1, 2. ¿Baʼax ku aktáantik yaʼab sukuʼunoʼob, yéetel bix u yuʼubikubaʼob?

TUUKULNAKOʼON tiʼ le baʼax ku aktáantik le óoxtúul sukuʼunoʼobaʼ. Tiʼ juntúul táankelmeʼ ku yaʼalaʼaltiʼ tsʼoʼok u tsaʼayal junpʼéel kʼojaʼanil ku xuʼupsik u muukʼ máak. Tiʼ juntúul sukuʼun tsʼoʼok 50 años tiʼeʼ luʼsaʼab meyajtiʼ, tsʼoʼoleʼ kex tu kíimskuba u kaxt uláakʼeʼ minaʼan. Tiʼ juntúul kiik tsʼoʼok u chʼíijleʼ kex taak u maas meyajtik Jéeoba loʼobaleʼ maʼ tu páajtal u beetik.

² Wa yaan baʼax ka aktáantik jeʼex le sukuʼunoʼobaʼ maʼ xaaneʼ jeʼel a wuʼuyik jach mix baʼal a biilaleʼ. U yúuchul tiʼ máak beyaʼ jeʼel u beetik u xuʼulul u kiʼimaktal u yóoleʼ, u pʼektikuba yéetel u xuʼulul u biskuba yéetel u maasil.

3. ¿Bix u yilik Satanás le kuxtaloʼ, yéetel bix u yilaʼal tumen le máaxoʼob tsaypachtikoʼ?

³ Tu táan Satanáseʼ mix baʼal u biilal u kuxtal wíinik, le oʼolal u máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ bey xan u tuukuloʼoboʼ. Mix juntéen u yeʼes wa kʼaʼanaʼan u yilik u kuxtal wíinik. Bey u yeʼesik le ka tu yaʼalaj tiʼ Eva yaan u bin utsil tiʼ wa ku jaantik u yich le cheʼoʼ, baʼaleʼ chéen tu tusaj tumen u yojel yaan u kíimil. Letiʼ nuʼuktik u taakʼinil le yóokʼol kaabaʼ, le políticaoʼ bey xan le maʼ jaajil religiónoʼoboʼ. Lelaʼ jach claro u yeʼesiktoʼon baʼaxten le ayikʼal máakoʼob, le políticoʼob yéetel u nuuktakil le religiónoʼoboʼ ku mixbaʼalkúuntikoʼob le kuxtaloʼ yéetel maʼatech u yeʼeskoʼob tsiikil tiʼ wíinik.

4. ¿Baʼax kéen k-kan teʼ xookaʼ?

⁴ Baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ bey u yilkoʼoniʼ. Letiʼeʼ u yaabiltmoʼon  yéetel u kʼáat ka k-uʼuy yaan u biilal k-kuxtal, le oʼolal ku yáantkoʼon kéen k-aktáant problemaʼob (Sal. 136:23; Rom. 12:3). Teʼ xookaʼ yaan k-ilik bix u yáantkoʼon Jéeoba kéen k-aktáant le baʼaloʼobaʼ: kéen kʼojaʼanchajkoʼon, kéen pʼáatak minaʼantoʼon taakʼin yéetel kéen k-uʼuy maʼ tu páajtal k-beetik u maasil utiaʼal k-meyajtik Jéeoba tumen tsʼoʼok k-chʼíijil. Baʼaleʼ táanileʼ koʼoneʼex ilik baʼaxten jach koʼoj a tojol tu táan Jéeoba.

5. ¿Baʼax eʼesik koʼoj k-tojol tu táan Jéeoba?

⁵ Jéeobaeʼ chéen yéetel luʼum tu beetoʼon, baʼaleʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa mix baʼaloʼon tu táaniʼ (Gén. 2:7). Koʼoneʼex ilik baʼaxoʼob eʼesik jach koʼoj k-tojol tu táan. Jéeobaeʼ tu beetoʼon yéetel u páajtalil k-eʼesik u jatsʼuts modosoʼob (Gén. 1:27). Jeʼex k-ilkoʼ maas maʼalob bix úuchik u beetik wíinik tiʼ u maasil baʼaloʼob tu beetaj way Luʼumeʼ, le oʼolal tu yaʼalaj tiʼ wíinik ka u kanáant le Luʼum yéetel le baʼalcheʼoboʼ (Sal. 8:4-8).

6. ¿Baʼax uláakʼ eʼesik koʼoj k-tojol tu táan Jéeoba kex kʼebanoʼon?

