Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUNDƐI A NDU OKƆƆ

Taamaseliila Kɛndɛlaŋ Tolɔɔ Kɔɔli Tosa Ni Mi Chɛhowa Duau Ya Sala

Taamaseliila Kɛndɛlaŋ Tolɔɔ Kɔɔli Tosa Ni Mi Chɛhowa Duau Ya Sala

TELEŊ ya wa o pɔmbɔ wo, ndii kendu bɔɔ ya o ba le kɔlaŋ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Mɛɛ ya sul kaasoŋnɔ, ma dimulla le wali ya tosa wɔ lepilɛ bɛɛ le wo tosaa. Lelaŋ, I chɔmndɔ nya taamaseliila kɛndɛla mala ya mi siooŋnde fula ya o kɔl lo, a tɔnɔla ya sɔla o wɔsila 58 ya tosa o wali lɔɔlɔɔ Mɛlɛkaa niŋndo.

O chiee bɛndoo niŋ Kuebɛk ya veluŋ ni, o tanda nda dimi Filaŋsiiye o lɛŋnde Kanadaleŋ niŋndo. Luuei nda Seliaa velu ya ni nduyɛ ndaa kaala ya bɔɔ. Siɔmbulaŋ pila finya nuu ndoo nɔ ni nduyɛ ndoo hɛnaŋ bɔɔ diomndaŋ veeloo. Yaa hɛnaŋ bɔɔ a poonyiaa le hei, yaa nɔ laalaŋndo maa paale wa niŋ mi simnuŋ wana poonyiaa layooŋgoo.

Mɛɛ ya wa niŋ le wɔsilaŋ 12, mi Seiyaa Chɛhowaa a ŋiɔɔŋ huŋ yilɔɔ o naa lo bɛɛ, Lodɔf Sɔsi nda chaaŋ ndɔ. Lodɔf nda finya nuu ndaa tosa wallo ni. Yaa sina a Seiyaa Chɛhowaa okɔɔ tau le nduyɛ yaa nɔ iyeema o piɛile ndaleŋ niŋ kposoŋ te. Kɛ, mi nyɔɔ hɛnaŋ ya tau a mɛɛ nda wa Baabuiyo soliŋndo kpeku le nyunalaŋ mulioo yɛ. Wanaa velu ya wa bɛɛ mi nyɔɔ hɛnaŋ nda tau okoŋ, miŋ chɛl le ma pɛɛku naa Baabuiyo.

A teleŋ koŋ, o sukuu Katolikiiya yaa kua ni. Lepum, mi naŋ suukaŋ naa chaaŋaa niaa o sukuu a nyɛ ya wa pɛɛkoo o Baabuiyo niŋndo okɔɔ. Wanaa bɛnduaa Katolikiiya ndaa pɛɛku naa ni. Ma tuɛi a suukaŋndo hoo okɔɔ. Yɔŋi nda soliŋ Baabuiyo kpeku le chɔmndo maa choolaŋ ya wa dimioo ni, mi wana pilɛ nda tɛɛŋ hɛɛnduu ya sɔɔŋ choo chaaŋaa niaa o hɔl maa wana bolle kalaa ya cho ni! Simul kala kalaa pila wa koŋ le ya ni. Kɛ, mbo chuu ya tɔnɔlaŋ tau. Mbo mala ya le sinaa maa pɛɛku nda wa naa o sukuuwo hoo a Mɛlɛka okɔɔ wo, o chɛlaŋ a nyɛ Baabuiyo pɛɛku wo le. Mi sina maa I nɔ lɛ kposoŋ mi kuɛ o sukuu koŋ te. Mi wanaa velu ya wa bɛɛ chɛl kɛɛsiaa nuu, okoŋ mi hiau o sukuu cheleŋ.

