1. Nyi mɛɖe awa nɔ éji mɔ yeaxo nuxu nɔ Pɛsi fyɔɔ?

SƆƐ mɔ èle Pɛsi exwe 2 500 han vayi. Èji mɔ yeaxo nuxu nɔ jumɛ fyɔ lɔ so enyɔ ɖeka nu, eyi taɖo èzɔn mɔ yi Susi, le eju ci mɛ efyɔ lɔ le. Vɔ nɔ efyɔ lɔ dena gbe eoɔ, dekpɔ emɔ yí axo nuxu ni o. Nɔ ètikpɔɔ, wotɛnŋ wu eo!​—Ɛst. 4:11.

2. Lé Yehowa ji mɔ mìwo le xo nuxu nɔ ye doɔ?

² Mìdokɔ akpe sugbɔ mɔ Yehowa dele shigbe Pɛsi fyɔ ŋtɔ́ nɛ o! Yehowa sɛnŋ yí gbenyi amɛ vevi sɔwu agbetɔ acɛkpatɔwo xoxoxo, gan mìatɛnŋ axo nuxu ni gaɖekpokpuimɛ. Éji mɔ mìwo le voŋ axo nuxu nɔ ye. Le kpɔwɛ mɛ, ci bubu ŋkɔ ganganwo le Yehowa shi, shigbe Enuwowatɔ Gangantɔ, Ŋsɛnwopleŋtɔ koɖo Axwetɔ Acɛkpatɔgan nɛ can ɔ, éji mɔ mìwo le xo nuxu nɔ ye yí ayɔnɔ ye mɔ “Eda.” (Mt. 6:9) Ejɔ ji nɔ mì mɔ Yehowa ji mɔ mìwo le te gogo ye ahan!

3. Nyi yí taɖo mìatɛnŋ ayɔ Yehowa mɔ ‘mìwo Daɔ,’ yí nyi nu yí nyɔta cɛ axo nuxu soɔ?

³ Esɔgbe mɔ mìayɔ Yehowa mɔ “mìwo Da,” ɖo eyi wa mì. (Eha. 36:9) Ci enyi mìwo Daɔ, mìɖo ase tonu ni. Nɔ mìwa enu ciwo emɔ mìwo le waɔ, mìakpɔ shicu ganganwo. (Ebre. 12:9) Agbe mavɔ kpɔkpɔ le jeŋkwimɛ alo nyigban ji le shicu lɔwo mɛ. Mìgbekpɔnɔ nyɔnawo le kakacɛ mɛ hɛnnɛ. Nyɔta cɛ axo nuxu so enu ci yí dasɛ mɔ, Yehowa nyi mìwo Da vevi koɖo enu ci yí taɖo mìatɛnŋ akando ji mɔ, yidagbe mì ɖɛ le esɔmɛ gbeɖe o. Vɔ doŋkɔɔ,  mìakpɔ enu ci yí taɖo mìatɛnŋ akando ji mɔ mìwo Da ci yí le jeŋkwimɛ lɔn mì sugbɔ yí lenɔ bu nɔ mì.

4. Nyi yí taɖo egbɔnnɔnu nɔ mɛɖewo mɔ woayɔ Yehowa mɔ yewo Daɔ?

⁴ Egbɔnnɔnu nɔ eo mɔ àyɔ Mawu mɔ ye Dayea? Mɛɖewo tɛnŋ bui mɔ Yehowa gangan sugbɔ yí yewodele veviɖe ni o. Wodekando ji mɔ Mawu Ŋsɛnwopleŋtɔ lɔ sɔ ɖe le ji nɔ yewo ɖekaɖeka o. Vɔ mìwo Da vevi lɔ deji mɔ mìwo le se le mìwoɖekiwo mɛ ahan o. Éna agbe mì yí gbeji mɔ mìwo le nyi ye xlɔ. Apotru Pɔlu can ɖo kpe nyɔnɔnwinyɔ cɛ ji. Le yi goduɔ, éɖe mɛ nɔ yi nyɔsetɔwo le Atɛni mɔ, Yehowa “Mawu de jinjin le mì gbɔ o.” (Edɔ. 17:24-29) Mawu ji mɔ mì pleŋ le xo nuxu nɔ ye shigbe lé evi xonɔ nuxu nɔ yi jila ci yí luin yí gbelenɔ bu ni hannɛ.

