1. Finshi umuntu aalingile ukucita nga ca kuti alefwaya ukulanda ne mfumu ya Persia?

ELENGANYENI ukuti mwaleikala mu calo ca Persia imyaka nalimo 2,500 iyapitapo. Pa kulanda ne mfumu, mwaleya kwi sano mu musumba wa Shushani, kabili mwalepoka ulusa ilyo mushilalanda nayo. Pantu nga mwaya mukumona imfumu ukwabula ukupoka ulusa, kuti bamwipaya!—Este. 4:11.

2. Bushe Yehova afwaya tuleumfwa shani pa kulanda nankwe?

² Ala tulatasha nga nshi pantu Yehova taaba nga filya imfumu ya Persia yaali! Nangu ca kuti Yehova alicindama sana kabili alicila bakateka bonse abantunse, kuti twalanda nankwe inshita iili yonse. Afwaya twilatiina ukulanda nankwe. Ku ca kumwenako, Yehova afwaya tulemwita ukuti “Shifwe,” nangu ca kuti alikwata amalumbo pamo nga Kabumba, Uwa Maka Yonse, na Shikulu Mulopwe. (Mat. 6:9) Tulaba ne nsansa pantu twalishiba ukuti Yehova afwaya twapalama kuli ena.

3. Cinshi twingalandila ukuti caliba fye bwino ukwita Yehova ukuti “Shifwe,” kabili finshi twalasambilila muli cino cipande?

³ Caliba fye bwino ukwita Yehova ukuti “Shifwe,” pantu e watubumbile. (Amalu. 36:9) Apo ni Shifwe, tulingile ukulamumfwila. Nga tulecita ifyo Yehova afwaya, akatupaala nga nshi. (Heb. 12:9) Ku ca kumwenako, akatupeela umweo wa muyayaya, nampo nga tukalaikala ku muulu nelyo pano isonde. Na kabili, tulanonkelamo na pali ino ine nshita nga ca kuti tuleumfwila Lesa. Muli cino cipande twalalanda pa filanga ukuti Yehova ni Shifwe uwatutemwa, kabili twalalanda na pa fingalenga twashininkisha ukuti takatale atulekelesha. Lekeni tubalilepo ukulanda  pa fingalenga twashininkisha ukuti Shifwe wa ku muulu alitutemwa nga nshi kabili alatwafwa.

4. Cinshi cilenga bamo cilebakosela ukumona Yehova ukuti ni Shibo?

⁴ Bushe cilamukosela ukumona Lesa ukuti ni Shinwe? Abantu bamo kuti balamona kwati tatwacindama kuli Yehova pantu alikwatisha amaka. Balatwishika nga ca kuti Lesa wa Maka Yonse kuti abika amano ku muntu umo na umo. Nomba Shifwe uwatutemwa tafwaya tuletontonkanya ifi. Alitupeela ubumi kabili afwaya twaba ifibusa fyakwe. Pa numa ya kulanda pali ici icishinka, umutumwa Paulo aebele abalekutika kuli ena mu musumba wa Atena ukuti, Yehova “taba kutali kuli ifwe umo umo.” (Imil. 17:24-29) Lesa afwaya tulelanda nankwe nga filya fine umwana alanda na bafyashi bakwe abamutemwa.

5. Cinshi tulesambilila kuli nkashi balandilepo mu paragrafu?

⁵ Icilenga bambi cilebakosela ukumona Yehova ukuti ni Shibo, ni co abafyashi babo abaume tabalebalanga sana ukutemwa kabili tabaleba ne cikuuku kuli bena ilyo balekula. Nkashi umo atile: “Batata balenjeba amashiwi ayabipa. Kanshi ilyo natendeke fye ukusambilila Baibolo, calinkosele ukulamona Yehova ukuti ni Shifwe wa ku muulu uwantemwa. Nomba ilyo namwishibe bwino, nalyalwike mu fyo naletontonkanya.” Bushe na imwe mumfwa nge fyo uyu nkashi aleumfwa? Nge fyo mumfwa, tamufwile ukufuupulwa. Mu kupita kwa nshita mukatendeka ukumona Yehova ukuti ni Shinwe uwamutemwa sana ukucila umufyashi uuli onse.

