1-2. Avulu mu kilunga kya Jihova ene mu dibhana ni ibhidi yebhi? O ibhidi yiyi itena ku abhekela maka-hi?

XINGANEKA mu ifika itatu yiyi: Phange munzangala hanji, a mu tangela kwolo dotolo yê kwila, wala ni uhaxi wabhonzo, ki wivu milongo. Phange wala ni 51 a mivu a mu kaya ku salu. Ubhanga yoso, maji ka mu tena kusanga salu yengi. Phange ya muhatu, ka mu tena dingi kubhanga yoso ya mesena mu sidivisu ya Jihova mukonda dya ku kuka.

² Se wa mu dibhana ni ibhidi yiyi i twa tumbula, utena kudivwa kala ki wala dingi ni valolo. O ibhidi yiyi itena ku ku katula o kusanguluka, i kubhangesa kudivwa kyayibha n’eye mwene, i kufidisa kudibhana kyambote ni akwenu.

3. Yalungu ni mwenyu ihi ixinganeka Satanaji ni yó ene mu kayela o ifunyisu yê?

³ O ukexilu wa ngôngo yiyi ulondekesa kwila, Satanaji ka bhana valolo ku mwenyu wa athu. Mwene u talatala o athu kala ima ya kambe o valolo. Ni phulu yoso ya muxima, mwene wa tangela Eva kwila, weji kala ni ufôlo se u bhukumukina Nzambi, sumbala wejidile kwila, kukamba kubelesela Nzambi kubhekela kalunga. Satanaji mwene wa mu kwendesa o isangela ya wenji, o jinguvulu ni isangela ya jingeleja ja mundu yú. Kyenyiki, ki tu diwana dingi mu kumona kwila, akwa kubhanga o wenji, o atwameni a jinguvulu ni atwameni a jingeleja, a xinganeka kwila, o mwenyu wa athu ki wala ni valolo. Ka suwu muthu.

4. Ihi i twanda dilonga mu milongi yiyi?

⁴ Maji Jihova, wamesena kwila, o athu adivwa kyambote a tululuka ku muxima, u tu kwatekesa kyoso ki tu dibhana ni ibhidi, phala ki tu divwe kala ki twala ni valolo. (Jisá. 136:23;  Loma 12:3) O milongi yiyi yanda jimbulula kyebhi Jihova kya divwa: (1) Kyoso ki tu tala hadi mukonda dya mawuhaxi, (2) Kyoso ki kubhonza kusanga kitadi phala kudikila o mwiji, ni (3) kyoso o kukuka ku tu bhangesa kudivwa kala ki twala dingi ni uhete wa kubhanga kima mu sidivisu ya Jihova. Maji kya dyanga, twanda mona se mukonda dyahi tu tena kudyelela kwila, Jihova ubhana valolo ku muthu ni muthu.

5. Ihi ilondekesa kwila, etu twala ni valolo ku mesu a Jihova?

⁵ Sumbala atubhange ni mavu, etu twala dingi ni valolo, twa beta’kota, o mavu ndenge. (Dim. 2:7) Ihi ilondekesa kwila, etu twala ni valolo ku mesu a Jihova? Mwene wabhange o athu mu kidifwanganu kyê, ni uhete wa kukayela o idifwa yê. (Dim. 1:27) Mukubhanga kiki, mwene wa tu bhana ujitu, wa tu bhangesa kubeta’kota, ibhangelu yê yoso mu ixi ndenge, wa tubhana o kutena kwa kulanga o ngôngo ni yama.—Jisá. 8:4-8.

6. Ihi ilondekesa kwila Jihova ubhana valolo ku athu akwa ituxi?

⁶ Né mwene kyoso Adá kya te o kituxi, Jihova wasuluka ni kubhana valolo ku athu oso. Mwene u tu suwa kyavulu, katé kya suku mu kubhana mon’ê wakazola, Jezú, kala sata phala ku tu bhulula ku ituxi yetu. (1 Nzwá 4:9, 10) Bhu kaxi ka sata, Jihova wanda fukununa oso afu mukonda dya kituxi kya Adá, ‘athu ayuka ni athu a kambe o kuyuka.’ (Ika. 24:15) O Maka-mê alondekesa kwila, etu twala ni valolo, kikale tu jihaxi, tu jingadyama mba twa kuka kyá.—Ika. 10:34, 35.

