Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

NIKASEMƆ 6

Yehowa, Wɔ-Tsɛ Lɛ, Sumɔɔ Wɔ Waa Diɛŋtsɛ

Yehowa, Wɔ-Tsɛ Lɛ, Sumɔɔ Wɔ Waa Diɛŋtsɛ

“Nyɛsɔlea yɛ nɛkɛ gbɛ nɔ: ‘Wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi.’”​—MAT. 6:9.

LALA 135 Yehowa Kɛɛ: “Mibi, Hã Ohiɛ Akã Shi”

NƆ NI ABAASUSU HE *

1. Yɛ blema lɛ, kɛ́ mɔ ko miitao ekɛ Persia maŋtsɛ lɛ ayawie lɛ, mɛni esa akɛ efee?

ŊƆƆ lɛ akɛ, oyɛ Persia aaafee afii 2,500 ni eho nɛ. Oyɛ sane ko ni ootao okɛ Persia maŋtsɛ lɛ asusu he, ni no hewɔ lɛ, ofã gbɛ kɛtee maŋ lɛ maŋtiase ni atsɛɔ lɛ Shushan lɛ, he ni maŋtsɛ lɛ yɔɔ lɛ. Shi ole akɛ, onyɛŋ ote shi kɛkɛ ni oya maŋtsɛ lɛ hiɛ ni okɛ lɛ ayawie, ja ehã bo hegbɛ dã. Kɛ́ ehãko bo hegbɛ ni otee lɛ, ebaahã agbe bo!​—Est. 4:11.

2. Te Yehowa miisumɔ ni wɔnu he wɔhã tɛŋŋ kɛ́ wɔkɛ lɛ miigba sane?

2 Eŋɔɔ wɔnaa waa akɛ Yehowa tamɔɔɔ Persia maŋtsɛmɛi lɛ! Enɔ kwɔ kwraa fe adesa nɔyelɔi fɛɛ. Kɛ̃lɛ, ekɛɛ wɔbaanyɛ wɔba eŋɔɔ wɔkɛ lɛ abawie be fɛɛ be ni wɔsumɔɔ. Eesumɔ ni wɔkɛ lɛ agba sane ni wɔsheee gbeyei. Yehowa yɛ gbɛnaa gbɛ́ii srɔtoi ni hãa wɔnaa akɛ eje agbo. Gbɛnaa gbɛ́ii nɛɛ ekomɛi ji, Bɔlɔ Kpele, Ofe, kɛ Nuŋtsɔ Ofe. Kɛ̃lɛ, eesumɔ ni kɛ́ wɔkɛ lɛ miigba sane lɛ, wɔtsɛ lɛ “wɔ-Tsɛ.” (Mat. 6:9) Enɛ hãa wɔnaa akɛ, Yehowa miisumɔ ni wɔna lɛ akɛ mɔ ko ni bɛŋkɛ wɔ kpaakpa ni sumɔɔ wɔ. Ani enɛ jeee miishɛɛ sane?

3. Mɛni hewɔ eja gbɛ akɛ wɔbaatsɛ Yehowa akɛ “wɔ-Tsɛ” lɛ? Ni mɛni he wɔbaasusu yɛ nikasemɔ nɛɛ mli?

3 Eja gbɛ akɛ wɔbaatsɛ Yehowa akɛ “wɔ-Tsɛ,” ejaakɛ lɛ ehã wɔ wala. (Lala 36:9) Enɛ hewɔ lɛ, esa akɛ wɔbo lɛ toi. Kɛ́ wɔfee nibii ni ekɛɛ wɔfee lɛ, ebaajɔɔ wɔ waa. (Heb. 12:9) Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ebaahã wɔhi shi kɛya naanɔ, kɛ́ yɛ ŋwɛi jio, shikpɔŋ lɛ nɔ jio. Amrɔ nɛɛ po lɛ, kɛ́ wɔbo lɛ toi lɛ, wɔnáa he sɛɛ. Yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, wɔbaakwɛ nibii komɛi ni Yehowa feɔ amrɔ nɛɛ kɛtsɔɔ akɛ eji Tsɛ ni sumɔɔ wɔ. Agbɛnɛ hu, wɔbaana nɔ hewɔ ni wɔbaanyɛ wɔná nɔmimaa akɛ, eshiŋ wɔ kɔkɔɔkɔ lɛ. Shi klɛŋklɛŋ lɛ, hã wɔkwɛ nɔ hewɔ ni wɔheɔ wɔyeɔ akɛ wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ sumɔɔ wɔ ni esusuɔ wɔhe.

