Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 6

Kúʼvi̱ní-ini yiváyó Jehová xínira miíyó

Kúʼvi̱ní-ini yiváyó Jehová xínira miíyó

“Ndóʼó, siʼa ka̱ʼa̱nndó xíʼin Ndióxi̱: ‘Yivándi̱[ʼ]” (MAT. 6:9).

YAA 135 “Se̱ʼe miíi̱ vií va̱ʼa ndakanixi̱níún”

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. ¿Ndáaña xi̱xiniñúʼu keʼé iinna tá kúni̱na ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ rey ña̱ ñuu Persia?

NÁ NDAKANIXI̱NÍYÓ ña̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ kúú ña̱ íyoyó chí ñuu Persia. Ta kúni̱yó ka̱ʼa̱nyó iin ña̱ʼa xíʼin ta̱ rey, ña̱kán ku̱a̱ʼa̱nyó chí Susa nu̱ú íyo ña̱ palacio. Soo kǒo kivi ki̱ʼviyó nu̱ú ta̱ rey tá va̱ása níndukúyó permiso, chi tá saá ná koo ku̱ʼu̱nyó nu̱úra nda̱a̱ kivi kuviyó (Est. 4:11).

2. ¿Nda̱saa kúni̱ Jehová ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinra?

2 Táxiníyó tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása íyo Jehová nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ rey ña̱ ñuu Persia, ni kúúra iin ta̱ chíñu káʼnuníka nu̱ú na̱ yiví, kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼinra ama kúni̱ miíyó. Kúni̱ra ña̱ ná va̱ása yi̱ʼvíyó ka̱ʼa̱nyó xíʼinra. Ta ni kúúmiíra título ña̱ ndáyáʼviní tá kúú, ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa, ta̱ kúúmií ndiʼi ndee̱, táta káʼnu, soo kúni̱ra ña̱ ná kuniñúʼuyó inka tu̱ʼun ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinra, tá kúú ña̱ tu̱ʼun “yivá” (Mat. 6:9). ¿Á va̱ása kúsi̱í-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ Jehová ña̱ ná kutáʼan viíyó xíʼinra?

3. ¿Nda̱chun kivi ka̱ʼa̱nyó “yivá” xíʼin Jehová, ta ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú artículo yóʼo?

3 Kivi ka̱ʼa̱nyó “yivá” xíʼin Jehová, saáchi ta̱kán kúú ta̱ ta̱xi ña̱ tákuyó (Sal. 36:9). Xa̱ʼa̱ ña̱ kúúra yiváyó xíniñúʼu kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱nra. Tá kéʼéyó ña̱ káʼa̱nra xíʼinyó, ku̱a̱ʼání bendición ndakiʼinyó (Heb. 12:9). Iin ña̱yóʼo kúú ña̱ kutakuyó ndiʼi tiempo, kivi kooña chí ndiví á nu̱ú ñuʼú yóʼo. Ta saátu xa̱a̱ ndákiʼinyó ña̱ va̱ʼa vitin. Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo, kotoyó ndáa ki̱ʼva náʼa̱ Jehová ña̱ kúúra yiváyó, ta saátu nda̱chun kivi kandíxayó ña̱ va̱ása sandákoo ndaʼa̱ra miíyó chí nu̱únínu. Soo siʼna ná ka̱ʼa̱nyó nda̱chun kivi kandíxayó ña̱ kúʼvi̱ní-ini yiváyó ta̱ íyo chí ndiví xínira miíyó ta ndáara miíyó.

JEHOVÁ KÚÚRA IIN YIVÁ TA̱ KÚʼVI̱NÍ-INI XÍNI MIÍYÓ TA NDÁARA MIÍYÓ

Jehová kúni̱ra kutáʼan viíra xíʼinyó, nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé na̱ yivá xíʼin se̱ʼena. (Koto párrafo 4).

4. ¿Nda̱chun íxayo̱ʼvi̱ña xíʼin sava na̱ yiví ña̱ kotona Jehová nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yivána?

