1. Ovina vipi vi sumuisa afendeli valua va Yehova va kasi oku liyaka lavio?

KOLONEPA viosi violuali afendeli va Yehova vakuekolelo va kasi loku liyaka lovitangi vialua kuenje ci va nenela asakalalo kuenda esumuo. Wa siata hẽ oku ci mola vekongelo o kasi? Akristão vamue va kasi oku liyaka luvei umue ka u kuete esaku kuenda esumuo omo liolofa via umue va sole. Handi vali, vakuavo va sumua omo okuti umue ukuepata, ale ekamba liavo lia siapo oku vumba Yehova. Vakuavo va sumua omo va siata oku lipita lovilunga. Vamanji vosi ava, va sukila oku kolisiwa. Tu pondola oku va kuatisa ndati?

2. Momo lie upostolo Paulu olonjanja vimue a sukilile oku kolisiwa?

² Upostolo Paulu wa liyakavo lovitangi vialua komuenyo waye. (2 Va Kor. 11:23-28) Eye wa sukilile oku pandikisa omo ‘liosongo ketimba,’ citava okuti osongo yaco, ocitangi cimue cuhayele. (2 Va Kor. 12:7) Handi vali, wa sumuile calua eci Dema okuti manji umue a talavaya laye ‘o yanduluka omo a sola oluali lulo.’ (2 Tim. 4:10) Paulu wa kala Ukristão umue ombuavekua wa enda oku lieca olumue oku pamisa vakuavo. Pole, olonjanja vimue eye wa endavo oku yeva esumuo.—Va Rom. 9:1, 2.

3. Velie va kolisa loku kuatisa Paulu?

³ Paulu wa kolisiwa loku kuatisiwa kovina a sukilile. Ndamupi? Yehova wa eca espiritu sandu liaye oco liu pamise. (2 Va Kor. 4:7; Va Fil. 4:13) Yehova wo kolisavo pocakati Cakristão. Paulu wa tukula vamanji vana va talavayela kumue hati, ovo va “ndi kolisa calua.” (Va Kol. 4:11) Pokati  ka vana a tukula kolonduko pa sangiwa, Aristarko, Tukiko kuenda Marko. Ovo va kolisa Paulu kuenda vo kuatisa oku pandikisa. Ovituwa vipi via kuatisa Akristão ava vatatu, oku kala vakuakukolisa? Tu pondola oku kuama ndati ongangu yavo eci tu kolisa kuenda tu pamisa vakuetu?

4. Ndamupi Aristarko a lekisa okuti ekamba liocili lia Paulu?

⁴ Aristarko, wa kala ekamba liocili lia Paulu. Eye wa kala Ukristão umue wo ko Tesalonike ko Makedonia. Onjanja yatete Aristarko a tukuiwa Vembimbiliya, ceci Paulu a nyula o Efeso kungende waye watatu wumisionaliu. Osimbu va kala kungende la Paulu, Aristarko wa kuatiwa locimunga cimue colondingaĩvi. (Ovil. 19:29) Eci a eciwa, eye ka sandele oku litepa la Paulu, pole, wamamako oku kakatela kokuaye. Noke liolosãi vimue ko Helasi, Aristarko wamamako oku kala la Paulu ndaño ceci ovanyãli va Paulu va seteka oku u ponda. (Ovil. 20:2-4) Kunyamo 58 K.K., eci Paulu ambatiwa ko Roma ndomandekua, Aristarko wo kuama kungende waco unene kuenda va pandikisa kovitangi via pita lonaviyu vokuenda kungende. (Ovil. 27:1, 2, 41) Eci va pitĩla ko Roma, Aristarko wa pita otembo yimue la Paulu vokayike. (Va Kol. 4:10) Ocili okuti, Paulu wa lembelekiwa kuenda wa kolisiwa lekamba eli liocili!