6. Ukulingana ne fyaba pali Mateo 11:27, ni nshila nshi imo iyo Yehova atwafwilamo pa kuti tulemumona ukuti ni Shifwe uwatutemwa?

⁶ Inshila imo iyo Yehova atwafwilamo pa kuti tulemumona ukuti ni Shifwe uwatutemwa, alilenga ifyo Yesu aalelanda ne fyo aalecita filembwe mu Baibolo. (Belengeni Mateo 11:27.) Ilyo Yesu aali pano isonde, alepashanya sana imibele ya kwa Wishi. Ici e calengele alande ati: “Uwamona ine, ninshi amona na Tata.” (Yoh. 14:9) Ilingi line Yesu aleita Yehova ukuti Shifwe. Mu Mabuuku ya Mbila Nsuma yane, e kutila Mateo, Marko, Luka na Yohane, Yesu alilandile ishiwi lya kuti “Shifwe” pa miku iingi sana ilyo alelanda pali Yehova. Mulandu nshi Yesu alelandila sana pali Yehova ukuti ni Shifwe? Cimo icalengele ni co alefwaya abantu bashininkishe ukuti Yehova ni Shifwe uwatutemwa.—Yoh. 17:25, 26.

7. Cinshi twingasambilila pali Yehova ku nshila alelangilamo ukuti alitemenwe Umwana wakwe?

⁷ Tontonkanyeni pa fyo twingasambilila pali Yehova ku nshila alelangilamo ukuti alitemwa Umwana wakwe Yesu. Yehova lyonse alekutika amapepo ayo Yesu alepepa. Talekutika fye amapepo Yesu alepepa, lelo aleasuka no kwasuka. (Yoh. 11:41, 42) Nangu ca kuti Yesu aleba na mafya, lyonse alemona ukuti Wishi alimutemenwe kabili alemwafwa.—Luka 22:42, 43.

8. Bushe Yehova aleafwa shani Yesu?

⁸ Yesu alishibe ukuti Wishi e wamupeele ubumi kabili e walemupeela ifyo alekabila pa kuti atwalilile ukuba no mweo. E mulandu wine alandiile ukuti: “Naba no mweo pa mulandu wa kwa Tata.” (Yoh. 6:57) Yesu alicetekele sana Wishi, kabili Yehova alemupeela ifyo alekabila pa kuti atwalilile ukuba no mweo. Ne cacindama sana ca kutila, Yehova alyafwile Yesu ukutwalilila ukuba uwa cishinka kuli ena.—Mat. 4:4.

9. Bushe Yehova alangile shani ukuti alitemenwe Umwana wakwe?

⁹ Apo Yehova ni Shifwe uwaba no kutemwa, alilengele Yesu ashininkisha ukuti aali no kulamwafwa. (Mat. 26:53; Yoh. 8:16) Nangu ca kuti Yehova talecingilila Yesu ku mafya yonse  ayo alekwata, alemwafwa ukushipikisha. Yesu alishibe ukuti amafya alekwata yali ya pa kashita fye. (Heb. 12:2) Yehova alilangile ukuti alitemenwe Yesu pantu alekutika kuli ena, alemupeela ifyo alekabila, alemusambilisha kabili alemutungilila. (Yoh. 5:20; 8:28) Nomba natulande pa nshila Shifwe wa ku muulu atwafwilamo, nga filya aleafwa Yesu.

10. Ukulingana na Amalumbo 66:19, 20, bushe Yehova alanga shani ukuti alitutemwa?

¹⁰ Yehova alakutika amapepo yesu. (Belengeni Amalumbo 66:19, 20.) Yehova tatubikila umwakupelela ilyo tulepepa kuli ena. Ku ca kumwenako, kuti twapepa kuli ena imiku iyo tulefwaya, kuti twapepela pali conse ico tulefwaya, kabili tatupimina ifyo amapepo yesu yafwile ukulepa. Yehova afwaya tulepepa kuli ena lyonse. (1 Tes. 5:17) Kuti twapepa kuli Lesa pa nshita iili yonse, kabili ponse apo tuli. Nangu ca kuti Yehova alikwata ifya kucita ifingi, lyonse alaitemenwa ukukutika amapepo yesu. Nga twaishiba ukuti Yehova alakutika amapepo yesu, tulamutemenwako. Uwaimbile amalumbo alandile ukuti: ‘Nalitemwa Yehova, pantu alomfwa ishiwi lyandi.’—Amalu. 116:1.

