1. ?Sa benin yɛ Zoova seli kɛ ɔ́ jú e blɛ liɛ’n su-ɔ?

CƐN kun’n, Zoova seli kɛ: “I blɛ sɔ nun’n, sɛ sran blu be aniɛn’n ti ngunminngunmin’n, bé kó trá Zuif kunngba cenje i wun tralɛ’n i nuan su’n, kpɛkuun bé sé i kɛ: ‘E nin amun yɛ é kɔ́-ɔ, afin e tili i kɛ Nyanmiɛn’n wo amun sin.’” (Zkr. 8:23) “Zuif” nga be kɛn i ndɛ wa’n, ɔ ti Klisifuɛ nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n, be nzɔliɛ. Be flɛ be ekun kɛ “Izraɛli ng’ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ’n.” (Gal. 6:16) Yɛ “sran blu” nga be kan be ndɛ’n, be ti Klisifuɛ nga be lafi su kɛ bé ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n asiɛ’n su wa’n, be nzɔliɛ. Be wun i wlɛ kɛ Klisifuɛ nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n, Zoova nin be o nun. Ɔ maan, kɛ be nin be su Zoova likawlɛ’n, ɔ yo be fɛ dan.

2. ?Wafa sɛ yɛ “sran blu” be kwla se kɛ be nin be nga be kpali be sieli ngunmin’n mun yɛ “bé kɔ́-ɔ”?

² ?Kɛ mɔ Klisifuɛ onga’m be siman be nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su mɔ be te o asiɛ’n su wa’n be kwlaa be dunman’n, * wafa sɛ yɛ be kwla se kɛ be nin be yɛ bé “kɔ́-ɔ”? Biblu’n se kɛ “sran blu bé kó trá Zuif kunngba cenje i wun tralɛ’n i nuan su’n, kpɛkuun bé sé i kɛ: ‘E nin amun yɛ é kɔ́-ɔ, afin e tili i kɛ Nyanmiɛn’n wo amun sin.’” Ndɛ sɔ’n kle kɛ nán Zifu kunngba cenje sakpa i ndɛ yɛ be kan-ɔn. Sanngɛ ɔ ti sran akpasua nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n be nzɔliɛ. Klisifuɛ onga’m be kunndɛ kɛ be nin Klisifuɛ akpasua  sɔ’n bé sú Zoova likawlɛ. Sanngɛ be wun i wlɛ kɛ Zezi yɛ ɔ ti e su kpɛn’n niɔn, nán be nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su mun-ɔn.—Mat. 23:10.

3. ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ nga nun-ɔn?

³ Kɛ mɔ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be nun wie’m be te o asiɛ’n su wa’n ti’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ wie’m be kwla usa be wun kɛ: ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, be bu be wun-ɔn? ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu be nga be di kpanwun mɔ be nɔn duvɛn e Wla kpɛnlɛ aɲia’n i bo mun-ɔn? ?Sɛ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be nuan’n uka su titi’n, ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e sa sin bubu e-ɔ? Like suanlɛ nga nun’n, é wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.

4. (1) ?Ndɛ benin yɛ ɔ o 1 Korɛntifuɛ Mun 11:27-29 nun m’ɔ fata kɛ ɔ yo be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be cinnjin-ɔn? (2) ?Ngue ti-ɔ?

⁴ Ɔ fata kɛ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be tinuntinun be bu ndɛ ng’ɔ o 1 Korɛntifuɛ Mun 11:27-29 nun’n, i akunndan kpa. (An kanngan nun.) ?Wafa sɛ yɛ sran kun mɔ be kpɛli i sieli i ngunmin’n, ɔ kwla di kpanwun’n, yɛ ɔ nɔn duvɛn kusu nn ɔ  nin ‘i sɔ yolɛ’n fataman-ɔn’? Sɛ sran sɔ’n nantiman Zoova i mmla’m be su’n, e kwla se kɛ ɔ nin i sɔ yolɛ’n fataman. (Ebr. 6:4-6; 10:26-29) I sɔ’n ti’n, sɛ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be kunndɛ kɛ ‘bé ɲán be akatua’n mɔ yɛle flɛlɛ mɔ Klisi Zezi ti’n Ɲanmiɛn flɛ be nglo lɔ’n,’ ɔ fata kɛ be nin Ɲanmiɛn be nanti klanman titi.—Fp. 3:13-16

5. ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, be bu be wun-ɔn?