YEHOWA, WƆ-TSƐ LƐ, SUMƆƆ WƆ NI ESUSUƆ WƆHE

Bɔ ni tsɛ kpakpa sumɔɔ ni ebii ana akɛ esumɔɔ amɛ lɛ, nakai Yehowa hu miisumɔ ni wɔna akɛ esumɔɔ wɔ (Kwɛmɔ kuku 4)

4. Mɛni hewɔ ewa kɛhã mɛi komɛi akɛ amɛbaana Yehowa akɛ amɛ-Tsɛ lɛ?

4 Ani ewa kɛhã bo akɛ obaana Nyɔŋmɔ akɛ o-Tsɛ? Mɛi komɛi nuɔ he akɛ, akɛni Yehowa je agbo ni enɔ kwɔ kwraa fe adesai hewɔ lɛ, ebuuu adesai ehãaa nɔ ko nɔ ko. Amɛheee amɛyeee akɛ Nyɔŋmɔ Ofe lɛ susuɔ wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ he. Shi Yehowa, wɔ-Tsɛ ni sumɔɔ wɔ lɛ, sumɔɔɔ ni wɔnuɔ he nakai. Be ni bɔfo Paulo kɛ mɛi komɛi wieɔ yɛ Atene lɛ, ewie akɛ, Yehowa ni bɔ wɔ, ni eesumɔ ni wɔkɛ lɛ abɔ naanyo. Kɛkɛ ni ewie kɛfata he akɛ, “Ekɛ wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ teŋ jekɛɛɛ.” (Bɔf. 17:24-29) Yehowa miisumɔ ni wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ aba eŋɔɔ tamɔ bɔ ni gbekɛbii yaa amɛfɔlɔi aŋɔɔ kɛ́ amɛna akɛ fɔlɔi lɛ sumɔɔ amɛ ni amɛsusuɔ amɛhe lɛ.

5. Mɛni wɔkaseɔ yɛ nyɛmi yoo lɛ niiashikpamɔ lɛ mli?

5 Mɛi komɛi hu yɛ ni amɛgbekɛbiiashi lɛ, amɛtsɛmɛi ejieee suɔmɔ kpo amɛtsɔɔɔ amɛ, ni enɛ hewɔ lɛ, ewa kɛhã amɛ akɛ amɛbaana Yehowa akɛ amɛ-Tsɛ. Nyɛmi yoo ko ni egbekɛbiiashi lɛ, epapa jɛɔ lɛ ni ewieɔ ehiɛ nyanyaanya be fɛɛ be lɛ wie akɛ: “Be ni akɛ mi bɔi Biblia lɛ kasemɔ ni atsɔɔ mi akɛ Yehowa ji mi-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ, minaaa nɔ ni atsɔɔ lɛ. Shi be ni mibale Yehowa lɛ, minu shishi agbɛnɛ.” Ani bo hu oyɛ naagba ni nyɛmi yoo nɛɛ ná lɛ eko? Kɛ́ nakai ni lɛ, kaahã egba onaa. Be ni oleɔ Yehowa jogbaŋŋ lɛ, obaana faŋŋ akɛ, lɛ ji Tsɛ ni hi fe fɛɛ ni wɔbaanyɛ wɔná.

6. Yɛ nɔ ni awie yɛ Mateo 11:27 lɛ naa lɛ, mɛni ji nɔ kome ni Yehowa efee kɛye ebua wɔ koni wɔna akɛ, wɔ-Tsɛ ji lɛ ni esumɔɔ wɔsane?

