1. Ena Jɛhova bee kɔ esira bu ilii dee ama a?

JƐHOVA ebee kɔ sere kɛ̄ kɔ bu ilii sɔ̄ ama: “Lop lop nɛɛ aāloo ziī ziī edonyɔɔ lo a kɔ keekee muɛ̄ ue gaa le aabaloo bɛloo ziī nɛɛ Juu, sa kɔ: ‘Doo i nyɔɔnɛ a kii, nyɔnɛbee i ebee dā kɔ Bari le a loo.’” (Zek 8:23) “Nɛɛ Juu” ama tɔɔ̄dɔ pya Bari esua kaɛ edɔɔ̄ tɔā nɔɔ̄ bee. Lunage ekue wa “pya Izrɛl loo Bari.” (Gal 6:16) E lo “lop nɛɛ” a tɔɔ̄dɔ pya a ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄dum a kɛnɛkɛ̄ mmɛ deedee. Ba suā kɔ Jɛhova enɛā leelee pya eku nɛɛ alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ama, sa muɛ̄ kɔ a bɔloo enyɔɔnɛ wa taāŋabah Jɛhova.

2. Bu mɛ sīdee na lo “lop nɛɛ” nyɔɔnɛ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee kii a?

² Kere a naa waɛ esuā bee ziī ziī pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee a le a kɛnɛkɛ̄ anii’ee, * pya a ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄dum a kɛnɛkɛ̄ dap nyɔɔnɛ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee “kii.” Bu mɛ sīdee? Baibol kɔ: Lo “lop nɛɛ” a, gaa le “aabaloo bɛloo ziī nɛɛ Juu, sa kɔ: ‘Doo i nyɔɔnɛ a kii, nyɔnɛbee i ebee dā kɔ Bari le a loo.’” Lo dɔ Baibol kɔ ue kumaloo ziī nɛɛ Juu. Mɛ “a” le “le a loo” a le bu dɔ ama gaa kɔ nu akiiloo nu a eeloo ziī nɛɛ. Lo ama kura kɔ nɛɛ Juu ama naale aba ziī nɛɛ mɛ akiiloo eku pya a lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee. Pya a naa le yɛɛ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee gbaaloo pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee taāŋabah Jɛhova. Kerewo, ba naa ɛp pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee nua pya wa zaāsī, nyɔnɛbee ba  suā kɔ Jizɔs na wa nɛɛ zaāsī a.—Mat 23:10.

3. Pya amunu ebip na i gaa le agara bu ekobee ue ama a?

³ Kuma sɔ̄ pya a bee lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee lege yɛɛ pya nɛɛ Bari anii’ee a, pio nɛɛ dap bura kɔ: (1) Bu mɛ sīdee na pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee e’ɛp aba aba a? (2) Bu mɛ sīdee na a lee kɔ alu e’ɛp pya nɛɛ a de fituru sa ɔ̄ mii a wee lu edaā Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a? (3) Leege kɔ a nɛ i taāŋa lo a le buā pya a de lo fituru sa ɔ̄ lo mii kiisī lo eyii loo ni? Ekobee ue ama e’agara pya ebip ama.

4. Amunu zuurabahtɔ̄ a le bu 1 Pya Kɔrint 11:27-29 na pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ekɛɛrɛbu kaāna a, e e na anua a?

⁴ Pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ɛrɛ ekɛɛrɛbu zuurabahtɔ̄ a le bu 1 Pya Kɔrint 11:27-29. (Buū.) Bu mɛ sīdee na pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee dap de fituru sa ɔ̄ mii a wee lu edaā Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs bu “sīdee a naa bɔloo” a? Dap doo wo lo a de lo fituru sa ɔ̄ lo mii sɔ̄ a naa gaa tɔɔ̄ dookɛ̄ daakuu Jɛhova a kaāna le doo. (Hib 6:4-6; 10:26-29) Pya alu etɔ̄ nɔɔ̄  bee suā kɔ a bɔloo kɔ ba a bia bu tɔɔ̄ agara lo ba gbī e’ɛrɛ “dɔɔ̄nu kue Bari a eenyɔɔ bu Kraist Jizɔs.”—Fil 3:13-16.

