GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI GĨA 4
“Roho Guo Mwene nĩ Ũrutaga Ũira”
“Roho guo mwene nĩ ũrutaga ũira hamwe na roho witũ atĩ tũrĩ ciana cia Ngai.”—ROM. 8:16.
RWĨMBO NA. 25 Kĩndũ kĩa Mwanya
GĨCUNJĨ-INĨ GĨKĨ *
Jehova aahũthĩrire njĩra ya mwanya gũitĩrĩria Akristiano ta 120 roho wake mũtheru hĩndĩ ya Pentekoste (Rora kĩbungo kĩa 1-2)
1-2. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa mwanya wekĩkire mũthenya wa Pentekoste mwaka wa 33 M.M.?
KWARĨ Kiumia rũcinĩ itũũra-inĩ rĩa Jerusalemu. Mũthenya ũcio warĩ wa gĩathĩ gĩa Pentekoste, kĩa mwaka wa 33 M.M. Arutwo ta 120 maacemanĩtie hamwe nyũmba-inĩ ĩmwe ya igũrũ. (Atũm. 1:13-15; 2:1) Thikũ cigana ũna mbere ĩyo, Jesu aamathĩte maikare Jerusalemu, tondũ nĩ maangĩamũkĩrire kĩheo kĩa mwanya. (Atũm. 1:4, 5) Nĩ ũndũ ũrĩkũ wacokire gwĩkĩka?
2 Bibilia yugaga: “O rĩmwe gũkĩgĩa mũgambo mũnene kuuma igũrũ, ta wa rũhuho rũnene rũkĩhurutana.” Mũgambo ũcio ũkĩiyũra nyũmba yothe. Thutha ũcio, “nĩmĩ ciatariĩ ta nĩnĩmbĩ cia mwaki” igĩikara igũrũ rĩa mĩtwe ya arutwo acio, na othe “makĩiyũrũo nĩ roho mũtheru.” (Atũm. 2:2-4) Jehova aahũthĩrire njĩra ĩyo ya mwanya gũitĩrĩria arutwo acio roho wake mũtheru. (Atũm. 1:8) Arutwo acio nĩo maarĩ a mbere kwamũrũo kũgerera roho mũtheru, * na kũheo kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaathana hamwe na Jesu kũrĩa igũrũ.
GŨTHIAGA ATĨA RĨRĨA MŨNDŨ AITĨRĨRIO MAGUTA?
3. Nĩkĩ andũ arĩa maarĩ gĩathĩ-inĩ gĩa Pentekoste matiarĩ na nganja atĩ nĩ maaitĩrĩirio maguta kũgerera roho mũtheru?
3 Korũo warĩ ũmwe wa arutwo acio maacemanĩtie nyũmba-inĩ ya igũrũ, ndũngĩkariganĩrũo nĩ mũthenya ũcio. Kĩndũ kĩahaanaga ta rũrĩrĩmbĩ rwa mwaki gĩokire igũrũ rĩa mũtwe waku na ũkĩambĩrĩria kwaria na thiomi. (Atũm. 2:5-12) Ndũngĩkoragwo na nganja atĩ nĩ waitĩrĩirio maguta kũgerera roho mũtheru. No hihi andũ arĩa othe mamũragwo kũgerera roho mũtheru mamũragwo na njĩra ya mwanya kana makamũrũo ihinda-inĩ rĩmwe othe? Aca. Tũmenyaga ũguo atĩa?
4. Hihi andũ arĩa othe aamũre thĩinĩ wa karine ya mbere maaitagĩrĩrio maguta ihinda-inĩ rĩmwe? Taarĩria.
4 Reke twarĩrĩrie ihinda rĩrĩa andũ maitagĩrĩrio maguta. Akristiano acio maarĩ ta 120 to o tu maaitĩrĩirio maguta kũgerera roho mũtheru hĩndĩ ya Pentekoste mwaka wa 33 M.M. Thutha ũcio mũthenya-inĩ o ũcio, andũ angĩ ta 3,000 nĩ maamũkĩrire roho mũtheru ũrĩa weranĩirũo. Maaitĩrĩirio maguta hĩndĩ ĩrĩa maabatithirio. (Atũm. 2:37, 38, 41) No mĩaka-inĩ ĩrĩa yarũmĩrĩire, ti Akristiano othe maamũrĩtwo maaitagĩrĩrio maguta hĩndĩ ya kũbatithio. Asamaria maaitĩrĩirio maguta ihinda rĩna thutha wao kũbatithio. (Atũm. 8:14-17) Nake Korinelio na andũ a nyũmba yake maaitĩrĩirio maguta na njĩra ya mwanya tondũ maaitĩrĩirio maguta o na mbere ya kũbatithio.—Atũm. 10:44-48.
