Livokʼ ta Quebec te ta Canadá. Ta francés chkʼopojik li krixchanoetik tee. Toj lek la stsʼitesun li jtot jmeʼe, ti Louis xchiʼuk Zélia sbiike. Li jtote stsʼijet noʼox xchiʼuk tskʼupin tajek xchanel vun. Li voʼon eke lek tajek chkaʼi xitsʼibaj xchiʼuk ta jkʼan ox chikʼot ta jun jtsʼibajom sventa periodiko.

Kʼalal 12 xa ox jabilale, kʼot svulaʼanunkutik chaʼvoʼ stestigotak Jeova, june jaʼ xchiʼil ta abtel jtot ti Rodolphe Soucy sbie. Mu jnabe mas skʼoplalik xchiʼuk mu onoʼox kʼu stu kuʼun li srelijionike. Pe labal sba laj kilkutik ti toj lek yoʼontonike xchiʼuk ti kʼu yelan ta smelolal noʼox la stakʼik ta Vivlia li kʼusi la jakʼbekutike. Jaʼ yuʼun, lik kichʼkutik estudio.

Te toʼox chichanunaj ta jun chanob vun yuʼun jkatolikoetik li vaʼ orae. Bateltike, chlik kalbe jchiʼiltak ta chanun li kʼusi ta jchan ta Vivliae. Pe kʼalal kʼot ta xchikin li jchanubtasvanejetik ti jaʼik paleetike, oy jun ti xi laj yalbun ta yeloval jchiʼiltake: «¡Mu jtoyba keremot!». Lek ti lajuk yakʼ ta ilel ta Vivlia ti mu jechuk li kʼusi chkalbe skʼoplale. Akʼo mi vokol laj kaʼi ti jech laj kichʼ albele, te laj kakʼ venta ti mu lekuk ti te to xichanunaje, yuʼun maʼuk ta Vivlia tslokʼesik li kʼusi chakʼik ta chanele. Vaʼun, li jtot jmeʼe laj yalik ti xuʼ jel ti bu chichanunaje.

La jchan-o batel li Vivliae, pe chixiʼ kʼalal chibat ta cholmantal ta naetike, jaʼ yuʼun mu xichʼi-o lek ta mantal. Li relijion Katolikae jaʼ tspasvanik ta mantal, mi jsetʼ xakʼik jcholkutik mantal. Li Maurice Duplessis ti jaʼ bankilal politiko ta Quebeque la skoʼoltas sjolik xchiʼuk li jkatolikoetike. Jaʼ yuʼun, ep buchʼutik  lik skontrainik xchiʼuk lik yilbajinik li stestigotak Jeovae. Li vaʼ orae, toj xibal sba ti jcholkutik mantale, jaʼ yuʼun skʼan ti lekuk tsots koʼontonkutike.

Li ermano John Rae ti ay li ta sbalunebal Chanob vun ta Galaade la skoltaun sventa stsal kuʼun li xiʼele. Akʼo mi lek xa chanem, bikʼit yakʼoj sba xchiʼuk stakʼ noʼox chiʼinel ta loʼil. Oy junantik veltae, la stojobtasun, pe jaʼ mas ep kʼusi laj yakʼ jchan li slekil talelaltake. Ta skoj ti mu snaʼ lek xkʼopoj ta francese, nopolik noʼox jmoj chilokʼkutik ta cholmantal sventa jkolta ta xchanel mas li jkʼopkutike. Ti kʼu sjalil la jchiʼin li Johne la skoltaun tajek, yuʼun jaʼ la stijbun koʼonton sventa xkichʼ voʼ. Vaʼun, laj kichʼ voʼ li ta 26 yuʼun mayo ta 1951, jaʼo kʼalal echʼem xa ox lajuneb jabil ti laj kojtikin li stestigotak Jeovae.

Jutuk mu skotoluk li ermanoetik ta jtsobobbailkutik ta Quebeque jaʼik prekursoretik. Ta skoj ti toj lek stalelalike, jaʼ la stij koʼonton sventa xlik tunkun ta prekursor ek. Jaʼ noʼox chkichʼkutik batel li Jvivliakutike, yuʼun chʼabal toʼox jvunkutik sventa jtuneskutik ta cholmantal. Jaʼ yuʼun, laj kakʼ ta koʼonton xchanel versikuloetik ta Vivlia sventa jpakbe skʼoplal li Jeovae. Pe ep buchʼutik mu skʼan xchanik yan Vivlia, yuʼun albatemik yuʼun relijion Katolika ti mu stakʼ skʼelike.

