1. Ịyẹ ọngịnyị à tị́ ka họ ene kọ ka ya ẹla ta adịrahụ nya iPechiya?

KỤ IRYA nyori à juwa ọ-ọpyị nya iPechiya lala ẹka ụnọ imiiye da ohu ịrụ kẹkpẹ wẹẹ. À tịtọ nyọka ya ẹla ta adịrahụ nya ọpyị, lẹ à hu ang ka epweji nya iSusa ọlẹ ká adịrahụ ji. Ene á tị ka jẹ́-ẹ yẹ adịrahụ ẹ-ẹhị, ọ ka ya iwe da hang ene. Kori ká maga nyọka ya ẹla tọọ, kọ wụrụng ene ka, ọ ka kpa igu hang myị́!—Ẹsịt. 4:11.

2. Ányị iJihova à tị́ tịtọ kahị ka yẹ ẹla o-ya tọọ?

² Ahị ji iJihova obe lụmẹ nyọlẹ kọ lala adịrahụ nya iPechiya ka! IJihova la ọngịrị bala o-ju apyobwuna yẹẹyẹẹ gụ adịrahụ ọlẹlẹhẹ, ahị tị ka jẹ́-ẹ ya ẹla tọọ ụka ọnyị myị́ ọnyị kpọkpọọkpọ. Ọ tịtọ kahị ka ya ẹla tọọ ụka myị́ ụka kọ háahị. Ọ-chụ pwokwita, nanana nyori iJihova la ẹnyị ogu ịtụka lala Ọngọ Họ Ang Wuu, Agụgụ, bala Ọngọkpeji Ọtụka, ọ tịtọ kahị ka ya ẹla tọọ bwula ọ-wụrwọọ nya “Adahị,” ko ri ẹnyị ọlẹ ká ọnyị kaa wụrụ adịda la ọháha. (Mat. 6:9) Ahị chị ọkẹkẹnị nyọlẹ ká iJihova tịtọ kahị ka tụ́ jwoo chwẹẹ pwụ ịịwẹ!

3. (a) Ịyẹ tị́ du kahị ka jẹ́-ẹ wụrụ iJihova nya “Adahị”? (b) Ẹlịyẹ ang ọjẹ́jẹ ọlẹ à tị́ ka ya jehi?

³ O pwoku kahị ka wụrụ iJihova nya “Adahị” ịnyịlẹhị chajị ọwa à ya ọhịhị hahị lẹ. (Eje. 36:9) Chajị nyọlẹ kọ ri Adahị lẹ, ahị baba nyọka jwoo ihi. Kori kahị họ ẹla ọlẹ kọ byihi nyị họ, ahị ka ye ahị ọwawa lụmẹ-lụmẹ. (Hib. 12:9) Ahị ọwawa ọhẹ bwu ẹpwụ nyaa ri ọhịhị ọmyịmyị-ka odehe lee e-epwoohe. Ahị tị kaa ye apyobwuna lẹẹlẹẹ ịnyịnyị. Ang ọjẹ́jẹ ọlẹ ka ya jehi ang ọlẹ kọ mẹjẹ lẹẹlẹẹ nyori iJihova ri Adịda ọ-la ọháha bala  ang odudu kahị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọ́ ka tụụbwọ hiihi ị-ịlahị ẹnẹnẹhẹ ka. Ma, họhẹ-họhẹ, ahị kụ ẹhị yẹ ang odudu kahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori Adahị olepwoohe la ọháha u-uhye nyahị yẹẹyẹẹ bala ọ-kpahị juhi wẹẹ.

4. Ịyẹ tị́ du kọ kaa la angịhyẹ ujwo nyọka yẹ iJihova lala Adaa?