WANA MALA YA MI HƐNAŊ A WALI POLLO WO

Mi hiau lachi a Baabuiyo pɛɛkoo kɛ I keleŋa hiouwɔɔ lachi tosa o Mɛlɛka piɛiyo niŋ te kanifuule, siooŋnde wa ya bɔɔ le kɔlaŋ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo chiɛiyo a chiɛiyo. Kaaŋnde Katolikiiya lee nɔ bɔɔ kpaayaa o tanda naa niŋ nduyɛ ndaa yeema kposoŋ a wali naa dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ le. Mɔlisi Dupilesi wa masaa le Kuebɛk o teleŋ koŋ niŋ ni nduyɛ, o wa kpɔlɔkɔ a Katolikiiya. Mi ndoo toolu wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda le ma kɔ chiŋalaŋ Seiyaa Chɛhowaa. Kɔl simulaa pila ndoo yeemaŋ ni le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a teleŋ koŋ.

Chɔŋ Luee, puaapilɛnɔ kuɛ o toŋgo ŋɔmahiɔɔloo o Sukuuwo Kiiliadi wo mala ya ni mi siooŋnde fula ya o kɔl. Chɔŋ ndoo nɔ kɔl kaloo tau nduyɛ o wa bɔɔ wana tusiaŋ. Mi che bɛɛ lepilɛŋ ndoo ke ya silaa ni, kɛ taamasi ndɔ kɛndɔɔ mala ya bɔɔ. Le mɛɛ Chɔŋ ndoo chiee Filaŋsiiye dimi le yɛ, teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi yaa liila ndu o wali pollo niŋ le ndu malaa. Teleŋ ya tosa naa Chɔŋ diompilɛ wo mala ya ni mi kɛɛsiaa le simnɔŋndo Sei Chɛhowaa. Mɛɛ wɔsilaŋ la hiou tɔ chɔŋ a teleŋ tase ya chiikaŋ a Seiyaa Chɛhowaa wo, mi sɔla yiŋɔɔ a Bukuloo 26, 1951.

Taamasi kɛndɛ Chɔŋ Luee wo (A) mala ya ni (B) mi siooŋnde fula ya o kɔl le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo chiɛiyo a chiɛiyo

Kɔɔfaa kposoŋ wa o kunda naa pɔmbɔɔ niŋ Kuebɛk ni. Taamasi nda kɛndɔɔ nyindu ya ni mi ya bɛɛ chua kɔɔfaleŋ. A teleŋ koŋ, Baabuiyo kinɛi naŋ soliŋ kpeku ni le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo chiɛiyo a chiɛiyo. Naŋ nɔ miŋ sina Baabuiyo nyɛkɛndɛi kanifuule naŋ soliŋ yaula cheleŋ kpeku le. Le hei, mi pɛɛku le mi sina Baabuiyo nyɛkɛndɛi le mi chɔm waŋnda tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ wo. Kɛ te ndoo ve Baabui Katolikiiya chɛl ɔɔ toosiaa wo le, wanaa bɔɔbɔɔ ndaa chɛl ma veelu diomndaŋ o Baabui cheleŋ niŋ te.

A 1952, mi chua Simɔŋ Patili, ndepilɛnɔ wa Chɛhowa piɛiyo o laalaŋndo choo wo o nɔɔ niŋ. Miŋ faŋaŋ Kuebɛk chiee okoŋ, miŋ kua Mɔŋtiliya le challe loŋ. Nduyɛ o wɔsioo opilɛ niŋ, miŋ vialu Lise chua naa. Tuupa mi chua Simɔŋ o nɔɔ niŋ, I ve lɛ kɔɔfale tosa le. Kɛ mɛɛ naŋ chal o nɔɔ niŋ, miŋ tosa yoomu naa tɛtɛlɛ le halikpeŋ miŋ nɔ teleŋndo tau le sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ tosaa o kundaa niŋ.