Li ta 1952, linupun xchiʼuk Simone Patry ti jaʼ jun ermana ti tukʼ yakʼoj sba ti te likem ta Quebec eke. Laje, libatkutik ta naklej ta Montreal. Kʼalal naka toʼox jun jabil jnupunelkutike, vokʼ li kuni tsebkutik Lise. Kiktaoj xa ox prekursoral kʼalal laj kikʼ jbakutik xchiʼuk li Simone, akʼo mi jech, laj kakʼkutik-o persa ti lekuk noʼox sba li jkuxlejalkutik yoʼ masuk xikoltavankutik li ta jtsobobbailkutike.

Lajuneb jabil laj kikta jba ta prekursor, pe li ta 1962, oy kʼusi kʼot ta pasel ti jaʼ la skoltaune. Li vaʼ jabile, li-ay li ta Chanob vun sventa j-abteletik yuʼun Ajvalilal yuʼun Dios te ta Betel ta Canadae, jaʼ te laj kichʼkutik chanubtasel li molunkutik ta tsobobbail ti jalij jun ue. Jmoj likomkutik xchiʼuk li ermano Camille Ouellette. Li vaʼ orae, junantik noʼox ermanoetik xchiʼuk ermanaetik ti jaʼik prekursoretik xchiʼuk ti oy yalab xnichʼnabike. Pe jaʼuk li Camillee baxbol tajek ta cholmantal xchiʼuk oy ta yoʼonton chtun ta prekursor akʼo mi oy xa ox yajnil xchiʼuk ti oy jayvoʼuk xnichʼnabtake, toj labal sba laj kil ti jech stalelale. La  stijbun koʼonton sventa jnopbe lek skʼoplal mi xuʼ xi-och ta prekursor yan velta. Jech la jpas, vaʼun kʼalal echʼ jayibuk ue, laj kakʼ venta ti spas kuʼune. Oy jlom ti xi laj yalbeikune: «¿Mi la anop me lek mi spas avuʼun?». Pe muʼyuk lichibaj-o, yuʼun jpʼel ta koʼonton ti tskoltaun li Jeovae.

Li ta 1964, lik tunkunkutik xchiʼuk kajnil ta prekursor espesial li ta jlumalkutike. Te litunkutik jayibuk jabil. Li vaʼ jabiletike, oy to onoʼox buchʼutik mu xakʼik jcholkutik mantal, pe mu xa ox sta kʼuchaʼal olon tale.

Jun savado ta mal kʼakʼale, te la xchukikun ta Sainte-Marie, ti nopol yiloj Quebeque. Laj kichʼ ikʼel batel ta snail polisiaetik xchiʼuk te laj kichʼ chukel ta skoj ti muʼyuk jpermiso sventa jchol mantal ta naetike. Laje, laj yikʼikun batel ta stojolal jun jchapanvanej ti jpʼel xale, Baillargeon sbi. Xi la sjakʼbune: «¿Kʼusi sbi li a-abogadoe?». «Glen How», * xkut. Toj xiʼel to kʼot, xi laj yale: «¡Moʼoj, yanuk-o akʼo xtal!». Ti jech laj yale, jaʼ ta skoj ti nabil skʼoplal ti skoltaoj xa ox epal stestigotak Jeova li ermano Glene. Mu ta sjaliluk une, li snail chapanobbaile laj yalbun ti muʼyuk xa chkichʼ chapanele.

Vokol la jtakutik ti bu xuʼ jketʼeskutik tsobajeletik li ta Quebec ta skoj ti oy buchʼutik tskontrainunkutike. Jaʼ noʼox la jtakutik ta chʼom jun snakʼobil karro. Kʼalal skʼan toʼox xlik jtsobajelkutik li ta yorail kʼinobaltike, oy kʼusi la jtuneskutik sventa xikʼatinkutik jayibuk ora. Vaʼun, te chlik kal jloʼilkutik sventa jpatbe jba koʼontonkutike.

Toj lek kʼusitik kʼotem ta pasel ta skoj ti muʼyuk yichʼoj kechanel li cholmantale. Li ta sjabilaltik 1960, junchib toʼox tsobobbailetik oy li ta Quebec, Côte-Nord xchiʼuk ta Gaspee. Pe jaʼuk avie, oy xa epal ermanoetik xchiʼuk oy xa Salonik sventa Tsobobbail.