⁴ Ọ kaa lang ujwo nyọka yẹ Ohe Oluhye lala Adang? Angịhyẹ ka me irya nyori iJihova nyị ri ọtụka lụmẹ lẹ, ịwa nyị́ ju apyobwuna họọ ka. Ị da ịwẹẹ kori ká Ohe Oluhye Agụgụ á kpahị ju ọngọngọọngụ nyaa. Ma, Adịda nyahị á tịtọ kahị ka kụ irya ịịwẹ ka. Ọ ya ọhịhị hahị, ọ tị tịtọ kahị ka ri oligu nyamwụ. Nyọlẹ ká ọlẹrụ ịPọlụ gba ẹlẹwẹ kpehe kpá, ọ byi angị ke ụrụ wo ẹla nyamwụ ịla ọpyị nya Atẹnsị nyori iJihova nyị́ “lụrụ . . . hiihi ahị angịnyị ehe kpong-kpong ka.” (Ụkụr. 17:24-29) Ohe tịtọ ká ọngọngọọngụ nyahị ka ya ẹla tọọ jaabwọ ká ọnyị kaa ya ẹla ta adịda lee ịnịna ọlẹ kọ la ọháha họọ bala ọ-kpahị jwoo.

5. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ bwu ẹla ọlẹ kọ họ ta ọọnahị ọnyang ọhẹ?

⁵ Ọ ka la angịkịla ujwo nyọka yẹ iJihova lala Adịda myị́ chajị adaa olodehe á mẹ ọháha lee ọnahị jẹ ẹ-ẹga nyaa nwà ka. Ọhẹka ọ́ dọmwụ mọọ jẹ kpong-kpong ka. Kụ ẹhị yẹ ẹla ọlẹ ká ọọnahị ọnyang ọhẹ ya lẹẹ wẹẹ: “Adam kaa ya ẹla tam pwọọ-pwọọ lụmẹ. Lẹ, ụka ọlẹ kam dọmwụ nyọka jẹ́ ịBayịbụụ, ọ lam ujwo nyọka me irya nyori m̀ ka jẹ́-ẹ ju Adịda olepwoohe chwẹẹ. Ma, nyọlẹ kám wẹ ka jẹ́ iJihova lẹ, ọọwa yẹda.” À la irya ọkụkụ ọlịịwẹ? Kori kọ lịnyị aalẹ, ọkịlẹtụ a kpụng enyi ka. Lụka o-kpii, à ka yẹ nyori iJihova à ri Adịda ọlẹ kọ há gụ wuu lẹ.

6. Jaabwọ ká ụpwụ nya ịMatiyu 11:27 mẹjẹ, ụgbẹyị oyina iJihova à tị́ dahị ụbwọ nyọka yọọ lala Adịda ọ-la ọháha?

⁶ Ụgbẹyị ọhẹ ọlẹ ká iJihova bwu dahị ụbwọ nyọka yọọ lala Adịda ọ-la ọháha ri ọlẹ kọ da ẹla ọlẹ ká iJisọsị ya bala ọhọhọ ju ẹ-ẹpwụ nya ịBayịbụụ. (Wa ịMatiyu 11:27.) IJisọsị gbịla abwụma nya Adamwụ kpẹẹkpẹẹ, du kọ jẹ́ yẹkẹẹ: “Ọng myị́ ọng ọlẹ kọ yẹm lẹ aalẹ, ọngọọwa yẹ Ohe Oluhye Adịda lẹ.” (Jọn. 14:9) IJisọsị wụrụ iJihova nya Adịda ụka lụmẹ-lụmẹ. Ẹ-ẹpwụ nya apwụ nya ẹrụ ọnyịịla ine kem, iJisọsị wụrụ iJihova nya “Adịda” ụka ohu da iwo ịrwọnyẹ kụrụ ịrụ. Ịyẹ tị́ du ká iJisọsị ya ẹla u-uhye nya iJihova lụmẹ ịịwẹ? Ang odudu ọhẹ ri ọ-ka họ ká angịnyị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova ri Adịda ọ-la ọháha.—Jọn. 17:25, 26.

7. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ u-uhye nya iJihova bwu ụgbẹyị ọlẹ kọ kaa kpa Ọnyị nyamwụ?