5. Nyi mìkpla so enu ci yí jɔ do nɔvinyɔnu ɖeka jiɔ?

⁵ Etɛnŋ gbɔnnu nɔ mɛɖewo mɔ woakpɔ Yehowa mɔ yɛnyi yewo Da, ɖo wowo dawo delɔn wo alo le bu nɔ wo amɛtɔ o. Se nyɔ ci nɔvinyɔnu ɖeka nu ɖa. Énu mɔ: “Danyɛ wanɔ adan sugbɔ. Eyi taɖo ci ŋtɔ Bibla kplakplaɔ, egbɔnnu nɔŋ mɔ mate gogo mìwo Da ci yí le jeŋkwimɛ. Vɔ ci ŋvajeshi Yehowa ɖɛɔ, nɔnɔmɛ lɔ trɔ keŋkeŋ.” Ahan yí ewanɔ nɔ eo nɛa? Nɔ ahan yɔ nɛɔ, ŋgbegbɔjɔ o. Ðo eo can àtɛnŋ avakando ji mɔ Yehowa yí nyi Eda nywitɔ.

6. Sɔ koɖo Matie 11:27 ɖe, emɔ ɖeka ci ji Yehowa to yí kpedo mì nu mìnya mɔ yɛnyi mìwo Da ci yí lɔnnɔ amɛɔ?

⁶ Yehowa to emɔ ɖeka ji yí kpedo mì nu mìnya mɔ yɛnyi mìwo Da ci yí lɔnnɔ mì. Éna woŋwlɛn Yesu nyɔwo koɖo enu ciwo ewa do Bibla mɛ. (Hlɛn Matie 11:27.) Yesu sran Dalɔ nɔnɔmɛwo pɛpɛpɛ, eyi taɖo enu mɔ: “Amɛ ci yí kpɔ Ŋ ɔ, é kpɔ Eda.” (Ʒan 14:9) Yesu xonɔ nuxu so Yehowa nu blaŋblaŋ mɔ yɛnyi Eda. Le Eŋɛnywiwema amɛnɛ lɔwo ɖekɛ mɛɔ, Yesu zan enyɔgbe “Eda” donu 165 han, ci exokɔ nuxu so Yehowa nu. Nyi yí taɖo Yesu yɔ Yehowa sugbɔ ahan ɔ? Susu ɖeka yí nyi mɔ, nɔ amɛwo akando ji mɔ Yehowa nyi Eda ci yí lɔnnɔ amɛ.​—Ʒan 17:25, 26.

7. Nyi mìatɛnŋ akpla so lé Yehowa wa nu do Eviɛ nu do mɛɔ?

⁷ Nyi mìatɛnŋ akpla so lé Yehowa wa nu do Eviɛ nu do mɛɔ? Yehowa ɖonɔ to Yesu gbedodoɖawo gashiagamɛ. Vɔ deɖonɔ to Yesu gbedodoɖawo kpoŋ o, éwanɔ enu ci ebiɔɛ. (Ʒan 11:41, 42) Le cukaɖa ciwo pleŋ mɛ Yesu toɔ, ékpɔ mɔ ye Daye lɔn ye yí gbekpedo ye nu.​—Luiki 22:42, 43.

8. Lé Yehowa na enu ciwo ʒan Yesu doɔ?

⁸ Yesu do jeshi mɔ ye Daye yí na agbe ye yí gbekpenɔdo ye nu, eyi taɖo enu mɔ: “Ŋ le agbe toto [Eda] ji.” (Ʒan 6:57) Yesu kando Edalɔ, Yehowa ji keŋkeŋ yí Yehowa kpɔ yi ŋcilanmɛ ʒanwo gbɔ. Vevitɔ lɔ yí nyi mɔ Yehowa kpedo Yesu nu le gbɔngbɔnmɛ.​—Mt. 4:4.

