1. ¿Achkë xuʼij Jehová chë xtbʼanatäj chkipan ri qʼij ri yoj kʼo komä?

JEHOVÁ xuʼij chë xtbʼanatäj reʼ chkipan ri qʼij ri yoj kʼo komä: «Chkipan ri qʼij riʼ, lajuj achiʼaʼ ri yechʼö ronojel kiwäch chʼaʼäl, kuw xtkichäp rutzyaq jun judío chqä xtkiʼij che rä: ‹Nqajoʼ nqbʼä iwkʼë, rma qakʼoxan chë Dios kʼo iwkʼë rïx›» (Zac. 8:23). Ri achï «judío» nukʼambʼej tzij chkij ri winäq ri yechaʼon rma Dios rchë yebʼä chkaj. Ri winäq riʼ nbʼix chqä «ri Israel rchë Dios» chkë (Gál. 6:16). Y ri «lajuj achiʼaʼ» nukʼambʼej tzij chkij ri winäq ri kiyoʼen ri kʼaslemal ri ma nkʼis ta chwäch le Ruwachʼulew. Ri winäq riʼ kitaman chë yë Jehová xchaʼö kichë ri xkebʼä chkaj. Rma riʼ kan janina ruqʼij chkiwäch ryeʼ ri nkiyaʼ ruqʼij Dios kikʼë ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj.

2. ¿Achkë ntel chë tzij chë ri lajuj achiʼaʼ yebʼä kikʼë ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj?

² Tapeʼ komä ma qataman ta kibʼiʼ jontir ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj, * ri qayoʼen nqkʼaseʼ qa chwäch le Ruwachʼulew nqkowin «nqbʼä» kikʼë ri qachʼalal riʼ. ¿Achkë ntel chë tzij riʼ? Le Biblia nuʼij chë ri «lajuj achiʼaʼ» kuw wä xtkichäp «rutzyaq jun judío» chqä xtkiʼij wä che rä: «Nqajoʼ nqbʼä iwkʼë, rma qakʼoxan chë Dios kʼo iwkʼë rïx». Re versículo reʼ xa xuʼ jun judío nutzjoj. Tapeʼ ke riʼ, taq ri lajuj achiʼaʼ yetzjon rkʼë, nkiʼij «iwkʼë rïx» che rä. Riʼ nukʼüt chë ri «judío» riʼ ma xa xuʼ ta chrij jun winäq ntzjon wä. Ri judío riʼ nukʼambʼej tzij chkij ri molaj qachʼalal ri yechaʼon rma ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios. Ri ma yechaʼon ta rchë yebʼä chkaj nkiyaʼ ruqʼij Jehová kikʼë ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj. Ye kʼa, ma yekitzeqelbʼej ta ri winäq riʼ, rma kitaman chë xa xuʼ Jesús kʼo chë nkitzeqelbʼej (Mat. 23:10).

3. ¿Achkë kʼutunïk xkeqʼalajsäx chpan re tjonïk reʼ?

³ Komä kʼa ye kʼo na jojun ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj chkikojöl ri rusamajelaʼ Dios. Rma riʼ, rkʼë jbʼaʼ ye kʼo jojun yekiʼän re kʼutunïk reʼ: ¿achkë rubʼanik kʼo chë nkitzʼët kiʼ ri qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj?, we jun qachʼalal nutäj ri kaxlanwäy  chqä ri vino taq nnatäx rukamik Jesús, ¿achkë qanaʼoj kʼo chë nqakʼüt chwäch? y ¿kʼo ta komä chë nqachʼujirsaj qiʼ rma xa najin yekʼiyär ri yetjö ri kaxlanwäy chqä ri vino? Re tjonïk reʼ xkeruqʼalajsaj ri kʼutunïk riʼ.

4. ¿Achkë rubʼixik nuyaʼ 1 Corintios 11:27 kʼa 29 ri kʼo chë nkiyaʼ rejqalen ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj, y achkë rma?