5. Ndomo ca lomboluiwa kelivulu Liolosapo 17:17, tu lekisa ndati okuti tuakamba vocili?

⁵ Ndeci ca linga Aristarko, etu tu pondolavo oku kala ekamba liocili lia vamanji. Ndamupi tu ci linga? Poku kuatisa vamanjetu okuti ka tu ci lingi lika koloneke viwa, pole, tu ci lingavo ‘koloneke viohali.’ (Tanga Olosapo 17:17.) Vamanji va sukila oku kolisiwa, ndaño ceci ovitangi vi pita. Kũlĩhĩsa ulandu wa manji Frances. * Eye wa fisa olonjali viaye via kala luvei wo kanser vokuenda kuolosãi vitatu. Kuenje wa popia hati: “Ndi sima siti ovitangi vinene vi tu sumuisa vokuenda kuotembo yalua. Ngeca olopandu  omo lioku kuata akamba vocili vana va kũlĩha okuti ñasi lesumuo, ndaño okuti pa pita ale otembo yalua tunde eci olonjali viange via fa.”

6. Akamba vocili nye va pondola oku linga?

⁶ Akamba vocili va lieca olumue koku kuatisa vamanji. Ndeci, manji umue o tukuiwa Peter wa kuata uvei umue u tuala lonjanga kolofa. Ukãi waye Kathryn wa popia hati: “Ohueli yimue vekongelo tu kasi, ya tuambata kosipitali kuna tua limbuka uvei Peter a kuata. Ohueli yaco ya nõlapo oku tu kuatisa okuti ka va tu ivala. Kuenda olonjanja viosi tu sukila ekuatiso, ovo va tu kuatisa.” Ocili okuti ci lembeleka calua oku kuata akamba vocili vana va tu kuatisa oku pandikisa kovitangi!

7-8. Ndomo ca lekisiwa ku Va Kolosai 4:7-9, Tukiko wa lekisa ndati okuti wa kala ekamba lia koleliwile?

⁷ Tukiko, Ukristão umue wa kala ko Roma kofeka yo Asia. Eye wa kala ekamba limue lia koleliwa lia Paulu. (Ovil. 20:4) Kunyamo 55 K.K., Paulu wa linga esokiyo lioku kongola olombongo oco vi kuatise Akristão ko Yudea. Citava okuti Paulu wa tuma Tukiko oku tẽlisa ocikele caco. (2 Va Kor. 8:18-20) Kuenje eci Paulu a kapiwa vokayike onjanja yatete ko Roma, Tukiko wa kala onumiwa ya Paulu. Tukiko wa enda oku ambata ovikanda via Paulu vielembeleko kakongelo o ko Asia.—Va Kol. 4:7-9.

⁸ Tukiko wamamako oku kala ekamba lia koleliwa lia Paulu. (Tito 3:12) Kotembo yaco, Akristão havosiko va koleliwile, ndeci Tukiko. Kunyamo 65 K.K., eci Paulu a kapiwa vokayike onjanja ya vali, wa soneha okuti Akristão valua vo ko Asia ka va yonguile oku kala la Paulu citava okuti momo liusumba wovanyãli. (2 Tim. 1:15) Pole, Paulu wa ponduile oku kolela Tukiko kuenda wa eca kokuaye ocikele cikuavo. (2 Tim. 4:12) Paulu wa sola calua oku kuata ekamba lia koleliwa ndeci Tukiko.

9. Tu setukula ndati Tukiko?

⁹ Tu pondolavo oku kala akamba va koleliwa nda Tukiko. Ndeci, ka tu popi lika okuti  tu kuatisa vamanji, pole, tu ci lekisila kovilinga. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Vana va sukila ekuatiso eci va kũlĩha okuti tu pondola oku lieca olumue oku va kuatisa, ovo va kolisiwa calua. Manji umue ukãi, wa lombolola esunga liaco. Eye wa popia hati: “Ove ku kuata esakalalo lioku sima nda omunu waco oku ku kuatisa muẽle, ale sio, loku linga eci a likuminya.”

10. Ndomo ca lomboluiwa kelivulu Liolosapo 18:24, helie o pondola oku lembeleka vana va kasi oku liyaka lovitangi ale lesumuo?

¹⁰ Vana va kasi oku liyaka lovitangi ale lesumuo, olonjanja vialua va lembelekiwa poku kolela kekamba liocili. (Tanga Olosapo 18:24.) Manji Bijay wa sumuile calua eci omõlaye a tundisiwa vekongelo kuenje wa popia hati: “Nda sukilile oku sapela lekamba limue lia koleliwa ndomo ndi liyevite.” Manji Carlos, okuti wa pumba ovikele vimue vekongelo omo lieko limue a linga wa popia hati: “Ndi sukila oku sapela ‘lomunu umue wa koleliwa’ okuti ndu u lomboluila ndomo ndi li yevite vutima okuti si kuata usumba woku sombisiwa.” Akulu vekongelo va lekisa okuti ‘omanu va koleliwa’ ku manji Carlos. Ovo vo kuatisa oku yula ocitangi caye. Ociña cikuavo ca lembeleka manji Carlos, oku kũlĩha okuti ovina a vangula, akulu vekongelo ka va vi sapuilile vali umue.