5. Gũthiaga atĩa rĩrĩa mũndũ aitĩrĩrio maguta kũgerera roho mũtheru kũringana na 2 Akorintho 1:21, 22?
5 Ningĩ, rekei twarĩrĩrie ũrĩa gũthiaga rĩrĩa mũndũ aitĩrĩrio maguta kũgerera roho mũtheru. Andũ amwe arĩa maitagĩrĩrio maguta, nĩ mambaga kuona arĩ ũndũ mũritũ gwĩtĩkia atĩ Jehova nĩ amathuurĩte. Mahota kwĩyũria, ‘Nĩ kĩĩ gĩatũmire Ngai athuure?’ No angĩ no mage kũigua ũguo. Gũtekũmakania ũrĩa mũndũ araigua, mũtũmwo Paulo nĩ aataarĩirie ũrĩa gũthiaga harĩ arĩa othe maitagĩrĩrio maguta, ooigire ũũ: “Rĩrĩa mwetĩkirie, nĩ mwekĩrirũo mũhũũri * kũgerera we na roho mũtheru ũrĩa mwerĩirũo, ũrĩa ũtũheaga ũũma o mbere wĩgiĩ igai ritũ.” (Ef. 1:13, 14; kohoro ka magũrũ-inĩ.) Jehova ahũthagĩra roho wake mũtheru gũteithia Akristiano acio mamenye wega atĩ nĩ amathuurĩte. Na njĩra ĩyo, roho mũtheru ũkoragwo ũrĩ “ũũma [marĩhi ma mbere kana kĩĩrĩgĩrĩro]” kĩrĩa maheagwo gĩa kũmateithia gũkorũo na ma atĩ nĩ magaatũũra kũrĩa igũrũ tene na tene no ti gũkũ thĩ.—Thoma 2 Akorintho 1:21, 22.
6. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Mũkristiano ũitĩrĩirio maguta arĩ o mũhaka eke nĩguo akaamũkĩra igai rĩake kũrĩa igũrũ?
6 Mũkristiano arĩkia gũitĩrĩrio maguta-rĩ, ũguo nĩ kuuga atĩ no nginya agaathiĩ kũrĩa igũrũ? Aca. Nĩ akoragwo na ma atĩ nĩ athuurĩtwo nĩguo agaathiĩ kũrĩa igũrũ. O na kũrĩ ũguo, nĩ abataraga kũririkana ũtaaro ũyũ: ‘Ariũ a Ithe witũ, mwĩrutanĩriei o na makĩria nĩguo mwĩkĩre hinya gwĩtwo o na gũthuurũo kwanyu, tondũ mũngĩthiĩ na mbere gwĩka maũndũ macio, gũtirĩ hĩndĩ mũgaatoorio.’ (2 Pet. 1:10) Kwoguo, o na angĩkorũo Mũkristiano nĩ athuurĩtwo na agaitĩrĩrio maguta, kana arĩ na rĩĩtana rĩa gũthiĩ kũrĩa igũrũ, amũkagĩra igai rĩake angĩkorũo tu nĩ egũtũũra arĩ mwĩhokeku.—Afil. 3:12-14; Ahib. 3:1; Kũg. 2:10.
MŨNDŨ AMENYAGA ATĨA ATĨ NĨ MŨITĨRĨRIE MAGUTA?