⁷ Kụ irya nya ẹla ọlẹ kahị jẹ́ u-uhye nya iJihova bwu ụgbẹyị ọlẹ kọ kaa kpa iJisọsị, Ọnyị nyamwụ wẹẹ. IJihova kaa wo abwọ ọrịrị nya iJisọsị pyịyọọ. Ọ́ kaa wo ba o-owowo kem ka, ọ kaa wẹ abwọ ọrịrị nyamwụ. (Jọn. 11:41, 42) Ọmayẹ ọnyị myị́ ọnyị kọ wẹ chị iJisọsị ọgụ, ọ kaa yẹ nyori Adamwụ la ọháha họọ bala ọ-kaa dọọ ụbwọ.—Luk. 22:42, 43.

8. Agbẹyị iyina iJihova à tị́ kaa họ ịbaba nya iJisọsị họọ?

⁸ IJisọsị myị ọnụ nyori Adamwụ à ri Ọngọ ya ọhịhị họọ bala Ọngọ kpẹhị rịrị ọhịhị nyamwụ ọọwa lẹ. Ọ yẹkẹẹ: “M̀ jam hịhị bwula ụbwọ ọdada nya Ohe Oluhye Adịda.” (Jọn. 6:57) IJisọsị dahịhile Adamwụ la ọkịlẹtụ nyamwụ wuu, iJihova tị kaa ya ang ịlẹ kọ baba nyọka hịhị họọ ịnyịnyị. Ọlẹ kọ tị ju apyobwuna gụgụ wuu ri, iJihova dọọ ụbwọ nyọka godayị giri-giri ẹ-ẹga nyamwụ.—Mat. 4:4.

9. Ányị iJihova à tị́ bwu mẹjẹ nyori o ri Adịda ọlẹ kọ la ọháha ha iJisọsị bala ọ-kpahị jwoo nyịlẹhị-ịlẹhị?

⁹ Chajị nyọlẹ ká iJihova ri Adịda ọ-la ọháha, ọ kaa họ ká iJisọsị ka jẹ́ nyori ọ juwa chẹkpẹ jwoo. (Mat. 26:53; Jọn. 8:16) Nanana nyori iJihova á chewu ke iJisọsị hi ang ịtịpyọ  wuu ka, Ọ kaa dọọ ụbwọ nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ. IJisọsị jẹ́ nyori ẹla ọnyị myị́ ọnyị kọ họ tọọ lẹẹlẹẹ á ka juwa gboyi myị́ oyi ka. (Hib. 12:2) IJihova mẹjẹ nyori ọ kpahị ju iJisọsị bwula o-ke ụrụ wo lọọ, ya ịbaba nyamwụ họọ, mẹ ang jọ́ọ, bala ọ-dọọ ụbwọ. (Jọn. 5:20; 8:28) Ahị yẹ jaabwọ ká Adahị olepwoohe kaa kpahị juhi a-agbẹyị ịlịnyị-ịnyị ugbẹnyị mẹ.

10. Jaabwọ ká ụpwụ nya Eje Ọnyịịla 66:19, 20 ya, ányị iJihova à tị́ kaa mẹjẹ nyori ahị họ́ọ?

¹⁰ IJihova kaa ke ụrụ wo abwọ ọrịrị nyahị. (Wa Eje Ọnyịịla 66:19, 20.) Ọ́ tịtọ kahị ka wu ịlọhị kpa la ọ-raabwọ ka; ọ tịtọ kahị ka raabwọ họọ yẹẹyẹẹ. (1 Tẹs. 5:17) Ẹga myị́ ẹga kahị ji, ahị ka jẹ́-ẹ raabwọ ha Ohe nyahị ụka myị́ ụka. Ọ́ kaa hi ụbwọ nyọka ke ụrụ wo lahị ka lẹ ka; ọ kaa ya ụrụ hahị ụka myị́ ụka. Ụka kahị jẹ́ nyori iJihova kaa ke ụrụ wo abwọ ọrịrị nyahị, ọ kaa háahị gụ ọwọwa. Ọngọ da eje ọnyịịla yẹkẹẹ, “[IJihova] hám chajị . . . ọ kaa wo abwọ ọrịrị nyam.”—Eje. 116:1.