11. Bushe Yehova acita shani nga twapepa kuli ena?

¹¹ Shifwe takutika fye amapepo yesu, lelo alasuka no kwasuka. Umutumwa Yohane alandile ukuti: “Conse ico twalomba, cikulu fye nacilingana no kufwaya [kwa kwa Lesa], alatumfwa.” (1 Yohane 5:14, 15) Kwena, inshita shimo Yehova te kuti asuke amapepo yesu mu nshila tule-enekela. Apo alishiba ifingatuwamina, limo te kuti atupeele ifyo twamulomba, e lyo limo nalyo taasuka apo pene fye twapepa kuli ena.—2 Kor. 12:7-9.

12-13. Bushe Yehova atupeela shani ifyo tukabila?

¹² Yehova alatupeela ifyo tukabila. Alatusakamana nga filya fine afwaya imitwe ya ndupwa ukulasakamana indupwa shabo. (1 Tim. 5:8) Alatupeela ifyo tukabila pa kuti tutwalilile ukuba abomi. Tafwaya ukuti tulesakamikwa pa fya kulya, pa fya kufwala, e lyo no mwa kwikala. (Mat. 6:32, 33; 7:11) Apo mufyashi uwaba no kutemwa, Yehova akatwalilila fye ukutupeela ifyo tukabila.

¹³ Ne cacindama sana ca kuti, Yehova alatupeela ifyo tukabila pa kuti tube na bucibusa bwakosa na ena. Mu Cebo cakwe Baibolo, alitulondolwela ifyo aba, umulandu atubumbiile, e lyo ne fikacitika ku ntanshi. Alilangile ukuti alitutemwa ilyo atusambilishe icine ukubomfya abafyashi besu nelyo bambi abatusambilishe Baibolo. Kabili alitwalilila ukutwafwa ukubomfya baeluda mu cilonganino, e lyo na bamunyinefwe na bankashi abakalamba mu fya kwa Lesa. Na kabili, Yehova alatusambilisha ilyo tuli pa kulongana na Bena Kristu banensu. Yehova alalanga ukuti ni Shifwe uwatutemwa ukubomfya inshila twalandapo e lyo ne nshila na shimbi.—Amalu. 32:8.

14. Mulandu nshi Yehova atusalapwila, kabili bushe atusalapula shani?

¹⁴ Yehova alatusambilisha. Kwena tatwapwililika nga filya Yesu aali. Kanshi inshita shimo, Shifwe uwatutemwa alatusalapula pa kutusambilisha. Icebo cakwe Baibolo cilanda ukuti: “Uo Yehova atemwa alamusalapula.” (Heb. 12:6, 7) Yehova alabomfya inshila ishalekanalekana pa kutusalapula. Ku ca kumwenako, kuti twabelenga fimo mu Baibolo nelyo kuti twasambilila fimo pa kulongana ifingalenga twa-aluka muli fimo. Inshita shimo Yehova kuti abomfya baeluda pa kutusalapula. Te mulandu ne nshila Yehova engabomfya pa kutusalapula, icilenga aletusalapula ni co alitutemwa.—Yer. 30:11.

15. Bushe Yehova atwafwa shani?

¹⁵ Yehova alatwafwa ukushipikisha amesho. Nga filya fine umufyashi umwaume uwaba no kutemwa afwa abana bakwe nga bali na  mafya, Shifwe wa ku muulu na o alatwafwa ukushipikisha amesho. Alatupeela umupashi wakwe uwa mushilo uutwafwa ukutwalilila ukuba ifibusa fyakwe. (Luka 11:13) Na kabili, Yehova alatusansamusha nga natusakamikwa nelyo nga tuli no bulanda. Ku ca kumwenako, alitupeela isubilo ilisuma ilya kuti ifintu fikawama ku ntanshi. Ili isubilo lilalenga tuleshipikisha amafya. Tontonkanyeni pali ici: Amafya ayo tukwata nangu yafule shani, Shifwe uwatutemwa akayafumyapo yonse. Kanshi amesho tukwata pali ino nshita tayakatwalilile, lelo amapaalo ayo Yehova atupeela yakabako umuyayaya.—2 Kor. 4:16-18.

