Síijen Quebec, Canadá, junpʼéel noj kaaj tuʼux ku tʼaʼanal francés. In papáeʼ Louis, in maamaeʼ Zélia, letiʼobeʼ jach tu yaabiltenoʼob. In papáeʼ casi maʼatech u tʼaan tumen suʼlak, baʼaleʼ dóon uts tu tʼaan u xook. Teneʼ uts tin tʼaan in tsʼíib yéetel kin tsʼíiboltik kaʼach in beetik in periodistail.

Le yaanten 12 añosoʼ taal u xíimbaltoʼon Rodolphe Soucy yéetel u amigo, tu kaʼatúulaloʼobeʼ u testigoʼob Jéeoba. Rodolpheeʼ u yéet meyaj in papá. Teneʼ maʼ yaʼab baʼax in wojel yoʼolal le Testigoʼoboʼ, mix taak xan in wojéeltik u maasil tu yoʼolaloʼobiʼ. Baʼaleʼ jatsʼuts tin wilil bix úuchik u meyajtiʼob le Biblia utiaʼal u núukikoʼob yéetel tsiikil le kʼáatchiʼob t-beetoʼ. In papá yéetel in maamaeʼ jatsʼuts úuchik u yilkoʼob, le oʼolal káaj k-xokik le Biblia tu yéeteloʼoboʼ.

Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ secundaria kin xook, junpʼéel escuela tsʼaʼan tumen le católicoʼoboʼ. Yaan kʼiineʼ kin tsikbaltik tiʼ in wéet xookoʼob le baʼaxoʼob kin kanik teʼ Bibliaoʼ. U kʼaasileʼ le sacerdoteʼoboʼ letiʼe maestroʼoboʼ. Juntúuleʼ tu lugar u yeʼesikten yéetel le Biblia maʼ maʼalob baʼax kin creerkoʼ, tu yaʼalaj tu táan tuláakal in wéet xookoʼobeʼ chéen kaxan baʼateʼel kin beetik. Kex jach yaachaj tin wóol le baʼax úuchoʼ tu yáanten in wileʼ maʼ teʼ Biblia u taal le baʼaxoʼob ku kaʼansaʼal teʼ tuʼux kin binoʼ. Kʼuchen in naʼateʼ maʼ unaj u seguer in bin teʼ escuelaoʼ. Ka túun tin kʼáataj permiso tiʼ in papá yéetel tiʼ in maama utiaʼal ka xiʼiken xook yaanal tuʼux.

Kex láayliʼ ku tsʼaʼabalten xook yéetel le Bibliaoʼ maʼ tin jach tsʼáaik in wóol in meyajt Dios tumen saajken kʼaʼaytaj joonaj joonajil. Le Iglesia católicaoʼ ku yoksik kʼaakʼas tuukuloʼob tiʼ le máakoʼoboʼ,  le oʼolal jach táaj u pʼeekoʼob k-kʼaʼaytaj. Maurice Duplessis, juntúul político jach kʼaj óolaʼan anchaj tu estadoil Quebeceʼ, tu tsʼáajuba tu tséel le Iglesia católicaoʼ. Tu beetaj u muchʼkuba le máakoʼob utiaʼal u beetaʼal loob tiʼ le Testigoʼoboʼ. Le beetkeʼ kʼaʼabéet maʼ sajak máak utiaʼal u jóokʼol kʼaʼaytajiʼ.

Sukuʼun John Raeeʼ jach tu yáanten utiaʼal u xuʼulul in sajaktal, letiʼeʼ bin teʼ xook nueve tiʼ U Escuelail Galaadoʼ. Kex yaʼab baʼax u yojel le sukuʼunoʼ maʼatech u creerkuba yéetel uts tu tʼaan u yáantik u maasil. Maʼ yaʼab u téenel tu tsolnuʼukteniʼ, pero jach kaanbalnajen tiʼ le maʼalob ejemplo ku tsʼáaikoʼ. Como istikyaj u tʼanik francéseʼ suukchaj in jóokʼol kʼaʼaytaj tu yéetel utiaʼal in wáantik. Úuchik in biskinba yéetel sukuʼun Johneʼ tu yáanten in chʼaʼtukult in maas meyajtik Jéeoba. Veintiséis tiʼ mayo tiʼ 1951 ka okjaʼanajen, tsʼoʼok u máan diez años ka yáax tsikbalnajen yéetel le Testigoʼoboʼ.