11. Ányị iJihova à tị́ kaa wẹẹhị abwọ ọrịrị nyahị?

¹¹ Adahị á kaa ke ụrụ wo la abwọ ọrịrị nyahị ịịwẹ kem ka, ọ kaa wẹẹhị abwọ ọrịrị nyahị. Ọlẹrụ ịJọn byihi yẹkẹẹ: “Ang myị́ ang ọlẹ kahị bịlẹ Ohe Oluhye pwoku irya nyamwụ ẹ-ẹpwụ nya abwọ ọrịrị, Ohe Oluhye kaa wo abwọ ọrịrị nyahị ọọwa.” (1 Jọn. 5:14, 15) Ẹlịlẹhị ri, iJihova á ka wẹẹhị abwọ ọrịrị nyahị ụ-ụgbẹyị ọlẹ kahị yahị me ka myị́. Ọ jẹ́ ang ọlẹ kọ há hahị. Lẹ, ụka ọhẹ ọwẹwẹ nyamwụ kaa ri, ‘ehe’ myị́ lee ọ tịtọ kahị ka dayị.—2 Kọr. 12:7-9.

12-13. Agbẹyị iyina Adahị olepwoohe à tị́ kaa họ ịbaba nyahị hahị?

¹² IJihova kaa họ ịbaba nyahị hahị. Ọwa ayịdang kaa họ ẹla ọlẹ kọ tịtọ ká adịda wuu ka họ. (1 Tim. 5:8) Ọ kaa họ ang ịlẹ ká anyị nyamwụ baba nyọka hịhị haa. Ọ́ tịtọ kahị ka me imahị u-uhye nya ang oriri, ang ọkụrụ-kụrụ, lee ẹga onune ka. (Mat. 6:32, 33; 7:11) Chajị nyọlẹ ká iJihova ri Adịda ọ-la ọháha, ọ dọmwụ nwụlanọ chajị kahị ka la ang ịlẹ wuu kahị ka baba ijuju.

¹³ Ọlẹ kọ tị ju apyobwuna gụgụ wuu ri, iJihova ya ang ịlẹ kahị baba nyọka ri igu balọọ hahị. Bwula omyi ẹla nyamwụ, ọ mẹ ẹlịlẹhị jẹ́ẹhị u-uhye nyịlọmwụ, jaabwọ ọlẹ kọ tịtọ ká ang wuu ka la, ang odudu kọ họhị, bala ang ịlẹ kị ka họ ị-ịlahị. Ọ dahị ụbwọ bwula ọ-kpa adahị bala ịnahị lee ọngọkịla mẹ ang jẹ́ẹhị u-uhye nyịlọmwụ. Ahị tị kaa ye ụbwọ ọdada bwu ẹga nya angịgbahị nya ọjịra-jịra bala aanahị alẹng bala anyang ịgbahị ịkịla. Ịnyịnyị, ụka kahị ka ọjịra-jịra, iJihova kaa mẹ ang jẹ́ẹhị bala aanahị ịkịla. A-agbẹyị ịwẹ bala ịkịla, iJihova kaa kpahị juhi lala adịda ọnyịịla.—Eje. 32:8.

14. Ịyẹ tị́ du ká iJihova kaa mẹ ang jẹ́ẹhị? Ányị ọ tị́ kaa bwu họ ịnyị?

