1. Orue oteẹny otooghiạ eelhe phọ aPersia, pọ ewạ mọ oye phọ aḍighi ika?

OḄẸM mọ nạ urọl aani epẹ eelhe phọ aPersia 2,500 asiạ epẹ omhạn. Kụ nạ rawạ oḅaanhaạn otooghiạ eelhe phọ, ghalhamọ nạ maḍuạ ni akị asi epẹ Shushan emhạ phọ agadạ itooghị phọ odi bọ. Nạ ka/tue bịn akị aḍigh ateẹny otooghiạ phọ dị odị kụ nyinhạ u/mạgh. Nạ apikimạ kụ aḍigh pọ elọ anạ memhinheen!—Esther 4:11.

2. AZihova rawạ mọ yira ologhoma ika mem dị yira roḅaanhaạn nyodị?

² P’eeghe idị olhoghi ayira aḅaạl esi iduọn aZihova u/kịgh aani bọ otooghiạ phọ aPersia! Ghalhamọ r’iduọn aZihova kụ amhoọgh bọ ni iikpọ apelheghiom butooghiạ isiẹn ade phọ, yira roḅaanhaạn ghan ni nyodị torobọ amem. Odị ungọ ni iyira eereẹgh oḅaanhaạn odị. Esi omaạm, ghalhamọ r’iduọn aZihova rameera ghan bọ ni itaanheẹn asiḍien, idiphọ Ogbogh Olemiạ, Enhaạn Oomo-iikpọ, ḅilhẹ r’Uw-emhoọgh, odị rawạ ni mọ yira oḅaanhaạn ghan nyodị esi omhạgh ghan odị mọ “Odẹ” (Mat. 6:9) P’eeghe idị itir iyira olhegheri mọ aZihova rawạ ni mọ yira otuman nyodị agey!

3. Eeghe kụ iḍighi kụ yira kotue bọ ni omạgh aZihova mọ “Odẹ”, ḅilhẹ yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

³ Ekạr ekpeanhaạn omhạgh ghan aZihova mọ “Odẹ”—loor esi dị odị kụ aZin aghuḍum mọ ayira. (Ps. 36:9) Eḍighi bọ edị aZihova aḍighi Odẹ ayira, yira ole omhụgh onhaghanhạn odị. Kụ iḍighi kụ, eḍighi maạr dị yira oḍighi ipẹ dị uḅenhị bọ iyira, yira kokelhọm ni ḍisẹph kirokirọ. (Hib. 12:9) Aḍisẹph kirokirọ phọ ipẹ phọ eḅaramaạm ghuḍum k’agee-pọ, epẹ k’akẹ obobọ siẹn ade phọ. Yira komoọgh kẹn ni ibadị asuọ nyiidiphọ. Emhuoghaạph phọ ephẹn phọ keeḅeghiọn ipẹ aZihova aḍighi bọ Odẹ ephomhoghiạn nyiidiphọ ḅilhẹ r’iyaạr phọ ekpẹ bọ ni dị yira kokuphom owol mọ aZihova r’amem r’amem iyira ku/ḅitonhaạn epẹ ghisigh. Kuolọ, ophụr ooḅeghiọn iyaạr phọ eḍighi bọ kụ yira kokuphom bọ ni owol mọ Odẹ  k’akẹ phọ ayira uphomhoghiạn ni iyira ḅilhẹ ruphogh ghan iyira agey.

4. Eeghe kụ iḍighi kụ ekparanhaạn bọ buniin awe osighẹ aZihova idiphọ Odẹ abidị?

⁴ Ekparanhaạn ni nyinhạ osighẹ aZihova idiphọ Odẹ anạ ḍughụm? Abuniin awe otue ni ologhoma mọ bunọ u/manạm obobọ u/moọgh maạr oḍighinhom esi aZihova. Bidị rookia ghan mughumọ Enhaạn Oomo-iikpọ phọ akạr ri rapogh ghan bidị r’aloor. Odẹ ephomhoghiạn ph’ayira o/wạ mọ olhoghoma idiphọ. Odị kụ ungọ iyira ghuḍum kụ rawạ mọ yira omhoọgh imạ asiya r’odị. Epẹ kụ iyaạr phọ otelhedom mọ aPọl aḅenhị bọ we phọ Atẹns mọ aZihova “o/kạr okeIạn torobọ onyọ ayira.” (Iiḍighi 17:24-29) Enhaạn rawạ mọ torobọ onyọ ayira aḅaanhaạn ghan nyodị idiphọ oọny raḅaanhaạn ghan bọ odẹ r’onhiin dị ophomhoghiạn oḅilhẹ ropogh ghan nyodị.