⁵ Zoova i wawɛ’n yo maan i sufuɛ’m be yo wun ase kanfuɛ, yɛ be tuman wun. (Efɛ. 4:1-3; Kol. 3:10, 12) I sɔ’n ti’n, ɔ fataman kɛ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be bu i kɛ be ti kpa tra be wiengu mun. Be wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n sieman be traman Klisifuɛ nga be lafi su kɛ bé trán asiɛ’n su wa’n. Asa ekun’n, be bumɛn i kɛ Ɲanmiɛn maan be wun i nuan Ndɛ’n i wlɛ tra be wiengu mun. Yɛ be su seman Klisifuɛ kun le kɛ Ɲanmiɛn w’a flɛ i wie naan ɔ fata kɛ ɔ di e Min’n i aliɛ’n. Afin, be si kɛ Zoova kunngba cɛ yɛ ɔ kwla flɛ i sufuɛ kun kɛ ɔ wɔ ɲanmiɛn su-ɔ.

6. ?Kɛ nga 1 Korɛntifuɛ Mun 4:7, 8 fa kan’n sa’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be yo-ɔ?

⁶ Be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, be wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn bu be sran ti yɛ ɔ kpali be-ɔ. Sanngɛ be kunndɛman kɛ be wiengu Klisifuɛ’m be manman be. (Fp. 2:2, 3) Asa ekun’n, kɛ Ɲanmiɛn kpa Klisifuɛ kun’n, i ngunmin yɛ ɔ wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn w’a kpɛ i-ɔ. Ɲanmiɛn boman su kleman sran uflɛ. Ɔ maan sɛ ɔ wun kɛ Klisifuɛ wie’m be lafiman su kɛ Ɲanmiɛn w’a fɛ i wawɛ’n w’a mɛn i’n, ɔ bomɛn i nuan. Afin, ɔ si kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ sɛ sran kun se kɛ Ɲanmiɛn w’a mɛn i junman kun m’ɔ ti i liɛ ngunmin kun’n, nán maan be ka lɛ be fa su. (Ngl. 2:2) Be nga Ɲanmiɛn kpa be’n, be kunndɛman kɛ be wiengu’m be bu be sran dan. I sɔ’n ti’n, kɛ be wun be wiengu Klisifuɛ kun’n be semɛn i kɛ Ɲanmiɛn w’a kpa be w’a sie be ngunmin. Yɛ be faman junman dan nga bé kó dí i ɲanmiɛn su lɔ’n, be diman be nuan.—An kanngan 1 Korɛntifuɛ Mun 4:7, 8 nun.

7. (1) ?Ngue yɛ ɔ fataman kɛ be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n be yo-ɔ? (2) ?Ngue ti-ɔ?

⁷ Ɔ fataman kɛ be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, be tran be ngunmin akpasua kun naan be yo ninnge mun likawlɛ. Asa ekun’n, ɔ fataman kɛ be kunndɛ be wiengu nga Ɲanmiɛn kpali be wie’n, naan be koko be kpalɛ mɔ Ɲanmiɛn kpali be’n i su yalɛ. Annzɛ kusu ɔ fataman kɛ be ngunmin be yia naan be suan Biblu’n nun like. (Gal. 1:15-17) Sɛ be yo sɔ’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n su tranman asɔnun’n nun. Yɛ aniaan’m be bo su yoman kun.—Rɔm. 16:17, 18.

8. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e bu Klisifuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, be sran tratra su-ɔ? (An nian ndɛ ng’ɔ o ja ngua lɔ’n nun wie.)

⁸ ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu e niaan nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n mun-ɔn? Ɔ fataman kɛ e manman sran. Ɔ maan, ɔ fataman kɛ e manman be nga be kpali be sieli be ngunmin’n mun. (Mat. 23:8-12) Ɲanmiɛn Ndɛ’n wla e fanngan kɛ e nian asɔnun kpɛnngbɛn’m be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n nin be nzuɛn’n su. W’a seman kɛ e flɛ sran wie kɛ e Min. (Ebr. 13:7) Asa ekun’n, Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ ‘maan e ɲin yi asɔnun kpɛnngbɛn’m be kpa.’ Afin ‘be nian asɔnun’n su kpa’ kpɛkun ‘be tu be klun kpa be kan Ɲanmiɛn ndɛ’n.’ Biblu’n w’a seman kɛ e ɲin yi be afin Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin. (1 Tim. 5:17) Sɛ e manman be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, i sɔ’n kwla yo be kɛnsrɛn. * Annzɛ be kwla yo be wun dandan. (Rɔm. 12:3) Kusu e nun wie fi kunndɛman kɛ i dunman nun ti’n, Klisi i niaan kun yo sa m’ɔ timan su’n.—Lik 17:2.

9. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e ɲin yi be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n mun-ɔn?