6 Nɔ kome ni Yehowa efee koni no aye abua wɔ ni wɔna akɛ wɔ-Tsɛ ji lɛ ni esumɔɔ wɔsane ji akɛ, ehã aŋmala nibii ni Yesu wie kɛ nibii ni efee lɛ yɛ Biblia lɛ mli. (Kanemɔ Mateo 11:27.) Yesu kase e-Tsɛ pɛpɛɛpɛ yɛ nibii fɛɛ mli. No hewɔ lɛ, enyɛ ewie akɛ: “Mɔ fɛɛ mɔ ni ena mi lɛ ena Tsɛ lɛ hu.” (Yoh. 14:9) Yɛ Biblia lɛ mli lɛ, wɔnaa akɛ Yesu kɛ wiemɔi tamɔ, “Ataa,” kɛ “Tsɛ” fɔɔ nitsumɔ kɛ́ eewie Yehowa he. Yɛ Mateo, Marko, Luka, kɛ Yohane wolo lɛ pɛ po mli lɛ, ekɛtsu nii nakai shii abɔ. Mɛni hewɔ Yesu fee nakai? Yiŋtoo kome ji akɛ, eshwe ni ehã mɛi ana akɛ, Yehowa ji wɔ-Tsɛ ni esumɔɔ wɔ.​—Yoh. 17:25, 26.

7. Mɛni wɔkaseɔ yɛ bɔ ni Yehowa kɛ e-Bi lɛ ye ehã lɛ mli?

7 Wɔkaseɔ nɔ ko yɛ bɔ ni Yehowa kɛ e-Bi Yesu ye ehã lɛ hu mli. Yehowa bo Yesu sɔlemɔi fɛɛ toi. Shi ebooo toi kɛkɛ; ebo toi ni ehã hetoo. (Yoh. 11:41, 42) Yɛ kai fɛɛ ni Yesu kɛkpe lɛ amli lɛ, ena faŋŋ akɛ, e-Tsɛ lɛ sumɔɔ lɛ ni ekɛ lɛ yɛ.​—Luka 22:42, 43.

8. Mɛni kɛ mɛni Yehowa fee ehã Yesu?

8 Be ko lɛ, Yesu wie akɛ: “Tsɛ lɛ hewɔ mihiɛ kã lɛ.” (Yoh. 6:57) Nɔ ni ewie nɛɛ hãa wɔnaa akɛ, ele akɛ e-Tsɛ lɛ ni hã lɛ wala, ni lɛ ehãa lɛ nibii fɛɛ ni he hiaa lɛ koni eya nɔ ehi wala mli. Yesu kɛ ehiɛ fɔ̃ e-Tsɛ Yehowa nɔ kwraa, ni Yehowa hã lɛ nibii fɛɛ ni he hiaa lɛ yɛ heloŋ gbɛfaŋ. Nɔ ni fe fɛɛ lɛ, Yehowa ye ebua lɛ koni eye lɛ anɔkwa.​—Mat. 4:4.

9. Mɛni Yehowa fee ni hãa wɔnaa akɛ, eji Tsɛ kpakpa, ni Yesu sane kã etsui nɔ?

9 Yehowa fee nibii ni baahã Yesu ana faŋŋ akɛ, ekɛ lɛ yɛ, ni enɛ hãa wɔnaa akɛ eji Tsɛ ni yɔɔ suɔmɔ. (Mat. 26:53; Yoh. 8:16) Eyɛ mli akɛ Yehowa ebuuu Yesu he kɛjeee nibii fɛɛ ni baanyɛ aye lɛ awui lɛ ahe moŋ, shi eye ebua lɛ ni enyɛ efi shi yɛ kai amli. Yesu le akɛ, nɔ ko bɛ ni baaye lɛ awui bɔ ni Yehowa nyɛŋ he nɔ ko afee. (Heb. 12:2) Yehowa bo Yesu toi, ehã lɛ nibii ni he hiaa lɛ, etsɔɔ lɛ nii, ni eye ebua lɛ. Nibii nɛɛ ni efee lɛ tsɔɔ faŋŋ akɛ, Yesu sane kã etsui nɔ. (Yoh. 5:20; 8:28) Agbɛnɛ, nyɛhãa wɔkwɛa bɔ ni Yehowa, wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ, feɔ nakai nɔŋŋ ehãa wɔ hu.