5. Yira otuughạ eeghe esi eḍeenhaan onyọ umarani phọ?

⁵ Rekparanhaạn ghan kẹn bunhọn osighẹ aZihova idiphọ Odẹ loor esi dị eeni odẹ phọ opọ amhạr bọ bidị o/kạr ghan oḍeenhaan bidị ephomhoghiạn r’ogbolhomaam. Esi omaạm, oniin onyọ umarani aḅẹm mọ “odẹ amhị amhaạr agey iitunyan. Esi iduọn phọ, mem mọ mị amhiigh bọ otuughạ aBaibul phọ, ikparanhaạn ni imhị otuman Odẹ k’akẹ phọ amhị. Kuolọ mem mọ mị akạr bọ aru alhegheri aZihova, olhoghi amhị anmia ni.” Nạ raloghoma aani ghan ni eten phọ epẹ phọ ḍughụm? Pọ ka/ḅonyonhu azuan, legheri mọ nạ katue ni asighẹ aZihova idiphọ Odẹ dị anhighẹ apelheghiom.

6. Odaphạn Matiu 11:27, eghẹn kụ eniin eten dị aZihova mulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh osighẹ odị idiphọ Odẹ ephomhoghiạn ayira?

⁶ Eniin eten dị aZihova mulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh osighẹ odị idiphọ Odẹ ephomhoghiạn pọ ogẹ oseere ikpo onhụ phọ r’iiḍighi phọ aZizọs siphẹ aBaibul phọ. (Bạl Matiu 11:27.) AZizọs akạr kụ aaghironhaan raagharạ odẹ phọ odị, dị tutụ odị aḅẹm mọ: “Olọ mumiịn imị mamiịn ni Odẹ phọ.” (Jọn 14:9) AZizọs o/gbạ ghan mem oghaạph ilọ aZihova idiphọ Odẹ. Siphẹ inya arinyạ aGospel phọ bịn, 165 amem aZizọs amhạgh bọ aZihova mọ “Odẹ.” Eeghe kụ iḍighi kụ aZizọs aghaạph ghan bọ k’iphẹn k’iphẹn ilọ aZihova? Eniin ephigh phọ pọ, oḍighi idị awe kolegheri mọ aZihova Odẹ ephomhoghiạn.—Jọn 17:25, 26.

7. Yira otuughạ eeghe esi eten phọ epẹ aZihova azoọm bọ Oọny phọ odị?

⁷ Omhiịn iyaạr dị yira otuughạ esi eten phọ epẹ aZihova azoọm bọ Oọny phọ odị, Zizọs. Oomo amem aZihova anhaghạn ghan ni iiḅereghị phọ aZizọs kụ aḅilhẹ ghan aphagharanhaạn. (Jọn 11:41, 42) Etigheri torobọ odẹgh ophogh phọ opọ aZizọs asoman bọ, odị alhoghoma ghan ni obobọ amhiịn ghan ni ephomhoghiạn phọ r’obakị phọ Odẹ ph’odị aḍeenhaan ghan bọ nyodị.—Luk 22:42, 43.

8. Ighẹn areten kụ edị aZihova angọ ghan bọ Zizọs ipẹ odị rawạ bọ?

⁸ AZizọs amạ ni amiteom mọ Odẹ ph’odị kụ aZin r’Opoghom aghuḍum mọ odị mem mọ odị aḅẹm bọ mọ: odị kụ “amoọgh bọ ghuḍum mọ” amhị (Jọn 6:57) AZizọs akạr kụ aḍuomolhoghi Odẹ ph’odị, kụ aZihova angọ ni nyodị torobọ iyaạr osighẹ orolhọm. Edị enhighẹ epelhom, aZihova alhoghonhaạn Zizọs ḍighaạgh ophạm omheeraam mọ odị okparamhị.—Mat. 4:4.