⁹ ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e ɲin yi be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n mun-ɔn? Ɔ fataman kɛ e usa be wafa nga Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin be’n, i su kosan. Afin ɔ timan e ndɛ yɛ ɔ fataman kɛ e si i nun ndɛ bɔbɔ. (1 Tes. 4:11; 2 Tes. 3:11) Ɔ fataman kɛ e se e wun kɛ, kɛ mɔ Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin aniaan kun’n ti’n, nn Ɲanmiɛn w’a fɛ i wawɛ’n w’a mɛn i yi’n, annzɛ i wun’n, annzɛ i osufuɛ mun wie. Afin kpalɛ mɔ Ɲanmiɛn kpa Klisifuɛ mun’n, ɔ timan be aja like. Ɲanmiɛn bɔbɔ yɛ ɔ kpa be-ɔ. (1 Tes. 2:12) Asa ekun’n, ɔ fataman kɛ e usa Klisifuɛ sɔ’m be kosan wie m’ɔ kwla yo be kɛnsrɛn-ɔn. I wie yɛle kɛ, nán e usa aniaan bla kun mɔ Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mɛnnin i wun’n i kɛ: ‘?Kɛ mɔ Ɲanmiɛn kpali ɔ wun’n kɛ ɔ wɔ ɲanmiɛn su mɔ ɔ liɛ’n á ká asiɛ’n su wa’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n yo wɔ-ɔ?’ Afin e lafi su kɛ mɛn klanman’n nun lɔ’n, Zoova ‘mán ninnge nga nguan o be nun’n be kwlaa be like ng’ɔ ju be’n.’—Jue. 145:16.

10. ?Kɛ e ‘manmanman sran dandan mun’n,’ i su ye benin yɛ e bɔbɔ e ɲɛn i-ɔ?

¹⁰ Kɛ e buman be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n be sran traman e wiengu mun’n, i sɔ’n yo e bɔbɔ e ye wie. ?Wafa sɛ? Biblu’n kle kɛ Klisifuɛ sɔ’m be nun wie’m be kwla yaci Ɲanmiɛn i sulɛ. (Mat. 25:10-12; 2 Piɛ. 2:20, 21) I sɔ’n ti’n, maan ɔ wie be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n mun-o, annzɛ Klisifuɛ nga be su Ɲanmiɛn w’a cɛ kpa’n mun-o, annzɛ kusu aniaan nga sran’m be si be kpa mun-o, ɔ fataman kɛ e manman be naan e kaci be sufuɛ. (Zid. 16, jnd.) I liɛ’n, sɛ be nun kun yo sa tɛ wie naan be tu i asɔnun’n nun’n, e su yaciman Zoova i sulɛ wie.

11. ?Ngue yɛ e sie i nzɔliɛ be nga be di kpanwun mɔ be nɔn duvɛn’n be nuan’n su-ɔ?

¹¹ Laa’n, be nga be di kpanwun mɔ be nɔn duvɛn e wla kpɛnlɛ aɲia’n i bo’n, be nuan kpɛ su afuɛ kwlakwla. Sanngɛ le nɲɔn nga nun’n, e wun kɛ be nuan’n uka su afuɛ kwlaa nun. ?Ɔ fata kɛ i sɔ’n bubu e sa sin? Cɛcɛ. Maan e fa e ɲin e sie i sa wie’m be su.

12. ?Sɛ be nga be di e Min’n i aliɛ’n be nuan uka su’n, ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e sa sin bubu e-ɔ?

¹² “Zoova si be nga be ti i liɛ’n.” (2 Tim. 2:9) Kɛ é yó e Wla kpɛnlɛ aɲia’n, aniaan nga be ka be kwlaa nga be di kpanwun, mɔ be nɔn duvɛn’n, be timan kɛ Zoova sa. Ɔ maan  be siman sran nga Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ mɛnnin i sakpa’n, ɔ nin sran nga w’a fɛmɛn i wawɛ’n w’a mɛnmɛn i sakpa’n. Kusu kɛ be ka sran mun’n, be nga be bu i kɛ Ɲanmiɛn kpali be wie’n, be o be nun wie. Sanngɛ like nga e sie i nzɔliɛ’n yɛle kɛ be nga be di kpanwun mɔ be nɔn duvɛn’n kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, be nun wie’m be yaci i sɔ yolɛ. Wie mun sa wie ti’n, blɛ wie nun’n, be akunndan’n sanngannin. Ɔ maan, be buli i kɛ Ɲanmiɛn w’a fɛ i wawɛ’n w’a man be kɛ be nin Klisi be ko di famiɛn. I kwlaa sɔ’n ti’n, e siman be nga Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin be sakpa mɔ be te o asiɛ’n su wa’n, be nuan trele ng’ɔ ka’n.

13. ?Ngue ndɛ yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kɛn i be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin mɔ bé wá wún ɲrɛnnɛn dan’n nun’n, be su-ɔ?