9. Lé Yehowa dasɛ do mɔ yenyi Eda ci yí lɔn Yesu yí gbele bu niɔ?

⁹ Ci Yehowa nyi Eda ci yí lɔnnɔ amɛɔ, éna Yesu kando ji mɔ yele godu ni. (Mt. 26:53; Ʒan 8:16) Yehowa deglɔn ta nɔ Yesu le tetekpɔwo pleŋ mɛ o, vɔ ékpedo nu edo ji le wo mɛ. Yesu kando ji mɔ efunkpekpe ɖekpokpui ci mɛ yeato dani tɛgbɛɛ o. (Ebre. 12:2) Yehowa dasɛ mɔ yelɔn Yesu ci eɖo to yi gbedodoɖawo,  kpɔ yi ʒanwo gbɔ, na kpla yi yí gbekpedo nu. (Ʒan 5:20; 8:28) Mína mìakpɔ lé mìwo Da ci yí le jeŋkwimɛ kpekɔdo mì nu hɛnnɛ do.

10. Sɔ koɖo Ehajiji Wema 66:19, 20 ɖe, lé Yehowa dasɛ do mɔ yelɔn mìɔ?

¹⁰ Yehowa ɖonɔ to mìwo gbedodoɖawo. (Hlɛn Ehajiji Wema 66:19, 20.) Deɖo sɛnxu nɔ mìwo gbedodoɖawo o, vɔ édo ŋsɛn mì mɔ mìwo le donɔ gbe ɖaɖa blaŋblaŋ. (1 Tɛs. 5:17) Mìatɛnŋ adonɔ gbe ɖaɖa nɔ Mawu gaɖekpokpuimɛ, le fiɖekpokpui. Dexanɔ keke aɖo to mìwo gbedodoɖawo aglo o, vɔ éle gbesɔsɔ yí ɖonɔ to mì. Nɔ mìkando ji mɔ Yehowa ɖonɔ to mìwo gbedodoɖawoɔ, ana mìaluin doji. Ehakpatɔ ɖeka nu mɔ: “Ŋlɔn Yehowa, ɖo ésenɔ anyi gbe.”​—Eha. 116:1, NWT.

11. Lé Yehowa ɖonɔ mìwo gbedodoɖawo ŋci doɔ?

¹¹ Mìwo Da deɖonɔ to mìwo gbedodoɖawo kpoŋ o, vɔ éwanɔ enu ciwo yí mìbiɔɛni. Apotru Ʒan na kankandoji mì mɔ: “Nɔ́ mì byɔ enu ɖe [Mawu] toto edro Yitɔ mɛ ɔ, É ɖonɔ eto mì.” (1 Ʒan 5:14, 15) Ele ahan gan, etɛnŋ jɔ mɔ Yehowa daɖo mìwo gbedodoɖawo ŋci shigbe lé mìji do nɛ o. Énya enu ci yí nyɔ nɔ mì, eyi taɖo hweɖewonuɔ, étɛnŋ gbe mɔ yedawa enu ci mìbiɔɛ o alo étɛnŋ ji mɔ mìwo le do ʒinxo.​—2 Kor. 12:7-9.

12-13. Emɔ ciwo ji yí mìwo Da ci yí le jeŋkwimɛ to yí kpɔnɔ mìwo ʒanwo gbɔɔ?

¹² Yehowa kpɔnɔ mìwo ʒanwo gbɔ. Yiŋtɔ wanɔ do enu ci emɔ vidawo le wa ji. (1 Tim. 5:8) Ékpɔnɔ eviɛwo ŋcilanmɛ ʒanwo gbɔ. Deji mɔ mìwo le so jika do enu ci mìaɖu, enu ci mìado koɖo fini mìadɔn nu o. (Mt. 6:32, 33; 7:11) Ci Yehowa nyi mìwo Da ci yí lɔn mìɔ, égbewa enu ciwo yí ana mìakpɔ esɔmɛ ʒan mìwo tɔwo gbɔ.

¹³ Vevitɔɔ, Yehowa na enu ciwo yí ʒan mì le gbɔngbɔnmɛ. Le Bibla mɛɔ, énu mɛ ciŋmɛ enyi koɖo lé eji mɔ enu ciwo yewa le nɔ do. Égbenu enu ci yí taɖo ewa mì koɖo enu ci yí ajɔ le esɔmɛ. Éto mìwo jilawo alo mɛbuwo ji yí kpla nyɔnɔnwi lɔ mì yí mìjeshi ɖɛ. Égbeto hamɛmɛshinshin ciwo yí lɔn mì koɖo nɔvi ciwo yí shin le gbɔngbɔnmɛ ji yí kpekɔdo mì nu nɔ mìanyi yi xlɔwo. Gbesɔ kpe niɔ, Yehowa tonɔ hamɛ lɔ ji yí bɔnɔ mìwo koɖo mìwo nɔvi Kristotɔwo doju keŋ nanɔ ekpla mì. Yehowa to emɔ cɛwo koɖo ebuwo ji yí danasɛ mɔ yesɔ ɖe le ji nɔ mì, shigbe lé vida wɛni nɔ eviɛwo hannɛ.​—Eha. 32:8.