9. Ika kụ idị aZihova aḍighi aḍeenhaan m’onọ Odẹ dị aphomhoghiạn agey Zizọs?

⁹ Idiphọ Odẹ ephomhoghiạn, aZihova aḍighi ni idị aZizọs alhegheri mọ Odẹ ph’odị abakị ni nyodị. (Mat. 26:53; Jọn 8:16) Ghalhamọ r’iduọn aZihova u/koph bọ Zizọs u/sighẹ esi atorobọ iiḅaghamhị, Odị alhoghonhaạn ni nyodị ḍighaạgh okparạm odẹgh ophogh. AZizọs alhegheri ni mọ torobọ imhinhimhiịn dị odị kasoman, eḍighi elọ ekulha amem bịn. (Hib. 12:2) AZihova aḍeenhaan m’onọ rapogh ni Zizọs esi onhaghanhạn ghan odị, omiteom ghan ongọ odị, otughemhị odị, ḅilhẹ r’obakị odị. (Jọn 5:20; 8:28) Uguạ  ooḅeghiọn nyiidiphọ omhiịn ipẹ Odẹ k’akẹ phọ ayira ruphogh ghan bọ iyira iniin phọ areten phọ.

10. Odaphạn Psalm 66:19, 20, ika kụ idị aZihova raḍeenhaan ghan mọ odị uphomhoghiạn ni iyira?

¹⁰ AZihova ranaghạn ghan iiḅereghị ayira. (Bạl Psalm 66:19, 20.) AZihova o/wạ mọ oosophion ghan iiḅereghị phọ ayira, kparipẹ ghụn odị rawạ mọ yira ooḅereghị ghan egbạ gbạ amem. (1 Tẹs 5:17) Eten olhọgh eegu, yira kotue ni ooḅereghị Enhaạn phọ ayira torobọ amem, etigheri esi phọ yira odi bọ. Amem i/lo dị odị uu/kolhobian onhaghanhạn ayira, oomo amem odị raler ghan ni rurụ kangọ iiḅereghị ph’ayira. Mem lọ yira olhọgh elhegh mọ aZihova ranaghạn ghan ni iiḅereghị phọ ayira, rinyu ghan iyira ophomhoghiạn odị. Epẹ kụ iyaạr phọ okọ suọr phọ aḅẹm bọ mọ “Mị apomhoghiạn aZihova loor esi dị odị ranaghạn ghan ni eḍọgh phọ amhị.”—Ps. 116:1.

11. Ika kụ idị aZihova ramegheron ghan k’aru esi iiḅereghị ayira?

¹¹ Odẹ phọ ayira ra/naghạn ghan iiḅereghị ayira bịn, kuolọ rapagharanhaạn ghan ni. Otelhedom mọ aJọn ungọ iyira okuphom owol mọ: “torobọ iyaạr lọ yira oghol ipẹ [Enhaạn] rawạ bọ kụ olọm, odị runaghanạn ghan ni iyira.” (1 Jọn 5:14, 15) Eeni aZihova ka/pagharanhaạn iiḅereghị phọ ayira eten phọ epẹ yira rowạ bọ. Odị kụ akạr alhegheri ipẹ k’inighenhaạn bọ iyira, kụ iḍighi kụ eeni amem ophagharanhaạn phọ odị raḍighi ghan eeye obobọ odị rawạ mọ yira okoriom.—2 Kọr. 12:7-9.

12-13. Ighẹn areten kụ edị Odẹ ephomhoghiạn ph’ayira ramiteom ghan kungọ iyira?

¹² AZihova ramiteom ghan k’ungọ iyira. Odị raḍighi ghan ni ipẹ esi bọ nyodị, idiphọ odẹ. (1 Tim. 5:8) Odị ramiteom ghan ni k’angọ nmụny ph’odị raraạr phọ ipẹ rewạ bọ. Odị o/wạ mọ omhoọgh ooḅaghamhiạn aloor ilọ iyaạr olhe, iinmenhian, obobọ esi orọl. (Mat. 6:32, 33; 7:11) Idiphọ odẹ ephomhoghiạn, aZihova maakolhobian ilọ ogbaanyamhị eephuạ atorobọ oye ghisigh.