¹³ Kɛ Zezi wá fá be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin mun kɔ́ ɲanmiɛn su’n, ɔ́ fá be asiɛ’n i bue nnan’m be su. (Mat. 24:31) Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ mɛn’n i awieliɛ blɛ’n nun’n, nn Klisifuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n be nun wie’m be te o asiɛ’n su wa. (Ngl. 12:17) Sanngɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n w’a boman be nga bé wá wún ɲrɛnnɛn dan’n nun’n, be nuan.

14. ?Kɛ nga Rɔmunfuɛ Mun 9:11, 16 fa kan’n sa’n, ngue like yɛ wafa nga Zoova kpa be nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n ɔ kle e-ɔ?

¹⁴ Zoova fɛ i wawɛ’n maan sran mun blɛ nga i bɔbɔ klo’n su. (Rɔm. 8:28-30) Kɛ Zoova cɛnnin Zezi’n, yɛ ɔ boli i sufuɛ’m be kpalɛ bo-ɔ. Atrɛkpa’n, Zoova kpali Zezi i sɔnnzɔnfuɛ klikli’m be kwlaa sieli be ngunmin. Sanngɛ kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, be nga be se be wun kɛ be ti Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n, be nun sunman b’a nianman Zezi i ajalɛ’n su kun. Sanngɛ, be nun kunngun nga be kleli kɛ be ti Zezi i sɔnnzɔnfuɛ sakpa’n, Zoova kpali be sieli be ngunmin. Zezi seli kɛ i sɔnnzɔnfuɛ kpa sɔ’m be ti kɛ ble sa naan be o ijre tɛ wie i afiɛn. (Mat. 13:24-30) Mɛn’n i awieliɛ blɛ  nga nun’n, Zoova te kpa i sufuɛ’m be nun wie mun naan be tran 144.000 be nun wie. * Ɔ maan atrɛkpa’n, kɛ mɛn’n i awieliɛ cɛn’n wá mántan koko kpa’n, Zoova kpɛ́ i sufuɛ wie mun ekun. Sɛ ɔ yo sɔ kusu’n, ɔ fataman kɛ e se kɛ like ng’ɔ yo’n timan kpa. (An kanngan Rɔmunfuɛ Mun 9:11, 16 nun.) * Nán e yo kɛ Zezi i ɲanndra kun nun junman difuɛ’m be sa. Junman difuɛ sɔ’m be plannin be su kpɛn’n su. Afin be nga be boli junman’n i dilɛ bo ndɛ nun’n, be nin be nga be bali kasiɛn su’n, be akatua’n yoli kun.—Mat. 20:8-15.

15. ?Be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be kwlaa yɛ be flɛ be ‘junman difuɛ nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n’ niɔn? An yiyi nun.

¹⁵ Nán be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be kwlaa yɛ be flɛ be ‘junman difuɛ nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n’ niɔn. (An kanngan Matie 24:45-47 nun) Klisifuɛ klikli’m be blɛ su’n, Zoova nin Zezi be fali sran kaan sa kɛ be kle i sufuɛ onga’m be like. Asa ekun’n, Ɲanmiɛn maan i sufuɛ ng’ɔ kpali be’n be nun kaan sa yɛ be klɛli Biblu’n i bue nga laa be klɛli i Glɛki aniɛn nun’n niɔn. Andɛ kusu’n, Klisifuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, be nun kaan sa yɛ be man Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be ‘aliɛ blɛ ng’ɔ nin i fata’n i su-ɔ.’

16. ?Ngue yɛ e wunnin i like suanlɛ nga nun-ɔn?

¹⁶ ?Ngue yɛ e wunnin i like suanlɛ nga nun-ɔn? E wunnin i kɛ Zoova kpali Klisifuɛ wie mun naan be nin Zezi be ko di famiɛn ɲanmiɛn su lɔ. Klisifuɛ sɔ’m be nzɔliɛ yɛle “Zuif” mɔ Zakari kɛnnin i ndɛ’n. E wunnin i ekun kɛ Klisifuɛ onga’m bé ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n asiɛ’n su wa. Klisifuɛ sɔ’m be nzɔliɛ yɛle “sran blu” mɔ Zakari kannin be ndɛ’n i nzɔliɛ. Ɲanmiɛn man Klisifuɛ akpasua nɲɔn sɔ’m be mmla kunngba’n. Yɛ ɔ kunndɛ kɛ be kwlakwla be nin i be nanti klanman lele be guɛ i ti’n nin i bo. Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ i sufuɛ’m be kwlakwla be yo wɛtɛɛfuɛ, yɛ be bo yo kun be su i likawlɛ. Mɛn’n i awieliɛ cɛn’n ɔ su mantan koko kpa. I sɔ’n ti’n, maan e kwlakwla e su Zoova titi. Yɛ maan e su Zezi su kɛ “bua fa kun” fa su be tafuɛ’n i su’n sa.—Zan 10:16.