4 ¿Á íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kotoyó Jehová nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yiváyó? Sava na̱ yiví sana túvina ña̱ va̱ása ndáyáʼvina nu̱ú Ndióxi̱. Xíka-inina á ndixa ndíʼi̱-ini Ndióxi̱ ta̱ kúúmií ndiʼi ndee̱ xa̱ʼa̱ iin iinyó. Soo yiváyó ta̱ kúʼvi̱ní-ini xíni miíyó va̱ása kúni̱ra ná ndakanixi̱níyó saá. Ta̱xira ña̱ tákuyó ta kúni̱ra ña̱ vií ná kutáʼanyó xíʼinra. Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo chí Atenas, ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása xíka íyo Jehová nu̱ú iin iin miíyó (Hech. 17:24-29). Ndióxi̱ kúni̱ra ña̱ ndiʼiyó ná kuyatinyó nu̱úra, nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé iin ta̱ loʼo xíʼin yivára.

5. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo iin ñá hermana?

5 Íyo inka xa̱ʼa̱ kúú ña̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼin savana ña̱ kotona Jehová nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yivána. ¿Ndáaña kúúña? Ña̱ na̱ yivána loʼo kuití ni̱na̱ʼa̱na ña̱ kúʼvi̱-inina xíninana, á savatuna va̱ása nína̱ʼa̱na ña̱ kúʼvi̱-inina xíninana. Iin ñá hermana ni̱ka̱ʼa̱nñá: “Yivái̱ xi̱ ixandi̱va̱ʼara xíʼi̱n. Ña̱kán tá ki̱xáʼíi̱ káʼvii̱ Biblia, i̱xayo̱ʼvi̱ña xíʼi̱n ña̱ yatin koi̱ xíʼin Ndióxi̱ ta kotoi̱ra nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yivái̱. Soo ña̱yóʼo na̱samaña tá ni̱xa̱a̱i̱ ku̱ndaa̱ va̱ʼa inii̱ xa̱ʼa̱ Jehová”. ¿Á saá ndóʼo miíyó? Tá saá ndóʼoyó, ná kandíxayó ña̱ kivitu xa̱a̱ miíyó kotoyó Jehová nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yiváyó.

6. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Mateo 11:27, ¿ndáa ki̱ʼva xa̱a̱ chíndeétáʼan Jehová xíʼinyó, ña̱ kotoyóra nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin yivá ta̱ kúʼvi̱ní-ini xíni miíyó?

6 ¿Ndáa ki̱ʼva xa̱a̱ chíndeétáʼan Jehová xíʼinyó, ña̱ kotoyóra nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin yivá ta̱ kúʼvi̱ní-ini xíni miíyó? Iin ki̱ʼva ña̱ ke̱ʼéraña kúú ña̱ ta̱xira Biblia ndaʼa̱yó, ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéra (kaʼvi Mateo 11:27). * Ta̱ Jesús va̱ʼaní ni̱na̱ʼa̱ra ndáa ki̱ʼva íyo yivára, ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra: “Na̱ xa̱a̱ xi̱ni yi̱ʼi̱ xa̱a̱ xi̱nituna yivávai̱” (Juan 14:9). Ku̱a̱ʼání yichi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ Jehová ña̱ kúúra iin yivá. Ta nu̱ú ña̱ ku̱mí Evangelio ni̱ka̱ʼa̱nra yivá xíʼinra ki̱ʼva 165 yichi̱. ¿Nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱nníra xa̱ʼa̱ Jehová? Saáchi xi̱kuni̱ra ña̱ ná kunda̱a̱-ini na̱ yiví ña̱ Jehová kúúra iin yivá ta̱ kúʼvi̱ní-ini xíni miíyó (Juan 17:25, 26).

7. ¿Ndáaña sákuaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé Jehová xíʼin se̱ʼera?

7 Ná kotoyó ndáa ki̱ʼva ke̱ʼé Jehová xíʼin se̱ʼera ta̱ Jesús, ta ndáa ña̱ sánáʼa̱ ña̱yóʼo miíyó xa̱ʼa̱ra. Ndiʼi tiempo xi̱xiniso̱ʼo Ndióxi̱ ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n se̱ʼera xíʼinra, ta xi̱ndakuiinra yuʼúra (Juan 11:41, 42). Ta̱ Jesús ndiʼi tiempo xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ kúʼvi̱ní-ini yivára xínirara, ta xi̱chindeétáʼanra xíʼinra tá xi̱yaʼara nu̱ú nda̱a̱ ndáaka tu̱ndóʼo (Luc. 22:42, 43).

