1-2. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu nga? Teu aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ nya˗eu nga?

 Gaˇ kawˆ heu smˬ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Mehˇ nmˇ zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ, yawˬ ha gʼaˬ juˬ˗eu naˇ gawˇ naˇ˗eu lehˇ nymˬ˗mˇ hawˇ˗eu ya siˬ˗euˬ meh. 50 kʼoꞈ dzehˬ iˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu leh jeh˗eu mehˇ nmˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ jiˇ, gaˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗awˇ gaˇ leh jeh˗awˇ poˆ kʼawꞈ, gaˇ maˬ poˆ mawˇ nya ni shaˬ luꞈ˗eu meh. Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mehˇ nmˇ aˬ piˬ tiˬ piˬ jiˇ ni, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ dzeuˇ yaꞈ ngeh loꞈ˗ehˇ maˬ paˇ mˇ nya ni pyeuꞈ iˇ˗euˬ meh.

² Nawˇ heu smˇ gʼaˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ naˇ, nawˇ kʼawꞈ yawˬ ha tiˬ jeˬ˗iˬ gaˇ dahˇ maˬ paˇ tsoeˬ miˬ˗a lehˇ noeˬ˗eu paˬ. Teu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ ngeh, nawˬ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ byoˆ˗iˇ nya˗awˇ, yawˬ ha˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw ni pyeuꞈ iˇ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jiˇ gaˇ kawˆ doˆ laˇ nya meh.

3. Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ nyawˬ leˇ taˬ˗euˬ deuˬ, tsawˇ haˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu nga?

³ Miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ tsawˇ haˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ Saˬdaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw˗eu meh. Saˬdaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ baw˗eu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Eˇbaˆ˗ahˇ Miˬyehˇ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ naˇ, yawˬ ha nui kʼahˇ tiˬ shiˇ ya dehꞈ meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ ya shiˇ meh lehˇ siˬ nya gaˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ nehˬ˗eu teu naˇ, nui ma jawꞈ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Saˬdaˬ aˬ myah luꞈ miˇ tsaˬ˗euˬ jeˬ gaꞈ jeˬ ka hawˇ˗eu uˆ lahˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, zahˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, uˆ lahˇ luꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu deuˬ, uˆ lahˇ˗eu deuˬ, zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ, dehꞈ ziˇ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw gaˇ hawˇ˗eu, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ maˬ siˬ lehˇ maˬ shaˇ noeˬ gaˇ maˬ zahˬ leˇ.

4. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

⁴ Yeˬhawˇbaˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha˗ahˇ aˇ poeˬ baw˗eu lehˇ bi noeˬ mawꞈ˗awˇ, yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ bi noeˬ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya puˬ ngeh jiˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 136:23; Loˇmaˆ 12:3) Heu kawˆ˗ahˇ aˬ dui naˇ laˇ gawˇ laˇ ngeh maˬ ehˇ, pyuˇ shuiˇ shaˬ laˇ ngeh maˬ ehˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗awˇ Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ  gaˇ dahˇ maˬ paˇ tsoeˬ miˬ˗a lehˇ noeˬ laˇ ngeh maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah nya˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jeˬ hu haw ma.

5. Nawˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh noeˬ nya?

⁵ Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ miˇ tsaˬ˗ahˇ neh beh˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ miˇ tsaˬ naˆ maˬ tseˇ gʼawˬ naˆ ni poeˬ dzehˬ˗eu lehˇ haw˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 2:7) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu gʼawˬ mya jeˬ gʼawˬ mya kawˆ jaˆ˗eu meh. Miˬyehˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya ni beh˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ dui aˬ yawꞈ neh kʼaˇ beh taˬ˗euˬ jeˬ laꞈ kʼoeˇ neh dzehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 1:27) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ miˇ tsaˬ hawˇ˗eu jeˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ bi haw teˬ˗euˬ meh.—Ja ceuˬ 8:4-8.