Mɛɛ wɔsilaŋ la hiou tɔ, mi kɔllo del la vɛlɛ le kɔɔfaleŋ tosaa. A wɔsi 1962, mi kua o Sukuu Bɛnduaa a Buɛiyaa Malalaŋnda o Lɛuve Kanada le paŋgei ipilɛ. Mɛɛ ya kuɛ, ma yiya ya naa puaapilɛnɔ pilɛ diolaŋ Kamil Walɛti. Kamil bɛɛ ndoo nɔ lanɔɔ a chuauwa, kɛ mi sɛmbɛ ndoo nɔ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo wo pilaŋ ya kɔllo tau. A teleŋ koŋ o Kuebɛk niŋ, puaapiliaa a ndepiliaa wa o nɔlaŋ niŋ ma nɔ chuauwa wa ndaa chue ko lekɔɔfa le. Kɛ mi Kamil ndu kindiŋ mbo wa kɔɔfaleŋ tosaa. Boondii naŋ wa naa ndu diompilɛ ve, mbo dɛɛniaa ya le mi yiyaŋ a bahawɛi nuu okɔɔ. Dimioo naa paŋguŋ biŋgi hiou, mi kɛɛsiaa le mi kandu vɛlɛ kɔɔfale lɔɔlɔɔleŋ tosaa. Waŋnda apum ndaa niŋ kɔl a kɛɛsiaa ya tosa hoo wo le. Kɛ I feŋaŋ o kɛɛsiaa nuu choo le kanifuule, yaa nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho ya mala mi tosa tau o wali pollo niŋ.

MA MIŊGI NAA KUEBƐK LE KƆƆFALE TEŊNGEŊNDEŊ TOSAA

A wɔsi 1964, ma dimul naa le kɔɔfale teŋgeŋndeŋ tosaa naa Simɔŋ o Chiee Bɛndoo niŋ Kuebɛk. Kuebɛk naŋ veluŋ ni nduyɛ miŋ tosa kɔɔfaleŋ loŋ le wɔsila bɔɔbɔɔ. Mi che bɛɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo ndoo kindu lɛ maa paandu le, kɛ waŋnda wa wɔ naa simullo.

Paale pilɛ o Ndaamaa choo ipalaa, ma bii ya o chiee pɔmbɔɔ pum Kuebɛk ikɛi diolaŋ Sent-Maali. Mi polisiiya kɔ dɔu ya o chiɛi manyumndo niŋ kanifuule, yaa nɔ yau di le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo chiɛiyo a chiɛiyo le. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, ma kua a ya o wana kialaa ŋyama pilɛ lo diolaŋ Bailachiɔŋ. Siooŋnde pila waŋnda ndaa nɔ le ndu ni. Mbo kɔ nyuna ya le wana cho lasisi le ya o toŋgo kɔɔsɔɔ niŋndo. Mɛɛ ya dimul ndu maa Kilɛŋ Hau, * mi siooŋnde bii ndu tau okoŋ mbo dimi aa: “Kpou, sako! O wa ndu le!” Kilɛŋ Hau ndoo sina a sawaa okɔɔ, nduyɛ waŋnda ndaa sina ndu tau. Ndu ndoo suaa le Seiyaa Chɛhowaa o chiɛi sawaa niŋ ni. Mɛɛ ya chɔm diola finyaa hoo, mi wana kialaa ŋyamaa malla nduyɛ mbo dimulla maa isɔɔ kɛ kɛ cho lɛ ya choo le.

Lɛ mɛɛ ndaa hɛnaŋ a wali naa dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ o Kuebɛk niŋ te yɛ, o wa bɔɔ ikala le chiɛi sɔviɔɔ sɔlaa le bɔŋaŋnda naalaŋ biyɔɔ. Chiɛi paandu ndaa kɛsi mɔmbiltaŋ ndo naŋ mɛɛlu sɔla le bɔŋaŋndaŋ biyɔɔ ni. Fondaa wa o nyulu vili vili. Le tosaa mi fondaa ndoo wa tiŋ lafuu a teleŋ ihueiyo, mi puaapiliaa ndaa mɛndul maasii machuɛiyo opum. Tuupa mi baŋaŋndo ndoo kanduŋ, mi naa kpou naŋ chal fɛŋ miŋ balu maasii koŋ silɔ le teleŋ biŋgi le miŋ dimulaŋ sɔɔŋ yɔŋnaŋndoŋ.

I naŋ bɔɔ kɔl le chɔɔ mɛɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimiŋ o wɔsiŋ hiou woŋ bɛŋgu yɛ. O wɔsi 1960 niŋ, kundalaŋ nyɛɛmbɔ koni la wa o tandala yaa laŋ ndaŋ niŋ ni. Laŋ la cho ni, Kuebɛk, Kot-Nɔɔd a Kasipe naa lɛŋndeŋ le luɛi o mɛŋndaŋ tɛɛŋ nda. Puaapiliaa a ndepiliaa cho hau a hɔbɛi o tanda koŋ niŋ nduyɛ a cho bɔŋaŋndaŋ biyɔɔ o Toŋgola leMasala kɛndɛlaŋ niŋ.