16. Cinshi cacitike ilyo Adamu ashaumfwilile Wishi uwa mutemenwe?

¹⁶ Tulamona ifyo Yehova atutemwa nga twatontonkanya pa fyo acitile ilyo Adamu ashamumfwilile. Ilyo Adamu ashaumfwilile Wishi wa ku muulu, alifumine mu lupwa lwa kwa Yehova ulwa nsansa, kabili na bana abo ali no kukwata tabali no kuba muli ulu lupwa. (Rom. 5:12; 7:14) Nangu cali ifi, Yehova alicitilepo fimo pa kuti afwe abana ba kwa Adamu.

17. Finshi Yehova acitile ilyo Adamu apondweke?

¹⁷ Nangu ca kuti Yehova alikandile Adamu, alilaile ukwafwa abana bakwe. Alaile ukuti abantu bonse aba cumfwila bakabwelela mu lupwa lwakwe. (Ukute. 3:15; Rom. 8:20, 21) Na kabili alipekenye ukutuula Umwana wakwe uwatemwikwa ilambo, pa kuti akabweseshe abantu ba cumfwila mu lupwa lwakwe. Yehova alilangile ukuti alitutemwa sana ilyo atuulile Umwana wakwe ilambo pa mulandu wesu.—Yoh. 3:16.

18. Finshi filanga ukuti Yehova alafwaya twaba mu lupwa lwakwe, nangu ca kuti twamubembukila?

¹⁸ Nangu ca kuti tatwapwililika, Yehova alafwaya twaba mu lupwa lwakwe, kabili taaba nga bafyashi abantunse abafilwa ukukutika ku bana babo pa mulandu wa kunaka nelyo pa mulandu wa kukwata ifya kucita ifingi, pantu ena tanaka  nelyo ukufilwa ukukutika kuli ifwe pa mulandu wa kukwata ifya kucita ifingi. Inshita shimo kuti twamukalifya nelyo ukufuma mu cilonganino cakwe, lelo lyonse Yehova enekela ukuti tukabwelela kuli ena. Yesu alilangilile bwino ifyo Yehova atutemwa ilyo alandile icilangililo ca mwana walubile. (Luka 15:11-32) Wishi wa mu cilangililo talekele ukwenekela ukuti umwana wakwe akabwela. Ilyo umwana abwelele, wishi alimupokelele. Nga ca kuti twalibembukila Yehova e lyo twalapila, Shifwe uwatutemwa akatubelela uluse.

19. Bushe Yehova akafumyapo shani amafya tukwata pa mulandu wa kuti Adamu tali ne cumfwila?

¹⁹ Shifwe uwatutemwa akafumyapo amafya yonse ayo tukwata pa mulandu wa kuti Adamu tali ne cumfwila. Ilyo Adamu apondweke, Yehova alipekenye ukuti abantu 144,000 aba pe sonde bakabe ishamfumu kabili bashimapepo ku muulu pamo no Mwana wakwe, Yesu. Mu calo cipya, Yesu na abo akalateka nabo bakalenga abantu aba cumfwila bakapwililike. Lyena nga bacimfya ubwesho bwa kulekelesha, Lesa akabapeela umweo wa muyayaya. Shifwe akaba ne nsansa ilyo pano isonde pakaba fye abana bakwe abaume na banakashi abapwililika. Ala iyi ikaba ni nshita iisuma nga nshi!

20. Finshi filanga ukuti Yehova alitutemwa sana, kabili finshi tukasambilila mu cipande cikonkelepo?

²⁰ Yehova alitulanga ukuti alitutemwa sana. Ni Shifwe umusuma nga nshi. Alakutika amapepo yesu kabili alatupeela ifyo tukabila pa kuti tutwalilile ukuba abomi na pa kuti tutwalilile ukuba ifibusa fyakwe. Na kabili, alatusambilisha no kutwafwa. Alitulaya no kuti ku ntanshi akatucitila ifintu ifisuma nga nshi. Ala tulaba sana ne nsansa ifi twaishiba ukuti Shifwe alitutemwa icine cine kabili alatwafwa! Mu cipande cikonkelepo, tukasambilila pa fyo twingalanga ukuti tulatasha pa fyo Shifwe atutemwa apo tuli bana bakwe.