11. Nye ci sukiliwa oco tu kale ekamba liocili halio lia koleliwa?

¹¹ Oco tu kale ekamba liocili halio lia koleliwa, tu sukila oku lekisa epandi. Eci ulume wa manji Zhanna o siapo, manji Zhanna wa kolisiwa poku sapela lakamba va koleliwa ndomo a liyevite. Eye wa popia hati: “Ovo va enda oku njevelela lepandi, ndaño okuti nda enda oku pitolola ovina vimuamue olonjanja vialua.” Ove o pondolavo oku kala ekamba liocili, poku kala ukuakuyevelela lepandi.

12. Helie wa kala Marko kuenda ocituwa cipi a lekisa?

¹² Marko wa kala u Yudea Ukristão umue wo ko Yerusalãi. Eye epalume liaye Barnaba, una wa kala omisionaliu ya kũlĩhĩwile calua. (Va Kol. 4:10) Epata lia Marko citava okuti lia kuata ovipako, pole, Marko ka velisilepo ovina viaco. Marko komuenyo waye wa lekisa okuti wa kuata ocituwa coku lieca olumue. Eye wa kuata esanju koku kuatisa vakuavo. Ndeci, olonjanja vialua eye wa talavaya kumue lupostolo Paulu kuenda Petulu koku tẽlisa ovikele viavo, citava okuti Marko wa kapeleko asukila avo o ketimba. (Ovil. 13:2-5; 1 Pet. 5:13) Paulu wa tukula Marko okuti umue pokati ‘kolondingupange kumue laye omo Liusoma wa Suku,’ kuenda wa kala “ekuatiso kokuaye.”—Va Kol. 4:10, 11, etosi.

13. Ukanda 2 Timoteo 4:11, u lekisa ndati okuti Paulu wa solaile calua upange wa Marko?

¹³ Marko wa kala ekamba limue lia koleliwa liupostolo Paulu. Ndeci, Paulu eci a kala vokayike onjanja ya sulako ko Roma kunyamo 65 K.K., eye wa soneha ukanda waye wavali ku Timoteo. Vukanda waco, Paulu wa pinga ku Timoteo oku iya ko Roma kumue la Marko. (2 Tim. 4:11) Paulu wa solele calua ocituwa ca Marko coku lieca olumue, omo liaco wa pinga oco Marko eye okuti u kuatisa kovina a sukilile. Citava okuti Marko wa kuatisa Paulu kovina vimue ndeci, oku sanda ovikulia kuenda ovina a sukilile vioku soneha ovikanda. Ekuatiso kuenda elembeleko Paulu a tambula ku Marko, lio kuatisa oku pandikisa koloneke via sulako viomuenyo waye.

14-15. Elivulu lia Mateo 7:12, li tu longisa nye catiamẽla koku kuatisa vakuetu?

 ¹⁴ Tanga Mateo 7:12. Eci tu liyaka lovitangi, ci sanjuisa calua oku mola vana va lieca olumue oco va tu kuatise kovina tu sukila! Manji Ryan okuti isiaye wa fa vocipikipiki, wa popia hati: “Kuli ovina vialua tua siata oku linga, pole, nda tu kasi lovitangi ci molẽha ndu okuti oku vi linga ka vi tẽliwa.” Eye wamisako hati: “Ekuatiso lieciwa ndaño litito, li kala otembo yalua okuti omunu ka ivalako.”

¹⁵ Kũlĩhĩsa ovina vakuene va sukila. Eci ci ka ku kuatisa oku limbuka olonjila ndomo o kuatisa vakuene. Ndeci, manji umue ukãi wa nõlapo oku kuatisa manji Peter kuenda Kathryn va tukiwa ale, oku va sindikila olonjanja viosi kosipitali. Omo okuti manji Peter kuenda Kathryn ka va ponduile vali oku endisa, manji ukãi wa linga esokiyo li ecelela okuti vamanji vana vekongelo va lieca olumue, va kuatisa loviendelo viavo. Manji Kathryn wa popia hati: “Tua liyeva ndu okuti, ocilemo cimue ca tu tunda.” Ivaluka okuti ove o pondola oku kuatisa vakuene, ndaño lovina vitito.