⁶ Tak ka tsʼoʼok u kʼebantal Adáneʼ tu táan Jéeobaeʼ láayliʼ koʼoj u tojol wíinikeʼ. Le oʼolal hasta tu túuxtaj u Hijo utiaʼal u boʼotik k-kʼebanoʼob (1 Juan 4:9, 10). Yoʼolal u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ Jéeobaeʼ yaan u kaʼa kuxkíintik le máaxoʼob tsʼoʼok u kíimloʼoboʼ, le utsoʼoboʼ bey xan le kʼasaʼanoʼoboʼ (Hech. 24:15). Le Bibliaoʼ ku yeʼesikeʼ kex kʼojaʼanoʼon, kex óotsiloʼon wa kex tsʼoʼok k-chʼíijleʼ tu táan Jéeobaeʼ láayliʼ koʼoj k-tojoleʼ (Hech. 10:34, 35).

7. ¿Yaan wa uláakʼ baʼaxoʼob eʼesik koʼoj k-tojol tu táan Jéeoba?

⁷ Yaan uláakʼ baʼaxoʼob eʼesik jach koʼoj a tojol tu táan Jéeoba. Tsʼoʼok u yáantkoʼon náatsʼal tu yiknal yéetel tu yilaj bix t-kʼamil le jatsʼuts baʼaloʼob ku kaʼansikoʼ (Juan 6:44). Le ka tu yilaj tsʼoʼok u káajal k-náatsʼal tu yiknaleʼ letiʼ xaneʼ tu natsʼuba t-iknal (Sant. 4:8). Tsʼoʼoleʼ jach ku jóoʼsik tiempo utiaʼal u kaʼanskoʼon. U yojel bix k-uʼuyikba beoraaʼ yéetel u yojel baʼax jeʼel u páajtal k-beetkeʼ. Tsʼoʼoleʼ tumen u yaabiltmoʼoneʼ ku tsolnuʼuktikoʼon (Pro. 3:11, 12). ¿Máasaʼ jach chíikaʼan u yilaʼal jach koʼoj a tojol tu táan Jéeoba?

8. ¿Bix u yáantkoʼon Salmo 18:27 tak 29 k-il bix ken aktáantil le problemaʼoboʼ?

⁸ Rey Davideʼ u yojel yaabiltaʼan yéetel ku yáantaʼal tumen Jéeoba. Lelaʼ le áant utiaʼal u chúukpajal u yóol kex yaan máaxoʼob aʼal mix baʼal u biilal (2 Sam. 16:5-7). Kéen jach lúubuk k-óol bey xan kéen k-uʼuy mix tuʼux k-chʼaʼik iikʼ yoʼolal le problemaʼoboʼ, Jéeobaeʼ jeʼel u yáantkoʼon k-il bix ken k-aktáantiloʼobeʼ (xok Salmo 18:27-29). Wa tiaʼan Dios t-éeteleʼ kex jeʼel baʼalak ka k-aktáanteʼ yaan u chúukpajal k-óol k-meyajte (Rom. 8:31). Koʼoneʼex ilik tiʼ baʼax súutukiloʼob maʼalob ka k-kʼaʼajs koʼoj k-tojol tu táan Jéeoba yéetel u yaabiltmoʼon.

9. ¿Bix jeʼel k-uʼuyikba kéen tsaʼayaktoʼon junpʼéel kʼojaʼanileʼ?

⁹ Kéen kʼojaʼanchajak máakeʼ jach jeʼel u lúubul u yóoleʼ yéetel jeʼel tak u tuklik mix baʼal u biilaleʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel k-suʼlaktal k-kʼáat áantaj tiʼ u maasileʼ, tumen yaan u yilkoʼob jach maʼ tu páajtal k-beetik mix baʼal. Tsʼoʼoleʼ kex maʼ u tsʼaʼabal cuenta tumen u maasil wa kʼojaʼanoʼoneʼ suʼlakoʼon ka ilaʼak maʼ tu páajtal k-beetik le baʼaxoʼob suuk k-beetik kaʼachoʼ. Lelaʼ jeʼel u beetik u yaatal k-óoleʼ, baʼaleʼ Jéeobaeʼ ku líiʼsik k-óol. ¿Bix u beetik?

