1. Jé môt a mbe a yiane bo éyoñ a mbe a kômbô’ô yene njôô bôte ya si Perse?

BI TAME bo ane bia bulane mimbu bebé 2 500 mvus. Wo nyiñe Perse. Môse wu, ô bili ngume jame ya kate njôô bôt, éyoñ éte wo téé dulu na wo ke Suse, vôme nda jé é né. Ve ô vo’o subu nye bebé nge ô nji bi ôva’a ngul. Nge ô ve’ele ve’ele avale jam ete, ô ne tem be wôéya wo!​—Esther 4:11.

2. Yéhôva a yi na bi wô’ôtan aya éyoñ bia subu nye bebé?

² Bi bili ma’a na Yéhôva a nji bo ane njôô bôte ya Perse ate. Teke njôô bôt éziñe ya si nyi a ne ve’an a Zambe wongan, ve Yéhôva nye a se ke abui ajô, a kañese na bi laan a nye éyoñ ése bia kômbô. A nji yi na bi ko woñe ya subu nye bebé. Akusa bo a be’e beta be môé mese’esa ane Nté biôm bise, Zambe ya ngul ése, Njôô ya si a yôp, a yi na bi loone nye na “Tate,” amu a nyoñ bia ane bone bé. (Mt. 6:9) Nga jam ete da nambe wo nlem? Yéhôva émiene nnye ñhe a yi na bi subu nye bebé!

3. Amu jé da yiane na bi loone Yéhôva na “Tate,” a jé bia zu yen ayé’é di?

³ Da yiane na bi loone Yéhôva na “Tate,” amu nnye a ne anjeñe ya ényiñ. (Bs. 36:9) Bia yiane nye bo mewôk, amu a ne Ésaa wongan. Nge bia bo mam a sili bia, bia ye bu’uban abui bibotan. (Beh. 12:9) Ébotane jia ya été é ne ényiñe ya nnôm éto si va nge ke yôp. Ve bia bu’uban bibotane bife den. Ayé’é di da zu liti bia mame Yéhôva  a bo mfa’a ya liti bia na a ne Ésaa wongane ya nye’an, bia zu fe yen amu jé bi ne tabe ndi na a vo’o ngbwe’e bia môs éziñ. Ve entame taté yenané mam ma liti na Yéhôva a nye’e bia nya abuii, a na a nyoñ bia ngap.

4. Amu jé bôte béziñ ba yen ayaé ya yene Yéhôva ane Ésaa wop?

⁴ Ye wo yen ayaé ya loone Yéhôva na Tate? Bôte béziñ ba yene bebien aka’a tyôtyoé éyoñ ba ve’e bebien a Yéhôva. Ba sôane na Zambe ya ngul ése a nyoñ be ngap. Ve sa ke nne Yéhôva a yi na bi wô’ôtane nalé. A nga ve bia ényiñ, a yi fe na bi subu nye bebé. Éyoñ a maneya timine jam ete, nlômane Paul ô nga jô bôte ya Athènes na, Yéhôva “a nji bo môt ase ya be bia ôyap.” (Mam. 17:24-29, Mfefé Nkôñelan) Zambe a yi na môt ase ya be bia a subu nye bebé, fo’o ve avale mone mongô a wô’ô bo éyoñ a yeme na ésaa a nye’e nye, a na a nyoñe nye ngap.

5. Jé éve’ela sita éziñ ja ye’ele bia?

⁵ Bôte béziñ ba kate yebe na Yéhôva a ne Ésaa wop, amu beésaa bap be nji tu’a liti be nye’an. Sita éziñ a jô na: “Pepa a mbe ayo’ ane mvôfôm. Éyoñ me nga taté na ma yé’é Bible, me nji ji’a yebe na me bili Ésaa mfe yôp. Ve mam me nga tyendé éyoñe me nga kôme yeme Yéhôva.” Ye wo fe ô tele été sita nyi? Nge é ne nalé, yeme na wo fe ô ne su’ulane yene Yéhôva ane Ésaa a dañe beésaa bese môt a ne bi.