⁴ Ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj kʼo jun rubʼixik nyaʼöx chkë chpan 1 Corintios 11:27 kʼa 29 (taskʼij ruwäch). ¿Ajän riʼ taq jun ri chaʼon rchë nbʼä chkaj «ma taqäl ta chrij» nutäj ri kaxlanwäy chqä ri vino chpan ri moloj chrij Runataxik Rukamik Jesús? Nbʼanatäj riʼ taq ma najin ta nusmajij ri rupixaʼ Jehová (Heb. 6:4-6; 10:26-29). Ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj kitaman chë kʼo chë ma nkiqʼäj ta ri rupixaʼ Jehová we nkajoʼ yebʼä chkaj, rma ya riʼ jun utzil ri nuyaʼ Dios chkë rma Cristo Jesús (Filip. 3:13-16).

5. ¿Achkë rubʼanik kʼo chë nkitzʼët kiʼ ri qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj?

⁵ Ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Jehová nuʼän chë ri winäq nkiqasaj kiʼ, y ma nuʼän ta chë más nkinimirsaj kiʼ (Efes. 4:1-3; Col. 3:10, 12). Rma riʼ, ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj ma nkinaʼ ta chë más ye ütz chkiwäch ri nkʼaj chik. Ryeʼ nqʼax  chkiwäch chë ma rma ta yechaʼon rchë yebʼä chkaj, Jehová xtyaʼ pä más ri loqʼoläj ruchqʼaʼ pa kiwiʼ chkiwäch ri nkʼaj chik rusamajelaʼ. Chqä ma nkinaʼ ta chë ryeʼ más kitamabʼal chrij le Biblia chkiwäch ri nkʼaj chik winäq. Y majun bʼëy xtkiʼij ta che rä jun chik: «Rït chqä yït chaʼon rma ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios, rma riʼ kʼo ta chë natäj ri kaxlanwäy chqä ri vino taq nqanataj rukamik Jesús». Pa rukʼexel nkiʼän riʼ, ryeʼ nkiqasaj kiʼ chqä nqʼax chkiwäch chë xa xuʼ Jehová nkowin nuchaʼ jun winäq rchë nbʼä chkaj.

6. Rkʼë ri nuʼij 1 Corintios 4:7 chqä 8, ¿achkë naʼoj kʼo chë yekikʼüt ri cristianos ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj?

⁶ Ri cristianos ri yechaʼon rma Jehová rchë yebʼä chkaj, kan jun nimaläj spanïk nkitzʼët riʼ. Tapeʼ ke riʼ, ma nkiyoʼej ta chë nyaʼöx más kiqʼij kimä ri nkʼaj chik (Filip. 2:2, 3). Kitaman chqä chë taq Jehová xeruchaʼ, ma xuʼän ta chë ronojel winäq xkitamaj riʼ. Rma riʼ, jun cristiano ri kʼa xchaʼöx qa rchë nbʼä chkaj ma nsach ta rukʼuʼx we ye kʼo winäq ma kan ta nkinmaj chë xchaʼöx rma Jehová. Ryä ütz nuʼän riʼ, rma chpan le Biblia nuʼij chë ma chaninäq ta tqanmaj rutzij xa bʼa achkë winäq ri nuʼij chë xyaʼöx jun nimaläj samaj pa ruqʼaʼ rma Dios (Apoc. 2:2). Y rma ma nkajoʼ ta nnimirsäx kiqʼij, ri qachʼalal riʼ ma nkiʼij ta chë yechaʼon rchë yebʼä chkaj taq nkimöl kiʼ kikʼë ri qachʼalal. Chqä ma nkinaʼ ta chë kʼo más kiqʼij xa rma yechaʼon rchë yebʼä chkaj (taskʼij ruwäch 1 Corintios 4:7, 8).

7. ¿Achkë ma nkiʼän ta ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj, y achkë rma?