8. ¿Ndáa ki̱ʼva xi̱ndaa Jehová ta̱ Jesús?

8 Ta̱ Jesús nda̱kunira ña̱ yivára kúú ta̱ ta̱xi ña̱ tákura, ta saátu ndiʼi ña̱ xíniñúʼura ña̱ va̱ʼa kutakura. Ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Tákui̱ xa̱ʼa̱ ta̱ kúú yivá” (Juan 6:57). Ta̱ Jesús ka̱ndíxaníra Jehová, ta ta̱yóʼo ta̱xira ndiʼi ña̱ xi̱niñúʼura ña̱ kutakura, ta ña̱ ndáyáʼviníka ke̱ʼé Jehová kúú ña̱ chi̱ndeétáʼanra xíʼinra ña̱ nda̱kú ni̱xi̱yo inira (Mat. 4:4).

9. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ Jehová ña̱ kúʼvi̱-inira xínira ta̱ Jesús?

9 Jehová ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ kúúra iin yivá ta̱ va̱ʼaní-ini, ta xi̱kuni̱ra ña̱ ná kunda̱a̱-ini ta̱ Jesús ña̱ chindeétáʼanra xíʼinra (Mat. 26:53; Juan 8:16). Ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱ása níxindaarara nu̱ú ndiʼi tu̱ndóʼo, soo chi̱ndeétáʼanra xíʼinra ña̱ ku̱ndeé-inira nu̱ú tu̱ndóʼo yóʼo. Ta̱ Jesús xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ nda̱a̱ ndáaka tu̱ndóʼo ná ya̱ʼara nu̱ú su̱ví ndiʼi tiempo xoʼvi̱ra xíʼinña (Heb. 12:2). Jehová ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ xi̱ndaara se̱ʼera tá xi̱xiniso̱ʼorara, tá xi̱taxira ña̱ xíniñúʼura, tá xi̱sanáʼa̱rara ta xi̱chindeétáʼanra xíʼinra (Juan 5:20; 8:28). Ta vitin ná kotoyó nda̱saa ndáa yiváyó ta̱ íyo chí ndiví miíyó.

¿NDÁA KI̱ʼVA NDÁA YIVÁYÓ TA̱ VA̱ʼANÍ-INI MIÍYÓ?

Iin yivá ta̱ va̱ʼaní-ini xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱n se̱ʼera (1), táxira ña̱ xíniñúʼuna (2), sánáʼa̱rana (3) ta ndáarana (4). Ki̱ʼva saá ndáa yiváyó ta̱ íyo chí ndiví miíyó. (Koto párrafo 10 nda̱a̱ 15). *

10. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Salmo 66:19, 20, ¿nda̱saa náʼa̱ Jehová ña̱ kúʼvi̱-inira xínira miíyó?

10 Jehová xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra (kaʼvi Salmo 66:19, 20). * Ta̱kán va̱ása kúni̱ra ña̱ sandákooyó ka̱ʼa̱nyó xíʼinra, chi káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ ná ka̱ʼa̱n ni̱ʼiyó xíʼinra (1 Tes. 5:17). Ta saátu kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼinra ama kúni̱ miíyó ta nda̱a̱ ndáaka nu̱ú xíkayó. Ta ndiʼi tiempo íyo tu̱ʼvara ña̱ kuniso̱ʼora ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra. Tá kúnda̱a̱-iniyó ña̱ xíniso̱ʼo Jehová ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra, yatinka íyoyó xíʼinra. Ta̱ ka̱ʼyí ña̱ salmo ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kúʼvi̱ní-inii̱ xínii̱ Jehová saáchi ta̱kán xíniso̱ʼora yi̱ʼi̱” (Sal. 116:1).

11. ¿Ndáa ki̱ʼva ndákuiin Jehová ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra?