NIBII NI YEHOWA FEƆ NI HÃA WƆNAA AKƐ WƆSANE KÃ ETSUI NƆ

Tsɛ ni sumɔɔ ebi lɛ (1) boɔ lɛ toi, (2) ehãa lɛ nibii ni he hiaa lɛ, (3) etsɔɔ lɛ nii, ni (4) eyeɔ ebuaa lɛ. Wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ sumɔɔ wɔ ni efeɔ nibii ni tamɔ nakai ehãa wɔ (Kwɛmɔ kuku 10-15) *

10. Yɛ nɔ ni aŋma yɛ Lala 66:19, 20 lɛ naa lɛ, mɛni Yehowa feɔ ni hãa wɔnaa akɛ esumɔɔ wɔ?

10 Yehowa boɔ wɔsɔlemɔi toi. (Kanemɔ Lala 66:19, 20.) Kɛ́ eba lɛ shii abɔ ni wɔsɔleɔ, nibii ni wɔsɔleɔ yɛ he, loo wɔsɔlemɔi lɛ akɛlɛ lɛ, Yehowa efoko tɛ ehãko wɔ; ekɛɛ wɔsɔle daa. (1 Tes. 5:17) Wɔbaanyɛ wɔjɛ bulɛ mli wɔsɔle wɔhã lɛ be fɛɛ be, ekɔɔɔ he eko he ni wɔyɔɔ, ni ebaabo wɔ toi. Yehowa ekɛŋ kɔkɔɔkɔ akɛ, ebɛ dekã ni ekɛbaabo wɔ toi. Kɛ́ wɔyɔse akɛ Yehowa boɔ wɔsɔlemɔi toi lɛ, wɔbaasumɔ lɛ waa. Lalatsɛ ko wie akɛ: “Misumɔɔ Yehowa, ejaakɛ eboɔ migbee toi.”​—Lala 116:1.

11. Kɛ́ wɔsɔle lɛ, mɛni Yehowa feɔ? Shi mɛni esa akɛ wɔhã ehi wɔjwɛŋmɔ mli?

11 Shi jeee akɛ wɔ-Tsɛ lɛ boɔ wɔsɔlemɔi toi kɛkɛ; ehãa hetoo hu. Bɔfo Yohane wie yɛ Nyɔŋmɔ he akɛ: “Nɔ fɛɛ nɔ ni wɔbiɔ ni kɛ esuɔmɔnaa nii kpãa gbee lɛ, eboɔ wɔ toi.” (1 Yoh. 5:14, 15) Kɛ̃lɛ, esa akɛ wɔhã ehi wɔjwɛŋmɔ mli akɛ, akɛni Yehowa le nii fe wɔ hewɔ lɛ, jeee be fɛɛ be ehãa wɔsɔlemɔi lɛ hetoo yɛ gbɛ ni wɔ wɔkpaa gbɛ lɛ nɔ. Ekolɛ nɔ ni wɔbiɔ lɛ ehiii hãaa wɔ, aloo ejeee be ni sa ni ekɛbaatsu he nii.​—2 Kor. 12:7-9.

12-13. Mɛni hewɔ wɔbaanyɛ wɔkɛɛ akɛ, wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ hãa wɔ nibii fɛɛ ni he hiaa wɔ?

12 Yehowa hãa wɔ nibii fɛɛ ni he hiaa wɔ. Nɔ ni ekpaa gbɛ akɛ tsɛmɛi fɛɛ afee lɛ, no nɔŋŋ lɛ hu efeɔ. (1 Tim. 5:8) Ehãa wɔ, ni ji ebii lɛ, nibii ni he hiaa wɔ yɛ heloŋ gbɛfaŋ. Esumɔɔɔ ni wɔyeɔ wɔtsui yɛ nɔ ni wɔbaaye, nɔ ni wɔbaawo, loo he ni wɔbaawɔ he. (Mat. 6:32, 33; 7:11) Yehowa, wɔ-Tsɛ lɛ, sumɔɔ wɔ aahu akɛ, eto gbɛjianɔ ni wɔnine ashɛ nibii fɛɛ ni he baahia wɔ wɔsɛɛ lɛ po anɔ.