14. Nyi yí taɖo Yehowa nanɔ kpla mìɔ, yí lé ewɛni doɔ?

¹⁴ Yehowa nanɔ ekpla mì. To akpo nɔ Yesuɔ, nuvɔnmɛwo mì pleŋ nyi. Eyi taɖo nɔ mìwo Da ci yí lɔn mì jikɔ ana kpla mìɔ, édɔnnɔ to nɔ mì hweɖewonu. Yi Nyɔ lɔ ɖo ŋwi nɔ mì mɔ: “Mawu dɔnnɔto nɔ amɛ ɖeshaɖe ci yí É lɔn.” (Ebre. 12:6, 7) Yehowa nanɔ kpla mì le emɔ vovovowo ji. Le kpɔwɛ mɛ, mìtɛnŋ hlɛn ŋɖe le Bibla mɛ alo mìtɛnŋ se nyɔ ɖe le bɔbɔwo yí ana mìado jeshi mɔ mìɖo atrɔ lé mìbunɔ tamɛ kpɔ alo wanɔ enuwo do. Alo taŋfuin mìxɔ kpekpedonu so hamɛmɛshinshinwo gbɔ. Nɔ Yehowa to emɔ ɖekpokpui ji yí na kpla mì can ɔ, lɔn elɔn mì taɖo yí wɛni ahan.​—Ʒer. 30:11.

15. Emɔ ciwo ji Yehowa to yí kpenɔdo mì nuɔ?

¹⁵ Yehowa Kpenɔdo mì nu le cukaɖawo mɛ. Shigbe lé vida ci yí lɔn eviɛwo kpenɔdo wo nu le hwenu sɛnŋsɛnŋwo mɛ  nɛɔ, ahanke mìwo Da ci yí le jeŋkwimɛ kpenɔdo mì nu le cukaɖawo mɛ nɛ. Ézan yi gbɔngbɔn kɔkɔɛ lɔ yí sɔ glɔnnɔ ta nɔ mì so gbɔngbɔnmɛ fɔkuwo mɛ. (Luiki 11:13) Yehowa gbedonɔ ŋsɛn mì nɔ mìgbɔjɔ. Le kpɔwɛ mɛ, éna mɔkpɔkpɔ nywi ɖeka mì. Emɔkpɔkpɔ cɛ donɔ ŋsɛn mì yí mìdonɔ ji le cukaɖawo mɛ. Bu enyɔ cɛ kpɔ: Enu ɖe deli yí ajɔ do mì ji yí mìwo Da amɛlɔntɔ lɔ agɔn madrɛ do o. Cukaɖa ɖekpokpui ci mɛ mìato dani tɛgbɛɛ o, vɔ enu ciwo Yehowa ana mì ani tɛgbɛɛ.​—2 Kor. 4:16-18.

16. Ci Adamu gbe to nɔ Dalɔ ci yí luin ɖe, nyi yí jɔɔ?

¹⁶ Lé Yehowa wa nu do hwenu Adamu sɛn to, dasɛ mɔ élɔn mì. Ci Adamu gbe to nɔ Dalɔ ci yí le jeŋkwimɛɔ, yɛ koɖo yi jijimɛviwo degbele Yehowa xomu ci mɛ jijɔkpɔkpɔ le o. (Rɔm. 5:12; 7:14) Vɔ Yehowa wa enu ɖeka yí sɔ kpedo Adamu jijimɛviwo nu.