7. Arĩa maitĩrĩirio maguta mamenyaga atĩa atĩ marĩ na rĩĩtana rĩa gũthiĩ igũrũ?
7 No mũndũ amenyaga atĩa atĩ arĩ na rĩĩtana rĩa gũthiĩ kũrĩa igũrũ? Macokio no moneke wega harĩ ciugo cia Paulo kũrĩ Aroma arĩa ‘meetĩtwo matuĩke aamũre.’ Aameerire ũũ: “Mũtiaamũkĩrire roho wa ũkombo wa kũrehe guoya rĩngĩ, no mwaamũkĩrire roho wa kũmũtua ariũ, roho o ũrĩa ũtũmaga twanĩrĩre tũkoiga: “Abba, Baba!” Roho guo mwene nĩ ũrutaga ũira hamwe na roho witũ atĩ tũrĩ ciana cia Ngai.” (Rom. 1:7; 8:15, 16) Kwoguo Ngai kũgerera roho mũtheru, nĩ ateithagia arĩa maitĩrĩirio maguta kũmenya wega atĩ marĩ na rĩĩtana rĩa gũthiĩ kũrĩa igũrũ.—1 Thes. 2:12.
8. 1 Johana 2:20, 27 yonanagia atĩa atĩ Akristiano aitĩrĩrie maguta matibataraga mũndũ ũngĩ wa gwĩkĩra mũkonde atĩ o nĩ aitĩrĩrie maguta?
8 Jehova nĩ ateithagia arĩa mamũkagĩra rĩĩtana rĩake rĩa gũthiĩ kũrĩa igũrũ, gũkorũo matarĩ na nganja ngoro-inĩ na meciria-inĩ mao. (Thoma 1 Johana 2:20, 27.) Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, Akristiano arĩa aitĩrĩrie maguta nĩ mabataraga kũrutwo nĩ Jehova kũgerera kĩũngano, o ta Akristiano arĩa angĩ. No matibataraga mũndũ ũngĩ wa gwĩkĩra mũkonde atĩ nĩ aitĩrĩrie maguta. Jehova ahũthagĩra roho wake mũtheru, o guo hinya ũrĩa mũnene mũno igũrũ na thĩ kũmateithia kũmenya wega hatarĩ nganja atĩ o nĩ aitĩrĩrie maguta.
NĨ ‘MACIARĨTWO RĨNGĨ’
9. Rĩrĩa mũndũ aitĩrĩrio maguta-rĩ, nĩ ũndũ ũrĩkũ ũcenjagia harĩ we ta ũrĩa Aefeso 1:18 ĩtaarĩirie?
9 Andũ aingĩ arĩa matungatagĩra Ngai ũmũthĩ, no mone ũrĩ ũndũ mũritũ gũtaũkĩrũo ũrĩa gũthiaga mũndũ aitĩrĩrio maguta nĩ Ngai. Nĩkĩ hihi? Tondũ o ene matiitĩrĩirio maguta. Ngai oombire andũ matũũrage tene na tene gũkũ thĩ no ti kũrĩa igũrũ. (Kĩam. 1:28; Thab. 37:29) No Jehova nĩ athuuraga andũ amwe magaatũũra kũrĩa igũrũ. Nĩ ũndũ ũcio rĩrĩa amaitĩrĩria maguta, nĩ acenjagia kĩĩrĩgĩrĩro kĩao na mwĩcirĩrie wao, na kwoguo makerirĩria gũtũũra kũrĩa igũrũ.—Thoma Aefeso 1:18.
10. ‘Gũciarũo rĩngĩ’ nĩ kuuga atĩa? (Ningĩ rora kohoro ka magũrũ-inĩ.)
10 Rĩrĩa Akristiano maitĩrĩrio maguta kũgerera roho mũtheru, nĩ ‘maciaragwo rĩngĩ’ kana ‘magaciarũo kuuma igũrũ.’ * Ningĩ Jesu nĩ oonanirie atĩ ti ũndũ mũhũthũ gũtaarĩria mũndũ ũtarĩ mũitĩrĩrie maguta, ũrĩa mũndũ aiguaga ‘aciarũo rĩngĩ’ kana ‘aciarũo kuumana na roho.’—Joh. 3:3-8; kohoro ka magũrũ-inĩ.