6. Kalate Matthieu 11:27 a liti na Yéhôva a nga belane zene fé na a liti bia na a ne Ésaa wongane ya nye’an?

⁶ Yéhôva a nga ba’ale mejô me Yésus Bible été asu na a volô bia na bi yene nye ane Ésaa wongane ya nye’an. (Lañe’e Matthieu 11:27.) Yésus a nga kôme tune mefulu m’Ésaa wé, jôm ete nje a nga jô môs éziñ na: “Môt a [yeneya] ma a yeneya fe Tate.” (Jean 14:9) Yésus a nga jaé liti bôte na Yéhôva a ne mbamba Ésaa. Bekalate benyin ba ngôné ésaé nkañete jé, Yésus a kobô ajô Yéhôva ane Ésaa wongan biyoñ biyoñ. Amu jé Yésus a nga dañe kobô bôt ajô Yéhôva? Asu na a volô be na be yene nye ane Ésaa ya nye’an.​—Jean 17:25, 26.

7. Jé bia yé’é éyoñe bia yen avale Yéhôva a mbe a bo’o a Mone wé?

⁷ Jé bi ne yé’é éyoñe bia yen avale Yéhôva a mbe a bo’o a Mone wé? Yéhôva a mbe a vô’ôlô’ô meye’elane me Yésus éyoñ ése. A nji be a su’u ve na a vô’ôlô, a mbe fe a yala’ane nye. (Jean 11:41, 42) Akusa bo minju’u mise a nga tôbane mie, Yésus a mbe a yeme’e na Ésaa a nye’e nye a na a su’u nye.​—Luc 22:42, 43.

8. Yéhôva a nga su’u Yésus mimfa’a mivé?

⁸ Yésus a nga jô môs éziñe na: “Ma nyiñ amu Tate.” (Jean 6:57) Amu jé a nga jô nalé? Amu a mbe a yeme’e na Ésaa nnye a ne Ésuka’a ya ényiñe jé. Yésus a mbe a too Ésaa mebun a nlem ôse, a Yéhôva a nga ve nye mam me mbe me sili’i nye mfa’a ya minsôn. Ve jame da dañe mfi é ne na, a nga volô fe Mone wé na a ba’ale mbamba élat a nye.​—Mt. 4:4.

9. Aval avé Yéhôva a nga liti na a nye’e Yésus a na a nyoñe nye ngap?

⁹ Mbôle Yéhôva a ne mbamba Ésaa, a nga volô Mone wé na a yeme na A ye su’u nye éyoñ ése. (Mt. 26:53; Jean 8:16) To’o Yéhôva a nga jô’é na Mon a  tôbane minjuk, A nga volô nye na a jibi meve’ele mese a nga tôbane me. Yésus a mbe a kôme’e yeme na teke nju’u éziñe ya minju’u mise a nga tôbane mie wo ye tabe nnôm éto. (Beh. 12:2, nwt-F) Yéhôva a nga liti Yésus nye’an a mezene ma menyin: a nga vô’ôlô nye, a nga toñe nye, a nga ye’ele nye, a nga su’u fe nye. (Jean 5:20; 8:28) Bi tame fe zu yen aval a bo de den.

10. Aval avé kalate Besam 66:19, 20 a liti na Yéhôva a nye’e bia?

¹⁰ Yéhôva a vô’ôlô meye’elane mangan. (Lañe’e Besam 66:19, 20.) Yéhôva a yi na bi ye’elane nye éyoñ ése. (1 Bet. 5:17) Bi ne ye’elane Zambe wongan éyoñ ése bia kômbô, a vôm ase bi né. Yéhôva a ne étyi teke wô’ô nju’u ya vô’ôlô meye’elane mangan, a kôme baa alo éyoñ ése bi bili jôme ya kate nye. Éyoñe bia yen ane Yéhôva a vô’ôlô meye’elane mangan, nalé a tindi bia na bi tu’a nye’e nye. Ntili besam éziñ a nga yia na: “Ma nye’e Yéhôva amu a wô’ô tyiñe jam.”​—Bs. 116:1.