5. Bu mɛ sīdee na pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee e’ɛp aba aba a?

⁵ Kaɛ edɔɔ̄ Jɛhova yerebah nɛ pya ye zooro kɔ ba a kumalookɛ̄, naale kɔ ba a eeloo nɛ nyɔɔ. (Ɛfɛs 4:1-3; Kɔl 3:10, 12) Nyɔɔwo pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee naa kɛɛrɛ kɔ ba lee e ee pya dɔɔ̄na. Ba suā kɔ Jɛhova naa nɛ kaɛ edɔɔ̄ pya a lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ee pya dɔɔ̄na ye zooro. Ba naa kɛɛrɛ kɔ ba dāe beeloo togatoga nu a le bu Baibol ee pya dɔɔ̄na nɛɛ. E ba naale ekɔ nɛ dɔɔna nɛɛ kɔ elua etɔ̄ ye nɔɔ̄ bee mɛ a bɔātɛ̄ ede fituru sa ɔ̄ mii a wee lu edaā Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs. Taāwo, ba kumalookɛ̄ sa suā kɔ aba Jɛhova na a wee kue pya nɛɛ ba ekii bunyɔɔ a.

6. Dookɛ̄ 1 Pya Kɔrint 4:7, 8 kɔ doo, pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee etɔɔ̄dum doodoo wa?

⁶ Kere pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee kɛɛrɛ kɔ alu nu ka kɔ alu ekue e wa kuma bunyɔɔ, ba naa ɛmadɛɛ̄ kɔ pya dɔɔ̄na a aara wa bu keebee sīdee. (Fil 2:2, 3) Ba suā nage kɔ sɔ̄ Jɛhova wa tɔ̄e nɔɔ̄ bee, a naa doo kɔ lɔgɔ dɔɔ̄na nɛɛ a suā. Nyɔɔwo, a naa lu nyɛŋia loo nɛɛ elua etɔ̄ nɔɔ̄ bee lo a le pio pya dɔɔ̄na naa yiga kɔ elua etɔ̄ ye nɔɔ̄ bee taɛ lo sɔ̄. A suā kɔ Baibol kɔ i aa nwaabah yiga lo a le ziī nɛɛ kɔ Bari enɛa ye keebee esiatam. (Mum 2:2) Nɛɛ elua etɔ̄ nɔɔ̄ bee naa le egbī kɔ pya nɛɛ a yere ye ka loo ee kɛ̄ a bɔloo doo, nyɔɔwo, a naale ekɔgara nɛ pya nɛɛ kɔ elua etɔ̄e ye nɔɔ̄ bee. E a naale ekaaga nage nɛ pya dɔɔ̄na kɔ elua etɔ̄e ye nɔɔ̄ bee.—Buū 1 Pya Kɔrint 4:7, 8.

7. E na pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee naale edoo a, e e na anua a?

⁷ Pya Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee naale enyɔɔnɛ aba pya alu nage etɔ̄ nɔɔ̄ bee kɔnia ue, doodoo bee ba nuūna ziī keebee eku. Ba naale egbī pya dɔɔ̄na nɛɛ alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee, lokwa ba wa nyɔɔnɛ kɔnia kɛ̄ a bee lu etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee doo, ale ba egbaa nɔ Baibol. (Gal 1:15-17) Bɔŋanaloo naale ele bu gbaaloo lo pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee doo pya nu ama. Ebee kɔ ba gaa gbanasī kaɛ edɔɔ̄, lo a yerebah nɛ pya nɛɛ Bari kɔ ba a ɛrɛ efɛɛloo le gbaaloo.—Rom 16:17, 18.

8. E na anua i nwaɛ̄dɛɛ̄ loo kɛ̄ i ɛp pya nɛɛ a de fituru sa ɔ̄ mii a wee lu esu daā Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs doo a? (Buū ue a le kɛɛ̄.)

⁸ Elu e’ɛp pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee doodoo wa? Ebee piya  lo i kaagɛ ziī nɛɛ yeekɛ̄, kere alu wuga Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee. (Mat 23:8-12) Sɔ̄ Baibol kɔ nu akiiloo pya kanɛɛ, a yere i mɛm loo kɔ i “nɔ wa yira,” mɛ a naa kɔ i su lɔgɔ nɛɛ nua i nɛɛ zaāsī. (Hib 13:7) Lu kaka kɔ Baibol kɔ pya kanɛɛ bɔloo “baɛ sɔ̄ enwadɛɛ̄.” Lo ama bɔloo nyɔnɛbee ba “bɛɛ leere” sa “si tam bu muɛ̄ ue le bu tɔgɛnu,” naale nyɔɔbee alu etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee. (1 Tim 5:17) Lo i kaagɛ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee yeekɛ̄, dap doo kɔ kɛɛ a bɔp wa. * Ale lo a bee piya eera, a dap doo kɔ ba a eeloo nɛ nyɔɔ. (Rom 12:3) Lɔgɔ ii ii le egbī edoo lɔgɔ nu edoo kɔ ziī yɛɛ pya wuga Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee a dɔ!—Luk 17:2.

