Ocuphela mwaha

Ocuphela sampuwa

YAWEEREYA YA OKUMI

Ohuserya Sootakiherya Saphaama Wookiruuhela Mareeliho Mancipale.

Ohuserya Sootakiherya Saphaama Wookiruuhela Mareeliho Mancipale.

KAARYAAKA mmiravo, oya mmuteko woolaleerya waari woovila wa miyaano. Nave kinnunwaaka, kaahaakhela mirici seiyo koonaka wi nkaari ooreheryeya waakhwaniherya. Nyenya sootakiherya saphaama seiho kaaryaakano saahikikhaviherya ovootha woova ni waakhela mareeliho mu iyaakha 58 kimalinhaaka mmuteko wa elukuluku yoothene.

Kiyariwe muceche wo Kepeki epooma yo Kanata. Mmuceche yoole, elocelo yawunlaana Efransa. Asitiithi aka Louis ni Zélia yaahikiphuwa mmukhalelo woosivela ni woopwacha. Apapa yaari muchu oomaala nyenya yaanasiveliwa owaalakhanya aliivuru. Miyaano kaanasiveliwa orepa nave kaakhalano yoolakelela ya okhala xornalista.

Vaavaa kaaryaakano iyaakha khumi napiili, Rodolphe Soucy yoowo aalapa ni apapa, vamoha ni nthamwene awe, yaahinixekurya owaani. Awo yaari Anamoona a Yehova. Miyaano kaasuwenle sa vakhaani vooloca sa Anamoona a Yehova nave nkaarino nchuno na ekerexa aya. Nyenya kaanatikhinihiya owoona empharihelaka Piipiliya mmukhalelo woophwanelela nave mooreera murima, yaakhulaaka makoho ahu. Asitiithi aka yaahitikhiniheya tho, nave naaheemererya yoohuserya ya Piipiliya.

Mu elukuluku yeele, kaahuserya mu esikola emoha ya Akatolika. Ikwaha ikina, kaanaloca ni asinthamwene aka oosikola sa yeeyo kaahuseryaaka orweela mu yoohuserya aka ya Piipiliya. Ophiyerya wi nihiku nimoha ahusiha aka, yaawo yaari mapaatiri, yaahisuwela. Ohiya okooniherya orweela Mpiipiliyani wi kaahihesa, mmoha a yaawo aahiloca wa anasikola oothene wi ka muchu omwareya. Naamwi kahaasiveliwe, yaweereya yeele yaakiruuhela mareeliho mancipale. Eyo yaakeeriha osuwela wi mahusiheryo a esikola a malapelo, yaanavaanyihana ni mahusiheryo a Piipiliya. Kaahiiwexexa wi hinaari nipuro naka na okhala weiwe. Mwawiihiiha, asitiithi aka yaahikeemererya oya esikola ekina.

MUKHALELO KAAHUSENRYAAKA OSIVELA MUTEKO WOOLALEERYA

Kaahititelela omuhuserya Piipiliya, nyenya kaahilekela oya vahoolo, nthowa nawi kaanoova olaleerya empa ni empa. Ekerexa Katolika yaahaavolowela achu ancipale o Kepeki nave awo hiyaachuna muteko ahu woolaleerya. Mulamuleli o Kepeki Maurice Duplessis, aanapaka makupa a malapelo a Akatolika. Nnikhaviheryo nawe, aachu ancipale yaanawiica ni waahooxa Anamoona a Yehova. Olaleerya mu elukuluku yeele waachuneya olipa murima.

Munna aakikhavihenrye ovootha woova waka aari John Rae, yoowo avolonwe mu etuuruma ya neethanu naxexe ya Esikola ya Kiliyati. John aahikhalano mavyakelo mancipale, nyenya aari awiiyeviha ni oochekuleyano. Owo haakivaha ekano mooluluwanya, nto yootakiherya awe yaphaama yaanakikhaviherya osuwela echu yaweera. John haawerya oloca phaama Efransa, mwa yeeyo, ikwaha sincipale kaanakhuma vamoha ni yene mmuteko woolaleerya nave kaanamukhaviherya oloca Efransa. Okhala vamoha ni John waakikhaviherya okhala oolipa murima wi kikhale makupa a eparipari. Ivinrevo iyaakha khumi ovinyerya vaavaa kaapacenryaaka ohuserya eparipari ni Anamoona a Yehova, kaahiiveleela nave kipatisiwa mu 26 a Maiyu, a 1951.