6. Yeˬhawˇbaˬ maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu aˬ jeˬ paˇ jaˆ nga siˬ?

⁶ Aˬdaˬ iˬ baˇ mˇ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw luꞈ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ gaˬ˗eu Zaˬmaˇ bi oe˗awˇ iˬ baˇ˗ahˇ neh buˬ˗iˇ ni bi ka kʼoꞈ le gaˇ keuˆ ni aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 4:9, 10) Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ aˇ poeˬ baˬ da neh, Yeˬhawˇbaˬ Aˬdaˬ˗euˬ iˬ baˇ baˬ da neh ya shiˇ˗euˬ “tsawˇ muiˬ tsawˇ doeˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ” bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 24:15) Jaˇliꞈ˗ahˇ haw ngeh, aˬ dui aˇ myaˆ kʼoꞈ kawˆ laˇ˗awˇ, jawˇ saˇ doˆ maˬ doˆ kʼawꞈ, pyuˇ jaˆ maˬ jaˆ kʼawꞈ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw ngaˇ˗a lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 10:34, 35.

7. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ jah nya˗eu aˬ jeˬ paˇ jaˆ nga siˬ?

⁷ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ jah nya˗eu nui jeˬ jiˇ paˇ jaˆ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ sheuˬ laꞈ˗awˇ, aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ ya gaˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh nga lehˇ jiˇ haw˗eu meh. (Yoˇhaˬ 6:44) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ peh jiˆ peh dahˬ beh leˇ ngeh, aˬ yawꞈ jiˇ aˬ dui˗euˬ dawˬ peh jiˆ peh le˗eu meh. (Yaˬkoˆ 4:8) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ zmˬ˗eu uˬ taꞈ leh jeh dui dui˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Miˬyehˇ aˬ dui nymˬ˗mˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh luꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui aˇ naˆ ni huiˬ laˇ mahˇ laˇ nya˗eu lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 3:11, 12) Haw sheˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˇ poeˬ aˇ naˆ ni taˬ baw˗eu nga!

8. Ja ceuˬ 18:27-29 aˬ dui ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw ni caw ba nehˬ˗eu nga?

⁸ Tiˬ gʼaˬ na sahˬ paˬ Daˬbiˇ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw kʼawꞈ, Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ ngehˬ gʼeh meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ ya puˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ tsaˬ˗eu nui noeˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ oˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. (2 Saˬmeuˬlaˆ 16:5-7) Aˬ dui shaˬ zahˬ mˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ yawˬ pyawˬ yawˬ˗ahˇ neh haw nya ni caw ba nehˬ nya˗awˇ, shaˬ zahˬ˗ahˇ neh jiˇ teuˆ doˆ nya ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 18:27-29-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nehˬ˗ehˇ jawˇ naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ mˇ gaˇ laˆ tsoeˬ laˇ nya˗eu jeˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ˗a. (Loˇmaˆ 8:31) Nymˬ˗mˇ aˬ dui naˇ laˇ gawˇ laˇ ngeh maˬ ehˇ, pyuˇ shuiˇ shaˬ laˇ ngeh maˬ ehˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ ngeh maˬ ehˇ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ maˬ ya ngehˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.

9. Naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ yawˬ ha˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi haw laˇ nya˗eu nga?

⁹ Naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ nui ma˗ahˇ deuˬ nya˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ gaˇ dahˇ maˬ paˇ tsoeˬ miˬ˗a lehˇ noeˬ laˇ nya˗awˇ, aˬ dui naˇ luꞈ gawˇ luꞈ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ bi mawˇ shaꞈ ni maˬ ehˇ, aˬ cawˬ neh ya bi ngehˬ gʼeh gaˇ maˬ ehˇ, shaꞈ dawˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ cawˬ maˬ siˬ nya kʼawꞈ, aˬ dui gaˇ hu loꞈ˗ehˇ kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ maˬ paˇ jahˇ nya˗euˬ miˇ neh, nui ma cawˆ nya˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼaˬ baˬ luꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga?