Teʼ chan múuchʼulil tuʼux yanoʼon tu kaajil Quebecoʼ maases precursoroʼob yaniʼ. Le maʼalob ejemplo tu tsʼáajoʼoboʼ tu yáanten in chʼaʼtukult in beetik in precursoril. Teʼ kʼiinoʼoboʼ minaʼantoʼon publicaciónoʼob, le oʼolal kéen jóokʼkoʼon kʼaʼaytajeʼ kʼaʼabéet u meyajtoʼon tubeel le Bibliaoʼ. Le beetkeʼ tin tsʼáaj in wóol in kan tekstoʼob jeʼel u yáantken in kaʼans u jaajileʼ. Chéen baʼaleʼ yaʼab máakoʼob maʼ tu yóotik u xokoʼob le Biblia wa maʼ tsʼaʼan permiso tiʼob tumen le Iglesia católicaoʼ.

Tu añoil 1952, tsʼoʼok in beel yéetel Simone Patry, juntúul x-kiʼichpan chʼúupal jach u tsʼaamaj u yóol u meyajt Dios tu kaajil Quebec. Ka túun binoʼon kajtal tu kaajil Montreal, mix u año tsʼoʼokok k-beeleʼ ka anchaj k-chan hija Lise. Teneʼ xuʼul in beetik in precursoril antes u tsʼoʼokol k-beel, kex beyoʼ utiaʼal k-tsʼáaik k-óol k-meyajt Jéeoba teʼ múuchʼuliloʼ t-ilaj k-kuxtal chéen yéetel junpʼíit baʼaloʼob.

Diez años máan ka joʼopʼ in tuklik wa jeʼel u páajtal in beetik in precursoril tu kaʼatéeneʼ. Tu añoil 1962, binen teʼ Escuela utiaʼal u Meeyjil le Reino beetaʼab tu Betelil Canadáoʼ, le xookaʼ utiaʼal ancianoʼob yéetel junpʼéel mes ku xáantal. Teʼeloʼ pʼáaten tiʼ junpʼéel cuarto yéetel sukuʼun Camille Ouellette. Jach jatsʼuts tin wilil bix u tsʼáaik u yóol teʼ kʼaʼaytajoʼ, tsʼoʼoleʼ yaan u yatan yéetel u paalal. Teʼ kʼiinoʼoboʼ tu kaajil Quebeceʼ maʼ yaʼab sukuʼunoʼob yaan u paalaloʼob ku beetik u precursoriloʼobiʼ. Baʼaleʼ sukuʼun Camilleeʼ kex yaan u paalaleʼ uts tu tʼaan u meyaj bey precursoreʼ. Teʼ kʼiinoʼob pʼáaten tu yéeteloʼ tu yáanten in  chʼaʼtukult baʼax ken in beete. Ka máan wa jaypʼéel meseʼ tin wileʼ jeʼel u páajtal in kaʼa beetik in precursorileʼ. Yaan sukuʼunoʼob tukleʼ maʼ maʼalob le baʼax tin chʼaʼtukloʼ. Kex beyoʼ maʼ lúub in wóoliʼ, tumen in wojel yaan u yáantken Jéeoba utiaʼal ka in maas meyajte.

Tu añoil 1964, teen yéetel in wataneʼ tsʼaʼab k-beet k-precursor especialil Quebec, le kaaj tuʼux síijoʼonoʼ. Teʼeloʼ pʼáatoʼon wa jaypʼéel añoʼobiʼ. Teʼ kʼiinoʼoboʼ láayliʼ pʼektaʼan u yúuchul kʼaʼaytajeʼ, baʼaleʼ maʼatech k-jach chʼaʼpachtaʼal jeʼex kaʼacheʼ.