¹⁴ IJihova kaa mẹ ang jẹ́ẹhị. Áhị la kpẹẹkpẹẹ lala iJisọsị ka. Lẹ, chajị nyọka mẹ ang jẹ́ẹhị, Adahị kaa yalibyi lahị ụka kọ baba. Omyi ẹla nyamwụ kpụhị ịtịya yẹkẹẹ: ‘Ọngọlẹ kọ há Ohe Oluhye, ọ kaa nwụ rịrị lẹ.’ (Hib. 12:6, 7) IJihova kaa yalibyi lahị a-agbẹyị lụmẹ-lụmẹ. Ọ-chụ pwokwita, ọhẹka ahị wa ẹlẹhẹ bwu omyi ẹla nyamwụ lee o-wo ẹlẹhẹ bwu ọjịra-jịra ọlẹ kọ nwụhị rịrị. Lee, ọhẹka ụbwọ ọdada nyahị bwu ẹga nya angịgbahị nya ọjịra-jịra. Jaabwọ myị́ abwọ ká iJihova á bwu yalibyi lahị, ọ kaa họ ịnyị chajị nya ọháha ịnyị.—Jer. 30:11.

15. A-agbẹyị iyina iJihova à tị́ kaa chewu keehi?

¹⁵ IJihova kaa dahị ụbwọ nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ. Jaabwọ ká adịda ọlẹ kọ la ọháha kaa da anyị nyamwụ ụbwọ lụka olujwo, ịnyịnyị Adahị olepwoohe à kaa kpẹhị rịrịịhị ụka nya ịmayẹ lẹ. Olegu ịgọgọ nyamwụ kaa chewu  keehi hi ang myị́ ang ọlẹ kọ ka bịrị igu oriri nyahị balọọ. (Luk. 11:13) IJihova kaa dahị ụbwọ ụka kahị la ọkịlẹtụ ọ-kpụ enyi. Ọ-chụ pwokwita, ọ ya ẹhị ọrịrịị-rịrị ọnyịịla-ọnyịịla hahị. Ẹhị ọrịrịị-rịrị gbe ijuju ọwẹ kaa dahị ụbwọ nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama. Kụ irya ju ẹla ọlẹ: Ẹla ọtịpyọ ọnyị myị́ ọnyị kọ họ tahị, Adịda ọnyịịla nyahị ka họhị uda bwu ẹpwụ nyamwụ. Akama nyahị á ka jam gboyi myị́ oyi ka, ma ahị ọwawa ịlẹ ká iJihova kaa ya hahị tị ka juwa gboyi myị́ oyi.—2 Kọr. 4:16-18.

16. Ẹlịyẹ à tị́ họ nyọlẹ ká Adam bịrị ehile nya Adamwụ?

¹⁶ Ahị yẹ ang ẹjẹẹ nya ọháha nya iJihova u-uhye nyahị bwu ẹla ọlẹ kọ họ nyọlẹ ká akama kpehe bwaa ẹ-ẹpwụ nya ugbiyegu nyamwụ olodehe. Nyọlẹ ká Adam bịrị ehile nya Adamwụ olepwoohe lẹ, ọwa tụ́ anyị nyamwụ á ri ụpa nya ugbiyegu nya iJihova ọlẹ kọ myị̀ la ọkẹkẹnị kaka. (Rom. 5:12; 7:14) Ma, iJihova họ ịngịhyẹ nyọka da anyị nya Adam ụbwọ.

17. Nyọlẹ ká Adam la egbeju ọngịrị, ányị iJihova à tị́ họ ahyaahị?

¹⁷ IJihova yẹ Adam akama, ma ọ chehe nyọka da anyị ịtụma nyamwụ ụbwọ. Ọ chehe ahyaahị nyori ọ ka kpa angịnyị ehe ịlẹ kị jwoo ihi nyà tịrẹkpẹ wẹ ẹpwụ nya ugbiyegu nyamwụ. (Ọmwụ. 3:15; Rom. 8:20, 21) IJihova họ ẹlẹwẹ chịkpẹẹ bwula iya ọkịlaakịlaa nya iJisọsị Ọnyị nyamwụ. Bwula ọ-ya Ọnyị nyamwụ ha chajị nyahị, iJihova mẹjẹ jaabwọ kahị họ́ọ kaka ba.—Jọn. 3:16.