9. Bu mɛ sīdee na i tɔgɛ kɔ i nɛ enwadɛɛ̄ pya Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee a?

⁹ I tɔgɛ kɔ i nɛ e enwadɛɛ̄ pya nɛɛ Jɛhova etɔā nɔɔ̄ bee doodoo wa? Ii le ebip wa kɛ̄ a bee lu etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee doo. Lo ama lu ue a le nɛ aba alaba, lo a naa kuu i esuā. (1 Tɛs 4:11; 2 Tɛs 3:11) E ii le ekɛɛrɛ kɔ alu nage etɔ̄ nɔɔ̄ bee wa dam ale wa wa, wa tɛ ale wa ka, ale pya dɔɔ̄na nɛɛ a le wa butɔ. Lɔgɔ nɛɛ naa ɛrɛ bɛābu kii bunyɔɔ aābah pya wa butɔ. A ɛrɛ aābah Bari. (1 Tɛs 2:12) Ii le ebip nage ebip edoo kɔ bu pya dɔɔ̄na a biira. Bu edoba, ii le ebip wa nɛɛ a lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee a kɔ etɔɔ̄ ye loo doo wa sɔ̄ aba ɛɛ etɔɔ̄dum a kɛnɛkɛ̄ mmɛ deedee sa ye dam naa ye le loo. Nu anua na bee i suā leere kɔ bu aā nyɔuwe, Jɛhova gaa le “nɛ dɛ̄dɛɛ̄ nu a le dum nu a wa taɛ.”—Yɔɔ 145:16.

10. Bu mɛ sīdee na i kpega aba ii lo i ɔbɛ e “leera” pya dɔɔ̄na yeekɛ̄ a?

¹⁰ Lo i ɛp pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee kɔ ba naa eenyɔɔ pya dɔɔ̄na, eyere nage bah nɛ ili. Bu mɛ sīdee? Baibol kɔ i nɛ kɔ pio pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee naale ebia bu yira agɛrɛ. (Mat 25:10-12; 2 Pit 2:20, 21) Lo ii leera nɛɛ yeekɛ̄, ii le enyɔɔnɛ wa dumɛ kere pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee, ale pya dɔɔ̄na alu esuāloo lo ba esiatam nɛ Jɛhova bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄. (Jud 16) Lo sɔ̄ lo ba naa yira na agɛrɛ ale ba aabu bɔŋanaloo, ii le epee yira i ɛrɛ bu Jɛhova ale ɔbɛ etaāŋa ye bah.

11. E na a gaa sira loo buā pya a de fituru sa ɔ̄ mii alu esu daā Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a?

¹¹ Bu pya zua akii adumɛ, buā pya a gaa de fituru sa ɔ̄ mii a wee lu edaā Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs gaa dɔ kiikɛ̄. Mɛ bu pio zua lo, wa buā gaa yii loo dɛ̄dɛɛ̄ zua. Ekɔ lo ama a nɛge i taāŋa ni? Eeye. I naa ɛp nu anua a le doo wo.

12. E na anua ii le enɛ taāŋa loo i akiiloo buā pya a de fituru sa ɔ̄ mii a wee lu edaā Doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs a?

¹² “[Jɛhova] suāloo pya alɛ.” (2 Tim 2:19) Pya wuga a buū buā pya nɛɛ a gaa de fituru sa ɔ̄ mii a wee lu esu daā doonu Nyɛŋiabu Loo Luh Jizɔs naa suāloo pya nɛɛ elua etɔ̄ nɔɔ̄ bee, aba Jɛhova na a suā a. Nyɔɔwo ba buū dɛ̄dɛɛ̄ pya a de lo fituru sa ɔ̄ lo mii lo ba kɛɛrɛ kɔ elua etɔ̄e wa nɔɔ̄ bee yere yɛɛ lo buā. Bu edoba, pya nɛɛ a wee de sɔ̄ akii adumɛ sikɛ̄ ɔbɛ ede. Dap lu kɔ pya dɔɔ̄na de nyɔɔ kɛ̄ nu wa tɔɔ̄loo doo, ale nyɔɔbee ba wee ɛrɛ dumɛ ekobee lo a doo kɔ ba a kɛɛrɛ kɔ ba enyɔɔnɛ Jizɔs bɛɛ li bunyɔɔ. Bu kaka, ii suā buā pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee a siga a kɛnɛkɛ̄.

13. Ekɔ Baibol kɔge buā pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ba ele a kɛnɛkɛ̄ sɔ̄ gbɛnɛ etɛɛrɛloo ebɔātɛ̄ ni?

 ¹³ Gbɛnɛ-edo pya a lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee gaa le le keekee kɛ̄ a le a kɛnɛkɛ̄ sɔ̄ Jizɔs elu wee su wa kuma bunyɔɔ. (Mat 24:31) Baibol bee kɔ bu kpɛdumɛ dee ama, buā pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ba le a kɛnɛkɛ̄ etera. (Mum 12:17) Mɛ a naa kɔ buā pya lo esiga a kɛnɛkɛ̄ lɛɛ gbɛnɛ etɛɛrɛloo gae bɔātɛ̄.