Junpʼéel sábado de tardeeʼ cháachaʼaben yéetel kʼaʼalen tumen le policía ikil in kʼaʼaytaj joonaj joonajil x-maʼ permisoil tu kaajil Sainte-Marieoʼ, lelaʼ junpʼéel chan kaaj yaan naatsʼ Quebec. Ka tsʼoʼokeʼ bisaʼaben tu táan juntúul juez nojoch u wíinklil yéetel tsʼíik u yilaʼal, u kʼaabaʼeʼ Baillargeon. Tu kʼáataj máax kun defenderken kéen beetaʼak le juiciooʼ. Le ka tin waʼalajtiʼ Glen How * kun defenderkeneʼ jach nerviosochaji, hasta táan u kikilankil ka tu yaʼalaj: «¿Letiʼ tu kaʼatéen?». Sukuʼun Glen Howeʼ jach kʼaj óolaʼan tumen yaʼab sukuʼunoʼob tsʼoʼok u defendertik. Maʼ xáanchaj ka aʼalaʼabten tumen le tribunaloʼ tsʼoʼok u láaj luʼsaʼal le takpool beetaʼab tin contraoʼ.

Tu kaajil Quebeceʼ yaʼab máax tu tsʼáajuba tu contra le meyaj k-beetkoʼ, le oʼolal talamchaj k-kaxtik tuʼux kun antaltoʼon le muchʼtáambaloʼoboʼ. Tu tsʼookeʼ t-kaxtaj junpʼéel chan x-laʼ cuarto, pero jach táaj k-uʼuyik keʼeliʼ. Utiaʼal u kʼíintal le sukuʼunoʼob tu tiempoil keʼeloʼ ku meyajtiʼob junpʼéel chan nuʼukul. Táanil tiʼ u káajal le muchʼtáambaloʼoboʼ k-muchʼtal tu paach le chan nuʼukuloʼ yéetel k-tsikbaltik jatsʼuts experienciaʼob.

Jach jatsʼuts in wilik bukaʼaj utsil tsʼoʼok u taasik le kʼaʼaytaj teʼ jaʼaboʼob tsʼoʼok u máanoʼ. Tu jaʼabiloʼob 1960, chéen jujunpʼéel mejen múuchʼuliloʼob yaan tu baʼpach Quebec, jeʼex Côte-Nord yéetel tu penínsulail Gaspé. Bejlaʼeʼ teʼ lugaroʼobaʼ táaj yaʼab sukuʼunoʼob yaniʼ yéetel ku muchʼkubaʼob teʼ jatsʼuts Najoʼob u beetmaj u testigoʼob Jéeobaoʼ.

Tu añoil 1970, invitartaʼaben meyaj yéetel in watan bey superintendente tiʼ circuitoeʼ yéetel 1973 invitartaʼaben bey superintendente tiʼ distritoeʼ. Teʼ jaʼaboʼob jeʼeloʼ yaʼab baʼaloʼob tin kanaj tiʼ uláakʼ superintendenteʼob. Jach kaanbalnajen tiʼ u ejemplo sukuʼun Laurier Saumur * yéetel David Splane. * Kʼajaʼanteneʼ kéen tsʼoʼokok cada asambleaeʼ suuk in tsikbal yéetel sukuʼun David utiaʼal k-ojéeltik bix jeʼel k-maas maʼalobkíintik bix k-kaʼansajeʼ. Juntéenjeakeʼ tu yaʼalajten: «Léonce, jach jatsʼuts u tsʼook discurso ta máansoʼ. Chéen baʼaleʼ le bukaʼaj información meyajnajtechoʼ, teneʼ jeʼel in jóoʼsik óoxpʼéel discursoʼobeʼ». U jaajileʼ teneʼ uts tin tʼaan in butʼik yaʼab información tin discurso, le oʼolal unaj in kanik in waʼal u taatsʼ le baʼax in kʼáat in kaʼansoʼ.