10. Dawˬdaˬ 12:25-ahˇ haw ngeh, aˬ dui naˇ luꞈ gawˇ luꞈ ngeh caw ba nya˗eu aˬ jeˬ nga?

 ¹⁰ Aˬ dui naˇ luꞈ gawˇ luꞈ ngeh, “dawˬ muiˬ” gʼaˬ bi ahˇ laˇ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 12:25-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ dawˬ muiˬ deuˬ laˆ saˆ taˬ˗euˬ meh. Dawˬ teu naˇ aˬ dui˗ahˇ naˇ luꞈ gawˇ luꞈ ngeh kʼawꞈ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw luꞈ meh siˬ lehˇ laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 31:19; 41:3) Aˬ dui dawˬ muiˬ teu˗ahˇ gui naˇ, gui beh beh ngeh poˆ maˬ ehˇ, aˇ myaˆ poˆ gui poˆ kʼoꞈ ngeh kʼawꞈ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ baˬ da neh pyeuꞈ˗eu maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

11. Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

¹¹ Hoˇheˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ yawꞈ zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, gʼaˬ juˬ˗eu naˇ gawˇ kʼaˆ laˇ luꞈ˗eu miˇ neh aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ maˬ noeˬ gahˇ taˬ˗aˬ. Naˇ gawˇ heu ngaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh laˇ˗awˇ, aˬ cawˬ haw ngeh aˇ naˆ ni bi shaꞈ dawˇ nehˬ laꞈ˗eu lehˇ maˬ shaˇ noeˬ haw˗aˬ. Ngehˬ˗ehˇ paˇ naˇ kʼaˆ laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ, dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗iˇ maˬ siˬ miˇ˗a lehˇ noeˬ miˇ˗a. Ngaˇ nui ma cawˆ dui dui˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ maˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Hoˇheˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga? Hoˇheˬ “Ngaˇ tiˬ jeˬ˗iˬ noeˬ˗eu maˬ doˆ˗eu miˇ neh, mehˇ nmˇ deuˬ ngaˬ˗ahˇ Ja ceuˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ meh lehˇ ehˇ˗eu kʼoeˇ tsahˇ˗ahˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ gui lehˇ ehˇ˗eu meh. Ngaˇ yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ teu deuˬ˗ahˇ gui poˆ poˆ ngeh gʼaˬ ahˇ laˇ˗awˇ, aˬ cawˬ deuˬ jiˇ ngaˇ uiˇ nya laˇ˗euˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Ngaˇ yaw muiˬ paw noeˬ laˇ˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ jiˇ gʼaˬ ahˇ laˇ nyaˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ laꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ haw jeˬ haw kawˆ beˬ paˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ maˬ ngeuˇ ni, ngaˇ jawˇ saˇ maˬ doˆ kʼawꞈ Miˬyehˇ ngaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

12. Aˬ dui naˇ luꞈ gawˇ luꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ neh bi caw ba˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

 ¹² Nymˬ˗mˇ nawˇ naˇ luꞈ gawˇ luꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˇ tahˬ puˬ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu yaw duˬ baw meh. Nawˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tsaˬ˗eu nui noeˬ neh haw nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Miˬyehˇ˗ahˇ shaˇ. Kʼoeˇ naˇ Miˬyehˇ neh nawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ laˆ saˆ nehˬ taˬ˗euˬ dawˬ muiˬ deuˬ˗ahˇ gui. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ gaˇ ya mawˇ meh.—Ja ceuˬ 84:11.