17. Ci Adamu sɛn to ɖe, nyi Yehowa wa le afɔdumɛɔ?

¹⁷ Yehowa dɔn to nɔ Adamu, vɔ éɖo gbe mɔ yeakpedo yi jijimɛviwo nu. Éɖo gbe le afɔdumɛ mɔ yeaxɔ agbetɔ tonusetɔwo do ye xomu lɔ mɛ. (Gɔnm. 3:15; Rɔm. 8:20, 21) Yehowa sɔ Eviɛ vevi Yesu cu tafɛn, nɔ yi gbeɖu cɛ atɛnŋ avamɛ. Ci Yehowa sɔ Eviɛ vevi lɔ na do ta nɔ mìɔ, édasɛ gbawlɛ mɔ yelɔn mì sugbɔ.​—Ʒan 3:16.

18. Nyi yí taɖo mìatɛnŋ akando ji mɔ Yehowa ji mɔ yeaxɔ mì nɔ mìanyi ye viyewo, nɔ mìbu mɔ can ɔ?

¹⁸ Ci mìnyi nuvɔnmɛwo can ɔ, Yehowa ji mɔ mìanɔ ye xomu lɔ mɛ yí dekpɔɛni mɔ mìnyi agban yí akpɛn ye o. Etɛnŋ jɔ mɔ mìado ŋkpɛn Yehowa alo abu emɔ hweɖewonu, vɔ ékpɔnɔ emɔ mɔ mìatrɔ gbɔ va ye gbɔ. Labalu ci Yesu do so evi ci yí bu nu, dasɛ lé Yehowa lɔn eviɛwo sugbɔ  do. (Luiki 15:11-32) Vida ci nu labalu lɔ xo nuxu so kpɔtɔ kpɔkɔ emɔ mɔ ye viye atrɔ gbɔ. Ci evi lɔ trɔ gbɔ va axomɛɔ, dalɔ xɔɛ koɖo jijɔ. Nɔ mìbu emɔ yí klan so Yehowa gbɔ, vɔ yí vatrɔ jimɛɔ, mìatɛnŋ akando ji mɔ mìwo Da ci yí lɔn mì le gbesɔsɔ axɔ mì alɔve.

19. Lé Yehowa adra enu ciwo Adamu dahɛn do doɔ?

¹⁹ Mìwo Da adra enu ciwo pleŋ yí Adamu dahɛn do. Ci Adamu gbe tonu seseɔ, Yehowa sɔ gbeta mɔ yeacan amɛ 144 000 le agbetɔwo mɛ nɔ woaɖu fyɔ yí anyi avɔnsatɔwo le jeŋkwimɛ koɖo ye Viye. Yesu koɖo yi bɔdonutɔwo ado alɔ agbetɔ tonusetɔwo yí woanyi amɛ maɖonuvɔnwo le xexe yoyu lɔ mɛ. Nɔ woɖu ji le tonusese dodokpɔ kpɛtɛkpɛtɛ lɔ mɛɔ, Mawu ana agbe mavɔ wo. Hwenɔnuɔ, mìwo Da Yehowa akpɔ jijɔ, ɖo eviɛ ŋsu koɖo eviɛ nyɔnu ciwo yí nyi amɛ maɖoafɛnwo yí aɖɔ nyigban lɔ ji. Jijɔ ŋtɔteŋ yí anyi hwenɔnu!

20. Emɔ ciwo ji Yehowa dasɛ le mɔ yelɔn mì sugbɔɔ, yí nyi mìakpla le enyɔta ci yí kplɔ ecɛ do mɛɔ?

²⁰ Yehowa dasɛ mɔ yelɔn mì sugbɔ. Eda nywi ŋtɔteŋ enyi. Éɖonɔ to mìwo gbedodoɖawo, égbekpɔnɔ gbɔngbɔnmɛ koɖo ŋcilanmɛ ʒan mìwo tɔwo gbɔ. Énanɔ ekpla mì yí gbekpenɔdo mì nu. Gbesɔ kpe niɔ, áwa enunywi sugbɔwo nɔ mì le esɔmɛ. Enyi jijɔ manumanu nɔ mì, ci mìnya mɔ mìwo Da Yehowa lɔn mì yí gbelekɔ bu nɔ mì! Enyɔta ci yí kplɔ ecɛ do axo nuxu so emɔ ciwo ji mìwo ciwo yí nyi eviɛwo ato keŋ adasɛ mɔ lɔnlɔn ci eɖo nɔ mì, jeŋ nɔ mì.