MA DIMUL NAA LE KUNDALAŊ KƆLAŊ YILƆƆ

O wɔsi 1977 niŋ, mi kua o sukuu buɛiyaa kelaa choo wa Toloŋto, Kanada

A wɔsi 1970, ma dimul naa le wali buɛile ibuŋgaleŋ tosaa naa Simɔŋ laa ni. O wɔsi 1973 niŋ, ma dimul naa vɛlɛ le buɛile kelaa chooleŋ tosaa. O wɔsilaŋ ndaŋ bɛŋgu, mi pɛɛku puaapiliaa nɔ kɔl kaloo wa o ba tau mɛɛ Lɔɔluɛŋ Somioo * a David Splane * cho naa yɛ. Nda ŋiɔɔŋ kpou ma tosa buɛile kelaa chooleŋ. Te bɔŋaŋ kɛ kɛ ndoo chuu pɛ, mi naŋ keŋnaŋ silalaŋ naa David le sinaa naa naŋ nɔ miŋ tosa hiouwɔɔ lachioo o sɔɔŋ naŋ yɔŋgoo niŋnda. I loonuŋ teleŋ pilɛ mi David dimulla aa: “Liɔŋsi, suɛi ŋ mɛɛlu yɔŋgu ve ndii hɛnaŋ ya bɔɔ. Ndii naŋ bɔɔ, kɛ ndoo wa pɛ ya, sɔɔŋ ŋgaa kpulukuu yaa soli o suɛi ŋ yɔŋgu keŋ nde niŋ ni!” Yaa pei bɔɔ yooŋgulaŋ o sɔɔŋ yaa yɔŋgu woŋ niŋ. Yaa nɔ mi pɛɛku mɛɛ yaa hɛli sɔɔŋ kulloŋ yɛ.

Mi tosa wali Chɛhowaa o chieeŋ bɛnduŋ yɛ yiɔɔŋ niŋ ba paaleŋ le chaŋndo o lɛŋnde Kanadaleŋ niŋ

Buɛiyaa kelaa choo wa ndaa nɔ kalaŋndo le buɛiyaa ibuŋgaa kɔl dɛɛniaa kioo ni. Kɛ, wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa bɔɔbɔɔ o Kuebɛk niŋ ndaa sina ya bɔɔ. Le hei, ndaa yeema bɔɔ le kɔlaŋ a ya latulu o wali pollo niŋ te yaa kuɛ pɛ yilɔɔ o kundala ndalaŋ niŋ. Mi hei ndii kuuna ya teleŋndo chuaa tau a buɛi ibuŋgaa. Teleŋ pilɛ, mi buɛi ibuŋgaa dimulla o nɛi lebɛɛ niŋ aa: “I cho bɔɔ suɛi kɛndɛ le mɛɛ ŋ kua a puaapiliaa o wali pollo niŋ yɛ, kɛ puɛɛnuŋ te maa ya ŋ hiŋ yilɔɔ o lɔɔ hoo ni. Ya bɛɛ yeema kɔl dɛɛniaa!” Mi nyɛ buɛi ibuŋgaa hoo dimulla koŋ ndo mala ya tau le waa kpeŋkpeŋ.

O wɔsi 1976 niŋ, mi suɛi imɔnɔ ya ve kɔl te ve komalla. Mi laa ni kaalaa Simɔŋ del a naa lakalu tei nduyɛ mbo wu. Lanɔ sɔviɔɔ pila o wa ni kanifuule, ndoo kaala ya bɔɔ. Ndoo kaala vɛlɛ Chɛhowa tau. Kɔlaŋ o wali pollo niŋ lɔɔlɔɔ mala ya ni mi biuŋ kɔl tambɛi piɔm ndɔɔ chuu ya wo. Nduyɛ, I mel bɔɔ Chɛhowa balika le mɛɛ o mala ya o teleŋ kala kala koŋ niŋ yɛ. O piɔm laa nuu kɔɔli, mi chua Kaloliŋ Ɛliɔt o nɔɔ niŋ. Kɔɔfanɔɔ Kaloliŋ wa ni. Kuebɛk ndoo hiŋ ni le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo naa yeemɛi cho tau wa. Iŋkilisiiye o dimi ni. Kaloliŋ cho bɔɔ fɛɛsɛŋ a waŋnda nduyɛ o nɔ yeemɛi o wana o wana niŋ taama taama wanaa nɔ siɔmbulaŋ nda. Mi sɔla malaa ndu o ba tau mɛɛ naŋ kandu wali buɛile kelaa chooleŋ tosaa naa ndu.