13. Nymˇ sahˇ aˬ da gaˇ mˇ˗eu maˬ jaˆ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh nya˗eu nga?

¹³ Nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ loꞈ ni poˆ nehˬ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ yaw jeˬ ma jeˬ, tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ mˇ bahˬ˗euˬ mehˇ nmˇ kaˬ dzeˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ saˇ suˬ ni jawˇ gaˇ neh gaˇ˗ahˇ neh ya doˆ˗iˇ˗euˬ lehˇ ehˇ˗awˬ. Aˬ yawꞈ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ poˆ kʼawꞈ maˬ poˆ mawˇ nya˗a. Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ leˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

14. Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ jeˇ baˬ da neh ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ jaˆ˗eu nga?

¹⁴ Yeˬhawˇbaˬ aˬ myah luꞈ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ jaˆ˗eu meh. (Yawˇshuˆ 21:45; 23:14) Aˬ yawꞈ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ jaˆ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ hawˇ˗eu teˇ˗ahˇ lawˬ muˇ taꞈ˗eu miˇ neh meh. Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ naˇ, aˬ yawꞈ neh ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ya mˇ caw meh lehˇ noeˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 31:1-3) Kʼoeˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ngehˬ gʼeh naˇ, aˬ dui nui ma nyiˇ nui ma cawˆ meh lehˇ jiˇ aˬ yawꞈ siˬ nya˗eu miˇ neh meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ gʼawˇ mawˇ paw maˬ ehˇ, nui jah paw maˬ ehˇ, ngehˬ gʼeh nehˬ ma lehˇ ehˇ dzeuˇ˗euˬ naˇ, aˬ yawꞈ ehˇ taˬ˗euˬ  loꞈ˗ehˇ mˇ caw gaˇ laˆ tsoeˬ nya˗eu tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ˗a.—Maꞈtehˬ 6:30-33; 24:45.

15. (a) Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ nga? (b) Ja ceuˬ 37:18, 19 aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ˗ahˇ nui kʼaˬ bi tsmˬ˗eu nga?

¹⁵ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ jaˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ taˬ naˇ, aˬ dui˗euˬ pyuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼawꞈ, ngehˬ gʼeh nehˬ nya˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ aˬ dui nui ma taˬ nya meh. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ shaˇ noeˬ haw kaˇ˗euˇ. Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ laꞈ kʼoeˇ aˇ muˇ˗ahˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ kʼaˆ laˇ ngeh, “gʼaˬ kʼehˇ deuˬ maˬ ngeuˇ naˇ, jah˗eu tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ . . . cehˆ byaˆ jiˇ˗euˬ meh.” (Gʼaˬkʼehˇ 8:1) Teu ngeh aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ paˬ nga? Aˬ yawꞈ maꞈ pyuˇ shaˬ˗eu yaw duˬ baw˗eu uˬ taꞈ, iˇ kahˇ hawˇ˗eu gaˇ˗ahˇ ya pyehˇ dzeh˗euˬ paˬ. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh˗aˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ luꞈ meh siˬ. (Gʼaˬkʼehˇ 8:4; Heˬbyehˇ 13:5, 6; Yaˬkoˆ 1:2, 3) Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Ka li zaˬ teu deuˬ˗ahˇ caw ba˗euˬ naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui˗ahˇ jiˇ caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh.—Ja ceuˬ 37:18, 19-ahˇ gui.

16. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ bi noeˬ laˇ˗eu aˬ jeˬ pyeuꞈ nya nga?

¹⁶ Aˬ dui aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ paˇ mˇ nya˗euˬ miˬ˗a lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ mawˬ˗iˇ luꞈ˗eu sahˬ paˬ Daˬbiˇ jiˇ toˆ˗ehˇ noeˬ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 71:9) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?