7. Ima yahi dingi ni ixikina o jiselevende ja Nzambi kwila Jihova wa bhana valolo?

⁷ Sayi dingi kima kyengi ki tu xikinisa kwila Jihova u tu bhana valolo. Mwene wa twixana kokwé, wa mono kyebhi ki twa tambwijila o njimbu yambote. (Nzwá 6:44) Kyoso ki twa mateka kuzukama kwa Jihova, mwene wa zukama we kokwetu. (Tiya. 4:8) Jihova wa bhakula we nguzu ni kithangana mu ku tu longa. Mu kubhanga kiki, wa londekesa kwila etu twala ni valolo kwa mwene. Mwene wejiya se tu athu a kidifwa kyahi, wejiya we se ihi i tu tena kukituka. Mwene u tu bazela mukonda wa tu zolo. (Jisa. 3:11, 12) Sé phata, yoso yiyi ilondekesa kwila, Jihova wa tu zolo kyavulu, twala ni valolo ku mesu mê!

8. O izwelu ya Jisálamu 18:27-29 i tu kwatekesa kyebhi kutala o ibhidi yetu mu ukexilu watokala?

⁸ Avulu exile mu mona Sobha Davidi kala muthu wa kambe o valolo. Maji Davidi wejidile kwila, Jihova wa mu zolele, ni kwila, weji mu kwatekesa. O kidyelelu kiki, kya bhana nguzu kwa Davidi phala kumona mu ukexilu wambote o ibhidi yê. (2 Sam. 16:5-7) Kyoso ki tu toloka o muxima mba tu dibhana ni ibhidi, Jihova utena ku tu kwatekesa kutala o ima mu ukexilu wambote, ni kutolola o ibhidi yoyo-yoso imoneka. (Tanga Jisálamu 18:27-29.) Ni kikwatekesu kya Jihova, séku kima kitena ku tu fidisa ku mu bheza ni kusanguluka. (Loma 8:31) Tu mone kindala ima itatu ibhita ku mwenyu, i twa bhingi kulembalala kwila, Jihova wa tu zolo u tu bhana valolo.

9. O uhaxi utena ku tu bhangesa kuxinganeka ihi?

⁹ O mawuhaxi atena ku tu luwalesa, ni ku tu bhangesa kudivwa kala ki twexile dingi ni valolo. Tu tena kukala ni jisonyi kyoso akwetu kya mona kwila, ki twala dingi ni nguzu yasoko, mba kyoso ki tu bhindamena o kikwatekesu kya akwetu. Né mwene se akwetu k’ejiya kwila twa mu kata, tu tena kukala we ni jisonyi mukonda ki twala dingi ni nguzu ya kubhanga yoso i twexile mu bhanga m’ukulu.  Mu ithangana yiyi, Jihova u tu swinisa. Kyebhi?

10. Kala kilondekesa Jisabhu 12:25, ihi i tena ku tu kwatekesa kyoso ki tu kata?

¹⁰ Kyoso ki twa mu kata, o “mbimbi ya mbote” itena ku tu swinisa. (Tanga Jisabhu 12:25.) Jihova wabhake izwelu yambote mu Bibidya, i tu lembalesa kwila, etu twala ni valolo ku mesu mê, né mwene ni mawuhaxi metu. (Jisá. 31:19; 41:3) Se tu tanga mu veji javulu o Mak’â Nzambi, Jihova wanda tu kwatekesa kudibhana ni ixinganeku yayibha iza ku muxima, kyoso ki tu kata.