10. Jeʼex u yaʼalik Proverbios 12:25, ¿baʼax jeʼel u yáantkoʼon wa ku tsaʼayaltoʼon junpʼéel kʼojaʼanileʼ?

¹⁰ Wa kʼojaʼanoʼoneʼ jach jeʼel u líikʼil k-óol wa ku yaʼalaʼaltoʼon «junpʼéel jatsʼuts tʼaaneʼ» (xok Proverbios 12:25). Jéeobaeʼ tu beetaj u  tsʼíibtaʼal teʼ Biblia jatsʼuts tʼaanoʼob utiaʼal u kʼaʼajsiktoʼon jach koʼoj k-tojol tu táan kex kʼojaʼanoʼon (Sal. 31:19; 41:3). Wa k-babalxokik u jatsʼuts tʼaanoʼob Dioseʼ, yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-tuklik mix baʼal k-biilal.

11. ¿Bix úuchik u tsʼáaik cuenta Jorge áantaʼab tumen Jéeoba?

¹¹ Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ Jorge. Tu táankelmileʼ tsaʼay junpʼéel kʼojaʼanil tiʼ, tsʼoʼoleʼ jach séeb úuchik u maastal tiʼ. Le oʼolal ku yuʼubik mix baʼal u biilal. Ku yaʼalik: «U jaajileʼ maʼ máan tin tuukul wa jach yaan u lúubul in wóol yoʼolal le kʼojaʼaniloʼ, kin suʼlaktal kéen in wil kin sen chaʼantaʼal tumen u maasil. Ka maaschaj in kʼojaʼanileʼ joʼopʼ in tuklik bix kun sen kʼexpajal in kuxtal. Jach táaj yaachaj in wóol, le oʼolal tin kʼáat óoltaj tiʼ Jéeoba ka u yáanten». ¿Bix túun áantaʼabik tumen Jéeoba? Jorgeeʼ ku yaʼalik: «Chéen tiʼ in kʼojaʼanil kin sen tuukul kaʼachi. Le oʼolal aʼalaʼabten ka in xok jujunpʼéel versículoʼob tiʼ u libroil Salmos, maases le ku tʼaanoʼob tiʼ bix u kanáantik Jéeoba le máaxoʼob meyajtikoʼ. Sáamsamal kin babalxokik le tekstoʼoboʼ. Lelaʼ jach tu yáanten utiaʼal maʼ in sen chiʼichnaktal. Ka máan kʼiineʼ káaj u yilaʼal tumen u maasil maas kin chan cheʼej. Ku yaʼalikoʼobeʼ kex kʼojaʼaneneʼ hasta kin líiʼsik u yóoloʼob. Teʼ súutukiloʼ tin wilaj tsʼoʼok u núukik Jéeoba in oraciónoʼob. Tu yáanten utiaʼal u xuʼulul in wuʼuyik mix baʼal in biilal. Káaj in maas tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal bix u yilken Jéeoba kex kʼojaʼanenoʼ».

12. Wa yaantoʼon junpʼéel yaayaj kʼojaʼanileʼ, ¿baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-kaxtik u yáantaj Jéeoba?

¹² Wa táan k-aktáantik junpʼéel yaayaj kʼojaʼanileʼ Jéeobaeʼ jach u yojel bix k-uʼuyikba. Le oʼolaleʼ unaj k-kʼáatiktiʼ ka u yáantoʼon k-il bix jeʼel k-aktáantikeʼ, maʼ u lúubul k-óol mix k-chiʼichnaktal. Unaj k-xokik le jatsʼuts tʼaanoʼob tu tsʼáaj Jéeoba teʼ Biblia utiaʼal u líiʼsik  k-óoloʼ. Maʼalob ka k-xok le tekstoʼob ku yaʼalikoʼob jach nojoch baʼal u yilik Jéeoba le máaxoʼob meyajtikoʼ. Beyoʼ yaan k-tsʼáaik cuenta Jéeobaeʼ jach uts yéetel máaxoʼob chúukaʼan u yóol u beetoʼob baʼax maʼalob (Sal. 84:11).

13. ¿Bix jeʼel u yuʼubikuba juntúul sukuʼun kʼaʼabéet u tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ u familia kéen pʼáatak minaʼan meyaj tiʼeʼ?

¹³ Tuláakal le sukuʼunoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ u kʼáat u tsʼáaʼob baʼax kʼaʼabéet tiʼ u familiaʼob. Koʼox aʼalikeʼ juntúul sukuʼuneʼ kex sáakʼóol meyajeʼ ku luʼsaʼal meyajtiʼ tumen u patrón. Kex tu sen máan u kaxt meyajeʼ mix tuʼux ku tsʼaʼabaltiʼ. Le oʼolal ku joʼopʼol u tuklik mix baʼal u biilal. Junpʼéel baʼax jeʼel u yáantikeʼ letiʼe u tuukul tiʼ le jatsʼuts baʼaloʼob u yaʼalmaj Jéeoba u beetkoʼ, ¿bix jeʼel u líiʼsaʼal u yóol wa ku tuukul tiʼ le baʼaloʼobaʼ?

14. ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ mantatsʼ ku béeykuntik baʼax ku yaʼalik?

¹⁴ Jéeobaeʼ mix juntéen ku pʼáatal maʼ u béeykuntik le baʼax ku yaʼalikoʼ (Jos. 21:45; 23:14). ¿Baʼaxten? Yaʼab baʼax oʼolal, baʼaleʼ koʼoneʼex ilik jujunpʼéeliʼ. Yáaxeʼ tumen wa maʼ tu beetkeʼ ku pʼáatal ich suʼtsilil u kʼaabaʼ. Letiʼeʼ u yaʼalmaj yaan u kanáantik máaxoʼob meyajtik yéetel chúukaʼan óolal. Ku yilik bey junpʼéel nojoch compromiso u beetmeʼ, le oʼolal yaan u cumplirtik (Sal. 31:1-3). Tsʼoʼoleʼ tumen tiaʼanoʼon ichil u familia Jéeobaeʼ u yojel jeʼel u yaatal k-óol wa maʼ tu kanáantkoʼon jeʼex u yaʼalmileʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik u tsʼáaik sáamsamal baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼon bey xan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-meyajtik, k-ojleʼ mix baʼal jeʼel u beetik maʼ u cumplirtik le baʼax u yaʼalmoʼ (Mat. 6:30-33; 24:45).

15. 1) ¿Baʼaxoʼob tu aktáantaj le sukuʼunoʼob teʼ yáax siglooʼ? 2) ¿Baʼaxten ku líiʼsik k-óol le baʼax ku yaʼalik Salmo 37:18 yéetel 19?

¹⁵ K-kʼaʼajsik baʼaxten ku béeykuntik Jéeoba  le baʼaxoʼob u yaʼalmoʼ ku beetik k-maas confiar tiʼ kéen pʼáatak minaʼantoʼon taakʼin. Tuukulnakoʼon tiʼ le sukuʼunoʼob kuxlajoʼob teʼ yáax siglooʼ. Ka chʼaʼpachtaʼab le sukuʼunoʼob yanoʼob kaʼach Jerusalénoʼ, «láaj kʼiʼitbesaʼaboʼob tu kaajiloʼob Judea yéetel Samaria, chéen le apóstoloʼob pʼáatoʼoboʼ» (Hech. 8:1). Pʼáat minaʼan taakʼin tiʼob yoʼolal le baʼax úuchtiʼoboʼ. Maʼ xaaneʼ tu peʼertaj u yotochoʼob, u meyajoʼob bey xan uláakʼ baʼaxoʼob ku beetkoʼob utiaʼal u kaxtik u kuxtaloʼob. Baʼaleʼ maʼ lúub u yóoloʼobiʼ tumen maʼ pʼaʼatoʼob tumen Jéeobaiʼ (Hech. 8:4; Heb. 13:5, 6; Sant. 1:2, 3). Wa maʼ tu xúumpʼattaj le sukuʼunoʼob teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, maʼ ten u pʼatoʼon xan teʼ kʼiinoʼobaʼ (xok Salmo 37:18, 19).

16. ¿Baʼax jeʼel u beetik u káajal k-tuklik jach mix baʼal k-beetik yoʼolal Jéeobaeʼ?

¹⁶ Kéen yanak u jaʼabil máakeʼ jeʼel u káajal u yaatal u yóoleʼ tumen ku joʼopʼol u tuklik jach mix baʼal ku beetik yoʼolal Jéeoba. Maʼ xaaneʼ rey Davideʼ bey tu yuʼubiluba le ka chʼíijoʼ (Sal. 71:9). ¿Bix u yáantkoʼon Jéeoba kéen joʼopʼok k-uʼuyikba beyoʼ?

17. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuch tiʼ kiik Jherioʼ?