Li ta 1970, lik tunkunkutik ta jkʼelvanej ta sirkuito xchiʼuk li kajnile. Li ta 1973, lik tunkunkutik ta jkʼelvanej ta distrito. Li vaʼ jabiletike, ep kʼusitik laj yakʼik jchan li yan ermanoetik ti lek xtojobike, jech kʼuchaʼal li Laurier Saumur * xchiʼuk David Splane. * Jujukoj chnel asambleae, chkalbe jbakutik xchiʼuk David li kʼusi xuʼ jpaskutik sventa masuk to lek xketʼeskutik mantale. Xvul ta jol ti xi laj yalbun jun veltae: «Toj lek laj kaʼi li slajebal adiskurso laj avetʼese, Léonce. Mi xanaʼe, li kʼusitik laj avale oxib to diskurso lokʼ-o kuʼun ti jechuke». Te laj kakʼ venta ti skʼan jutuk noʼox kʼusitik jtʼabbe skʼoplal li ta mantaletik chketʼese, yuʼun lek toʼox xkaʼi ti ep kʼusitik chkale.

Jtos ti kʼusi jbainojkutik li jkʼelvanejunkutik ta distritoe jaʼ ti jpatbekutik yoʼonton li ermanoetik ti chtunik ta jkʼelvanej ta sirkuitoe.  Pe ta skoj ti xojtikinikun li ermanoetik ta Quebeque, ep buchʼutik tskʼanik ti jmoj xilokʼkutik ta cholmantal kʼalal chikʼotkutik ta jujun tsobobbaile. Lek xa chkaʼi ti jchiʼinik eke, pe jaʼ muʼyuk xa mas ta jchiʼin li jkʼelvanej ta sirkuitoe. Jaʼ yuʼun, jun veltae, xi laj yalbun ta slekil yoʼonton jun jkʼelvanej ta sirkuitoe: «Lek chkil ti lek chavaʼi xchiʼinel ta cholmantal li ermanoetike. Pe teuk ta ajol ti jaʼ tal avulaʼanun li avi xemanae, yuʼun ta jkʼan patbel koʼonton ek». Toj lek ti jech laj yalbune, yuʼun jaʼ la skoltaun yoʼ ta smeloluk noʼox li kʼusi ta jpase.

Toj kʼux kʼusi la jnuptan li ta 1976 ti muʼyuk jech jmalaoje, yuʼun tsots ipaj li kuni ajnil Simone, vaʼun cham. Toj lek stalelal echʼ, yuʼun jaʼ bat ta yoʼonton skoltael li yantike xchiʼuk la skʼan tajek li Jeovae. Li kʼusi la skoltaun yoʼ xkuch batel kuʼune jaʼ ti laj kakʼ ta koʼonton li cholmantale. Ta jtojbe tajek ta vokol Jeova ti laj yichʼun ta kʼuxe xchiʼuk ti muʼyuk la skomtsanun li vaʼ orae. Ta mas tsʼakale, linupun xchiʼuk Carolyn Elliott ti jaʼ jun baxbol prekursora ti te kʼot tunuk ta Quebeque xchiʼuk ti ta inglés chkʼopoje. Oy tajek ta yoʼonton skoltael li yantike, mas to li buchʼutik stsʼijetik noʼox o ti stuk chaʼi sbaike. Skoltaojun tajek yoʼ spas batel kuʼun li kʼusi jbainoje.

Li ta enero ta 1978, la jta jmoton ti xichanubtasvan li ta Chanob vun sventa Prekursor ti sba to velta echʼ ta Quebeque. Lixiʼ o siblej to koʼonton laj kaʼi kʼalal laj yalbeikune, yuʼun muʼyuk kiloj kʼu yelan li chanob vun taje mi jaʼuk bu kiloj xtok li livro chchanik tee, jaʼ jech laj kaʼi jba kʼuchaʼal li jchanunetike. Pe bal to ti ay epal prekursoretik ti lek xa chanemike. Jaʼ yuʼun, akʼo mi voʼon ti lichanubtasvane, jaʼ mas ep kʼusi laj yakʼik jchan.