Yootakiherya yaphaama ya John Rae (A) yookikhaviherya (B) ovootha woova olaleerya mu empa ni empa

Anna ancipale a muloko ahu mukhaani mu epooma yo Kepeki yaari mapiyoneero. Yootakiherya aya yaphaama yaakiceenyerya tho okhala piyoneero. Mu elukuluku yeele, pahiru nampharihela Piipiliya mmuteko woolaleerya empa ni empa. Woona wi hinaarino soolaleeryiwa, naaphwanela ompharihela phaama Piipiliya. Mwa yeeyo, kaaniilipiserya osuwela soorepa ni opharihela phaama wi kiwerye waakiha eparipari. Naamwi hiihaa, achu ancipale yaanakhooca omwaalakhanya Piipiliya vyakala yoowo ahaarempwe ni ahooleli a Akatolika eyo ti wi, (weemereryiwa ni yaawo).

Mu 1952, kaahipaka othela ni Simone Patry, murokora ororomeleya. Nave naathaamela o Montreal, vaavaa yaavinraaya eyaakha emoha, naahaakhela mareeliho a okhalano mwanihu amwaamuthiyana, Lise. Naamwi kaahiyerenrye muteko wa opiyoneero mu elukuluku vakhaani kihaakumve othela, miyaano ni Simone naaneererya okhalano okumi wookhweya. Eyo yaahinikhaviherya ophara miteko sa muloko moopwahaxa ntoko emusi.

Sivinrevo iyaakha khumi, kaawuupuwela okookela muteko wo piyoneero. Mu 1962 kaahivolowa mu Exikola ya Orummwa wa Omwene ya atokweene. Esikola eyo yeeren’ye Epeteli yo Kanata nave yaamalinhe mweeri mmoha. Kaawompwa wi nuuke empa emohamoha ni munna Kamille Ouellette. Kaatepa otannyeya murima vaavaa konnaaka mvai wa munna Kamille mmuteko woolaleerya—xaxaxa woona wi owo aari tiithi a echoko. Mu elukuluku yeele hiyaavo yaalociwa sa anna o Kepeki yaawo yaari mapiyoneero, nave mu elukuluku emohamoha, yaaphuwa anamwane. Nto eyo yaari yoolakelela ya Kamille. Elukuluku naaryaahu osikola, owo aahikiceenyerya wuupuwelela mukhalelo aka. Ivinrevo miyeeri vakhaani, kaahiiwexexa wi kanwerya okhala piyoneero. Akina hiyaasiveliwe ni yoolakelelaaka, nyenya nkaakookenle muculi. Kanaroromela wi Yehova aahaala oreeliha wiilipiserya waka wi kipake sincipale mmuteko woolaleerya.

OKOOKELA MU EPOOMA YO KEPEKI NTOKO MAPIYONERO AVAMEEKHAAYA

Mu 1964, miyaano ni Simone naahithanliwa wi narumeele ntoko mapiyoneero avameekhaaya mu epooma yoowaani o Kepeki. Naakhala weiwe mu iyaakha sincipale. Mu elukuluku yeele muteko woolaleerya waaneemereryiwa vakhaani, nyenya nlelo waakhalavo wiiciwa.

Nawoorowa othana, kaaphariwa o Sainte-Marie muceche mukhaani waacamela o Kepeki. Mpilisa mmoha aakikeriha mu nipuro na mapilisa nave kaawaleliwa nthowa na olaleerya empa ni empa kiheemereryiwe. Ohoolo waya kaakusiwa wi kaloce ni Muthoriha iichaniwa Baillargeon, mulopwana awoopiha onweharu. Owo aakikoha wi taani ahaala okeemelela mu empa ya othoriha. Vavaa kaaloncaaka nsina na Glen How mulipa owaakiha Anamoona a Yehova yoowo aasuweliwe phaama, muthoriha aakhuwela anyeenyen’ye ariki: “Khuu hooye! Owo hooye!” Glen How aasuweliwa wi aanawaakiha Anamoona a Yehova nave ikwaha soothene anakhumelela phaama. * Evinrevo elukuluku vakhaani, alipa oothoriha yaahikileela wi mulacu aka waahimala.

Nthowa na wiiciwa muteko ahu o Kepeki, waari woovila ophwanyeya mapuro oophwanelela ntakhara mithukumano. Mpuro mmoha muloko ahu mukhaani waaphwanyaaya naari nipuro nakhalai weemesiwamo ekaaro nave waanatepa oriiryamo. Wi niviheeryane mu elukuluku ya oriirya, anna yaanapharihela makina yaamulapela tiisele. Ilukuluku soothene mithukumano sihaakumve opacerya, naanakiraathi moorukurerya makina ale nooraka, nlocaka saweereya soolipiha.