⁷ Ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj ma xa xuʼ ta chkiwäch ryeʼ nkikʼwaj wä kiʼ, achiʼel ta kan kʼo jun moloj ri xa xuʼ kichë ryeʼ bʼanon. Chqä ma nkikanuj ta kiʼ rchë nkitzjoj chkiwäch achkë rubʼanik xechaʼöx rma Dios nixta nkimöl kiʼ rchë nkitjoj kiʼ chrij le Biblia (Gál. 1:15-17). Rma we nkiʼän riʼ, ma xketoʼon ta chë ri qachʼalal más junan nuʼän kiwäch chpan rutinamit Jehová. Chqä ma xtkiyaʼ ta qʼij chë ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios xtkʼwaj kibʼey, rma ri loqʼoläj uchqʼaʼ riʼ nuʼän chë njeʼ uxlanen chpan rutinamit Dios chqä chë junan nuʼän kiwäch ri qachʼalal (Rom. 16:17, 18).

8. ¿Achkë rma nkʼatzin nqachajij qiʼ rkʼë ri qanaʼoj nqaʼän kikʼë ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj? (Tatzʼetaʼ chqä ri nota).

⁸ ¿Achkë qanaʼoj kʼo chë nqaʼän kikʼë ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj? Tapeʼ jun qachʼalal chaʼon rchë nbʼä chkaj, ma ütz ta chë kan nqʼax ruwiʼ ruqʼij nqayaʼ (Mat. 23:8-12). Kantzij na wä chë le Biblia nuʼij chë tqakʼamaʼ qanaʼoj  chrij ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx ri ukʼwäy taq bʼey. Ye kʼa ma nuʼij ta chë xa winäq keqatzeqelbʼej (Heb. 13:7). Le Biblia chqä nuʼij chë ye kʼo jojun cristianos ri nkʼatzin nqayaʼ más kiqʼij chkiwäch nkʼaj chik. Ye kʼa nuʼij riʼ rma kan ütz rukʼwaxik nkiʼän che rä ri congregación chqä kan kuw yesamäj chpan, y ma rma ta chë yechaʼon rchë yebʼä chkaj (1 Tim. 5:17). We kan nqʼax ruwiʼ ri jaʼäl taq tzij yeqaʼij chkë o ri qanaʼoj nqaʼän kikʼë, rkʼë jbʼaʼ ryeʼ ma ütz ta xtkinaʼ. * O, ri más itzel, xa yoj xtqbʼanö chkë chë xtkinmirsaj kiʼ rma ri spanïk xyaʼ Jehová chkë (Rom. 12:3). Y, ¿tapeʼ ma nqajoʼ ta chë xa qmä röj nqä pa jun mamaʼ mak jun chkë ri qachʼalal riʼ? (Luc. 17:2).

9. ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chë nqayaʼ kiqʼij ri qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj?

⁹ ¿Achkë rubʼanik nqakʼüt chë nqayaʼ kiqʼij ri qachʼalal ri yechaʼon rma Jehová? Naʼäy, ma tqakʼutuj ta chkë achkë xkinaʼ taq xechaʼöx rma ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios. Ya riʼ xa xuʼ ryeʼ ye tamayon rchë, y ma nkʼatzin ta nqatamaj röj (1 Tes. 4:11; 2 Tes. 3:11). Chqä ma xtqachʼöbʼ ta chë xa rma jun qachʼalal chaʼon rchë nbʼä chkaj, ri rukʼlaj, ruteʼ rutataʼ o nkʼaj chik ruchʼalal ye chaʼon chqä rchë yebʼä chkaj. Ri spanïk riʼ yë Jehová nyaʼö rchë y ma pa ruqʼaʼ ta jun winäq kʼo wä nuʼän riʼ (1 Tes. 2:12). Chqä ma xkeqaʼän ta kʼutunïk ri nkiʼän chë nkʼaj chik ma ütz ta nkinaʼ. Jun tzʼetbʼäl. Ma xtqakʼutuj ta che rä ri rixjayil jun qachʼalal ri chaʼon rchë nbʼä chkaj achkë nunaʼ taq nuchʼöbʼ chë ma xtjeʼ ta chik rachjil rkʼë chwäch ri kʼakʼakʼ Ruwachʼulew. Röj qayaʼon chwäch qan chë chwäch ri kʼakʼakʼ Ruwachʼulew, Jehová xtyaʼ chkë ri winäq ronojel ri nkajoʼ (Sal. 145:16).

10. ¿Achkë rma ma ütz ta chë jun qachʼalal kan nqʼax ruwiʼ ruqʼij nqayaʼ?