 Junpʼéel tiʼ le meyaj ku beetik le superintendente tiʼ distritooʼ letiʼe u líiʼsik u yóol le superintendenteʼob tiʼ circuitooʼ. Baʼaleʼ yaʼab sukuʼunoʼob kʼaj óoltmilen tu estadoil Quebec, le oʼolal kéen xiʼiken in xíimbalt le superintendenteʼob tiʼ circuitooʼ le sukuʼunoʼob in kʼaj óoloʼ uts tu tʼaan u jóokʼloʼob kʼaʼaytaj tin wéetel. Teen xaneʼ uts tin tʼaan in jóokʼol kʼaʼaytaj tu yéeteloʼob, chéen baʼaleʼ maʼatech in líiʼsik u yóol le superintendenteʼob tiʼ circuitooʼ. Le beetik juntéenjeakeʼ juntúul superintendenteeʼ tu yaʼalajten yéetel yaabilaj: «Maʼ kʼaas ka jóokʼkech kʼaʼaytaj yéetel le sukuʼunoʼoboʼ, baʼaleʼ teʼ semanaaʼ túuxtaʼanech a líiʼs in wóol, teen xaneʼ kʼaʼabéetten áantaj». Le baʼax tu yaʼalajten le sukuʼunoʼ tu yáanten in wil baʼax maas kʼaʼanaʼan.

Tu añoil 1976, úuch junpʼéel baʼal jach yaj ichil in kuxtal. Jach kʼojaʼanchaj Simone, in x-kiʼichpan atan, ka saʼat u kuxtal. Letiʼeʼ uts tu tʼaan u yáantik u maasil yéetel jach u yaabiltmaj Jéeoba, le oʼolal jach jatsʼuts tin wilil in múul meyajtik Jéeoba tu yéetel. Junpʼéel baʼax áanten utiaʼal maʼ u jach lúubul in wóoleʼ letiʼe in wilik in maas meyajtik Jéeobaoʼ. Jach kin tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba tumen tu yeʼesajten yaabilaj yéetel tu yáanten in aktáant le baʼax jach yaj úuchtenoʼ. Ka máan kʼiineʼ tsʼoʼok in beel yéetel Carolyn Elliott. Letiʼeʼ juntúul precursora taaljaʼan áantaj Quebec, jach u tsʼaamaj u yóol u meyajt Jéeoba yéetel u yojel inglés. Carolyneʼ, jach uts tu tʼaan u yáantik u maasil, maases le máaxoʼob suʼlakoʼob wa ku talamtal u kaxtik u amigoʼoboʼ. Letiʼeʼ jach tu yáanten utiaʼal u seguer in beetik in superintendenteil.

Enero tiʼ 1978, invitartaʼaben utiaʼal in nuʼuktik le yáax Escuela utiaʼal Precursoroʼob anchaj Quebecoʼ. Jach saajken kaʼachi tumen túumben in tiaʼal le baʼaxoʼob kun tsolbiloʼ, tsʼoʼoleʼ mix le j-xoknáaloʼob u yojloʼob jach tiʼ baʼax kun tʼaanoʼ. U maʼalobileʼ le precursoroʼob binoʼob teʼ xookoʼ jach yaʼab baʼax u yojloʼob. Le oʼolaleʼ kex teen tsʼáa le xookoʼ yaʼab baʼax tin kanajtiʼob.

Teʼ año jeʼeloʼ anchaj xan junpʼéel Asamblea Internacional teʼ Estadio Olímpico de Montrealoʼ, u kʼaabaʼeʼ: «Fe victoriosa». Tu estadoil Quebeceʼ  mix juntéen kaʼach beetaʼak junpʼéel nojoch asamblea. Teʼ asambleaoʼ bin maas tiʼ 80,000 máakoʼob. Tsʼaʼaben meyaj tu Departamentoil Noticias, le beetik tsikbalnajen yéetel yaʼab periodistaʼob. Jach kiʼimakchaj in wóol ka tin wilaj le jatsʼuts baʼaloʼob aʼalaʼab tu yoʼolal le asambleaoʼ. Maas tiʼ 20 horas entrevistaʼob máansaʼab tiʼ radio yéetel televisión, tsʼoʼoleʼ jóoʼsaʼab tiʼ yaʼabkach periódicoʼob. ¡Jach yaʼab bix úuchik u tsʼaʼabal kʼaj óoltbil u kʼaabaʼ Jéeoba!

Tu añoil 1996, kʼexpaj in kuxtal. Desde ka tsʼoʼok in wokjaʼeʼ tin meyajtaj Jéeoba tu estadoil Quebec, teʼeloʼ chéen francés ku tʼaʼanliʼ. Baʼaleʼ túuxtaʼaben Toronto, teʼeloʼ chéen inglés ku tʼaʼanliʼ. Tin wuʼuyaj maʼ tin tsaʼayal in beet le meyaj kʼubéentaʼabtenoʼ, tsʼoʼoleʼ saajken in máans discursoʼob ich inglés tumen jach kʼatatselaʼan in tʼanik. Kʼaʼabéetchaj in maas kʼubik in wóol tiʼ Jéeoba yéetel in maas orar tiʼ.