11. Taarĩria ũrĩa mwĩcirĩrie wa mũndũ ũcenjagia thutha wa gũitĩrĩrio maguta.
11 Mwĩcirĩrie wa Mũkristiano ũcenjagia atĩa thutha wake gũitĩrĩrio maguta? Jehova atanaitĩrĩria Akristiano acio maguta, nĩ maakenagĩra kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra gũkũ thĩ tene na tene. Nĩ meeriragĩria mũno ihinda rĩrĩa Jehova akeheria waganu wothe na atue thĩ paradiso. No kũhoteke nĩ maahũũraga mbica makĩamũkĩra mũndũ wao wa famĩlĩ wakuĩte kana mũrata thutha wa kũriũkio. No thutha wa gũitĩrĩrio maguta, makĩambĩrĩria gwĩciria na njĩra ngũrani. Nĩkĩ hihi? Ti kũnogio maanogirio nĩ kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra gũkũ thĩ. Matiacenjirie mwĩcirĩrie wao tondũ wa gũkorũo marĩ na mĩtangĩko na moritũ. Matieeciririe o rĩmwe atĩ nĩ makaanogio nĩ gũtũũra gũkũ thĩ tene na tene. Handũ ha ũguo, Jehova nĩwe wahũthĩrire roho wake mũtheru gũcenjia mwĩcirĩrie wao na kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa maakenagĩra.
12. Kũringana na 1 Petero 1:3, 4, Akristiano aitĩrĩrie maguta maiguaga atĩa ũhoro wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩao?
12 Mũndũ ũitĩrĩirio maguta no aigue atagĩrĩire kũheo mweke ũcio wa mwanya. No ndekagĩrĩra nganja o na hanini atĩ Jehova nĩ amũthuurĩte. Nĩ akenaga na agacokia ngatho eciria ũhoro wa kĩĩrĩgĩrĩro gĩake kĩa ihinda rĩrĩa rĩroka.—Thoma 1 Petero 1:3, 4.
13. Akristiano aitĩrĩrie maguta maiguaga atĩa ũhoro wĩgiĩ ũtũũro wao gũkũ thĩ?
13 Hihi ũguo nĩ kuuga atĩ Akristiano aitĩrĩrie maguta nĩ meriragĩria gũkua? Mũtũmwo Paulo nĩ acoketie kĩũria kĩu. Aaringithanirie mĩĩrĩ ya kĩĩmwĩrĩ ĩrĩa maarĩ nayo na hema akiuga ũũ: “Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, ithuĩ arĩa tũkoragwo thĩinĩ wa hema ĩno nĩ tũcayaga na tũkaritũhĩrũo, tondũ tũtiendaga kũmĩaũra, ĩndĩ no twendaga kwĩhumba ĩyo ĩngĩ, nĩguo kĩrĩa gĩkuaga kĩmerio nĩ muoyo.” (2 Kor. 5:4) Akristiano acio matiiguaga manogetio nĩ ũtũũro, na kwoguo makerirĩria gũkua o na ihenya. Ngũrani na ũguo, nĩ makenagĩra ũtũũro, na nĩ mendaga gũtungatĩra Jehova o mũthenya hamwe na famĩlĩ ciao na arata. O na kũrĩ ũguo, marĩ ũndũ-inĩ o wothe ũrĩa mareka, hingo ciothe nĩ maririkanaga kĩĩrĩgĩrĩro kĩao kĩa magegania kĩa ihinda rĩrĩa rĩroka.—1 Kor. 15:53; 2 Pet. 1:4; 1 Joh. 3:2, 3; Kũg. 20:6.
HIHI JEHOVA NĨ AGŨITĨRĨIRIE MAGUTA?