11 Yiváyó su̱ví kuití xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra, chi saátu ndákuiinra yuʼúyó. Ta̱ apóstol Juan káʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinyó: “Kivi ndukúyó nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa nu̱úra, tá ña̱ kúni̱ miíra kúúña xíniso̱ʼovara ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra” (1 Juan 5:14, 15). Soo sava kivi xa̱a̱ síínva ndakuiin Jehová yuʼúyó. Xa̱ʼa̱ ña̱ xíni̱ra ndáaña kúú ña̱ va̱ʼa miíyó, sava yichi̱ ndákuiinvara yuʼúyó soo káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ ná va̱ása keʼéyóña, ta savatu káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ ná kundatuyó loʼo (2 Cor. 12:7-9).

12, 13. ¿Ndáa ki̱ʼva táxi Jehová ña̱ xíniñúʼuyó?

12 Jehová táxira ña̱ xíniñúʼuyó. Kéʼéra nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ra ná keʼé na̱ íyo se̱ʼe (1 Tim. 5:8). Chi táxira ña̱ xíniñúʼuyó ña̱ va̱ʼa kutakuyó. Va̱ása kúni̱ra ña̱ ná ndi̱ʼi̱ní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kuxuyó, xa̱ʼa̱ ti̱ko̱to̱yó á veʼe nu̱ú kooyó (Mat. 6:32, 33; 7:11). Ta xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó, taxira ndiʼi ña̱ xíniñúʼuyó chí nu̱únínu.

13 Ta ña̱ ndáyáʼviníka kúú ña̱ táxira ña̱ xíniñúʼuyó ña̱ sakuaʼayó xa̱ʼa̱ra. Xíʼin tu̱ʼunra sa̱náʼa̱ra miíyó ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ra, xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ra keʼéra, xa̱ʼa̱ ña̱ tákuyó xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱ kuu chí nu̱únínu. Ni̱ndi̱ʼi̱-inira xa̱ʼa̱ iin iinyó tá ku̱ndaa̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱, ta xi̱niñúʼura na̱ yiváyó á inkakana ña̱ chi̱ndeétáʼanna xíʼinyó ña̱ ku̱ndaa̱-iniyó xa̱ʼa̱ra. Ta nda̱a̱ vitin xíniñúʼura na̱ anciano ti̱xin congregación xíʼin inkaka na̱ hermano na̱ xa̱a̱ xíni̱ va̱ʼa, ña̱ chindeétáʼanna xíʼinyó. Ta saátu sánáʼa̱ra miíyó ti̱xin reunión, nu̱ú inkáchi sákuaʼayó xa̱ʼa̱ra xíʼin na̱ hermanoyó. Xíʼin ña̱yóʼo náʼa̱ yiváyó ña̱ ndíʼi̱ní-inira xa̱ʼa̱ ndiʼiyó (Sal. 32:8).

14. ¿Nda̱chun sánáʼa̱ Jehová miíyó, ta ndáa ki̱ʼva kéʼéraña?

14 Jehová sánáʼa̱ra miíyó. Miíyó xa̱a̱ síín íyoyó nu̱ú ta̱ Jesús saáchi na̱ yiví ku̱a̱chi kúúyó. Ta ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱ra miíyó káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ ná nasamayó ña̱ kéʼéyó. Tu̱ʼunra sándakaʼánña miíyó ña̱ táxira consejo ndaʼa̱ na̱ kúʼvi̱-inira xínira (Heb. 12:6, 7). Ta ku̱a̱ʼá ki̱ʼva kéʼéraña. Tá kúú, sana ña̱ káʼviyó nu̱ú Biblia á ña̱ xíniso̱ʼoyó ti̱xin reunión kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ nasamayó ña̱ kéʼéyó. Ta saátu na̱ anciano kivi chindeétáʼanna xíʼinyó. Ku̱a̱ʼá ki̱ʼva kúú ña̱ táxi Jehová consejo ndaʼa̱yó, soo kéʼéraña chi kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó (Jer. 30:11).

15. ¿Ndáa ki̱ʼva ndáa Jehová miíyó?