¹³ Edị ekạr emhạn maạr epelheghiom, aZihova ramiteom ghan ni ipẹ rewạ bọ okparamhị asiya phọ ayira r’odị. Odị agananami igey phọ ilọ aloor odị, ogbi ph’odị, ilọ emhụ aghuḍum mọ, ḅilhẹ r’ilọ aghisigh phọ dị eego esi Ekpo Onhụ ph’odị. Odị uḍeenhaan iyira ogbolhomaam eḅẹl amem mọ yira rotuughạ bọ igey phọ, dị eego esi aburudẹ r’aburunhiin ayira obobọ bunhọn abutughemhiạ, oḍighi idị yira kolegheri nyodị. Odị aḅilhẹ kẹn rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh dị eego esi ikumor awe ookpomhoghan phọ, ḅilhẹ r’abumor r’abumarani phọ ayira. Oḅarạm isiẹn, aZihova r’uromoghiom ghan iyira dị eego esi ituughạ phọ yira rokị ghan bọ, isiphẹ kụ edị yira rooḍikuan ghan bumor r’abumarani phọ ayira. Iphẹn phọ r’inhọn areten kụ edị aZihova raḍeenhaan ghan ḍiḅeraạn k’aru esi ayira, idiphọ odẹ.—Ps. 32:8.

14. Eeghe kụ iḍighi kụ aZihova rutughemhị ghan bọ iyira, kụ eghẹn kụ eten dị odị raḍighi ghan iduọn phọ?

¹⁴ AZihova rutughemhị ghan iyira. Yira u/munughan idiphọ aZizọs amhunhughan bọ. Kụ iḍighi kụ Odẹ ephomhoghiạn ph’ayira rulhiọm ghan ni iyira, mem lọ ewạ loor esi dị eḍighi pakirị itughemhị ph’odị. Ekpo-onhụ phọ Odị iḅenhị iyira mọ: “Omoọgh-we phọ raliọm ghan ni oye lọ odị aphomoghiạn.” (Hib. 12:6, 7) AZihova rulhiọm ghan ni iyira ibadị areten. Esi omaạm, iyaạr dị yira aạl siphẹ aBaibul phọ obobọ onhaghạn epẹ otu ituughạ phọ ketue ni iilemhi iyira. Obobọ olhoghonhaạn aḍighaạgh dị ikumor awe phọ ungọ iyira. Etigheri eten ph’epẹ amaliọm mọ aḍuạ bọ kụ aru, ephomhoghiạn kụ renyu ghan aZihova olhiọm ayira.—Jer. 30:11.

15. Ighẹn areten kụ edị aZihova rughoph ghan iyira?

¹⁵ AZihova rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh okaran iiḅaghamhị. Idiphọ odẹ ephomhoghiạn raloghonhaạn ghan bọ ḍighaạgh nmụny odị okaran iiḅaghamhị, Odẹ k’akẹ ph’ayira rulhoghonhaạn ghan ni iyira ḍighaạgh okparạm odẹgh ophogh. Odị rasighẹ ghan uwaloor iigbia phọ odị kughophom iyira asighẹ esi araraạr dị kekạ siya  ph’ayira r’odị. (Luk 11:13) AZihova rughoph ghan kẹn iyira mem lọ yira osoman ooḅaghamhiạn aloor. Esi omaạm, odị ungọ iyira ookiạ oḍuomolhoghi. Imạ oḍuomolhoghi ilọ aghisigh phọ ruloghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh okparạm aḍikparamineẹn. Esi omaạm, etigheri ikarạph araraạr phọ rimiteghunhaan ghan bọ iyira, odẹ ephomhoghiạn ph’ayira kaaḍighion ni oomo imhinhimhiịn phọ ayira. Torobọ iiḅaghamhị lọ yira osoman eḍighi elọ ekula amem bịn, kuolọ aḍisẹph phọ aZihova ketọl bịn k’agee-pọ.—2 Kọr. 4:16-18.

16. Eeghe kụ imite mem mọ Adạm aḅaạr bọ emhụ phọ?

¹⁶ Ephomhoghiạn ph’aZihova amhoọgh bọ aru esi ayira iganana ni esi eten ph’epẹ odị azọ bọ mem mọ Adạm r’Iv opiomạn bọ. Mem mọ Adạm aḅaạr bọ emhụ aghị esi Odẹ k’akẹ phọ odị, odị aroph ni dọl oḅaạl olhoghi phọ odị r’anmụny ph’odị mumoọgh bọ siphẹ eghunotu ph’aZihova. (Rom. 5:12; 7:14) Toroboiperolbọ, aZihova o/rọl bịn oḅoorian, odị aḍighi ni iyaạr amiteom olhoghonhaạn aḍighaạgh.