Ti yoohakalaliha woona mukhalelo muteko woolaleerya okelaaya vahoolo moovira wa elukuluku. Mu eyaakha ya 1960, pahiru saarivo miloko vakhaani mmuceche wa epooma yo Kepeki, mu ekulucu ya Côte-Nord ni o evilivili yo Gaspé. Olelo sookhalawo opwaha ikulucu piili mmiceche seiya, nave anna anathukumana mu Ipa sa Omwene saphaama.

NAAHIWOMPWA MMUTEKO WAWEECEECA

Mu 1977, kaahiphiya va muthukumano wa aweeceeca o Toronto, o Kanata

Simone ni miyaano naawompwa orumeela ntoko ooweherya a ekulucu mu 1970. Voocharela mu 1973, naahaakhela orummwa wa ooweherya a muceche. Ovinyerya iyaakha seiye, kaahuserya sincipale ni anna yaarino mavyakelo ntoko Laurier Saumur * ni David Splane, * yaawo yaarumeenle mmuteko waweececa. Omanle muthukumano wa ekulucu ori woothene, David vamoha ni miyaano naanavahana ekano mmukhalelo wa wunnuwiha mavyakelo ahu a ohusiha. Kinnuupuwela ekwaha emoha David aalonceiye wi: “Léonce mwaha aa wookuchula wootepa okisivela. Waahireera, nto miyaano kaahaala opaka miyaha miraru mpuwa mwa soothene seiye oloncaawe!” Kaahikhalano yookhovelela ya oloca sooleeliherya sincipale mmwaha aka, mwawiihiiha kaaphwanela ohuserya okhalano yoolakelela mmwaha aka.

Koorumeela mu ipooma soohiyanahiyana o makupa onakhuma nsuwa a Kanata

Ooweherya a muceche yaakhalano murici wa waalipiha ooweherya a ekulucu. Nyenya alaleeryi ancipale o Kepeki, yaahikisuwela nave wiiliwiili yaanakiveka wi nlape vamoha mmuteko woolaleerya, vaavaa kaasekuryaaka ooweherya a ekulucu. Yaari yoohakalaliha vancipale olapa vamoha ni yaawo mmuteko woolaleerya, nyenya eyo yaanakeeriha omuhiya okhwipi oweherya ekulucu. Ekwaha emoha, ooweherya ekulucu oosivela aakuupuxerya ariki: “Ti yaphaama osuwela wi munnaathokororya ni waapwacha anna, nyenya muhicuwale wi mwaarweela okixekurya esumana yeela. Miyaano tho kinnachuna olipihiwa!” Ekano yeela yoosivela yaakikhaviherya okhala oophimelela.

Moothananiha, mu 1976 yaaheereya echu yoosoosiha murima ni yoohiwehereryeya. Simone, mwaaraka oosiveliwa, aahitepa wiiceliwa nave koomuyeleela mookhwani. Nthowa na wiiveleela wawe ni murima woothene ni omusivela wawe Yehova, eyo yaaheeriha wi akhale nthamwene aka avamurimani. Okhala ooweiwa mmuteko woolaleerya waakeriha ovootha othanana waka, nave kinnamuthamalela Yehova ntakhara osivela okoonihenreiye mu elukuluku yeele yoosoosiha murima. Ohoolo waya kaapaka othela ni Karolyn Elliott piyoneera amvai aaloca Enklesi yoowo akele o Kepeki wi arumeele weiwo waariwo othowa. Karolyn muchu awaacameleya nave onnooniherya waapwacha akina, xaxaxa yaale anuuliwa muru ni aniisoona omeekha. Owo ootepa okikhaviherya elukuluku kaarumeelaaka ntoko aweeceeca.

EYAAKHA YOOHICUWALEYA MUUKUMINI MWAKA

Mu Yaneru a 1978, kaahithanliwa okhala muhusiha a esikola yoopacerya ya mapiyoneero o Kepeki. Kaahuukhuwa, nthowa nawi ichu saaya ohuseryiwa saari ivyaani wa miyaano vamoha ni anasikola ene. Yoohakalaliha tiyawi mu etuurma yoopacerya yaahikhalamo mapiyoneero mancipale yaarino mavyakelo. Naamwi kaari muhusiha, kaatepa ohuserya sincipale orweela wa anasikola!