11. Aval avé Yéhôva a yalane meye’elane mangan?

¹¹ Yéhôva a nji su’u ve na a vô’ôlô meye’elane mangan, a yalane fe bia. Nlômane Jean wo bo’olô jam ete: “Nge bia sili jam éziñ aval ane nkômbane [Zambe ô né], a wô’ô bia.” (1 Jean 5:14, 15) E ne été na Yéhôva a ne bo te yalane bia avale bia yi. A yeme mam ma yiane bia, jôm ete nje a ne bo te ve bia mam méziñe bia sili nye, nge ke jô jô bia na bi tame yange.​—2 Bec. 12:7-9.

12-13. Yéhôva a toñe bia mimfa’a mivé?

¹² Yéhôva a toñe bia. A bo mam mese ésaa a yiane bo asu bone bé. (1 Tim. 5:8) A ve bia mam ma sili bia ényiñ. A nji yi na bi tyelé nleme yôp ajô ya étaba’a, nge ngômesan, nge ke jôme ya di. (Mt. 6:32, 33; 7:11) Aval ane mbamba ésaa, a bôndéya fe bia ngum élik, asu na bi bo teke jembane jôm melu ma zu.

¹³ Ve jame da dañe mfi é ne na Yéhôva a ve bia mbamba bidi ya nsisim. E Bible été, a kate bia za a né, nsôñane wé, avale bi ne bi meva’a ényiñ, a mam ma yange bia melu ma zu. Bi nga wô’ôtane fe nye’ane wé a zene ya bôt a nga belane be na a ye’ele bia benya mejôô, éko éziñ bebiaé bangan nge ke môte mfe. A belane fe bemvendé a bitôtôlô Bekristen bife ya akônda na a tu’a liti bia avale bi ne bo bemvôé bé. Yéhôva a ye’ele fe bia a zene ya bisulan. Mam mete mese ma liti na Yéhôva a nye’e bia nya abuii.​—Bs. 32:8.

14. Amu jé Yéhôva a ye’ele bia, a a bo de aval avé?

¹⁴ Yéhôva a ye’ele bia. Bi nji bo zôsôô ne tiññ ane Yésus. Jôm ete nje é wô’ô sili na Yéhôva a belane “nkasa” biyoñ biziñ éyoñ a ye’ele bia. Bible a jô na: “Nyô [Yéhôva] a nye’e, nnye ate a lep.” (Beh. 12:6, 7) Yéhôva a lebe bia abui meval. Jam éziñ bia lañe Bible nge ke vô’ôlô ésulan é ne sôan abo dulu dangan. E ne fe sili biyoñ biziñ na bemvendé be zu volô bia. Ve Yéhôva a kusa belane jé, bia yeme na a lebe bia amu a nye’e bia.​—Jr. 30:11.

15. Aval avé Yéhôva a su’u bia?

¹⁵ Yéhôva a su’u bia éyoñe bia tôbane meve’ele. Fo’o ve ane ésaa a su’u mon éyoñ a tôbane minjuk, aval ete fe Ésaa wongan a ne yôp a bo éyoñ bia tôbane  meve’ele. A belane mbamba nsisime na te jam éziñe da zu ndeñele élate bia be nye. (Luc 11:13) Yéhôva a volô fe bia éyoñ a yene na bia kômbô bili atek amu jam éziñ da tya’a bia nlem. A ve bia mbamba ndi nleme ja bo na bi jibi minju’u miangan. Tame yen: To’o mbia jam mbé a kui wo, Ésoo ya nye’an a ye kôme nye. Minju’u mise wo tôbane mie den mi ne ve asu étun éyoñ, ve bibotane Yéhôva a ka’ale wo bia ye tabe nnôm éto a nnôm éto.​—2 Bec. 4:16-18.