14. Nĩ maũndũ marĩkũ matonanagia atĩ mũndũ nĩ mũitĩrĩrie maguta kũgerera roho mũtheru?
14 No gũkorũo nĩ wĩyũragia kana nĩ ũitĩrĩirio maguta kũgerera roho mũtheru. Angĩkorũo nĩ wĩyũragia ũguo, wĩcirie ũhoro wĩgiĩ ciũria ici cia bata: Nĩ ũiguaga ũrĩ na wendi mũnene wa gũkenia Jehova? Hihi nĩ ũkoragwo na kĩyo mũno ũtungata-inĩ? Nĩ ũthomaga Kiugo kĩa Ngai na kinyi na ũgathuthuria “maũndũ marĩa marikĩru ma Ngai”? (1 Kor. 2:10) Nĩ wonaga Jehova agĩgũteithia kũgĩa na moimĩrĩro ma mwanya ũtungata-inĩ waku? Nĩ ũiguaga atĩ nĩ itemi rĩaku gũteithia andũ arĩa angĩ maũndũ-inĩ ma kĩĩroho? Hihi kũrĩ na ũira ũkuonagia atĩ Jehova nĩ agũteithĩtie na njĩra itiganĩte ũtũũro-inĩ waku? Angĩkorũo macokio maku harĩ ciũria icio nĩ ĩĩ-rĩ, hihi ũguo nĩ kuonania atĩ ũrĩ na rĩĩtana rĩa gũthiĩ igũrũ? Aca. Nĩkĩ? Tondũ ndungata ciothe cia Ngai no ciigue ũguo, gũtekũmakania kana mũndũ nĩ mũitĩrĩrie maguta kana ti mũitĩrĩrie. Ningĩ Jehova kũgerera roho wake mũtheru, no ateithie ndungata yake o yothe gwĩka maũndũ macio gũtekũmakania kĩĩrĩgĩrĩro kĩayo nĩ kĩrĩkũ. Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, angĩkorũo nĩ ũiguaga ũrĩ na nganja kana ũrĩ mũitĩrĩrie maguta kũgerera roho mũtheru, nganja icio cionanagia atĩ ndũrĩ mũitĩrĩrie maguta. Andũ arĩa maheetwo rĩĩtana rĩu nĩ Jehova matikoragwo na nganja kana nĩ aitĩrĩrie maguta kana ti aitĩrĩrie. Nĩ mamenyaga nĩ aitĩrĩrie maguta.
Jehova aahũthĩrire roho wake mũtheru kũhe Iburahimu, Sara, Daudi, na Johana Mũbatithania hinya wa gwĩka maũndũ ma magegania, no ndaahũthĩrire roho ũcio kũmahe kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra kũrĩa igũrũ (Rora kĩbungo gĩa 15-16) *
15. Tũmenyaga atĩa atĩ ti andũ othe arĩa mamũkagĩra roho mũtheru wa Ngai mathuuragwo gũthiĩ igũrũ?
15 Thĩinĩ wa Bibilia nĩ tuonaga cionereria nyingĩ cia andũ maarĩ na wĩtĩkio mũrũmu, na maatongoragio nĩ roho mũtheru, o na kũrĩ ũguo, andũ acio matiarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũthiĩ igũrũ. Daudi aatongoragio nĩ roho mũtheru. (1 Sam. 16:13) Roho mũtheru nĩ wamũteithagia gũtaũkĩrũo nĩ maũndũ marikĩru megiĩ Jehova, na ningĩ nĩ wamũtongoririe kwandĩka icunjĩ imwe cia Bibilia. (Mar. 12:36) O na kũrĩ ũguo, mũtũmwo Petero ooigire atĩ “Daudi ndaambatire igũrũ.” (Atũm. 2:34) Nake Johana Mũbatithania ‘aaiyũirũo nĩ roho mũtheru.’ (Luk. 1:13-16) Jesu ooigire atĩ gũtirĩ mũndũ warĩ mũnene gũkĩra Johana, no agĩcoka akiuga atĩ Johana ndagaakorũo Ũthamaki-inĩ wa igũrũ. (Mat. 11:10, 11) Jehova nĩ aahũthĩrire roho wake mũtheru kũhe andũ acio hinya wa gwĩka maũndũ ma magegania, no ndaahũthĩrire hinya ũcio kũmathuura nĩguo magaathiĩ gũtũũra kũrĩa igũrũ. Hihi ũguo nĩ kuuga atĩ matiarĩ ehokeku ta arĩa mathuuragwo nĩguo mathiĩ magaathane kũrĩa igũrũ? Aca. Jehova nĩ akaamariũkia matũũre thĩinĩ wa Paradiso gũkũ thĩ.—Joh. 5:28, 29; Atũm. 24:15.