13 Nɔ ni fe fɛɛ lɛ, Yehowa hãa wɔ nibii fɛɛ ni he hiaa wɔ koni wekukpaa kpakpa aya nɔ ahi wɔ kɛ lɛ teŋ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ehã wɔ Biblia lɛ, ni yɛ Biblia lɛ mli lɛ, etsɔɔ wɔ mɔ ni eji, bɔ ni eesumɔ ni nibii aya lɛ ahã yɛ ŋwɛi kɛ shikpɔŋ, nɔ hewɔ ni ebɔ adesai, kɛ bɔ ni shihilɛ baafee wɔsɛɛ. Agbɛnɛ hu, be ni wɔfɔlɔi loo mɛi ni kɛ wɔ kase nii lɛ kɛ wɔ bɔi nikasemɔ lɛ, etsɔ amɛnɔ eye ebua wɔ ni wɔbale lɛ. Amrɔ nɛɛ po lɛ, eeye eebua wɔ lolo kɛtsɔ asafoŋ onukpai lɛ kɛ nyɛmimɛi ni edara yɛ mumɔŋ lɛ anɔ. Kɛfata he lɛ, Yehowa tsɔɔ wɔ kɛ wɔnyɛmimɛi Kristofoi lɛ nii yɛ asafoŋ kpeei ashishi. Nibii nɛɛ kɛ ekrokomɛi ni Yehowa feɔ ehãa wɔ lɛ hãa wɔnaa akɛ, Yehowa, wɔ-Tsɛ lɛ, sumɔɔ wɔ waa.​—Lala 32:8.

14. Mɛni hewɔ Yehowa tsɔseɔ wɔ? Ni mɛɛ gbɛ nɔ efeɔ nakai?

14 Yehowa tsɔɔ wɔ nii loo etsɔseɔ wɔ. Yesu yeɔ emuu; shi wɔ lɛ, wɔyeee emuu. Enɛ hewɔ lɛ, bei komɛi lɛ, ehe bahiaa ni Yehowa atsɔse wɔ koni wɔkase nii yɛ mli. Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Mɛi ni Yehowa sumɔɔ lɛ, amɛ etsɔseɔ.” (Heb. 12:6, 7) Yehowa tsɔɔ gbɛi srɔtoisrɔtoi anɔ etsɔseɔ wɔ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, nɔ ko ni wɔbaakane yɛ Biblia lɛ mli loo sane ko ni wɔbaanu yɛ asafoŋ kpee ko shishi lɛ baanyɛ aye abua wɔ ni wɔtsake wɔjeŋba loo susumɔ ko ni wɔhiɛ. Bei komɛi hu lɛ, etsɔɔ asafoŋ onukpai lɛ anɔ etsɔseɔ wɔ. Ekɔɔɔ he eko gbɛ ni Yehowa baatsɔ nɔ etsɔse wɔ lɛ, wɔle akɛ suɔmɔ ni eyɔɔ kɛhã wɔ lɛ hewɔ etsɔseɔ wɔ lɛ.​—Yer. 30:11.

15. Mɛɛ gbɛi anɔ Yehowa yeɔ ebuaa wɔ?

15 Yehowa yeɔ ebuaa wɔ kɛ́ wɔkɛ naagbai kpe. Bɔ ni tsɛ kpakpa yeɔ ebuaa ebii kɛ́ amɛkɛ naagbai kpe lɛ, nakai nɔŋŋ wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ feɔ ehãa wɔ. Etsɔɔ emumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ nɔ eyeɔ ebuaa wɔ ni wɔkafee nɔ ko ni baafite wɔ kɛ lɛ teŋ. (Luka 11:13) Agbɛnɛ hu, eyeɔ ebuaa wɔ ni wɔkaye wɔtsui fe nine. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ehã wɔ hiɛnɔkamɔ ni nɔ bɛ, ni hiɛnɔkamɔ nɛɛ yeɔ ebuaa wɔ ni wɔfiɔ shi yɛ shihilɛi ni mli wala amli. Wɔle akɛ, wɔ-Tsɛ Yehowa, mɔ ni sumɔɔ wɔ lɛ, baajie nibii fɛɛ ni hãa wɔpiŋɔ lɛ kɛje jɛmɛ ni eto nibii fɛɛ ni eŋmɛɛ wɔ lɛ najiaŋ. Naagbai ni wɔkɛkpeɔ lɛ asɛɛ baafo, shi jɔɔmɔi ni Yehowa baanɛ eshwie wɔnɔ lɛ asɛɛ efoŋ kɔkɔɔkɔ.​—2 Kor. 4:16-18.