18. Ịyẹ tị́ du kahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova tịtọ kahị ka ri anyị nyamwụ kori kahị dọmwụ hwahị rụ hyoo ene wẹwẹ?

¹⁸ IJihova tịtọ kahị ka juwa ẹ-ẹpwụ nya ugbiyegu nyamwụ nanana nyori áhị la kpẹẹkpẹẹ ka. Ọ́ tị kaa chọọ aga nyọka dahị ụbwọ ka. Ahị ka họ ẹla wọ́ọ eje lee ọ-hwahị myị́, iJihova tị kaa dahịhile nyori ahị ka tịrẹkpẹ wẹ ẹga nyamwụ. IJisọsị mẹjẹ jaabwọ ká iJihova  la ọháha ẹ-ẹga nya anyị nyamwụ kaka ba bwula o-joja nya ọnyị oluhwo. (Luk. 15:11-32) Adịda ọla oja ọwẹ á ba la ọ-yẹhị nọ gbe ọnyànya nya ọnyị nyamwụ ọwẹ ka. Ụka ọlẹ ká ọnyị ọwẹ nyà wẹ ẹpwa, Adamwụ dọọ ọwụraba bwebweebwe. Kori kahị rụ hwahị hi iJihova, kahị tị yẹda, ahị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori Adịda ọnyịịla nyahị nwụlanọ nyọka dahị ọwụraba.

19. Ányị iJihova à tị́ ka bwu nwụla ang ịlẹ ká Adam bịrị?

¹⁹ Adahị ka nwụla ang myị́ ang ọlẹ wuu ká Adam bịrị. Nyọlẹ ká Adam la egbeju ọngịrị, iJihova cheje nyori ọwa nyị ka kpa angịnyị ehe ụnọ ohu da ụnọ iwo ine kụrụ ine rụ ka epwoohe kaka ri ịdịrịhụ bala angịkiliya ta Ọnyị nyamwụ. IJisọsị bala angịlẹ kị ka kpeji balọọ ka da angịnyị ehe ịlẹ kị ju ihi nya Ohe Oluhye ụbwọ nyọka la kpẹẹkpẹẹ ụ-ụwa odehe onyeewe. Ụka kị chịpwụrụ bwu ọmayẹ ohyẹẹkpẹ kpá, Ohe Oluhye ka ya ọhịhị ọmyịmyị-ka haa. Ụka ọọwa, Adahị ka chị ọkẹkẹnị lụmẹ chajị nyọlẹ ká odehe myị̀ la anyị nyamwụ ịlẹ kị la kpẹẹkpẹẹ. Ụka ọwẹ ka kpịpyọ lụmẹ!

20. (a) A-agbẹyị iyina iJihova à tị́ mẹjẹ nyori ahị họ́ọ yẹẹyẹẹ? (b) Ẹlịyẹ ahị tị́ ka kụ ẹhị yẹ a-ang ọjẹ́jẹ ọkịla?

²⁰ IJihova mẹjẹ nyori ahị họ́ọ nyịlẹhị-ịlẹhị. Ọwa à ri Adịda ọlẹ kọ há gụ wuu lẹ. Ọ kaa wo abwọ ọrịrị nyahị bala ọ-họ ang nya ugbinyịrọ tụ́ ịnya olegu ịlẹ kahị baba hahị. Ọ kaa mẹ ang jẹ́ẹhị bala ọ-dahị ụbwọ. Ọ ka họ ang ịnyịịla lụmẹ-lụmẹ hahị ị-ịlahị. Ahị chị ọkẹkẹnị nyọka jẹ́ nyori Adahị la ọháha ẹ-ẹga nyahị yẹẹyẹẹ bala ọ-kpahị juhi! Ang ọjẹ́jẹ nyahị ọkịla ka ya ẹla u-uhye nya agbẹyị ịlẹ káahị anyị nyamwụ ka mẹjẹ nyori ọháha nyamwụ myịhị lẹhị.