17. Aˬ dui Mehˇ nmˇ Jehˇliˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

¹⁷ Mehˇ nmˇ Jehˇliˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Laˆ saˆ˗eu paw nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Bawˬdzaˬnymˇ˗ahˇ dzaw le lehˇ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ sahˬ boꞈ laˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maˬ iˇ mawꞈ˗a. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ mawˬ iˇ˗euˬ miˬ coeˬ miˬ ma pyeuꞈ˗awˇ, toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lawˬ muˇ jiˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ siˬ nya nya. Ngaˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ jeˬ˗iˬ gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ dzaw˗eu teu ngeh nah˗euˬ jeˬ hu ngeh miˇ, mehˇ nmˇ Jehˇliˬ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ  kʼaˇ pyeuꞈ˗eu jeˬ dzawˇ nehˬ˗euˬ meh. Uˬ shawˬ bya laˇ˗awˇ Bawˬdzaˬnymˇ˗ahˇ oe keuˆ ngeh jiˇ, aˬ jeˬ gʼeh le˗aˬ leˇ heu lehˇ noeˬ luꞈ˗a siˬ. Dzaw luꞈ ngeh, mehˬ˗eu tiˬ gʼaˬ ya mˇ nya˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ neh bi mehˬ˗eu heu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Jehˇliˬ “‘Teu nmˇ ngaˇ jiˇ mˇ nya maˇ˗eˬ’ lehˇ noeˬ miˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ laꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh, ngaˬ neh ngoeˇ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ ngaˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ biꞈ nya˗eu poeˬ˗eu jeˬ ahˇ meh siˬ lehˇ bi siˬ laꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ dzaw nehˬ mawꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Haw kʼoꞈ gʼeh ngeh Jehˇliˬ ehˇ˗eu, “Ngaˇ guˆ guˆ tsi tsi˗ehˇ nui ma nyiˇ nyiˇ˗ehˇ aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ noeˬ˗ehˇ dzaw iˇ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ, gʼoꞈ laˇ ngeh˗aˬ, nui kʼaˬ tsmˬ laˇ˗awˇ, gʼaˬ ahˇ laˇ˗awˇ, aˇ poeˬ baw laˇ˗awˇ, gʼoꞈ laˇ˗euˬ ma.”

18. Aˬ dui aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ dui˗euˬ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˇ poeˬ taˬ baw meh lehˇ Jaˇliꞈ aˬ joˆ˗ehˇ bi siˬ laꞈ˗eu nga?

¹⁸ Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ bi mˇ˗eu gaˇ jaˆ˗eu yaw duˬ baw meh. (Ja ceuˬ 92:12-15) Yeˬsuˇ aˬ dui yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ mˇ nya nya, aˬ dui mˇ˗eu jeˬ aˇ yeˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ huiˬ nya lehˇ noeˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ dui neh kʼaˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw meh lehˇ mehˬ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 21:2-4) Teu miˇ neh, nawˇ mˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˇ aˬ cawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja nehˬ nya˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ saˇ jaˇ bi ziꞈ daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ gaˇ mˇ cawˬ lehˇ haw˗eu teu naˇ, nawˇ mˇ nya˗eu jeˬ teu baˬ da neh maˬ ngeuˇ˗a, aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ naˇ haˬ˗eu miˇ neh meh.—1 Gawˇliˬtu 3:5-9.

19. Loˇmaˆ 8:38, 39-ahˇ aˬ jeˬ kawˬ˗eu nga?

¹⁹ Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ ya tahˬ˗eu miˇ neh, guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ bi mˇ˗eu lehˇ beh taˬ˗awˇ, maˇ maˇ ni gʼeh˗eu uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ heu jiˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 4:11) Miˇ tsaˬ heu aˬ dui˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ baw˗eu lehˇ haw kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ naˇ aˬ dui˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ maˬ haw˗a. (Heˬbyehˇ 11:16, 38) Aˬ dui naˇ˗eu gawˇ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, pyuˇ shuiˇ shaˬ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ˗awˇ gʼaˬ baˬ naˇ, mˬ taˆ Aˬda aˬ dui˗ahˇ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ gʼawˬ laˇ nya˗eu tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ˗a lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ.—Loˇmaˆ 8:38, 39-ahˇ gui.