15 Jehová chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ kundeé-iniyó nu̱ú tu̱ndóʼo. Yiváyó ta̱ íyo chí ndiví ndáara miíyó tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo, nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé iin yivá ta̱ kúʼvi̱ní-ini xíni se̱ʼe. Xíniñúʼura espíritu santora ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ va̱ʼa nda̱kú koo iniyó xíʼinra (Luc. 11:13). Saátu chíndeétáʼanra xíʼinyó tá ndákava-iniyó. Tá kúú, ña̱ káʼa̱nra taxira ndaʼa̱yó chí nu̱únínu, chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kundeé-iniyó ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: yiváyó sandiʼi-xa̱ʼa̱ra ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ ndóʼoyó, ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ kúúña. Ña̱ xóʼvi̱yó su̱ví ndiʼi tiempo kooña, soo bendición ña̱ taxi Jehová ndaʼa̱yó ndiʼi tiempo koo ña̱yóʼo (2 Cor. 4:16-18).

YIVÁYÓ NDA̱A̱ NI IIN YICHI̱ VA̱ÁSA SANDÁKOO NDAʼA̱RA MIÍYÓ

16. ¿Ndáaña ku̱u tá i̱xaso̱ʼo ta̱ Adán nu̱ú yivára Jehová?

16 Iin ña̱ náʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-ini Jehová xínira miíyó kúú ña̱ ke̱ʼéra tá i̱xaso̱ʼo ta̱ Adán. Xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi ña̱ ni̱ki̱ʼvi ta̱ Adán, miíra xíʼin ndiʼi na̱ se̱ʼera va̱ása níkivika kutáʼanna xíʼin Jehová (Rom. 5:12; 7:14). Soo íyo iin ña̱ ke̱ʼé Jehová.

17. ¿Ndáaña ndi̱ku̱n ke̱ʼé Jehová tá i̱xaso̱ʼo ta̱ Adán?

17 Ni ta̱xi Jehová castigo ndaʼa̱ ta̱ Adán, chi̱ndeétáʼanvara xíʼin na̱ se̱ʼera. Ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ na̱ yiví na̱ xíniso̱ʼo ndikó tukuna kutáʼanna xíʼinra (Gén. 3:15; Rom. 8:20, 21). Ta va̱ʼa ku̱u ña̱yóʼo, tíxa̱ʼvi ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ se̱ʼera ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó. Tá nda̱taxira se̱ʼera xa̱ʼa̱yó ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó (Juan 3:16).

Tá ku̱xíkayó nu̱ú yiváyó Jehová, soo nda̱ndikó-iniyó ndakiʼinvara miíyó. (Koto párrafo 18).

18. Ni ku̱xíkayó nu̱ú Jehová, ¿nda̱chun kivi kandíxayó ña̱ kúni̱níra xínira miíyó?

18 Ni kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi Jehová kúni̱ra ña̱ ná kutáʼanyó xíʼinra, ta va̱ása túvira ña̱ yo̱ʼvi̱ní kúú ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó. Sana kivi sandákavayó-inira á kuxíkayó nu̱úra ku̱a̱ʼá tiempo, soo ndátuvara ña̱ ná ndikóyó nu̱úra. Xíʼin parábola ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ta̱ loʼo ta̱ va̱ása níxiin kuniso̱ʼo, ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ kúʼvi̱ní-ini Jehová xínira miíyó (Luc. 15:11-32). Yivá ta̱ loʼo ta̱ va̱ása níxiin kuniso̱ʼo xi̱kandíxaníra ña̱ ndikóva se̱ʼera. Ta tá ndi̱kó ta̱ loʼo yóʼo, xíʼin ña̱ si̱í-ini nda̱kiʼin yivárara. Tá ku̱xíkayó nu̱ú Jehová soo nda̱ndikó-iniyó, kivi kandíxayó ña̱ ndakiʼinva yiváyó Jehová miíyó.

19. ¿Ndáaña keʼé Jehová ña̱ sandiʼi-xa̱ʼa̱ra ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ ta̱xi ta̱ Adán?