11. Sayi phange wa mono kyebhi o kikwatesu kya Jihova?

¹¹ Tala ya bhiti ni Jorge. Mu unzangala wê, Jorge wakwata uhaxi wa bhonzo, wa mu bhangesa kudivwa kwila, kale ni valolo. Phange Jorge wambe: “Eme ki nga dipelepalala phala o ibhidi yeji ngi bhekela o uhaxi wami, ni kyebhi kyeji ngi tala o athu. Kyoso o uhaxi wami ki wa dibandekesa, nga mono mwene kwila, o mwenyu wami walunguluka. Nga luwalele kyavulu, nga bhingi kikwatekesu kwa Jihova.” Jihova wa mu kwatekesa kyebhi? “Kuma ngexile mu xinganeka kyavulu mu uhaxi wami, a ngi tangela phala kubhitulula tu izwelu mu divulu dya Jisálamu, izwelu ilondekesa kwila Jihova usuwa o jiselevende jê. Eme nga tange ni kubhitulula o izwelu yiyi izuwa yoso, yangi ximbakatesa, yangi bhana dingi kidyelelu. Mu kubhita ithangana, o athu a mono kwila, nga sangulukile dingi, ngexile mu kwolela kyá. Ene katé ambe kwila, o kusanguluka kwami, kwa mu a swinisa we. Nga mono kuma, Jihova wa tambwijila o misambu yami! Mwene wa ngi kwatekesa kulungulula o ukexilu wami wa kuditala. Nga mateka kulunga dingi o muxima wami mu ima izwela o Mak’â Nzambi, yalungu ni kyebhi Jihova kya ngi tala, sumbala ngi haxi.”

12. Se wa kate, ihi i utena kubhanga phala kutambula o kikwatekesu kya Jihova?

 ¹² Se wa mu dibhana ni uhaxi, dyelela kwila, Jihova wejiya ya mu bhita n’eye. Mubhinge kikwatekesu, phala utene kumona ya mu bhita ku mwenyu wê mu ukexilu watokala. Mukusuluka, tanga o Bibidya phala ulembalale o izwelu yambote ya tumbulamu Jihova, phala ku kuximbakatesa. Tonginina kyambote o jivelusu jilondekesa kyebhi Jihova kya bhana valolo ni kusuwa o jiselevende jê. Kyoso ki uya ni kubhanga kiki, wanda mona kwila, Jihova mukwá kubhanga o mbote ku athu oso a mu sidivila ni henda yoso.—Jisá. 84:11.

13. Se mutwameni wa mwiji a mu kaya ku salu, utena kudivwa kyebhi?

¹³ O atwameni oso a miji, amesena kudikila o miji yâ. Maji, phange atena ku mu kaya kusalu, né mwene se ka bhang’e-ku kima kyayibha. Ubanda ukuluma ni kusota o salu, maji ka isange. Mu kudibhana ni ibhidi yiyi, mwene utena kudivwa sé valolo. O kulunga o muxima mu ikanenu ya Jihova kutena ku mu kwatekesa kyebhi?

14. Ima yahi ibhangesa Jihova kukumbidila yoso ya kanena?

¹⁴ Jihova kene mu landuka o kima kya kanena. (Josu. 21:45; 23:14) Mwene ukumbidila yoso yakanena mukonda dya ima yavulu. Kyadyanga, phala kuzelesa o dijina dyê. Jihova wa kanena kwila, wanda langa o jiselevende jê, mwene ubhanga yoso phala ku kumbidila o kikanenu kiki. (Jisá. 31:1-3) Ku mbandu yengi, Jihova wejiya kwila, etu twanda luwala kyavulu se mwene ukamba kulanga oso atokala ku mwiji wê. Mwene wakanena ku tu bhana yoso i twa bhindamena phala kukala ku mwenyu, séku kima kyanda mu fidisa ku kumbidila o kikanenu kyê!—Mat. 6:30-33; 24:45.

15. (a) Ibhidi yahi ya dibhana nayu o Jikidistá mu hama yadyanga? (b) Kidyelelu kyahi ki tu bhana Sálamu 37:18, 19?

 ¹⁵ Se tu lembalala o ima ibhangesa Jihova kukumbidila yoso ya kanena, twanda tena kudibhana kyambote ni maka a kukamba o kitadi. Xinganeka yabhitele ni Jikidistá mu hama yadyanga. Kyoso kya mateka o izukutisu mu mbanza ya Jeluzaleme, Jikidistá javulu ja “mwanganena mu jixi ja Judeya ni Samádya, ku xala ngó o jipoxolo.” (Ika. 8:1) Kiki kyeji ku abhekela maka alungu ni kukamba kitadi! Mukonda, o Jikidistá axala sé jinzo, sé o ikalakalu yâ. Né kiki, Jihova ka a bhana dikunda, kana. Ene we ka kambe kusanguluka. (Ika. 8:4; Jihe. 13:5, 6; Tiya. 1:2, 3) Jihova wadikila, wa kwatekesa o Jikidistá jiji ja fiyele, wanda tu dikila we.—Tanga Jisálamu 37:18, 19.