WƆTSƐ YEHOWA KWAŊ WƆ KƆKƆƆKƆ

16. Be ni Adam gbo Yehowa nɔ toi lɛ, mɛni ba?

16 Nɔ ni Yehowa fee be ni Adam gbo enɔ toi lɛ hãa wɔnaa akɛ, esumɔɔ wɔ lɛɛlɛŋ. Be ni Adam gbo toi lɛ, hegbɛ ni lɛ kɛ eseshibii lɛ yɔɔ akɛ amɛbaahi Yehowa weku lɛ mli koni amɛ hu amɛná miishɛɛ lɛ je amɛdɛŋ. (Rom. 5:12; 7:14) Shi Yehowa fee nɔ ko yɛ sane lɛ he.

17. Be ni Adam gbo Yehowa nɔ toi lɛ, mɛni Yehowa fee amrɔ nɔŋŋ?

17 Yehowa gbala Adam toi. Shi eshiii Adam seshibii lɛ efolo; ehã amɛ hiɛnɔkamɔ. Ewo shi amrɔ nɔŋŋ akɛ, ebaahã amɛteŋ mɛi ni baabo lɛ toi lɛ abatsɔmɔ eweku lɛ mli bii ekoŋŋ. (1 Mo. 3:15; Rom. 8:20, 21) Bɔ ni afee ni enyɛ eye shiwoo nɛɛ nɔ lɛ, Yehowa to gbɛjianɔ ni esuɔmɔ Bi, Yesu, abagbo kɛkpɔ̃ wɔ. Hã ni Yehowa kɛ e-Bi lɛ hã yɛ wɔhewɔ lɛ hãa wɔnaa akɛ, esumɔɔ wɔ waa diɛŋtsɛ.​—Yoh. 3:16.

Ani okpa Yehowa sɔɔmɔ shi amrɔ nɛɛ oosumɔ ni oku osɛɛ kɛba eŋɔɔ? Yehowa miikpa bo gbɛ waa, ni ekɛ miishɛɛ baahere bo atuu (Kwɛmɔ kuku 18)

18. Mɛni hewɔ wɔbaanyɛ wɔhe wɔye akɛ, Yehowa miisumɔ ni mɛi ni ekpalaŋ kɛje ehe lɛ aku amɛsɛɛ kɛba eŋɔɔ?

18 Wɔyeee emuu, ni kɛ̃lɛ, Yehowa miisumɔ ni wɔbafata eweku lɛ he; enuuu he akɛ wɔhe nitsumɔ wa tsɔ. Kɛ́ wɔfee nɔ ko ni esumɔɔɔ loo wɔkpalaŋ kɛje emasɛi po lɛ, ele akɛ wɔbaaku wɔsɛɛ. Nɔkwɛmɔnɔ ni Yesu gba ni kɔɔ binuu lɛ ni laaje lɛ he lɛ hãa wɔnaa bɔ ni Yehowa, wɔ-Tsɛ lɛ sumɔɔ wɔ waa hã. (Luka 15:11-32) Yɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ mli lɛ, oblanyo lɛ papa lɛ he eye akɛ, bɔ fɛɛ bɔ ni fee lɛ, ebi lɛ baaku esɛɛ. Ni be ni eku esɛɛ lɛ, ekɛ miishɛɛ here lɛ atuu kɛba shĩa. Ani okpa Yehowa sɔɔmɔ shi amrɔ nɛɛ oosumɔ ni oku osɛɛ kɛba eŋɔɔ? Ná nɔmimaa akɛ, Yehowa miikpa bo gbɛ waa, ni ekɛ miishɛɛ baahere bo atuu.