Ohoolo waya mu 1978, nahikhalano muthukumano wa ilapo soothene waarino muru “Nroromelo Noovootha” mu Nipuro na Olímpico de Montreal. Waari muthukumano mutokweene ohintoko weereya o Kepeki nave yaaphiya achu awaakhwana 80.000. Miyaano kaathanliwa olapa mu etepartamentu ya Soolokoha sa muthukumano. Nave kaahichekula ni maxornalita mancipale nave kaatikiniheya osuwela wi yaahirepa ichu saphaama vooloca sa hiyo. Mpuwa mwa iwora makhumi meeli saanoonihiwa mu TV ni mu raatiyu okoha ni waakhula naapakeliwaahu, nave saahimpirimiiriwa miyaha mincipale mu iyornali. Yaweereya eyo yaaheerela onamoona otokweene.

KAAHIRUMIHIWA MU EKULUCU EKINA

Ovinyerya vaavaa kaapatisiwaaka, karumeenle pahiru o Kepeki muceche yoowo onalociwawo Efransa. Nyenya mu 1996, yaaheereya matorokelo matokotoko: kaahirumihiwa mmuceche wo Toronto, weiwo onalociwawo Enklesi. Nkiisoona okhala oophwanelela mu orummwa yoowo, nave vaavaa kuupuwelaka operekha mwaha mu Enklesi, kaanasareya ni woova. Kaanavekela moohihiyererya ni omuroromela Yehova moomalela.

Kaari awuukhuwa kihaakumve opacerya orumeela mmuceche wo Toronto, nto vano onnakisivelawo. Moopisa murima, Karolin aanakikhaviherya ohuserya Enklesi, nave anna yaananikhaviherya ni onilipiha vancipale. Moohilekela naahaapaka asinthamwene awaaca.

Ohiya pahiru miteko mikina ni marehereryo a muthukumano wa ekulucu wa esumana, wiiliwiili kaanapaka ewora emoha mmuteko woolaleerya empa ni empa naneethanu ohiyu. Akina yaanuupuwela: ‘Ntakhara heeni oya mmuteko woolaleerya eniiha nri ooweiwa ntakhara muthukumano wa ekulucu wa esumana?’ Tiwi kaanasuwela wi ochekula ni achu mmuteko woolaleerya onnakeeriha okhala oohakalala. Naamwi hiihaano, vaavaa kinayaaka mmuteko woolaleerya kinnakhala oohakalala.

Mu 1998, miyaano ni mwaaraka naahirummwa wi narumeele ntoko mapiyoneero avameekhaaya o Montreal. Mu iyaakha sincipale muteko aka waavolowela oreherya onamoona wa vanlakani wavameekhaaya ni olapa vamoha ni mayornalista wi emalihe nthalu aryaayano wa Anamoona a Yehova. Olelo miyaano ni mwaaraka onnanisivela waalaleerya anamarwa yaawo aathaamenle o Kanata xaxaxa wa yaale arino nchuno na ohuserya vooloca sa Piipiliya.

Kiri ni mwaaraka, Karolyn

Kaawuupuwelaka iyaakha 68 kimalinhaaka ntoko mulapeli oopatisiwa a Yehova, kinnoona wi kooreelihiwa vancipale. Ohuserya osivela orummwa ni waakhaviherya achu ancipale osuwela eparipari, wookiruuhela ohakalala. Mwanaka mwaamuthiyana, Lise ni iyawe emanle waaphuwa anamwane aya, yaahipacerya orumeela ntoko mapiyoneero a elukuluku yoothene. Kinnahakalala woona mvai oreiyeno mmuteko woolaleerya. Kinnaathamalela vancipale anna, moorweela wa yootakiherya aya ni ikano sooniherya osivela, sookikhaviherya wunnuwa omunepani, ni okhalano mirici soohiyanahiyana soomuluku. Koowerya woona wi, nnanwerya otitelela mmuteko nivahiwaahu pahiru waakhala wi ninnaroromela owerya wa munepa waweela wa Yehova. (Sal. 51:11) Kinnatitelela omuthamala Yehova nthowa na okivaha ikari sasisapo sa ocicimiha nsina nawe!— Sal. 54:6.

^ par. 16 Moone yaweereya ya munna Glen How mmwaha oni “A batalha não é vossa, mas de Deus,” mu Vinyani 22 a Apirili a 2000, a ekunya.

^ par. 20 Moone yaweereya ya okumi ya munna Laurier Saumur’s mmwaha Encontrei algo pelo qual vale a pena lutarmu Mulipeleli a 1 a Yulyu a 1977 a ekunya.

^ par. 20 David Splane onarumeela ntoko mmoha a Nikhuuru Noolamulela na Anamoona a Yehova.