¹⁷ Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Jheri. Letiʼeʼ invitartaʼab utiaʼal junpʼéel curso tuʼux ku kaʼansaʼal bix unaj u kanáantaʼal le lugaroʼob tuʼux ku adorartaʼal Diosoʼ, baʼaleʼ maʼ taak u bin kaʼachiʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik baʼax oʼolal: «Tsʼoʼok in chʼíijil, kimen in wíicham tsʼoʼoleʼ maʼ in wojel in beet mix junpʼéel meyaj utiaʼal in wáantaj ichil u kaajal Jéeobaiʼ. Jach mix baʼal in biilal». Junpʼéel áakʼab antes u bin teʼ cursooʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba jach bix u yuʼubikuba. Ka kʼuch teʼ Najil Reino tuʼux kun tsʼaabil le cursooʼ, kaʼapʼéelchajaʼan u tuukul tumen ku tuklik maʼ unaj u bin kaʼachiʼ. Baʼaleʼ juntúul tiʼ le sukuʼunoʼob máans le tsoltʼaanoʼoboʼ  tu yaʼaleʼ le baʼax maas kʼaʼanaʼan u yilik Jéeobaoʼ letiʼe k-tsʼíiboltik u kaʼanskoʼonoʼ. Jherieʼ ku yaʼalik: «Ka tin wuʼuyaj leloʼ tin jáan tuklaj: ‹leloʼ jeʼel u páajtal in beetkeʼ›. Kaʼ túupʼ in wokʼol tumen tin tsʼáaj cuenta táan kaʼach u núukaʼal in oración tumen Jéeoba. Bey ka u yaʼalten láayliʼ yaan baʼax jeʼel u páajtal in beetik utiaʼal in meyajtikeʼ yéetel taak u kaʼansikten bix jeʼel in beetkeʼ». Jherieʼ ku yaʼalik xan: «Ka ooken teʼ cursooʼ saajken, lubaʼan in wóol yéetel kin wuʼuyik mix baʼal in biilal. Baʼaleʼ ka tsʼoʼokeʼ tin wuʼuyaj kiʼimak in wóol, maʼ saajkeniʼ yéetel jeʼel u páajtal in beetik uláakʼ meyajoʼob ichil u kaajal Jéeobaeʼ».

18. ¿Bix u yeʼesik le Biblia láayliʼ koʼoj u tojol tu táan Jéeoba le meyaj ku beetik máax tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼ?

¹⁸ Kex tsʼoʼok a chʼíijleʼ maʼ u lúubul a wóol tumen láayliʼ yaʼab meyajoʼob jeʼel u páajtal a beetik ichil u kaajal Jéeobaeʼ (Sal. 92:12-15). Kex ka k-tukult jach mix baʼal k-ojel k-beet wa jach junpʼíit le baʼax k-tsʼáaik tiʼ Jéeobaoʼ, Jesúseʼ tu kaʼanseʼ tu táan Jéeobaeʼ jach koʼoj u tojol tuláakal le baʼax k-beetik utiaʼal k-adorarkoʼ (Luc. 21:2-4). Le oʼolaleʼ tsʼáa a wóol a beet le baʼaxoʼob jeʼel u páajtal a beetkoʼ. ¿Bey baʼaxoʼob jeʼel u páajtal a beetkeʼ? Jeʼel u páajtal a kaʼansik u maasil yoʼolal Jéeobaeʼ, a orar yoʼolal u maasil sukuʼunoʼob yéetel a líiʼsik u yóoloʼob utiaʼal maʼ u xuʼulul u meyajtikoʼob Jéeoba. Kʼaʼajaktecheʼ Jéeobaeʼ ku chaʼik k-múul meyaj tu yéetel tumen ku yilik k-tsʼíiboltik k-beetik baʼax ku yaʼaliktoʼon, maʼ yoʼolal le bukaʼaj meyaj ku páajtal k-beetkoʼ (1 Cor. 3:5-9).

19. Jeʼex u yaʼalik Romanos 8:38 yéetel 39, ¿baʼax k-ojel maʼ ten u beet Jéeoba?

¹⁹ K-tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba tumen jach nojoch baʼal u yilik le baʼaxoʼob k-beetik utiaʼal k-adorarkoʼ. Letiʼeʼ tu beetoʼon utiaʼal k-tsʼoʼokbesik baʼax u kʼáat, letiʼe baʼax tsʼáaik u biilal k-kuxtaloʼ (Apo. 4:11). U máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ jeʼel u tuklikoʼob mix baʼal k-biilaleʼ, baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ bey u yilkoʼoniʼ tu táaneʼ jach koʼoj k-tojol (Heb. 11:16, 38). Le oʼolaleʼ kéen lúubuk a wóol tumen kʼojaʼanech, ku pʼáatal minaʼantech taakʼin wa tumen tsʼoʼok a chʼíijleʼ maʼ u tuʼubultecheʼ mix baʼal jeʼel u beetik u xuʼulul a yaabiltaʼal tumen Jéeoba, a Taata yaan teʼ kaʼanoʼ (xok Romanos 8:38, 39).