16. Jé é nga kui éyoñ Adam a nga sem?

¹⁶ Éyoñ bia yen avale Yéhôva a nga bo éyoñ Adam a nga sem, bia tu’a wô’ô na a nye’e bia. Nsem Adam ô nga bo na ba be mvoñe jé ése be jañele mvome ya bo bibu’a ya nda bôte Yéhôva. (Bero. 5:12; 7:14) Ve Yéhôva a nga bo jam éziñ na a volô bone be Adam.

17. Jé Yéhôva a nga bo été été éyoñ Adam a nga sem?

¹⁷ Yéhôva a nga foñesô Adam, ve a nga ve mvoñe bôte jé mbamba ndi nlem. Été été, a nga bo ngaka’a na bôte ba ye bo nye mewôk ba ye beta bulane nda bôte jé. (Met. 3:15; Bero. 8:20, 21) A nga lôm édima Mone jé na é zu wu é butane bia. Nga jam ete da kôme liti abim avé Yéhôva a nye’e bia?​—Jean 3:16.

18. Jé ja liti na Yéhôva a yi na bi bo bone bé to’o bi nga bili atek a tebe nye ôyap?

¹⁸ Akusa bo bi be’e metyi ya abé, Yéhôva a yi na bi bo bone bé, a vo’o ngbwe’e bia môs éziñ. E ne kui na bi bo jam e ne abé nge ke bili atek a tebe Ésaa wongan ôyap, ve to’o nalé Yéhôva a ke ôsu a yange bia mo me yoo. Yésus a nga belan éve’ela mon a nga bame fé asu na a liti  abim avé Yéhôva a nyane bone bé. (Luc 15:11-32) Teke môs éziñ ésaa ya éve’ane Yésus a nga fias a jô na mon a vo’o beta bulane be nye. Éyoñ a nga yene mone wé a za’a ôyap, a nga ji’a bumu na a ke wubane nye. To’o bi nga tebe Yéhôva ôyap, bi ne tabe ndi na, nge bia jôban abé dangan, a yange bia mo me yoo, a na a ne ôjeja’a ya zu wubane bia.

19. Aval avé Yéhôva a ye mane kôm abé ese Adam a nga bo bia?

¹⁹ Ésaa wongan a ye mane kôm abé ese Adam a nga bo bia. Mvuse nsem Adam, Yéhôva a nga tyi’i na a nyoñe bôte 144 000 si va na be ke jôé a Yésus yôp a bo beprêtre. Mfefé émo, Yésus a bôte bete ba ye volô bôte bese ba bo Yéhôva mewôk na be mane bo zôsôô ne tiññ. Mvuse meve’ele ma su’ulan, Yéhôva a ye ve bôte bese ba ye tulan ényiñe ya nnôm éto si va. Ngo’o abime mvaé Yéhôva a ye wôk éyoñ a ye yene si se é too njalan a bon be ne teke bijô ya nsem! Angôndô ya mbamba éyoñe nnye ñhe bia yange le!

20. Mam mevé ma liti na Yéhôva a nye’e bia nya abuii, a jé bia ye yen ayé’é da zu?

²⁰ Yéhôva a litiya fo’o na a nye’e bia abui. Teke ésaa mfe a ne ane nye. A vô’ôlô meye’elane mangan, a toñe fe bia mfa’a ya minsôn a mfa’a ya nsisim. A ye’ele bia. A su’u bia. A ba’ale fe bia mbamba be mam asu melu ma zu. Mili’i ma toé bia mis éyoñe bia yen abim avé Ésaa wongan a nye’e bia a nyoñe bia ngap. Sondô a zu, bia ye yen avale bia fe bi ne liti Yéhôva na bia nye’e nye.