14. Dookɛ̄ ue a le bu Pya Rom 9:11, 16 tɔgɛ doo, e na a bɔloo kɔ i dābeeloo akiiloo sasagɛ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee a?

¹⁴ Jɛhova biaɛfii sɔ̄ esagɛ pya elu etɔ̄ nɔɔ̄ bee. (Rom 8:28-30) Jɛhova bee bɔātɛ̄ esagɛ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee sɔ̄ elua elɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh sah. Bee kɔ bu tua sɔ̄ o’oo tup zua a, dɛ̄dɛɛ̄ pya Nɛɛ Kraist bee lu etɔ̄ nɔɔ̄ bee. Bu pya zua a nyɔɔnɛ, gbɛnɛkpo pya a gaa bee kɔ ba lue pya Nɛɛ Kraist naa gaa bee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs bu kaka sīdee. Kerewo, bu pya zua ama, Jɛhova bee tɔ̄ nɔɔ̄ bee nwīgbagbara pya a bee lu pya kaka Nɛɛ Kraist. Ba bee le doodoo kaāna kpakpaa lo Jizɔs bee kɔ edum aakɛ̄ yɛɛ kpakpaa pya-buɛ a. (Mat 13:24-30) Bu kpɛdumɛ dee ama, Jɛhova le gaa kiisī lo esagɛ pya ele yɛɛ 144,000 nɛɛ a. * Nyɔɔwo, lo Bari biaɛfii lo esagɛ pio nɛɛ lɛɛ kuma gae ina, naa lee kɔ i bip ebip loo ye biaɛfii. (Buū Pya Rom 9:11, 16.) * I ɛrɛ enwaɛ̄dɛɛ̄ lokwa ii doo  dogo bee pya nɛɛ tam a bee le bu kam Jizɔs a. Ba bee kpɛakpɛa akiiloo kɛ̄ wa tɛtɔ bee aara pya nɛɛtam a bee lu kpɛdumɛ doo.—Mat 20:8-15.

15. Lege dɛ̄dɛɛ̄ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee na a nuūna “zooro a bɔloo eture nyiɛ loo sa suānu,” dookɛ̄ alu ekɔ doo bu kpa Matiu 24:45-47 a? Naa baatɛ̄.

¹⁵ Naale dɛ̄dɛɛ̄ pya a ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄dum li bunyɔɔ na a nuūna “zooro a bɔloo eture nyiɛ loo sa suānu” a. (Buū Matiu 24:45-47.) Dookɛ̄ a bee lenage doo bu tua sɔ̄ o’oo tup zua a, nii’ee, Jɛhova le Jizɔs gaa su nwīgbagbara eku pya wuga nɛā nuede ale tɔŋɛ nu booboo nɛɛ. Kunɛ nwīgbagbara pya Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee bu tua sɔ̄ o’oo tup zua na a bee lu esu ɛma naɛsī Kpa Kaɛ pya Nɛɛ Kraist bu muɛ̄ ue Grik a. Nii’ee ama, aba kunɛ nwīgbagbara eku pya Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee na alu ekɔ ba a “nɛ nuede” pya nɛɛ Bari “taɛ. . . sɔ̄” a bɔloo a.

16. E na o enɔā aābu ekobee ue ama a?

¹⁶ E na i enɔā aābu ekobee ue ama a? Jɛhova ebiaɛrafii lo edoo kɔ gbɛnɛ-edo pya ye nɛɛ a ɛrɛ dum a naa tah a kɛnɛkɛ̄, le lo enɛ dum a naa tah nwīgbagbara eku pya enyɔɔnɛ Jizɔs bɛɛ li bunyɔɔ. Jɛhova nɛ ekpɛanu dɛ̄dɛɛ̄ pya ye zooro, lo a le “nɛɛ Juu” gbaāloo lo “lop nɛɛ” a, sa a gbī kɔ ba a gbaɛ̄tɔ̄loo aba lo lok sa bia bu yira agɛrɛ. Dɛ̄dɛɛ̄ ii ɛrɛ e kumalookɛ̄. Dɛ̄dɛɛ̄ ii ɛrɛ etaāŋa ye bah bu gbaaloo. E dɛ̄dɛɛ̄ ii ɛrɛ epiiga lo enyimɛ efɛɛloo bu bɔŋanaloo. Sɔ̄ i gaa tɔɔ̄ waɛloo kuma a, doraa dɛ̄dɛɛ̄ ii i kiisī lo esitam nɛ Jɛhova sa nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs doodoo, “ziī eku naana pee.”—Jɔn 10:16.