Li vaʼ jabil xtoke, jaʼo echʼ ta Estadio Olímpico ta Montreal li Asamblea Internasional ti «Fe victoriosa» sbie. Stuk xa noʼox jech li asamblea echʼ ta Quebeque, yuʼun ayik  mas ta 80 mil krixchanoetik. Ta skoj ti te la jkolta jba ta abtel li ta Departamento de Servicio de Noticiase, la jchiʼin ta loʼil epal periodistaetik. La sjelubtasik ta television xchiʼuk ta radio li kʼusitik laj kichʼkutik jakʼbele, mas ta 20 ora ta skotol. Jech xtok, la slokʼesik ta epal vunetik. Ximuyubaj laj kaʼi kʼalal laj kil ti lek laj yalbeik skʼoplal li stestigotak Jeovae. ¡Toj lek kʼusi kʼot ta pasel li ta asambleae!

Li ta 1996, jel tajek li kʼusitik la jpase. Yuʼun laj yalbeikun ti te chbat tunkun ta jkʼelvanej ta distrito ta Toronto ti ta inglés chkʼopojike. Mu xuʼ kuʼun laj kaʼi, yuʼun ti kʼuxi laj kichʼ voʼe, te kom tunkun ta Quebec ti ta francés chkʼopojike. Ta skoj ti jech mu jechuk xikʼopoj ta inglese, lixiʼ laj kaʼi ti xketʼes ta inglés li jdiskursotake. Jaʼ yuʼun, mas nopolik lik jkʼopon Jeova xchiʼuk la jpat koʼonton ti ta onoʼox skoltaune.

La jkʼupin tajek ti te ay tunkunkutik chib jabil ta Torontoe. Ta slekil yoʼonton la skoltaun Carolyn sventa jchan batel mas li inglese, jech ek li ermanoetike ep la skoltaikun xchiʼuk la spatbeikun koʼonton. Te la jta ep kamigotakutik.

Jujukoj kʼalal ch-echʼ asamblea ta sirkuitoe, ep kʼusitik ta jbain spasel. Akʼo mi jech, nopem xkaʼi ti xilokʼ ta cholmantal ta naetik li ta mal kʼakʼal viernese. Xuʼ van xi la snopik jlome: «¿Kʼuxi ti chlokʼ to ta cholmantal ti tsinil tajek yabtele?». Pe ti jech ta jpase, jaʼ ta skoj ti tspatbun tajek koʼonton ti xkalbe skʼoplal Jeovae. Jech-o ximuyubaj avi kʼalal chisut tal jujukoj ta cholmantale.

Li ta 1998, lik tunkunkutik ta prekursor espesial ta Montreal xchiʼuk li kajnile. Oy jayibuk jabil la jbain skʼelel li cholmantal ti bu oy epal krixchanoetike xchiʼuk la jchiʼin ta loʼil li buchʼutik ch-abtejik ta television, ta radio o ta yan kʼusitik sventa jchapbe smelolal li kʼusi jecheʼ chalik ta stojolal stestigotak Jeova li jlom krixchanoetike. Avie, ta jkʼupinkutik tajek xcholbel mantal li jyanlum krixchanoetik ti chtalik ta Canadae. Ep buchʼutik tskʼan tsnabeik mas skʼoplal li Vivliae.

Li Jeovae yakʼojbun epal bendision ti oy xa ta 68 jabil kichʼoj voʼe. Solel xkuxet koʼonton chkaʼi ti tsal kuʼun ti chixiʼ toʼox xcholel mantale xchiʼuk ti ep buchʼutik la jkoltakutik sventa x-ochik ta mantale. Xpatet koʼonton chkaʼi xtok kʼalal chkil ti tskʼupin-o cholmantal li kuni tseb Lise, yuʼun lik tunikuk ta prekursor regular xchiʼuk smalal kʼalal la sta xa ox svaʼlej li yalab xnichʼnabike. Ta jtojbeik ta vokol ek li ermanoetik ti lek laj yakʼ ta ilel stalelalik xchiʼuk ti la stojobtasikune, yuʼun la skoltaikun sventa masuk to xkamigoin li Jeovae xchiʼuk ti spas kuʼun li jeltos abtelal li-akʼbat jbain li ta s-organisasione. Kakʼoj venta ti jaʼ noʼox me tspas kuʼuntik mi la jpat koʼontontik ti tskoltautik ta xchʼul espiritu li Jeovae (Sal. 51:11). Mu xlaj jtojbe-o ta vokol Jtotik Jeova ti chakʼ jkʼupil kʼoptabe li sbie (Sal. 54:6).