16. Andũ aingĩ arĩa matungatagĩra Ngai ũmũthĩ makoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩkũ?
16 Andũ aingĩ arĩa matungatagĩra Ngai ũmũthĩ matikoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũthiĩ igũrũ. O ta Iburahimu, Sara, Daudi, Johana Mũbatithania, na athuri na atumia aingĩ a mahinda ma Bibilia, nĩ merĩgagĩrĩra gũgaatũũra gũkũ thĩ hĩndĩ ĩrĩa Ũthamaki wa Ngai ũgaakorũo ũkĩmathamakĩra.—Ahib. 11:10.
17. Tũkaarĩrĩria ciũria irĩkũ gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?
17 Tondũ gatagatĩ-inĩ ka andũ a Ngai kũrĩ na andũ amwe aitĩrĩrie maguta, nĩ kũrĩ ciũria ciĩyumĩragia. (Kũg. 12:17) Kwa ngerekano-rĩ, arĩa aitĩrĩrie maguta magĩrĩirũo kwĩyona atĩa? Mũndũ thĩinĩ wa kĩũngano kĩanyu angĩambĩrĩria kũrĩa mũgate na kũnyua ndibei hĩndĩ ya Kĩririkano-rĩ, hihi wagĩrĩirũo kũmuona atĩa? Hihi nĩ wagĩrĩirũo gũtangĩka ũngĩona atĩ mũigana wa andũ arĩa maroiga nĩ aitĩrĩrie maguta ũrathiĩ wongererekete? Nĩ tũgaacokia ciũria icio gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire.
^ kĩb. 5 Kuuma hĩndĩ ya Pentekoste mwaka wa 33 Mahinda Maitũ (M.M.), Jehova nĩ aheaga Akristiano amwe kĩĩrĩgĩrĩro kĩa magegania, kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaathana hamwe na Mũrũwe kũrĩa igũrũ. No hihi Akristiano acio mamenyaga atĩa atĩ nĩ mamũrĩtwo nĩ ũndũ wa mweke ũcio wa mwanya? Gũthiaga atĩa rĩrĩa mũndũ amũkĩra rĩĩtana rĩu? Gĩcunjĩ gĩkĩ kiumanĩte na kĩngĩ kĩarĩ thĩinĩ wa Mũrangĩri wa Janũarĩ, 2016. Nĩ gĩgũtũcokeria ciũria icio cia bata.
^ kĩb. 2 GŨTAARĨRIA CIUGO: Kwamũrũo kũgerera roho mũtheru: Jehova ahũthagĩra roho wake mũtheru gũthuura mũndũ nĩguo agaathana hamwe na Jesu kũrĩa igũrũ. Kũgerera roho wake, Ngai nĩ aheaga mũndũ ũcio “ũũma o mbere,” kana kĩĩrĩgĩrĩro kĩa mahinda marĩa maroka. (Ef. 1:13, 14) Akristiano acio no mahote kuuga atĩ roho mũtheru nĩ “ũrutaga ũira,” kana ũkamateithia kũmenya wega atĩ igai rĩao rĩrĩ kũrĩa igũrũ.—Rom. 8:16.
^ kĩb. 5 GŨTAARĨRIA CIUGO: Gwĩkĩrũo mũhũũri. Mũndũ angĩikara arĩ mwĩhokeku nĩ ekĩragwo mũhũũri wa mũico atanakua kana kahinda kanini mbere ya thĩna ũrĩa mũnene kwambĩrĩria.—Ef. 4:30; Kũg. 7:2-4; rora “Ciũria Kuuma Kũrĩ Athomi” thĩinĩ wa Mũrangĩri wa Ĩpuro 2016.
^ kĩb. 10 Nĩguo wone ũhoro makĩria wĩgiĩ ũrĩa “gũciarũo rĩngĩ” kuugĩte, rora Mnara wa Mlinzi, wa Ĩpuro 1, 2009, kar. 3-12.
RWĨMBO NA. 27 Kũguũrio kwa Ariũ a Ngai
^ kĩb. 57 GŨTAARĨRIA MBICA: Gũtekũmakania kana tũrĩ njera nĩ ũndũ wa wĩtĩkio witũ, kana tũrĩ na wĩyathi wa kũhunjia na kũrutana ũhoro wa ma, no tũkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra thĩinĩ wa thĩ rĩrĩa tũgaakorũo tũgĩthamakĩrũo nĩ Ũthamaki wa Ngai.