Bejlaʼeʼ jeʼel u páajtal in waʼalikeʼ jach t-disfrutartaj le kaʼapʼéel año t-beetaj Torontooʼ. Carolyneʼ jach tu yeʼesajten paciencia utiaʼal u yáantken in maas kan inglés, tsʼoʼoleʼ le sukuʼunoʼoboʼ jach tu yáantenoʼob yéetel tu líiʼsoʼob in wóol. Yaʼab k-amigoʼob jáan anchaji.

Tu semanail le asambleaʼob tiʼ circuitooʼ, kex yaʼab baʼaloʼob yaan in beeteʼ utiaʼal viernes de tardeeʼ uts tin tʼaan in jóoʼsik tiempo utiaʼal in jóokʼol kʼaʼaytaj joonaj joonajil. Maʼ xaaneʼ yaan sukuʼunoʼob wal tukult baʼaxten kin jóokʼol kʼaʼaytaj wa yaʼab baʼaloʼob yaan in beeteʼ. Baʼaleʼ teneʼ uts tin tʼaan in beetik beyoʼ tumen jach ku líikʼil in wóol kéen tsikbalnaken yéetel le máakoʼoboʼ. Tak bejlaʼa jach ku kiʼimaktal in wóol kéen jóokʼken kʼaʼaytajeʼ.

Tu añoil 1998, túuxtaʼaboʼon Montreal utiaʼal k-meyaj bey precursor especialeʼ. Ich yaʼab añoseʼ jejeláas meyajoʼob tin beetaj, tin nuʼuktaj u yúuchul kʼaʼaytaj tuʼux yaʼab u máan máak, tsʼoʼoleʼ áantajnajen utiaʼal u yeʼesaʼal maʼ jaaj baʼax ku yaʼalaʼal tu contra u testigoʼob Jéeobaiʼ. Bejlaʼeʼ teen yéetel Carolyneʼ k-kʼaʼaytaj tiʼ le j-táanxel luʼumiloʼob táant u kʼuchloʼob Canadáoʼ, yaʼab tiʼ letiʼobeʼ taak u kankoʼob u maasil yoʼolal le Bibliaoʼ.

Jach ku kiʼimaktal in wóol kéen tuukulnaken tiʼ le bukaʼaj baʼaloʼob tsʼoʼok in beetik teʼ 68 años okjaʼanaken yéetel joʼopʼok in meyajtik Jéeobaoʼ. Bejlaʼeʼ jach kiʼimak in wóol tumen maʼ saajken kʼaʼaytajiʼ yéetel uts tin tʼaan in kaʼansik u jaajil tiʼ le máakoʼoboʼ. In hija Lise yéetel in jaʼaneʼ tu beetaj u precursoriloʼob ka tsʼoʼok u nuuktal u paalaloʼoboʼ. Jach ku líikʼil in wóol xan kéen in wil láayliʼ u tsʼaamaj u yóol Lise teʼ kʼaʼaytajoʼ. Tsʼoʼoleʼ jach kin tsʼáaik u diosboʼotikil tiʼ le sukuʼunoʼob tu tsʼáajoʼobten junpʼéel maʼalob ejemplooʼ, tu tsʼáajoʼobten tsolnuʼuk ka kʼaʼabéetchaji, tu yáantenoʼob in maas yaabilt Dios yéetel tu yáantenoʼob in beet le meyajoʼob kʼubéentaʼabtenoʼ. Tsʼoʼok in wilkeʼ wa k-confiar tiʼ le áantaj ku tsʼáaiktoʼon Jéeoba yéetel u espíritu santooʼ yaan u páajtal k-tsʼoʼokbesik le meyajoʼob u kʼubéentmajtoʼonoʼ (Sal. 51:11). Mix bikʼin kun xuʼulul in tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba úuchik u tsʼáaikten u páajtalil in alabartik u kiʼichkelem kʼaabaʼ (Sal. 54:6).