¹⁰ Chqä taq ma nqanimirsaj ta kiqʼij ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj, nqatoʼ qa qiʼ röj chqä. ¿Achkë rma? Rma achiʼel nuʼij le Biblia, ye kʼo jojun chkë ri qachʼalal riʼ rkʼë jbʼaʼ xtkiyaʼ qa Jehová (Mat. 25:10-12; 2 Ped. 2:20, 21). Ye kʼa ma xtqatzeqelbʼej ta jun winäq we ma nqʼax ta ruwiʼ ruqʼij nqayaʼ, tapeʼ chaʼon rchë nbʼä chkaj, kan tamatäl ruwäch o kan kʼïy junaʼ ruyaʼon pä ruqʼij Jehová (Jud. 16, nota). Ke riʼ, we jun chkë ryeʼ nkiyaʼ qa Jehová o ri congregación, röj ma xtkʼis ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx chqä ma xtqayaʼ ta qa Jehová.

11. ¿Achkë bʼanatajnäq pä rkʼë ri molaj ri yetjö ri kaxlanwäy chqä ri vino chpan ri moloj chrij Runataxik Rukamik Jesús?

¹¹ Ojer qa jbʼaʼ, ri yetjö ri kaxlanwäy chqä ri vino chpan ri moloj chrij Runataxik Rukamik Jesús, achiʼel xa ta najin wä yekʼis qa. Ye kʼa pa taq junaʼ ri kʼa xeqʼax qa, ri yetjö ri kaxlanwäy chqä ri vino xa najin yekʼiyär. ¿Kʼo ta komä chë nqachʼujirsaj qiʼ xa rma riʼ? Manä. Tqatzʼetaʼ achkë rma nqaʼij riʼ.

12. ¿Kʼo komä rma nqachʼujirsaj qiʼ rma najin yekʼiyär ri yetjö ri kaxlanwäy chqä ri vino? Taqʼalajsaj.

¹² «Jehová retaman kiwäch ri ye rchë ryä» (2 Tim. 2:19). Jehová retaman achkë qäs ye ruchaʼon rchë yebʼä chkaj. Ye kʼa ri yejlan kichë ri qachʼalal ri yetjö ri kaxlanwäy chqä ri vino ma kitaman ta riʼ. Rma riʼ, chkikojöl ri yejläx, ye kʼo ri nkinaʼ chë yechaʼon rma Jehová, ye kʼa ma yechaʼon ta. Ye kʼo ri xetjö wä ri kaxlanwäy chqä ri vino ojer, ye kʼa komä ma nkiʼän ta chik riʼ. Ye kʼo chik jojun, rma rubʼanon jbʼaʼ itzel kijolon, nkinaʼ chë xtkiqʼät tzij rkʼë Cristo chlaʼ chkaj. Rma riʼ, ma kan ta qataman jaruʼ qäs qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj kʼa ye kʼo na komä.

13. ¿Nuʼij komä le Biblia jaruʼ cristianos ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj xkejeʼ na taq xttkïr ri nimaläj tijöj poqonal?

¹³ Kʼa ye kʼo na cristianos ri yechaʼon rchë  yebʼä chkaj xkeʼukʼwäx äl rma Jesús taq ryä xtpë (Mat. 24:31). Kantzij na wä chë le Biblia nuʼij chë chpan ri rukʼisbʼäl taq qʼij kʼa xtjeʼ na jun koʼöl molaj chkë ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj chwäch le Ruwachʼulew (Apoc. 12:17). Ye kʼa ma nuʼij ta jaruʼ chkë ryeʼ xkejeʼ na taq xttkïr ri nimaläj tijöj poqonal o achkë tinamït ye kʼo wä.

14. ¿Achkë nukʼüt Romanos 9:11 chqä 16 chqawäch chrij ri kichaʼik nbʼan ri cristianos rchë yebʼä chkaj?