19. Te Yehowa baafee tɛŋŋ esaa nibii fɛɛ ni Adam efite lɛ?

19 Wɔ-Tsɛ Yehowa baasaa nibii fɛɛ ni Adam efite lɛ. Adam toigbele lɛ sɛɛ lɛ, Yehowa kpɛ eyiŋ akɛ, ebaaŋɔ adesai 144,000 akɛ ebii koni amɛkɛ e-Bi Yesu asɔmɔ akɛ maŋtsɛmɛi kɛ osɔfoi yɛ ŋwɛi. Yɛ jeŋ hee lɛ mli lɛ, Yesu kɛ mɛi 144,000 nɛɛ baaye abua mɛi fɛɛ ni baabo Nyɔŋmɔ toi lɛ koni amɛye emuu. No sɛɛ lɛ, abaaka mɛi ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ nɔ ni ji naagbee nɔ, ni amɛteŋ mɛi ni baabo Nyɔŋmɔ toi lɛ baaná naanɔ wala. Nakai beiaŋ lɛ, shikpɔŋ lɛ nɔ baayi obɔ kɛ adesai ni eye emuu, ni no baahã wɔ-Tsɛ Yehowa aná miishɛɛ. Wɔmiikpa be nɛɛ gbɛ waa diɛŋtsɛ!

20. Mɛni Yehowa efee ni hãa wɔnaa akɛ esumɔɔ wɔ waa diɛŋtsɛ? Ni mɛni he wɔbaasusu yɛ nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ mli?

20 Yehowa etsɔɔ faŋŋ akɛ, esumɔɔ wɔ waa diɛŋtsɛ. Tsɛ ko tsɛ ko bɛ ni tamɔ lɛ. Eboɔ wɔsɔlemɔi toi ni ehãa wɔ nibii fɛɛ ni he hiaa wɔ yɛ heloŋ gbɛfaŋ. Agbɛnɛ hu, ehãa wɔ nibii fɛɛ ni he hiaa wɔ koni wekukpaa kpakpa aya nɔ ahi wɔ kɛ lɛ teŋ, etsɔseɔ wɔ, ni eyeɔ ebuaa wɔ kɛ́ wɔkɛ naagbai kpe. Kɛfata he lɛ, ewo shi akɛ wɔsɛɛ lɛ, ebaafee nibii kpakpai pii ehã wɔ. Ani eŋɔɔɔ onaa akɛ wɔ-Tsɛ Yehowa sumɔɔ wɔ ni wɔsane kã etsui nɔ? Yɛ nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ mli lɛ, wɔbaakwɛ nɔ ni wɔ, ni ji ebii lɛ, baanyɛ afee kɛtsɔɔ akɛ wɔ hu wɔsumɔɔ lɛ.

LALA 108 Nyɔŋmɔ Suɔmɔ Ni Tsakeee Lɛ

^ kk. 5 Wɔle akɛ Yehowa ji mɔ ni bɔ wɔ, ni lɛ ji Jeŋ Muu Fɛɛ Nɔyelɔ. Shi wɔyɛ yiŋtoi pii ahewɔ ni esa akɛ wɔna lɛ akɛ Tsɛ ni sumɔɔ wɔ ni susuɔ wɔhe. Wɔbaana yiŋtoi nɛɛ ekomɛi yɛ nikasemɔ nɛɛ mli. Agbɛnɛ hu, wɔbaana nɔ hewɔ ni wɔbaanyɛ wɔná nɔmimaa akɛ Yehowa shiŋ wɔ kɔkɔɔkɔ lɛ.

^ kk. 59 NƆ NI WƆNAA YƐ MFONIRII LƐ AMLI: Yɛ mfonirii ejwɛ lɛ fɛɛ amli lɛ, wɔmiina papa ko kɛ ebi: papa ko miibo ebinuu toi jogbaŋŋ, papa ko eto gbɛjianɔ koni ebiyoo aná nɔ ko eye, papa ko miitsɔɔ ebinuu nii, ni papa ko miishɛje ebinuu mii. Atɛŋ Yehowa nine yɛ mfonirii ejwɛ lɛ fɛɛ asɛɛ koni no akai wɔ akɛ, Yehowa hu feɔ nibii ni tamɔ nakai ehãa wɔ.