sa heepi dee baaa ku dee sisa fuu u de sa dini Jehovah go dou.​—1 Tes. 3:2, 3.