¹⁴ Yë Jehová ntzʼetö rchë ajän nuchaʼ jun qachʼalal rchë nbʼä chkaj (Rom. 8:28-30). Jehová xchäp kichaʼik ri cristianos rchë yebʼä chkaj taq Jesús xkʼasöx yän chkikojöl ri kamnaqiʼ. Reʼ nukʼüt chë pa naʼäy siglo, achiʼel ta kan konojel ri cristianos xechaʼöx rchë yebʼä chkaj. Ye kʼa chkij ri junaʼ riʼ, ye kʼïy chkë ri xebʼin chë ye cristianos, xa ma ye cristianos ta. Tapeʼ ke riʼ, chkipan ri junaʼ riʼ, ri winäq ri xkikʼüt chë kantzij ye cristianos xechaʼöx rchë yebʼä chkaj rma Jehová. Ri cristianos riʼ xeʼok achiʼel ri trigo chkikojöl ri itzel qʼayis ri xtzjoj qa Jesús (Mat. 13:24-30). Chpan ri rukʼisbʼäl taq qʼij, Jehová kʼa najin na yeruchaʼ ri xkeʼok jun chkë ri 144.000. * Rma riʼ, we Dios yeruchaʼ na jojun qachʼalal rchë yebʼä chkaj tapeʼ ya nuchüp ruwäch ri itzelal, ¿yoj achkë röj rchë nqaʼij che rä Jehová chë ma ütz ta najin nuʼän? (Taskʼij ruwäch Romanos 9:11, 16 *). * Ma nqajoʼ ta nqaʼän achiʼel xkiʼän ri samajelaʼ xtzjoj qa Jesús  chpan jun kʼambʼäl tzij. Ryeʼ xechʼojin che rä ri rajaw ri tkoʼn rma ma xqä ta chkiwäch ri xuʼän kikʼë ri samajelaʼ ri xa xuʼ jun hora xesamäj (Mat. 20:8-15).

15. Rkʼë ri nutzjoj Mateo 24:45 kʼa 47, ¿achkë rma qataman chë ma jontir ta ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj ye kʼo chpan ri molaj nbʼix «utziläj samajel ri kan kʼo runaʼoj» chkë?

¹⁵ Ma jontir ta ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj ye kʼo chpan ri molaj nbʼix «utziläj samajel ri kan kʼo runaʼoj» chkë (taskʼij ruwäch Mateo 24:45-47 *). Achiʼel xbʼanatäj pa naʼäy siglo, komä chqä xa jojun winäq najin yeʼuksäx rma Jehová y Jesús rchë yekitjoj ye kʼïy. Pa naʼäy siglo, xa xuʼ jojun ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj xeʼuksäx rchë xkitzʼibʼaj ri Escrituras Griegas Cristianas. Komä, xa xuʼ jojun qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj najin yeksäx rchë kan pa ruqʼijul nkiyaʼ ri nkʼatzin che rä rutinamit Dios.

16. ¿Achkë xatamaj qa rït chpan re tjonïk reʼ?

¹⁶ Tqakamluj kitzʼetik ri xqatamaj qa chpan re tjonïk reʼ. Kan konojel bʼaʼ chkë ri rusamajelaʼ Jehová xtyaʼöx kikʼaslemal ri ma nkʼis ta chwäch le Ruwachʼulew. Ye kʼa Jehová xkerukʼwaj äl jojun chkë ri winäq chkaj rchë xtkiqʼät tzij rkʼë Jesús. Dios xtyaʼ utzil pa ruwiʼ ri «judío» chqä pa kiwiʼ ri «lajuj achiʼaʼ», ntel chë tzij, pa kiwiʼ jontir ri rusamajelaʼ. Chqä nrajoʼ chë jontir tkinmaj ri rupixaʼ chqä ma tkiyaʼ ta qa. Jontir kʼo chë nkiqasaj kiʼ chqä junan nkiyaʼ ruqʼij Jehová. Chqä jontir kʼo chë nkitäj kiqʼij rchë njeʼ uxlanen chpan ri congregación. Komä más naqaj chik yoj kʼo wä che rä ri qʼij taq Jehová xtchüp ruwäch ronojel ri itzelal. Rma riʼ, ma tqayaʼ ta qa ruyaʼik ruqʼij Jehová chqä junan qawäch tqabʼanaʼ chutzeqelbʼexik Cristo (Juan 10:16).