17. Mem mọ Adạm aḅaạr bọ emhụ phọ, aZihova aḍighi eeghe iyaạr mem mem mọ?

¹⁷ AZihova aliọm ni Adạm, kuolọ odị o/phogh oḅitonhaạn eemharạ eemharạ phọ Adạm, angọ ni bidị oḍuomolhoghi. Mem mem mọ bịn aZihova aguanhaan ni bidị mọ omhạr awe phọ abuphẹ osooromhi bọ loor, koḅilhẹ ni oḍighi buọ eghunotu Ph’odị. (Gen. 3:15; Rom. 8:20, 21) AZihova aḍighi idị iphẹn phọ erue edugh dị eego esi iikolhobian ekiạ etagharạn phọ aZizọs. AZihova aḍeenhaan mọ onọ uphomhoghiạn iyira agey, esi ongọ ogina oọny phọ odị mọ aru umhughanhaan iyira.—Jọn 3:16.

18. Eeghe kụ iḍighi kụ yira kokuphom bọ ni owol mọ aZihova rawạ ni oghuraam ayira ghalhamọ yira umheel li oḍuạ ḍighaạgh odị?

¹⁸ Ghalhamọ r’iduọn yira u/munughan bọ ni, aZihova rawạ ni mọ yira oḍighom aani pakirị eghunotu ph’odị, kụ r’amem r’amem odị ra/loghoma ghan mọ yira oḍighi dool esi odị. Eeni  amem yira robi ghan ni obobọ romeel ghan ni koḅuạ ḍighaạgh aZihova, kuolọ odị ra/toph ghan oḍuomolhoghi phọ odị esi ayira. AZizọs asighẹ oghaạph oọny uruur phọ kụ amaaniọm ipẹ ephomhoghiạn phọ aZihova idiphọ odẹ, elheeny bọ. (Luk 15:11-32) Siphẹ oghaạph omaaniọm mọ, odẹ phọ o/roph oḍuomolhoghi mọ oọny phọ odị katigheel li. Mem mọ oọny uruur phọ akparaghạ bọ arigheel, odẹ phọ akạr kụ aghuraam. Kụ iḍighi kụ, eḍighi maạr dị yira omheel oḍuạ kụ okiton esi ikarạph phọ ayira, yira okuphom ni owol mọ Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira Zihova, aakolhobian ni oghuraam ayira.

19. Ika kụ idị aZihova kaaḍighion iiḅaghamhị phọ Adạm akọm bọ?

¹⁹ Odẹ phọ ayira kaaḍighion ni oomo iiḅaghamhị phọ Adạm makọm bọ. Mem mọ Adạm aḅaạr bọ emhụ, aZihova asopha ni osaḅạr 144,000 awe igbo awe siẹn ade phọ, dị kokumuan r’Oony phọ odị idiphọ araalhạ r’abupinyọn rikiạ epẹ k’akẹ. Siphẹ omhoom aḅirinhi phọ, aZizọs r’abuphẹ r’odị kotooghị bọ kologhonhaạn ḍighaạgh buẹn osooromhi bọ loor oḍighi awe dị momhunhughan. Odẹgh ophogh phọ asughanham bọ omhạn phọ roten, Enhaạn kangọ ni buẹn osooromhi bọ loor ghuḍum k’agee-pọ. Odẹ phọ ayira kamoọgh ni oḅaạl olhoghi omhiịn dị anmụny r’anmanyaạn odị dị omhunhughan omuza siẹn ade phọ. P’eeghe amem ibo!

20. Ighẹn areten kụ edị aZihova maḍeenhaan mọ odị uphomhoghiạn ni iyira iboom, ḅilhẹ yira kooḅeghiọn eeghe siphẹ emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn?

²⁰ AZihova maḍeenhaan ni mọ odị uphomhoghiạn iyira iboom. Odị kụ Odẹ dị anhighẹ apelheghiom. Odị ranaghạn ghan ni iiḅereghị ayira kaḅilhẹ ungọ iyira torobọ iyaạr lọ yira rowạ, eten aruwaloor r’eten iphulhupul. Odị ratughemhị ghan kaḅilhẹ ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh. Odị uguanhaan iyira ḍisẹph kirokirọ ghisigh. Ekạr kụ eḍighi iyaạr oḅaạl olhoghi olhegheri mọ Odẹ phọ ayira uphomhoghiạn ni iyira ḅilhẹ ruphogh ghan ni iyira agey! Emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn keeḅeghiọn reten dị yira idiphọ anmụny odị, koḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni ephomhoghiạn phọ odị.