WƆSI SƆVIƆƆ PILA WA HOO LE YA NI

O wɔsi 1978 niŋ, ma dimulla le mi pɛɛku waŋnda o Sukuu Kɔɔfaa tase naŋ bii o Kuebɛk niŋndo. Mi buulaŋ tau kanifuule, paale pilɛ bɛɛ yaa kue wɔ o sukuu waa lende le. Yaa chi wɔ vɛlɛ pɛŋ yau ndaa soliŋ kpeku le sukuuwa pɛɛkoo wo le. Kɛ mi naŋ kɔl tau kanifuule, kɔɔfaa ndaa nɔ taasioo tau wa wa bɔɔ o sukuu tase naŋ bii koŋ ndo. Mi che bɛɛ ya wa sukuuwa pɛɛkoo ni, kɛ mi pɛɛku nda o ba tau!

A wɔsi 1978 mɛɛlulaŋ, miŋ bii bɔŋaŋ bɛndoo Mɔŋtiliya o chiɛi lelɛŋ nda tosa pisultaŋndo niŋ. Bɔŋaŋndo hoo ndoo nɔ suɛi lebolle aa, “Victorious Faith.” Ndoo hiou bɔŋaŋnda bɛŋnda naŋ bii o Kuebɛk niŋndaŋ kpou kanifuule, wanaa ndaa hiŋ nda ndaa hiou 80,000. Ma dimulla le mi tosa wallo a Kunda laYooŋgoo o bɔŋaŋ bɛndoo hoo. Mi suukaŋ a wanaa poonyiaa yooŋgulaŋ nda a bɔɔbɔɔ, nduyɛ, I wa bɔɔ a kɔl kɛndɛ le sinaa maa ma poonyiaa sɔɔŋ kɛndɔŋ tau a naa okɔɔ. Ma nyuuniaa naa o tɛlivisiɔŋndo choo a alaadioo le hawɛilaŋ hiouwɔɔ 20 nduyɛ ma toosiaa yaulaŋ o kɛmɛlaŋ niŋ. O hei niŋ, mi seile sɔvɛ leŋ le yɔŋguŋ!

MA YƆŊ NAA O TANDA CHELEŊ NIŊ

Mi siŋgaŋ bɛndu ya ve kɔl te wo komalla o wɔsi 1996 niŋ. Chɔŋ a teleŋ ya yiŋndo, Kuebɛk ya wa ni nduyɛ Filaŋsiiye nda dimi loŋ ni. Kɛ ma yɔŋ ya o tanda nda dimi Iŋkilisiiye wo niŋ Toloŋto. Yaa buulaŋ bɔɔ le sɔɔŋ yɔŋgoo kanifuule, yaa chiee Iŋkilisiiye lapi le. Mi yaa piɛi lɔɔlɔɔ o Chɛhowa lo le mbo mala ya nduyɛ, mi duau tiindaŋ nuu kpou o ndu niŋ.

Tuupa mi kandu wallo o tanda koŋ niŋ, I wa bɔɔ buulaŋndo. Kɛ I dimi maa o wɔsila tiɔɔŋnda naŋ chii loŋ ndaŋ bɛŋgu, I wa bɔɔ wali nuu tueiyɔɔ yeela. Kaloliŋ laa ni mala ya ni mi dimi Iŋkilisiiye nyɛkɛndɛi. Puaapiliaa bɛɛ wa ya malaa a ya kɔllo dɛɛniaa tau. Haupa miŋ sɔla chaŋyaŋ sɛnɛiyoŋ tau.