19 Yiváyó sandiʼi-xa̱ʼa̱ra ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ ta̱xi ta̱ Adán. Tá i̱xaso̱ʼo ta̱yóʼo, Jehová nda̱kaxinra 144,000 na̱ yiví ña̱ koona rey ta kootuna su̱tu̱ chí ndiví xíʼin se̱ʼera. Nu̱ú ñuyǐví xa̱á, ta̱ Jesús xíʼin na̱ kaʼndachíñu xíʼinra chindeétáʼanna xíʼin na̱ yiví na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ ña̱ va̱ása kuumiíkana ku̱a̱chi. Tá ná ya̱ʼana nu̱ú prueba ña̱ so̱ndíʼi, Ndióxi̱ taxira ña̱ kutakuna ndiʼi tiempo. Yiváyó kusi̱íní-inira tá ná kotora ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ se̱ʼera na̱ va̱ása kúúmiíka ku̱a̱chi kundoo nu̱ú ñuʼú yóʼo. ¿Á su̱ví iin ña̱ liviní koo ña̱yóʼo?

20. ¿Ndáa ki̱ʼva náʼa̱ Jehová ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó, ta ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú inka artículo?

20 Jehová náʼa̱ra ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó, ta iin yivá ta̱ va̱ʼaní kúúra. Xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra, ta táxira ña̱ xíniñúʼuyó ña̱ kutakuyó xíʼin ña̱ sakuaʼayó xa̱ʼa̱ra. Sánáʼa̱ra miíyó ta ndáara miíyó. Ta saátu taxira ku̱a̱ʼání bendición ndaʼa̱yó chí nu̱únínu. ¿Á su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ kúsi̱íní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-ini yiváyó xínira miíyó ta ndáara miíyó? Nu̱ú ña̱ inka artículo sakuaʼayó ndáa ki̱ʼva taxiyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ra, xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó.

YAA 108 Jehová ndíʼi̱ní-inira xa̱ʼayó

^ párr. 5 Xítoyó Jehová nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ta̱ i̱xava̱ʼa miíyó á táki̱ʼva íyo iin rey, soo íyo ku̱a̱ʼá xa̱ʼa̱ kúú ña̱ kivi kotoyóra nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin yiváyó ta̱ kúʼvi̱-ini xíni miíyó. Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Saátu sakuaʼayó nda̱chun kivi kandíxayó ña̱ nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása sandákoo ndaʼa̱ Jehová miíyó.

^ párr. 6 Mateo 11:27: “Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra: ‘Yivái̱ nda̱taxira ndiʼi ña̱ʼa ndaʼíi̱. Nda̱a̱ ni iinna va̱ása xíni̱ va̱ʼana ta̱ kúú se̱ʼe, chi iinlá ta̱ kúú yivá kúú ta̱ xíni̱ñaʼá. Ta nda̱a̱ ni iinna va̱ása xíni̱ va̱ʼana ta̱ kúú yivá, chi iinlá ta̱ kúú se̱ʼe kúú ta̱ xíni̱ñaʼá, ta saátu ndiʼi na̱ nátúʼun ta̱ kúú se̱ʼe xíʼin”.

^ párr. 10 Salmo 66:19, 20: “Soo Ndióxi̱ xi̱niso̱ʼovara; xi̱niso̱ʼora oración ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinra. 20 Ná ndukáʼnu Ndióxi̱, ta̱ xi̱niso̱ʼo oración ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n, ta̱ ni̱na̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-inira xínira yi̱ʼi̱”.

^ párr. 61 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Nu̱ú na̱ʼná, xítoyó ku̱mí na̱ yivá xíʼin se̱ʼena. Ta̱ nu̱ú viíní xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱n ta̱ loʼo se̱ʼera xíʼinra, ta̱ u̱vi̱ táxira ña̱ kuxu ñá loʼo se̱ʼera, ta̱ u̱ni̱ sánáʼa̱ra ta̱ loʼo se̱ʼera, ta ta̱ ku̱mí sándi̱kora-ini ta̱ loʼo se̱ʼera. Chí sa̱tá xítoyó ndaʼa̱ Jehová, ta ña̱yóʼo sánáʼa̱ña miíyó ña̱ ki̱ʼva saá ndáara miíyó.