16. Ihi itena kutu bhangesa kudibhwidisa se o ubhezelu wetu wala hanji ni valolo?

¹⁶ Kyoso ki tuya ni kukuka, tutena kumateka kudivwa kwila, ki twala dingi ni ima yavulu phala kubhana kwa Jihova. Kyene we kya divu Sobha Davidi kyoso kya kuka. (Jisá. 71:9) Kyebhi Jihova kya tu kwatekesa?

17. Ihi i tu tena kudilonga ku phangu ya phange ya muhatu Jheri?

¹⁷ Tala yabhitile ni phange Jheri. Amwixanene phala kuya mu kyônge mweji bhana milongi yalungu ni kulanga o Ididi ya Ubhezelu, maji ka mesene kuya. Mwene wambe: “Eme ngi vwela kyá, ngi mutudi, ki ngala ni ufunu mba uhete phala kukwatekesa kulanga o Ididi ya Ubhezelu kwa Jihova.” Mu usuku ande dya kizuwa kya kyônge kyokyo, mwene wa sambe kwa Jihova. Kyoso kya tula mu Kididi kya Ubhezelu, mwene wexile hanji mu banza  kiki: Ki ngala ni uhete woso-woso, ngeza mu bhanga-hi bhabha? Maji kyoso kya mateka o kyônge, sayi phange wajimbulula kwila, o uhete wetu wa beta’kota, o kukala polondo phala Jihova ku tu longa. Phange Jheri wambe dingi: “Eme nga kwata ku xinganeka, ‘Eme ngala polondo!’ ‘Eme ngala ni uhete yú.’ Nga mateka kudila, nga mono kwila, Jihova wa tambwijila o musambu wami. Mwene wexile mu ngi dyelelesa kwila, sayi kima kya valolo ki ngi tena ku mubhana, ngala polondo phala ku ngi longa kwala Jihova!” Mu kulembalala yabhiti, phange Jheri wambe: “Eme ngayíle mu kyônge kyokyo ni hele, nga luwalele, ki ngexile ni hanji. Maji nga tunduku ni kidyelelu, kuswina, ni kixinganeku kya kwila, mbe ngala hanji ni valolo!”

18. O Bibidya ilondekesa kyebhi kwila Jihova u tubhana jinga valolo né mwene kyoso ki tuya ni kukuka?

¹⁸ Kyoso ki tuya ni kukuka, tutena kudyelela kwila, twala ni ima yavulu phala kubhana kwa Jihova. (Jisá. 92:12-15) Jezú wa tu longo kwila, né mwene se tu banza kwila, ki twala ni mawuhete mba nguzu yasoko phala kubhanga dingi, Jihova wawabhela kyavulu yoso i tu bhanga phala o sidivisu yê. (Luka 21:2-4) Kyenyiki-phe, lunga o muxima we ku ima i u tena kubhanga. Mu kifika, eye utena kuzwela yalungu ni Jihova, kutumbula o jiphange mu misambu, ni kuswinisa akwenu kukala fiyele. Jihova wakwixina phala kukala ngunza yê mukonda dya kubelesela kwê, ki mukonda dya mawuhete-mê, kana.—1 Kol. 3:5-9.

19. Kidyelelesu kyahi ki tu sanga mu divulu dya Loma 8:38, 39.

¹⁹ Ttwa sanguluka kyavulu mu kubheza Jihova, o Nzambi ibhana valolo kwa yó a mu bheza ni muxima woso! Mwene wa tu bhange phala kubhanga o vondadi yê. O ku mu bheza ku tu bhekela dingi kisangusangu ku mwenyu. (Dij. 4:11) Sumbala o mundu u tu mona kala ki twala ni valolo, Jihova u tu tala kyengi, u tu bhana valolo. (Jihe. 11:16, 38) Kyoso ki tu luwala mukonda dya mawuhaxi, kukamba kitadi mba ibhidi ya kukuka, twa tokala kulembalala kwila, séku kima ki tena ku tu batula ku henda ya tu kwatela Tat’etu ya dyulu, Jihova Nzambi.—Tanga Loma 8:38, 39.