Te naŋ nɔ pɛ bɔŋaŋ ibuŋgaa o lɔɔ mɛɛlulaŋ, yaa nɔ walta yɛ yɛlaŋ le tosaa a bɛɛndiaŋndo. Kɛ a waltaŋ ndaŋ kpou, teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi yaa kuɛ vɛlɛ o wali pollo niŋ chiɛiyo a chiɛiyo o Chimɛiyo choo a paale yɔŋgaŋndeŋ le hawɛiyo opilɛ. Mi waŋnda apum ndaa nyuna aa, ‘Le yɛɛ kɔlaŋ o wali pollo niŋ a walta naŋ cho laŋ tosaa le bɔŋaŋndo biyɔɔ o lɔɔ mɛɛlulaŋndo?’ Kɛ, mi saaluŋ maa suukaŋ kɛndɔɔ a waŋnda o wali pollo niŋ ndoo ke ya bɔɔ kɔl dɛɛniaa. Suŋ suŋ bɛɛ, mi naŋ kɔl tau te o yɔŋ pɛ mi kuɛ o wali pollo niŋ.

A wɔsi 1998, ma yɔŋ naa vɛlɛ Mɔŋtiliya naa Kaloliŋ le kɔɔfale teŋgeŋndeŋ tosaa. Le wɔsila bɔɔbɔɔ, I mala niŋ le kɛɛsiaa tosaa le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o luŋ kpendekele. Nduyɛ, mi tosa vɛlɛ wallo a kɔɔna layooŋgoo le waŋnda tɛɛsiallo sɔɔŋ nda sina a Seiyaa Chɛhowaa okɔɔ le woŋ. Miŋ dimul wanaa huŋ sɛnɛi Kanada nduyɛ ma nɔ yeemɛi tau le Baabuiyo pɛɛkoo wa yooŋgu kɛndɔɔ. Nduyɛ miŋ tuei hei yeela tau.

Naa laa nuu Kaloliŋ

I piɛi niŋ Chɛhowa le wɔsilaŋ 68 chɔŋ a teleŋ ya yiŋndo. Te I yiyaŋ pɛ a wɔsilaŋ ndaŋ okɔɔ, mi kɔllo naŋ ya tau. I cho bɔɔ a kɔl kɛndɛ le mɛɛ ya kindiŋ mi soliŋ siooŋnde o kɔl le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo yɛ. Nduyɛ, I mala niŋ wanaa bɔɔbɔɔ ma huŋ o tonyaa niŋ. Mɛɛ chuauwaa Lise chua ni wa sul, mbo kandu kɔɔfale lɔɔlɔɔleŋ tosaa nda pɔnɔ ndɔ. Mi kɔllo naŋ ya tau te I wa ndu pɛ chɔɔ kɔlaŋ o wali pollo niŋ. I mel bɔɔ chaaŋaa niaa Kilisiɔŋnda balikaa le taamasi nda kɛndɔɔ a silala sɔvɛla nda wa ya kioo laŋ. Hei mala ya mi kindi chaŋyɛi nii a Chɛhowa poŋ nduyɛ mi tosa walta bɔɔbɔɔ o kɔɔna ndɔɔ niŋ. I saaluŋ maa le miŋ lo o laalaŋndo choo o wali Chɛhowaa niŋ, mɛɛ miŋ tiindaŋ nyina ndɔ diandaa. (Sam 51:​11) I mel bɔɔ Chɛhowa balika le ya wali sɔvɛ sɔviɔɔ hoo kioo le diola ndɔlaŋ saŋgalaa!—Sam 54:​6.

^ pɛl. 16 Tofa bundɛi W. Kilɛŋ Hau ve o suɛi lebolle hei bɛŋgu, “The Battle Is Not Yours, but God’s,” o “Tiondoo!” hoo niŋ, Nyaakuɛiyo 22, 2000.

^ pɛl. 20 Tofa bundɛi Lɔɔluɛŋ Somioo ve o suɛi lebolle hei bɛŋgu, “I Found Something Worth Fighting For,” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Bɛŋgufɔnɔɔ 15, 1976.

^ pɛl. 20 David Splane cho waŋndo opilɛ o Dialii Kuumbaŋ Choo Ve le Seiyaa Chɛhowaa.