16. Catiamẽla koku eca elembeleko nye tu lilongisila kongangu ya Marko?

¹⁶ Marko, ondonge yimue ya kala koloneke via Yesu, eye wa kala Ukristão umue ondingupange. Eye wa kuata ovikele vinene, oku kongelamo oku soneha Evanjeliu liambata onduko yaye. Ndaño okuti Marko wa kuata ovikele vinene, eye wa sanda otembo yoku kolisa Paulu kuenje Paulu ka kuatele ohele yoku pinga ekuatiso ku Marko. Manji Angela okuti wa fisa umue ukuepata, o sanjikila ekuatiso lia vana va lieca olumue oku u kolisa. Eye wa popia hati: “Eci ekamba liocili li yongola oku ku kuatisa ci leluka oku sapela laye. Eye o lekisa onjongole yoku ku kuatisa kuenda ka kuata ohele yoku ci linga.” Omo liaco, tu sukila oku lipula ndoco, ‘Nda kũlĩhiwa hẽ okuti ndu kuakueca elembeleko ku vamanji poku va lingila ovina va sukila?’

17. Oku sokolola kukanda 2 Va Korindo 1:3, 4 ci tu vetiya oku linga nye?

¹⁷ Ka tu sukila oku kuata ohele yoku kuatisa vamanji vana va sukila oku kolisiwa. Tu  pondola oku tukula olondaka vimuamue vielembeleko tua tambula ku vakuetu. Nino, okuti manji umue ukãi wa fisa nyokulu yaye, wa popia hati: “Yehova o pondola oku lembeleka vakuetu pocakati cetu, nda tua ecelela oku songuiwa laye.” (Tanga 2 Va Korindo 1:3, 4.) Manji Frances wa tukuiwa ale, wa popia hati: “Olondaka vi sangiwa ku 2 Va Korindo 1:4, viocili. Etu tu pondola oku eca ku vakuetu elembeleko tu tambula.”

18. (a) Momo lie vamue va kuetele ohele yoku eca elembeleko? (b) Tu eca ndati elembeleko ku vakuetu? Tukula ulandu umue.

¹⁸ Tu sukila oku sanda apuluvi oku kuatisa vakuetu ndaño ka ca lelukile oku ci linga. Pole, ka tu sukila oku kuata ohele yoku sima okuti ka tu kuete eci tu popia ale ceci tu lingila omunu una o sukila elembeleko. Manji Paul okuti ukulu wekongelo, ivaluka ndomo vamue vo lembeleka eci isiaye a fa. Eye hati: “Ndi popia siti ka ca lelukile kokuavo oku ndembeleka. Ovo ka va kũlĩhĩle eci va popia. Pole, nda sola onjongole yavo yoku ndi kolisa kuenda oku ndi kuatisa.” Cimuamue haico okuti manji Tajon noke yoku lipita locilemawe cimue cinene, wa popia hati: “Ame si ivaluka olondaka vielembeleko omanu va enda oku numisa noke liocilemawe, pole, ndi ivaluka esakalalo omanu va lekisa kokuange.” Etu, tu pondolavo oku litunda ciwa poku eca elembeleko, nda tua kapako vakuetu.

19. Momo lie tua nõlelapo oku ‘kolisa’ vamanji?

¹⁹ Osimbu tu panda kesulilo lioluali lulo, ovitangi vi kamamako oku livokiya kuenda ekalo liomuenyo li ka tĩla calua. (2 Tim. 3:13) Kuenje tu kamamako oku tambula elembeleko omo olonjanja viosi tu lueya mekonda liekambo lioku lipua. Esunga lieci upostolo Paulu a tẽlela oku pandikisa lekolelo toke kesulilo liomuenyo waye palo posi, lieli okuti wa tambula elembeleko ku vamanji Akristão. Etu tu pondolavo oku kala vakuacili nda Aristarko, va koleliwa nda Tukiko kuenda oku kala vakuakulieca olumue nda Marko. Poku ci linga, tu pondola oku kuatisa vamanji oku amamako oku pandikisa lekolelo.—1 Va Tes. 3:2, 3.